RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ PROF. FRITZ REDLSCHOOL - SO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ PROF. FRITZ REDLSCHOOL - SO Plaatsen : Soest en Utrecht BRIN-nummer : 00VV Cluster : 4 Onderzoek uitgevoerd op : 31 januari en 1 februari 2012 Rapport vastgesteld te Utrecht op 15 juni 2012 HB /7 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 13

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 31 januari en 1 februari 2012 een onderzoek uit op de Prof. Fritz Redlschool, school voor speciaal onderwijs aan langdurig zieke kinderen anders dan met een lichamelijke handicap, in Soest en Utrecht om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 20 december 2011 is tijdens het bestuursgesprek afgesproken dat op grond van de vierjarencyclus de inspectie de school onderzoekt in januari/februari Dit rapport betreft de bevindingen op de twee locaties voor speciaal onderwijs in Soest en Utrecht. Voor de beoordeling zijn de bevindingen op beide locaties bij elkaar genomen. Context De Prof. Fritz Redlschool biedt onderwijs aan leerlingen die voor observatie of behandeling van psychiatrische problemen zijn opgenomen bij de klinieken voor kinder- en jeugdpsychiatrie van het UMC Utrecht en van Altrecht GGZ. Toezichthistorie De onderwijsinspectie bezocht de locaties van de Prof. Fritz Redlschool voor het laatst in januari/februari 2007 voor een periodiek kwaliteitsonderzoek. De inspectie beoordeelde bij dat onderzoek zowel het systeem van leerlingenzorg als de kwaliteitszorg als onvoldoende. De kwaliteit van het onderwijsleerproces beoordeelde zij als overwegend voldoende. Tevens constateerde de inspectie bij dat onderzoek dat de samenstelling van de commissie voor de begeleiding (cvb) niet voldeed aan de eisen van de wet. Het bestuur heeft de tekortkoming in korte tijd opgelost. De inspectie heeft tijdens het daaropvolgende bestuursgesprek in 2008 de nieuwe samenstelling van de cvb met het bestuur besproken. Op grond van dat gesprek kende de inspectie de school in 2008 een basisarrangement toe. Daarna voerde de inspectie een bestuursgesprek in november 2010 en een bestuursgesprek in december Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o dossiers, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; o gesprekken voerde met de directie, de leraren en de commissie voor de begeleiding; o de onderwijspraktijk observeerde in alle groepen; o bevindingen en conclusie besprak met de directie. Op 2 maart 2012 besprak de inspectie de bevindingen en de conclusie van het onderzoek met het bestuur en de directie. Pagina 3 van 13

4 Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van de aspecten 'cyclisch proces en voorwaarden van kwaliteitszorg' toe. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 13

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Pagina 5 van 13

6 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Pagina 6 van 13

7 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 7 van 13

8 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie is van oordeel dat de kwaliteit van het onderwijs op de Prof. Fritz Redlschool, afdeling speciaal onderwijs, zwak is. Het systeem van leerlingenzorg voldoet aan slechts één van de vier normindicatoren van het waarderingskader van de inspectie. Onvoldoende kwaliteit bij het systeem van leerlingenzorg betekent dat de school onvoldoende expliciet haar onderwijs afstemt op de onderwijsbehoeften van de leerlingen, waaronder de (ortho)didactische en de (ortho)pedagogische behoeften. Zij maakt daarmee niet aannemelijk dat zij de leerlingen gericht stimuleert tot optimale ontwikkeling. De kwaliteit van het onderwijsleerproces is deels voldoende. De school besteedt aandacht aan de kwaliteitszorg, maar deze is nog onvoldoende doelgericht op het realiseren van streefdoelen voor het onderwijskundig beleid en voor de opbrengsten die de school vooraf heeft gesteld. Wet- en regelgeving Naast bovengenoemde tekortkomingen bij de onderwijskwaliteit signaleert de inspectie ook een tekortkoming bij de naleving van wet- en regelgeving. Deze heeft te maken met de verantwoording van de onderschrijding van de onderwijstijd. Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg en voorwaarden kwaliteitszorg De school heeft geen analyse van de kenmerken van de leerlingenpopulatie voor wat betreft de onderwijsbehoeften (met inbegrip van de (ortho)didactische en de (ortho)pedagogische behoeften). Dat betekent dat zij niet aannemelijk maakt dat zij een duidelijk beeld heeft van de samenstelling van de leerlingenpopulatie voor wat betreft de onderwijsbehoeften en de (ortho)pedagogische behoeften. De inspectie beoordeelt indicator 1.1 daarom als onvoldoende. Op bovenschools niveau heeft de Prof. Fritz Redlschool een algemeen uitgangspunt en een algemeen streefdoel (missie) geformuleerd voor haar onderwijs. De wijze waarop zij vorm geeft aan een onderwijskundig beleid dat is afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingen op deze locatie is nauwelijks beschreven. De inspectie beoordeelt indicator 1.2 daarom als onvoldoende. De zelfevaluatie van de school is beperkt tot het leerproces en de leerlingenzorg. De school inventariseert bij eigen personeel met een landelijk genormeerd instrument in hoeverre het onderwijsleerproces en het systeem van leerlingenzorg voldoen aan landelijk vastgestelde kwaliteitseisen. Bovendien legt de school jaarlijks in jaarplannen die bovenschools worden opgesteld de verbeteractiviteiten vast. De verbeteractiviteiten zijn ook enigszins uitgewerkt in een stappenplan en in de tijd gepland. De school volgt de voortgang van de verbeteracties. De inspectie beoordeelt de evaluatie van het onderwijzen en leren (1.4) als voldoende. Ook de evaluatie van het systeem van leerlingenzorg (1.5) beoordeelt de inspectie voldoende omdat de school haar kwaliteit bepaalt en afzet tegen landelijke normen. Ook voor het systeem van leerlingenzorg legt de school verbeteractiviteiten vast in een jaarplan dat bovenschools wordt opgesteld, maakt zij een stappenplan en zij volgt de voortgang. De inspectie merkt bij deze evaluaties op dat de school niet zichtbaar maakt in hoeverre de gekozen verbeteractiviteiten een resultaat zijn van een analyse van de bevindingen van de zelfevaluatie. De school formuleert bij de verbeteractiviteiten de kwaliteitscriteria niet en evalueert niet of zij haar eigen kwaliteitscriteria behaalt. De inspectie merkt ook op dat de school niet tevens systematisch nagaat in hoeverre zij de streefdoelen realiseert die zij noemt in haar missie. Pagina 8 van 13

9 De evaluatie van de opbrengsten (1.3) beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De school heeft namelijk voor de leerresultaten geen streefdoelen gesteld en zij gaat niet periodiek na in welke mate de opbrengsten voldoende zijn. Zij kan haar schoolbeleid daarom ook niet aanpassen op basis van een evaluatie van de leerresultaten. De school heeft een overzicht van verbeteracties. Deze zijn ook nader uitgewerkt. De streefdoelen zijn echter niet consequent geformuleerd als evalueerbare streefdoelen. Ook de effecten van de verbeteractiviteiten die de school verwacht op bijvoorbeeld het klimaat, het leerproces of de leeropbrengsten zijn niet genoemd. Dit betekent dat de school slechts tot op zekere hoogte planmatig werkt aan haar verbeteractiviteiten. De inspectie beoordeelt de borging van de kwaliteit als voldoende, met name omdat de directie of zorgcoördinatoren systematisch bewaken of het personeel de afspraken eenduidig uitvoert. De directie schept ook ruimte voor teamoverleg en intervisie en bevraagt het handelen tijdens functioneringsgesprekken. De school geeft informatie aan ouders over de uitstroom en het tevredenheidsonderzoek onder ouders. Zij rapporteert nog onvoldoende over de plannen voor en de resultaten van verbeteractiviteiten. De inspectie beoordeelt de voorwaarden voor kwaliteitszorg die te maken hebben met de aansturing van de kwaliteitszorg door de schoolleiding als overwegend voldoende. De verbinding van de kwaliteitszorg met het onderwijskundig beleid en de leerlingenzorg kan beter. Het managementteam en het bestuur hebben in het jaarplan 2011/2012 verbeterplannen geformuleerd voor het systeem van leerlingenzorg. Systeem van leerlingenzorg De school is niet consequent met het verzamelen van betrouwbare en valide informatie over de beginsituatie van de leerlingen ten behoeve van een eerste handelingsplan. Dit geldt zowel voor de leerprestaties als voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. De beginsituatie voor de sociaal-emotionele ontwikkeling is erg gebaseerd op de diagnose voor de behandeling. Bovendien maakt de commissie voor de begeleiding (cvb) niet consequent voor alle leerlingen een integratief beeld ten behoeve van het onderwijs waarin zij overzichtelijk de leerprestaties, de sociaal-emotionele ontwikkeling, de belemmerende en de bevorderende factoren voor leren en sociaal wenselijk gedrag formuleert. Het ontbreken van deze gegevens heeft tot gevolg dat de cvb de handelingsadviezen met betrekking tot het leren en het streefniveau (ontwikkelingsperspectief/uitstroomperspectief) voor de leerling onvoldoende verantwoordt. De inspectie beoordeelt de mate waarin de cvb de beginsituatie bepaalt en gebruikt voor het adviseren over het onderwijs aan individuele leerlingen als onvoldoende (indicator 3.1). De systematische bevraging aan de school van herkomst waarmee de locatie Utrecht is gestart, is een positieve ontwikkeling. Als die informatie er is, brengt de school de beginsituatie voor het onderwijsaanbod goed in kaart. De school heeft zich terecht voorgenomen om de sociaalemotionele ontwikkeling die voorwaardelijk is voor het schoolse presteren, ook direct na inschrijving te bepalen met een daarvoor bestemd instrument. De school volgt de ontwikkeling van de leerprestaties van de leerlingen met methodegebonden toetsen en met Cito-toetsen. Dat is positief. Zij gebruikt echter geen instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen te volgen. Soms gebruikt zij de bevindingen op een diagnostisch instrument voor het vaststellen van gedragsproblemen om ontwikkeldoelen te bepalen. Daar is niets mis mee, maar vervolgens maakt de school niet duidelijk op welke wijze zij de verbetering van het gedrag volgt en beoordeelt. Zij beschrijft wel periodiek het gedrag van de leerling en maakt evaluatieve opmerkingen over de werkhouding en de motivatie voor leren. Deze informatie is echter onbetrouwbaar omdat de school niet duidelijk maakt op welke wijze het gewaardeerde gedrag is geobserveerd en geregistreerd. De school kan daarmee ook niet duidelijk aangeven in welke mate het gedrag dat zij beschrijft, afwijkend is van andere leeftijdgenoten. De inspectie beoordeelt de wijze waarop de school de ontwikkeling van de leerling volgt als onvoldoende (indicator 3.5). Pagina 9 van 13

10 De school beperkt de evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning tot een vaststelling van de mate waarin gestelde doelen in de handelingsplannen zijn bereikt. Daarnaast maakt de school periodiek een schoolverslag voor individuele leerlingen en een verslag van de leerlingenbespreking. Deze verslagen zijn in onvoldoende mate een reflectie van de cvb op de ontwikkeling van de leerling waarbij de cvb de doelen die zijn gesteld in het handelingsplan bij de reflectie betrekt. Zij verantwoordt ook de consequenties voor volgende stappen in het onderwijs onvoldoende. De commissie betrekt in haar advies bijvoorbeeld niet een weging van de mate waarin het onderwijzend personeel daadwerkelijk aan de doelen heeft gewerkt en de invloed van de belemmerende en bevorderende factoren op de ontwikkeling en de leerprestaties van de leerling. De inspectie beoordeelt de evaluatie van de handelingsplannen daarom als onvoldoende (indicator 3.8). De school maakt periodiek handelingsplannen met ontwikkelingsperspectief/ uitstroomperspectief in overeenstemming met ouders. De inspectie beoordeelt dit als voldoende (indicator 3.3). De kwaliteit van de handelingsplannen beperkt echter de functionaliteit ervan. De inspectie merkt tevens op dat de cvb de criteria en objectieve data die zij gebruikt bij de totstandkoming van haar advies voor het vervolgonderwijs niet zichtbaar maakt. Functionaliteit handelingsplanning Het individueel handelingsplan bevat onvoldoende informatie voor leraren over de aan te bieden leerinhouden aan individuele leerlingen en de te hanteren aanpak. De inspectie is daarom van oordeel dat het handelingsplan onvoldoende functioneel is (indicator 4.1). Het individueel handelingsplan bevat bijvoorbeeld wel informatie over de doelen die behaald moeten worden, maar niet volgens welk aanbod en/of met welke aanpak leerlingen die doelen kunnen bereiken. Bovendien vermeldt de school in het handelingsplan niet eenduidig op welke wijze en wanneer zij de gestelde doelen toetst. De leraren maken geen groepshandelingsplannen en geen week- of dagplanningen waarin zij het niveau van het aanbod en de instructiemomenten vermelden. De locatie in Utrecht gebruikt een duidelijker planning van het aanbod in weektaken dan de locatie in Soest. De doorgaande lijn is daarmee beter geregeld. Onderwijsleerproces De inspectie noemt een aantal tekortkomingen bij het onderwijsleerproces. De school gebruikt de onderwijstijd niet efficiënt. Zij heeft veel pauzes en rustmomenten opgenomen in de lesroosters die zij als onderwijstijd rekent. Bovendien geeft zij veel ruimte aan individuele leerlingen voor ontspanning. De school geeft aan dat zij de pauzes en rustmomenten bewust in het lesrooster plant vanwege de korte spanningsboog van de leerlingen. De inspectie wijst er echter op dat de school de pauzes alleen als onderwijstijd kan meerekenen als zij onderwijsactiviteiten met een duidelijke leerlijn in de pauzes aanbiedt. Er is geen sprake van geplande differentiatie van de onderwijstijd bij de verschillende vakken op grond van geconstateerde onderwijsbehoeften van individuele of groepen leerlingen. Het lesrooster geldt voor alle leerlingen. De kwaliteit van het (ortho)pedagogisch handelen is voldoende. Positief zijn de groepsoverzichten op locatie Utrecht met de aandachtspunten bij de individuele leerlingen. Bij het (ortho)didactisch handelen stelt de inspectie vast dat de uitleg van de leraren tijdens de lessen niet duidelijk is. Er is sprake van weinig expliciet doelgerichte instructie. Bij sommige activiteiten creëren de leraren in feite een rijke omgeving met de verwachting dat de leerlingen door zelfactivering kennis en vaardigheden verwerven. De leraren helpen bij de opdrachten. Zij benoemen nauwelijks denkhandelingen en stimuleren de leerlingen niet om die te benoemen. De leraren maken aannemelijk dat zij de leerstof aanpassen aan de behoeften van de leerlingen, maar dat geldt niet voor de instructie. Pagina 10 van 13

11 Op de school heerst een taakgerichte werksfeer, maar niet alle leerlingen tonen zich tijdens de les actief betrokken door bijvoorbeeld vragen te stellen over de les, een eigen ervaring te vertellen naar aanleiding van de les of op andere wijze zelf initiatief te nemen om eigen kennis in te brengen. Daarnaast stimuleren de leraren de leerlingen onvoldoende om eigen leerdoelen te stellen, deze na te leven en zelf te volgen in hoeverre zij hun doelen behalen. Schoolklimaat De school peilt periodiek de tevredenheid en het welbevinden bij de leerlingen op school. Dit gebeurt zowel via het personeel als via de ouders. De school peilt ook de tevredenheid van het personeel en de ouders. Opbrengsten De inspectie geeft nog geen waardering voor de opbrengsten vanwege het ontbreken van normen hiervoor. Wet- en regelgeving De inspectie stelt ook vast dat de school de onderschrijding van de onderwijstijd niet verantwoordt conform de aanwijzingen van de inspectie in de Beleidsregel van 16 juli 2010, nr. H Zij vermeldt enkel de tijdstippen waarop de leerling onderwijs volgt en zij geeft slechts aan dat de leerling op andere momenten afwezig is voor therapie in het belang van de leerling. Pagina 11 van 13

12 Pagina 12 van 13

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen. Daarom beoordeelt de Inspectie van het Onderwijs de kwaliteit als zwak en kent zij de Prof. Fritz Redlschool, locaties Soest en Utrecht, afdeling speciaal onderwijs een aangepast arrangement toe. De locaties Soest en Utrecht, afdeling speciaal onderwijs, vallen onder intensief toezicht. De inspectie is met het bevoegd gezag overeengekomen dat de onderwijskwaliteit in april 2013 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het tweede kwartaal van 2013 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de school de tekortkomingen heeft opgeheven. Naleving De inspectie heeft tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. Het betreft: de school verantwoordt de onderschrijding van de onderwijstijd niet conform de aanwijzingen van de inspectie in de Beleidsregel van 16 juli 2010, nr. H Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften per direct op te heffen. Uiterlijk 1 augustus 2012 informeert het bevoegd gezag de inspectie over de wijze waarop zij de bovengenoemde tekortkomingen heeft opgeheven. Pagina 13 van 13