Turbo s & Trading. Hela, hola, daar komt die vola. Hebt u 5 minuten tijd?

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 321, 19 juni 2012 Turbo s & Trading Hebt u 5 minuten tijd? Voor een korte enquête (4 vragen). Technische Analyse Royal Dutch Shell A - Nieuwe ronde, nieuwe kansen... P2 De week in Turbo P3 Webinars & seminars P5 Hela, hola, daar komt die vola. Geld dat vanzelf naar ons toe komt. Dat willen we allemaal wel. Het mooie van de huidige onrustige en zeer onzekere markten is dat het nu ook kan. De implied volatility is momenteel dermate hoog dat slimme beleggers hier optimaal van kunnen profiteren met beperkte risico s. Anders dan u van ons gewend bent is het in deze strategie niet zozeer de Turbo, maar juist de optie waarmee u geld kunt verdienen. Om deze strategie succesvol toe te passen is het daarom belangrijk om te weten hoe de prijs van een optie tot stand komt. Een van de belangrijkste elementen van de optieprijs is de tijds- en verwachtingswaarde. Een bedrag dat u betaalt voor de mogelijke koersstijging of daling in de periode dat de optie loopt. Naarmate de looptijd langer is, zal dit bedrag hoger zijn. De volatiliteit (bewegelijkheid) is echter van minstens zo grote invloed. Paniek en angst kenmerken zich veelal door een hoge bewegelijkheid en dus hoge optieprijzen. In de huidige markt is dit ook het geval en derhalve zijn opties momenteel relatief duur. En daar kunt u van profiteren. Niet door opties te kopen, maar door ze te schrijven. Zoals u wellicht weet heeft de koper van een optie een recht. In geval van een calloptie heeft hij het recht om bijvoorbeeld een aandeel te kopen. Bezit u een putoptie, dan mag u verkopen. Het hoeft echter niet. U bepaalt of u de optie wel of niet uitoefent. Stel dat u een putoptie heeft met een uitoefenprijs van 15, dan mag u uw aandelen verkopen tegen deze prijs. Stel dat de aandelen dalen naar 12 en u mag ze verkopen voor 15, dan zal deze putoptie tenminste 3 waard moeten zijn. U kunt namelijk 15 krijgen voor iets wat eigenlijk 12 waard is. Stel dat deze putoptie op dat moment nog een jaar looptijd heeft, dan zal de optie meer kosten dan deze 3. In een jaar tijd zou het aandeel immers best nog verder kunnen dalen. Het extra bedrag is de tijdsen verwachtingswaarde. Als u een recht bezit, betekent dit dat er ook een andere partij moet zijn die een verplichting heeft. Als u besluit de aandelen te verkopen, moet er ook iemand zijn die ze van u afneemt. Degene die de verplichting aangaat schrijft de optie. In ruil voor het risico dat hij aangaat ontvangt hij een bedrag van degene die de optie koopt: de optiepremie. Op het moment dat de beurzen zeer volatiel zijn, zal degene die de optie schrijft een hoger bedrag voor dezelfde optie ontvangen dan wanneer de beurzen bijvoorbeeld rustig stijgen en de kans op een grote uitslag historisch gezien kleiner is. Aangezien de beurzen nu wel volatiel zijn en er allerlei onzekerheid boven de markt hangt in de vorm van oplopende rentes in perifere landen, een stagnerende economie en zelfs een mogelijk (gedeeltelijk) uiteenvallen van de Eurozone, zie je dit ook terug in optiepremies. Opties zijn momenteel relatief duur. Op basis van historie hanteer ik de stelregel dat er sprake is van een verhoogde volatiliteit indien deze boven de 30% ligt en juist van een zeer lage indien deze de 10% nadert. Veel beleggers hebben de neiging om opties te kopen als de markten zeer bewegelijk zijn. Niet altijd slim, want opties zijn duur en de hoge tijdswaarde in de optie gaat snel verloren als de tijd verstrijkt met een verlies tot gevolg. Het aangaan van een verplichting, door opties te schrijven, is vaak lucratiever. U ontvangt een hoge premie voor bijvoorbeeld een putoptie en als de markt gelijk blijft of stijgt, verdient u in korte tijd een relatief groot bedrag. De tijd kan u niet snel genoeg gaan, want iedere dag die verstrijkt wordt de geschreven optie iets minder waard en verdient u geld. Er is een nadeel: als de koersen dalen kunt u fors verliezen. Een slimme belegger kan deze risico s echter afdekken door gelijktijdig een Turbopositie in te nemen. In dit geval een Turbo Short, waardoor u beschermd bent indien de markt toch daalt. Door optimaal gebruik te maken van de karakteristieken van opties en Turbo s kunt u maximaal profiteren. Kijk op pagina 4 voor een uitgewerkt voorbeeld. Laat maar komen die vola! Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/jimtehupuring). 1

2 Technische Analyse TA: Royal Dutch Shell A - Nieuwe ronde, nieuwe kansen... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar Op de weekgrafiek van Koninklijke Olie treedt momenteel een technische verbetering op. De koers breekt uit de kwakkelfase, waardoor de stieren een herkansing krijgen om richting het noorden op te stomen. Voor actieve beleggers is het dan ook een mooi moment om weer in actie te komen. Ik zal de weekkaart voor u duiden en aangeven wat normaal gesproken de volgende koersstap zal zijn. Begin 2012 ging een mooie rally van start, de sleepkabel werdgebroken en er volgde een koersstijging naar afgerond 29,00. Aansluitend volgde er een significante correctie. Meerdere pogingen van de stier om op te veren werden telkens teniet gedaan. De beren drukten de koers steevast richting de sleepkabel. Echter, na een korte dip onder de sleepkabel, veert de koers dan eindelijk overtuigend op, precies vanaf de laatste FIBO retracementgrens op afgerond 24,30. Deze week stijgt de koers boven de dalende trendlijn over de recente toppen, waardoor de kwakkelfase van afgelopen tijd wordt afgebroken. Tevens stijgt de RSI boven de 50-lijn. Kortom, de stieren nemen duidelijk het heft in handen en hervatten de uptrend. Zij staan in de startblokken om de moeizame uptrend een nieuwe impuls te geven. De verwachte stijging mag worden betiteld als nieuwe actiebeweging binnen de uptrend, met zicht op krap 28,00 als haalbaar koersdoel. Pas onder 24,30 is het over en uit voor de stier. Royal Dutch Shell A Turbo Tijd De vooruitzichten voor Royal Dutch zien er charttechnisch goed uit.opnieuw aankopen doen om mee te liften richting circa 28,00-29,00en hoger is de aangewezen strategie. Onder 24,30 koopposities afbouwen. Figuur 1. Weekgrafiek Royal Dutch Shell A. Bron: BTAC Visuele Analyse, 19 juni Selectie aanbod Royal Dutch Shell A Turbo s Met Turbo s kunt u inspelen op een stijging en/of daling van Royal Dutch Shell A. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op Vul in het scherm linksboven de zoekterm Naam ISIN code Hefboom Royal Dutch Shell Turbo Long 23,60 NL ,62 Royal Dutch Shell Turbo Long 24,60 NL ,91 Royal Dutch Shell Turbo Short 26,80 NL ,47 Royal Dutch Shell Turbo Short 27,80 NL ,49 Royal Dutch in. Figuur 2. Een selectie van het aanbod van Royal Dutch Shell A Turbo s. Bron: RBS, 19 juni

3 De week in Turbo De AEX sloot vrijdag 15 juni op 297,58, 5,85 punten oftewel 2,0% hoger dan een week eerder. Tom Tom was de grootste stijger onder de hoofdfondsen. Het aandeel steeg in waarde nadat TomTom dinsdag bekendmaakte een overeenkomst te hebben gesloten met Apple en sloot de week af met een winst van 8,86%. Het aandeel Philips steeg met 3,94% in waarde, gevolgd door KPN met 3,92%. Air France was met een daling van 2,8% het slechtst presterende AEX aandeel, gevolgd door SBM Offshore (-1,47%) en Fugro (-1,39%). Ook elders stegen de aandelenbeurzen in de handelsweek voorafgaand aan de Griekse verkiezingen. De Dow Jones sloot de week af op een stand van 12767,20 punten, oftewel een stijging van 1,7%. De S&P 500 noteerde vrijdagavond bij beurssluiting 1342,84 punten (+1,3%). Opkomende markten Het China Certificaat steeg vorige week met 1,87% in waarde. BNP voorspelt een economische groei van 7,4% in het tweede kwartaal van 2012, gevolgd door een groei van 8,5% in de tweede helft van BNP verwacht dat de economische groei zal toenemen als gevolg van beleidsmaatregelen die zijn genomen door Chinese overheid, zoals versnelde uitgaven voor infrastructuur en versoepeling van de regels voor kredietverstrekking door banken. 1 Credit Suisse verwacht daarentegen als gevolg van de zwakke binnenlandse vraag een langere periode van lage economische groei. 2 Het Brazilië Certificaat steeg met 0,88%. De economische groei in Brazilië is als gevolg van de problemen in de Eurozone en de lagere importen vanuit China vrijwel stilgevallen, ondanks de stimuleringsprogramma s van de Braziliaanse overheid en renteverlagingen. Het India Certificaat daalde met 1,7% in waarde. Fitch verlaagde de Credit rating outlook van India van stabiel naar negatief. Fitch noemde de verminderde groeipotentie en de beperkte vooruitgang bij het oplossen van het begrotingstekort als redenen voor de aanpassing. 3 De Reserve Bank of India besloot tegen de verwachtingen in de rente niet te verlagen. Meer informatie over de genoemde Certificaten, waaronder een indexbeschrijving, het prospectus en de definitieve voorwaarden vindt u op de productpagina op Grondstoffen De goudprijs steeg 2,4% tot 1626,55 dollar en de prijs van de Brent Crude Oil augustus future daalde met 1,6% naar 97,61 dollar per vat. Meer informatie over de laatste ontwikkelingen op de grondstoffenmarkten vindt u in het grondstoffen weekoverzicht. 1. Bloomberg, 19 juni Financial Times, 14 juni Bloomberg, 19 juni 2012 Overzicht markten AEX 2,8% 297, ,0 143,5 143,0 142,5 142,0 141,5 Bund Future 1,3% 142,64 144,5 Top 5 Stijgers Turbo s en Warrants ISIN code Rendement Rendement sinds introductie LogicaCMG Turbo Long NL ,38% 200% Sinds 19 jun 2009 Brent Crude Oil Future Put Warrant NL ,64% -26,32% Sinds 11 Jan 2012 Brent Crude Oil Future Turbo Short NL ,87% 168,40% Sinds 18 mei 2012 Brent Crude Oil Future Put Warrant NL ,14% 1,64% Sinds 11 Jan 2012 Goud Call Warrant NL ,86% -83,86% Sinds 7 mrt 2012 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie NYSE Arca Gold Bugs Certificaat DE ,45% 349,70% Sinds 20 sept 2001 Goud Mini Certificaat NL ,86% 149,70% Sinds 24 sep 2007 Goud Certificaat NL ,81% 291% Sinds 20 aug 2003 RICI Enhanced Vee Certificaat NL ,73% -5,43% Sinds 30 sept 2008 Palladium Certificaat NL ,45% 224% Sinds 23 mei 2005 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 11 juni t/m 15 juni Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 19 juni ,0 EUR/USD 0,7% 1,2577 1,270 1,265 1,260 1,255 1,250 1,245 1,240 1,235 98,0 Brent Crude Olie Future 0,7 96,05 98,5 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Nikkei Goud Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 11 juni t/m 15 juni Bron: RBS, 19 juni Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 1,17 Brent Crude Oil Future 3,13 Bund Future -7,98 EUR/USD -2,68 Nikkei 225 N/A Goud 15,14 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 19 juni Bron: RBS, 19 juni ,5 97,0 96,5 96,0 95,5 95,0 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 1 juni t/m 8 juni Bron: Bloomberg, 19 juni

4 Vervolg van pagina 1 Hela, hola, daar komt die vola. Op de voorpagina van deze nieuwsbrief kon u lezen waarom het in deze markt interessant kan zijn opties te schrijven en deze af te dekken met behulp van Turbo s. Hieronder vindt u een tweetal actuele praktijkvoorbeelden en bijbehorende scenario s uitgewerkt. Een voorbeeld voor de situatie waarin de aanname is dat de markt zal stijgen of gelijkblijven en waarin juist bij daling of een gelijkblijvende markt winst wordt behaald. Voorbeeld 1. Geschreven calloptie ASMI afgedekt met een Turbo Long Deze strategie is interessant voor de belegger die denkt dat ASM International verder zou kunnen stijgen of gelijk blijft in de komende vier weken. Volgens Nico Bakker ligt er een steun op 24,90 en een weerstand op 30,50. Hij classificeert het als een typische tradingrange. Het aandeel staat op 19 juni ,80. Stap 1. Schrijf een Call ASM Juli ,00 voor 1,60 (leveringsplicht) Stap 2. Koop 100 stuks ASMI Turbo Long 22.8 à 9,10 In totaal bedraagt de investering 7,50. De uitoefenprijs van de calloptie is bewust gekozen rond de weerstand. Dankzij de hoge volatiliteit (45%) levert de calloptie met een looptijd van een maand een premie op van ruim 5 procent van de aandelenprijs. Aangezien u een leveringsplicht aangaat, betekent een sterk oplopende aandelenkoers risico voor u. De kans wordt dan immers steeds groter dat u moet leveren voor 30 en het verlies zal oplopen. In veel gevallen kopen beleggers daarom de onderliggende aandelen. Ze schrijven gedekt. Mochten ze aangewezen worden te leveren, dan kan dit doordat de aandelen reeds in bezit zijn. Een verlies op de geschreven calls wordt opgevangen door een winst in de aandelen. In dit geval vervangen we de aandelen door Turbo s Long. Het voordeel hiervan is dit de investering fors lager is, maar de opwaartse risico s van de calloptie gedekt zijn. Per optiecontract koopt u 100 Turbo s. Hieronder ziet u wat het resultaat van de belegging is bij verschillende koersen op de expiratiedatum (20 juli) Koers ASMI 27,00 28,00 29,00 30,00 31,00 32,00 33,00 Waarde 0,00 0,00 0,00 0,00-1,00-2,00-3,00 geschreven call Waarde Turbo Long 6,25 7,25 8,25 9,25 10,25 11,25 12,25 Totaal waarde 6,25 7,25 8,25 9,25 9,25 9,25 9,25 Winst/Verlies -1,25-0,25 0,75 1,75 1,75 1,75 1,75 (invest, 7,50) Procentueel -17% -3% 10% 23% 23% 23% 23% Mocht de koers op expiratiedatum boven de 30 staan, dan is de maximale winst bereikt: 1,75 oftewel 23%. De gehele positie dient die dag gesloten te worden. Indien uw visie gelijk is gebleven zou u ook alleen de geschreven calloptie kunnen sluiten en een nieuw calloptie schrijven die bijvoorbeeld tot augustus loopt. Een zogenaamde doorrol. Mocht ASMI hard dalen en de Turbo wordt uitgestopt, dan is het van belang de geschreven calloptie direct te sluiten. Het maximale verlies in die situatie is de investering minus een eventuele restwaarde van de Turbo Long en eventuele kosten voor het sluiten van de calloptie. U ziet dat de kans op winst groter is dan de kans op verlies. Bij een gelijkblijvende of stijgende koers bereikt u namelijk de maximale winst, maar zelfs bij een lichte daling (tot maximaal 28,25) resteert er nog steeds een positief resultaat. Door slim te profiteren van het verlies aan tijdswaarde keert u de kansen in uw voordeel. Voorbeeld 1. Geschreven putoptie AEX afgedekt met een Turbo Short Deze strategie is interessant voor degene die denkt dat de AEX de komende tijd niet van zijn plek komt, of verwacht dat de index zal dalen. Daarnaast kan het ook een mogelijkheid zijn voor de belegger die bijvoorbeeld tijdens de zomervakantie zijn bestaande aandelenportefeuille gedeeltelijk wil beschermen tegen een (lichte) daling. Stap 1. Schrijf een Put AEX Aug voor 11,50 (afnameplicht) Stap 2. Koop 1000 stuks AEX Turbo Short 336 à 4,44 (AEX 299.5) Anders dan bij aandelenopties, dient u niet 100, maar 1000 Turbo s ter bescherming te kopen. Dit komt door de ratio van 10 bij AEX Turbo s. De investering per combinatie komt hiermee op 3290,- per optiecontract. Voor het rekengemak hieronder weergegeven per eenheid AEX. Doordat de volatiliteit van de index lager is (23%) leveren de opties iets minder op dan de meeste individuele aandelen. Net als in voorgaand voorbeeld dient de Turbo ter afdekking van het risico dat de geschreven optie met zich meebrengt. Daalt de index, dan leidt dit tot maximale winst. Maar ook als de index gelijk staat bij de augustus expiratie is dit het geval. Staat de index een stuk hoger, dan is de strategie verliesgevend. Zoals u aan onderstaande rendementen ziet kan de offensieve belegger hoge rendementen behalen, maar is het ook een goede mogelijkheid om een aandelenportefeuille te beschermen. Het verlies in de aandelen wordt deel gecompenseerd door de winst in deze strategie bij een daling. Bij een stijging is de beschermingsconstructie weliswaar verliesgevend, maar leveren de aandelen een winst. Als u verwacht dat de AEX over 2 maanden niet boven de 311,50 staat is dit een strategie die het overwegen waard is. Koers AEX 270,00 280,00 290,00 300,00 310,00 320,00 330,00 Waarde -30,00-20,00-10,00 0,00 0,00 0,00 0,00 geschreven put Waarde 10 74,40 64,40 54,40 44,40 34,40 23,40 13,40 Turbo Short Totaal waarde 44,40 44,40 44,40 44,40 34,40 23,40 13,40 Winst/Verlies 11,50 11,50 11,50 11,50 1,50-9,50-19,50 (invest, 32,90) Procentueel 35% 35% 35% 35% 5% -29% -59% In de scenario s is geen rekening gehouden met de transactiekosten, financieringskosten en het verschil tussen de bied- en laatprijs. U dient zorgvuldig af te wegen of Turbo s en/of opties geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risicobereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. De Turbo is uitsluitend geschikt voor ervaren, actieve beleggers met een hoge risicoacceptatie. Bovenstaande voorbeelden zijn gebaseerd op aannames. De voorbeelden zijn geen betrouwbare indicator voor werkelijke toekomstige resultaten. Meer informatie over de werking, kosten en risico s van Turbo s zie voor de algemene Turbobrochure, het prospectus en de definitieve voorwaarden. Jim Tehupuring werkt bij RBS Markets, onderdeel van The Royal Bank of Scotland N.V. ( RBS ). Zijn beloning is niet gekoppeld aan de standpunten en aanbevelingen opgenomen in deze column. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel. Zijn mening kan derhalve afwijken van de visie van RBS. De informatie in deze column dient niet te worden beschouwd als individueel beleggingsadvies of als een aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. RBS staat in Nederland onder toezicht van de De Nederlandsche Bank en de Stichting Autoriteit Financiële Markten. Op het momente van schrijven heeft Jim Tehupuring geen positie in ASMI. 4

5 Seminars & webinars Ontmoet RBS... op het hoofdkantoor in Amsterdam Elke eerste maandag van de maand heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten, een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen en met ons in gesprek te gaan of vragen te stellen. Na de zomerstop zal in september de eerstvolgende bijeenkomst plaatsvinden.... of online Verzorgt RBS Markets op elke dinsdag om 20:00 uur een webinar. 1. Eerste dinsdag van de maand: De gouden 6 van... Een bekende gastspreker uit de financiële wereld geeft in 30 minuten zijn of haar mening over een aantal financiële markten of specifieke onderliggende waarden in een tweegesprek met Erik Mauritz. De spreker van de voorgaande maand belt in voor commentaar op zijn eerdere opinie. 2. Tweede dinsdag van de maand: Ins en outs beleggingsproduct Een educatief webinar waarbij een specifiek beleggingsproduct een uur lang centraal staat en u uw vragen kunt stellen aan de productspecialisten van RBS. 3. Derde dinsdag van de maand: Bakker s Bull/Bear webinar Technisch analist Nico Bakker geeft u in een klein uur de kans om uit zijn TA carrousel aandelen of indices te kiezen voor de laatste stand van zaken. Vooraf kunt u aangeven welk educatieve TA onderwerpen Nico dient te behandelen. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. 4. Vierde dinsdag van de maand: Turbo thema Maandelijks licht Rogier San Giorgi, productspecialist bij RBS, een actueel Turbo-onderwerp toe. We beginnen eenvoudig bij de basiswerking van Turbo s en breiden uit met kennis over indices, valuta, grondstoffen en strategieën. Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. INSCHRIJVEN Datum Type Titel Spreker Aanvang Dinsdag 19 juni Webinar: online 3. Bakker's Bull/Bear van den maand juni Nico Bakker 20:00 Dinsdag 26 juni Webinar: online 4. Turbo thema: een Turbo is geen optie Jim Tehupuring 20:00 Dinsdag 3 juli Webinar: online 1. De gouden 6 van: Martine Hafkamp Erik Mauritz & Martine Hafkamp 20:00 Dinsdag 10 juli Webinar: online 2. Instrument van de maand: ik wil 5%! Maikel Cupido 20:00 Hebt u 5 minuten tijd? Uw wensen en behoeften zijn het uitgangspunt van onze dienstverlening en productaanbod. Wij zouden u daarom willen vragen deel te nemen aan een korte enquête (4 vragen). Invullen van de enquête duurt zo'n vijf minuten en is anoniem. Alvast bedankt voor uw tijd en moeite. Naar de enquete. 5

6 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland N.V. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland N.V. of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland N.V. staat in Nederland onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS ( ). 6