RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ DE WIDDONCKSCHOOL LOCATIE WEERT SO-ZMOK

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ DE WIDDONCKSCHOOL LOCATIE WEERT SO-ZMOK Plaats : Weert BRIN-nummer : 18CZ-1 Arrangementsnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 14 december 2010 Rapport vastgesteld te Eindhoven op 25 maart 2011 HB /12 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 14 december 2010 een onderzoek uit op De Widdonckschool, locatie Weert, school voor so-zmok, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 5 november 2009 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit op De Widdonckschool, locatie Weert. Daarbij stelde zij tekortkomingen vast in met name de kwaliteitsaspecten cyclisch proces kwaliteitszorg en systeem van leerlingenzorg. Ook constateerde de inspectie enkele tekortkomingen in het kader van de naleving van wettelijke voorschriften. De bevindingen staan beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 5 februari De kwaliteit van het onderwijs beoordeelde de inspectie toen als zwak, wat aanleiding gaf om het toezicht te intensiveren. Met het huidige onderzoek gaat de inspectie na of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. In dit onderzoek gaat de inspectie tevens na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie De Widdonckschool te Heibloem kent sinds schooljaar 2007/2008 een zelfstandige nevenvestiging te Weert. De locatie in Weert functioneert onafhankelijk van de hoofdlocatie in Heibloem met een eigen locatieleiding en eigen beleidsdocumenten. De locatiedirecteur stuurt ook een nevenvestiging aan van vso-zmok De Ortolaan, die onder hetzelfde bestuur valt. Voor beide locaties is één commissie voor de begeleiding samengesteld. Plannen voor verdere samenwerking zijn in ontwikkeling. 19 februari 2009 is met het bestuur van de school afgesproken dat de inspectie in 2009 op deze locatie een eerste kwaliteitsonderzoek zou uitvoeren. Gezien het eigen karakter beschouwt de inspectie de locatie als een apart object van toezicht. Het bestuur heeft bij DUO echter nog geen aanvraag gedaan voor de status van officiële nevenvestiging. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten over de school, waaronder: de schoolgids 2010/2011 (in het bijzonder hoofdstuk 13); het jaarplan 2011; verslag audit Widdonckschool Weert van 7 december 2010; scan handelingsgericht en opbrengstgericht werken, concept december 2010; leerlingtevredenheidonderzoek van april/juni 2010; de concept beleidsmatrix 2010; het zorgplan, februari 2010 en het document commissie voor de begeleiding; het plan van aanpak kwaliteit leerlingdossier; beleid onderwijstijd van maart 2010; notitie ouderbetrokkenheid van september 2010; professionaliseringsbeleid van mei 2010; concept integraal veiligheidsplan in samenwerking met VSO De Ortolaan Weert. Pagina 3 van 11

4 - Onderzoek op locatie, waarbij de inspectie: leerlingdossiers en handelingsplannen bestudeerde; de onderwijspraktijk observeerde; gesprekken voerde met de locatiedirecteur, de commissie voor de begeleiding en leraren. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie de basisset van indicatoren. Aan deze indicatoren voegde de inspectie de indicatoren toe uit het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg'. Voor deze uitbreiding koos zij om het belang te benadrukken van een goed systeem van kwaliteitszorg ten behoeve van behoud en verbetering van kwaliteit van onderwijs. Bij De Widdonckschool, locatie Weert, plaatst de inspectie de kwaliteitszorg bovendien in het licht van de opbouwfase waarin de locatie zich sinds 2007 bevindt. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de bevindingen met de locatiedirecteur van de school. Daarbij was een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag aanwezig. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarop volgt een beschouwing met een toelichting op tekortkomingen en waar mogelijk in samenhang een beschrijving van de schoolontwikkeling. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN Widdonckschool, locatie Weert 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Pagina 5 van 11

6 Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op De Widdonckschool, locatie Weert, met een voldoende. Zij baseert het oordeel op de beslisregel die zij toepast op aspect systeem van leerlingenzorg. Drie van de vier normindicatoren uit dit aspect zijn voldoende. Een cyclus van planmatig handelen onder regie van de commissie voor de begeleiding (cvb) is in voldoende mate tot stand gekomen. Wel behoeft de kwaliteit van de evaluatie van de handelingsplannen verbetering. Ook op het gebied van kwaliteitszorg is de school erin geslaagd het cyclisch proces beter vorm en inhoud te geven. Voor de aspecten van het onderwijsleerproces geldt sterker nog dan in 2009 dat het onderwijs in vrijwel alle opzichten voldoet aan de normen voor basiskwaliteit. De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld in het kader van wet- en regelgeving. Eerder geconstateerde tekortkomingen met betrekking tot de onderwijstijd en de samenstelling van de cvb zijn inmiddels opgeheven. Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg Eind 2009 was het systeem van kwaliteitszorg overwegend onvoldoende. Nu eind 2010 is het beeld omgekeerd en schiet het systeem nog slechts op enkele facetten te kort. De school heeft het onderwijsconcept in beleidsdocumenten vastgelegd. Onderdelen die nog ontbreken zijn in ontwikkeling, zoals onder andere het veiligheidsbeleid. Op dit moment beschikt de school niet over een geïntegreerd veiligheidsplan, maar zij heeft wel stappen gezet om zo n plan op korte termijn te realiseren (indicatoren 10.2/10.3). Van een systematiek om gerealiseerde kwaliteit te borgen, is nu voldoende sprake. Afspraken en procedures liggen vast. Bij overleggen en klassenbezoeken, die regelmatig plaatsvinden, gaat de directie na of deze worden nageleefd. Bovendien is de intern begeleider nauw betrokken bij het handelen van de leerkrachten en maakt de kleinschaligheid van de locatie korte lijnen mogelijk. Een verdere uitwerking van het onderwijsconcept in meetbare kwaliteitsdoelen heeft tot nu toe vooral plaatsgevonden op het gebied van de leerlingenzorg. Het zorgplan 2010 en het protocol voor de commissie voor de begeleiding bieden concrete handvatten ten behoeve van evaluatie van de kwaliteit van de leerlingenzorg. Bovendien heeft de school de evaluatiemomenten ingepland. De voorwaarden voor een cyclische en systematische evaluatie van de domeinen opbrengsten en leren en onderwijzen zijn in mindere mate vervuld (indicatoren 1.3 en 1.4). Wel is een eerste beeld gevormd aan de hand van een beperkte audit en een door externen uitgevoerde scan handelingsgericht en opbrengstgericht werken. Op initiatief van het bevoegd gezag vinden om de drie jaar tevredenheidonderzoeken plaats onder ouders, leerlingen en medewerkers. Ook op de locatie in Weert is deze cyclus op gang gekomen. Voor een objectieve peiling van de beleving van de sociale veiligheid onder leerlingen en personeel is een cyclus van drie jaar echter onvoldoende. Volgens de normen van de inspectie zou zo n peiling ten minste eens in de twee jaar moeten plaatsvinden (indicator 10.1). Pagina 7 van 11

8 Het geheel aan beleidsdocumenten vormt een aanvulling op het schoolplan 2007/2011 dat vrijwel alleen op de hoofdlocatie van De Widdonckschool in Heibloem betrekking heeft. De Widdonckschool Weert beschikt inmiddels over een eigen jaarplan en plannen van aanpak die aan de basis liggen van verbeter- en ontwikkelactiviteiten. Het nieuwe schoolplan 2011/2015 zal de mogelijkheid bieden om beleid, meerjarenplanning en jaarplannen duidelijker met elkaar in samenhang te brengen. Eén hoofdstuk in de schoolgids van De Widdonckschool gaat in op het onderwijs in Weert. Informatie voor ouders over de effecten van verbeteractiviteiten en de uitstroomresultaten van leerlingen zijn in dit hoofdstuk niet opgenomen (indicator 1.8). Systeem van leerlingenzorg Het afgelopen jaar heeft de school het beleid op het gebied van de leerlingenzorg beschreven en op basis daarvan diverse verbeteringen doorgevoerd. Beter dan voorheen draagt de cvb daarbij de eindverantwoordelijkheid over de ontwikkeling van de leerlingen. Met de huidige samenstelling en inzet van de cvb komt voor iedere nieuwe leerling binnen vier weken en met inbreng van de vereiste deskundigheden een basisdocument tot stand. Het integratief beeld dat de school in dit document vastlegt is compleet en voldoende onderwijsrelevant voor een goede start van de handelingsplanning. Bij het bepalen van de didactische doelen betrekt de school de resultaten van methodeonafhankelijke (cito-) toetsen. Op basis van deze resultaten brengt de cvb in didactische werkplannen de leerrendementen van de leerlingen in kaart. Vanaf dl 40 verbindt zij daaraan een prognose voor de te verwachten uitstroom. Aan de basis van de pedagogische doelen liggen de sociale competentie observatielijst en de mind-map wat ik al kan. Met de formats en instrumenten die de school hanteert, beschikt zij over overzichten die de groei van leerlingen visualiseren. Dit ondersteunt het handelen van leraren, maar komt ook de gesprekken met ouders over de handelingsplanning ten goede. Bovendien helpen de overzichten om leerlingen bij hun eigen leerproces te betrekken. De school evalueert regelmatig de handelingsplannen. Cvb, ouders en leerlingen zijn daarbij in voldoende mate betrokken. Met de huidige werkwijze kan de school echter onvoldoende aantonen dat zij uit leerlingen haalt wat erin zit. Wanneer bij evaluatie blijkt dat een leerling de gestelde doelen niet of maar ten dele bereikt heeft, volstaat het niet om in het handelingsplan hetzelfde doel te herhalen. Op die manier blijkt niet dat een analyse heeft plaatsgevonden van factoren die aan het niet bereiken van de doelen grondslag liggen. Zo n analyse is nodig om gerichte nieuwe doelen te stellen, om aanbod, aanpak of organisatie aan te passen of om waar nodig het perspectief bij te stellen. Onderwijspraktijk Net als in 2009 komt de inspectie ook nu tot de conclusie dat het primaire proces grotendeels van voldoende niveau is. De afstemming in onderwijstijd is inmiddels ook voldoende. In alle klassen heeft de inspectie waargenomen dat de school afstemming in tijd realiseert. Ook komt variabele tijd vrij door opsplitsing van de groepen tijdens de gymles. Onderbouwing voor de afstemming is voor de korte termijn en voor een tussentijdse aanpak traceerbaar in de weekplanning van de leraren. Het schoolbeleid en de relatie met het handelingsplan moet nog sterker uit de verf komen. Pagina 8 van 11

9 Het (ortho) didactisch handelen beantwoordt over het algemeen aan de normen voor basiskwaliteit. De school richt zich echter terecht op verdere verbetering van het klassenmanagement om nog beter dan nu het geval is te kunnen inspelen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Het stimuleren van denken is op didactisch vlak nog altijd een tekortkoming (indicator 8.2). Leraren stellen regelmatig (open) vragen, maar leggen onvoldoende nadruk op denk- en handelwijzen waarmee leerlingen tot oplossingen komen. Op pedagogisch vlak benutten zij daarentegen regelmatig mogelijkheden om leerlingen op hun handelen te laten reflecteren. Deugdelijkheidseisen Tijdens het kwaliteitsonderzoek in november 2009 constateerde de inspectie twee tekortkomingen in het kader van naleving van wettelijke deugdelijkheidseisen. Zij gaf het bevoegd gezag in verband hiermee de volgende opdrachten: - Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat de commissie voor begeleiding zodanig is samengesteld dat zij adequaat kan adviseren vanuit onderwijskundig, pedagogisch, psychologisch en medisch oogpunt rekening houdend met de handicaps van de leerlingen. Het bevoegd gezag stelt de inspectie vóór 1 februari 2010 in kennis van de maatregelen die zij heeft getroffen om bovenstaande te garanderen. - Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat de school nagaat of leerlingen in de voorliggende jaren voldoende onderwijstijd ontvangen hebben en dat de school indien nodig de geplande onderwijstijd aanpast. Het bevoegd gezag stelt de inspectie vóór 1 februari 2010 in kennis van de stappen die de school op dit punt heeft ondernomen. Het bevoegd gezag heeft de inspectie binnen de gestelde termijn op de hoogte gebracht van de maatregelen die zij getroffen heeft om de wettelijke tekortkomingen op te heffen. Tijdens het onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft de inspectie kunnen vaststellen dat deze maatregelen van het bestuur in de praktijk het gewenste effect hebben. De cvb is nu op de juiste wijze samengesteld en de school betrekt gegevens over eerdere onderwijstijd bij de beginsituatie van de leerling. De inspectie concludeert dan ook dat de eerdere geconstateerde wettelijke tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 9 van 11

10 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Widdonckschool, locatie Weert, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Wet- en regelgeving De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wet- en regelgeving. Pagina 11 van 11