RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ HET VSO PELSCOLLEGE

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ HET VSO PELSCOLLEGE Plaats : Utrecht BRIN-nummer : 00PQ Cluster : 4 Onderzoek uitgevoerd op : 19 april 2012 Rapport vastgesteld te Utrecht op 9 juli 2012 HB /8 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 13

3 VASTSTELLING RAPPORT Dit rapport bevat de resultaten van een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) dat de inspectie uitvoerde op 19 april Het rapport is vastgesteld door dr. A. Jonk, hoofdinspecteur primair onderwijs en expertisecentra, te Utrecht op 9 juli Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 19 april 2012 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uit op het VSO Pelscollege in Utrecht, school voor voortgezet speciaal onderwijs aan zeer moeilijk opvoedbare kinderen, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 26 april 2010 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit, waarbij zij tekortkomingen vaststelde in alle kwaliteitsaspecten. De bevindingen van het onderzoek staan beschreven in het inspectierapport dat op 7 juli 2010 is vastgesteld. Op basis van de beslisregel beoordeelde de inspectie de kwaliteit van het onderwijs toen als zeer zwak en intensiveerde zij haar toezicht. In juni 2011 voerde de inspectie een tussentijds kwaliteitsonderzoek uit. Hoewel de school wel verbeteringen kon aantonen, beoordeelde de inspectie de kwaliteit nog steeds als zeer zwak. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of de school de eerder vastgestelde tekortkomingen heeft opgeheven. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o dossiers, met onder andere handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; o gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, een aantal leerlingen en een afvaardiging van het team; o o de onderwijspraktijk observeerde in acht van de veertien groepen; bevindingen en conclusie besprak met de directie en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van de aspecten 'cyclisch proces en voorwaarden kwaliteitszorg' toe. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 5 van 13

6 Pagina 6 van 13

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Pagina 7 van 13

8 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Pagina 8 van 13

9 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 9 van 13

10 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt het onderwijs op het VSO Pelscollege niet meer als zeer zwak. De school komt in aanmerking voor het basisarrangement. Ten opzichte van het kwaliteitsonderzoek in april 2010 en het tussentijds kwaliteitsonderzoek in juni 2011 heeft de school de kwaliteit zichtbaar verbeterd. De inspectie baseert dit oordeel in de eerste plaats op het aspect 'systeem van leerlingenzorg': drie van de vier normindicatoren van dit aspect beoordeelt de inspectie als voldoende. Bij de aspecten van het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie nog vijf indicatoren als onvoldoende. Vooral de (ortho)didactische aanpak vraagt om verdere verbetering. Het schoolklimaat is voldoende ondersteunend voor leerlingen en personeel. De systematische kwaliteitszorg is op bovenschools niveau uitgewerkt en op meerdere indicatoren nog onvoldoende evenals tijdens het kwaliteitsonderzoek van april Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg en voorwaarden kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt drie van de acht indicatoren die behoren tot dit kwaliteitsaspect als voldoende. De meeste voorwaarden voor de systematische kwaliteitszorg dragen voldoende bij aan het systematiseren van de kwaliteitszorg. Het cyclische kwaliteitsbeleid krijgt geleidelijk aan vorm, met name op bovenschools niveau. Het team heeft voldoende zicht op de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. De groepen zijn nu ingedeeld naar uitstroomprofiel. Ook geven leraren nu als vakleraar les in plaats van als groepsleraar. Ook heeft het onderwijsconcept nieuwe impulsen gekregen. Met het evalueren van de onderwijskwaliteit heeft de school inmiddels een begin gemaakt. Het formuleren van (concrete) doelen is echter een voorwaarde om systematisch te kunnen evalueren. Voor de opbrengsten, het systeem van leerlingenzorg en onderwijs en leren heeft de school geen concrete doelen en bijbehorende momenten van evaluatie vastgesteld. Daarom beoordeelt de inspectie de evaluatie van de drie hierboven genoemde onderdelen als onvoldoende. De school heeft haar plan van aanpak met behulp van externe ondersteuning voldoende planmatig uitgevoerd. Bij borging gaat het erom dat de directie de gemaakte afspraken vastlegt en bewaakt. Dat gebeurt al meer dan in het verleden het geval was, maar het is nog te vroeg om van systematische borging te kunnen spreken, omdat veel procedures en afspraken in een beginstadium verkeren. De school informeert de ouders/verzorgers onvoldoende over de voortgang in de kwaliteitsverbetering. Dit zou kunnen via een nieuwsbrief en/of via de medezeggenschapsraad. Deze raad heeft echter op dit moment geen oudervertegenwoordiging. Aan de voorwaarden voor de systematische kwaliteitszorg is de afgelopen jaren hard gewerkt. Deze dragen dan ook nagenoeg allemaal voldoende bij aan het verbeteren van de systematische kwaliteitszorg. Dat is van belang voor de school en het bestuur om de onderwijskwaliteit in de toekomst zelf te kunnen bewaken. Alleen de betrokkenheid van alle partijen, dus ook de ouders, is een verbeterpunt. Pagina 10 van 13

11 Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit handelingsplanning en opbrengsten De inspectie beoordeelt drie van de vier indicatoren die behoren tot het kwaliteitsaspect systeem van leerlingenzorg als voldoende. De functionaliteit van de handelingsplannen is van voldoende niveau. De inspectie kan de opbrengsten niet beoordelen. De commissie voor de begeleiding (cvb) maakt het eerste handelingsplan voor nieuwe leerlingen. De mentoren, onder leiding van de cvb, schrijven het handelingsplan voor de zittende leerlingen. De onderwijsrelevante beginsituatie is opgenomen in het startdocument (indicator 3.1). Daar waar geen relevante informatie over een nieuwe leerling beschikbaar is, toetst de school het niveau van de leerling voorafgaand aan plaatsing in een groep. De mentor bespreekt het handelingsplan met de ouders/verzorgers (indicator 3.3). Het VSO Pelscollege anticipeert op de nieuwe Kwaliteitswet VSO (voorzien in augustus 2013) door ook het ontwikkelingsperspectief in de plannen op te nemen. Het volgen van de vorderingen en de ontwikkeling van de leerlingen (indicator 3.5) is van voldoende niveau. De school beschikt over een toetskalender en maakt gebruik van methodegebonden en van methodeonafhankelijke toetsen. Voor de sociaal-emotionele ontwikkeling heeft zij sinds kort een onafhankelijk instrument ingevoerd. De gegevens hiervan zijn net beschikbaar. De school verwacht veel van dit nieuwe instrument en hoopt met ingang van de volgende planperiode voor de eerste keer de vorderingen van de leerlingen in samenhang met hun sociaal-emotionele ontwikkeling te kunnen beschouwen. De evaluatie van de handelingsplannen (indicator 3.8) door de cvb is onvoldoende. De evaluatie van de handelingsplannen bevat weliswaar een overzicht van bereikte leerdoelen en een analyse van de factoren die daarbij een rol speelden, maar daarin is de samenhang met de sociaal-emotionele doelen nog onvoldoende zichtbaar. De cvb verwacht dit bij de eerstvolgende evaluatie te realiseren omdat de leraren dan ook het net in gebruik genomen instrument opnieuw invullen. Daardoor is een vergelijking met de eerste meting mogelijk. Bij de analyse van al dan niet behaalde doelen behoren het team en de cvb inzicht te hebben in de belemmerende en bevorderende factoren die de school kan beïnvloeden, zoals onderwijstijd, methodiek, didactische aanpak e.d. Uit de door de inspectie bestudeerde documenten blijken de uitkomsten van de analyses en de conclusies ten opzichte van het geschetste ontwikkelingsperspectief onvoldoende aan bod te komen. De cvb weet dat hierin, mede met behulp van het nieuwe instrument, verbetering noodzakelijk is. De handelingsplanning is voldoende functioneel. Voor iedere leerling zijn de doelen uit het handelingsplan vertaald in weekdoelen voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, maar deze zijn niet meetbaar geformuleerd. Per vak zijn er groepsplannen voor de leerstof. Deze zijn erg omvangrijk en bevatten meer dan noodzakelijk is voor het organiseren van het onderwijs. Om de verschillende leraren die in de groep hun vaklessen geven op de hoogte te stellen, zijn er groepskenmerkenlijsten ontwikkeld. De hoeveelheid documenten maakt de planmatigheid ervan ondoorzichtig. De resultaten van de leerlingen kan de inspectie nu nog niet beoordelen; daarvoor zijn nog geen criteria beschikbaar. Bovendien is zo n beoordeling pas mogelijk na het doorlopen van een aantal cycli met smart geformuleerde doelstellingen en een nauwkeurige registratie van het al dan niet behalen van die doelstellingen. Onderwijsleerproces en schoolklimaat Het merendeel van de indicatoren die gaan over het onderwijsleerproces is voldoende. Dit onderwijsleerproces vindt plaats in een voldoende veilige en stimulerende omgeving. Verbeteringen zijn vooral nodig in het (ortho)didactisch handelen en het afstemmen van de onderwijstijd op onderwijsbehoeften van de leerlingen. Pagina 11 van 13

12 De school maakt gebruik van een leerstofaanbod dat is ontwikkeld voor het regulier voortgezet onderwijs en voor het mbo (AKA). De boekenpakketten zijn ook afgestemd met het regulier onderwijs. Er is een stageaanbod dat momenteel in verschillende stages voorziet. De school heeft voldoende onderwijstijd gepland. De leerlingen van de A-lijn gaan tot en met dit schooljaar vier dagen in de week naar school. Met ingang van volgend schooljaar hebben zij ook een vijfdaagse schoolweek. De leertijd die de leerlingen nodig hebben om kennis op te doen of zich een bepaalde vaardigheid eigen te maken, komt onvoldoende in de handelingsplannen aan de orde. Daardoor is er geen mogelijkheid om ook de leertijd te evalueren en een bewuste afweging te maken in het realiseren van de benodigde onderwijstijd per leerling. Differentiatie in leertijd maken de leraren ook niet zichtbaar in de lessen. Het (ortho)pedagogisch handelen van de teamleden is van voldoende kwaliteit. De school- en de klassenregels dragen daaraan bij. Er zijn overigens verschillen tussen leraren waarneembaar als het om handhaving van gedragsregels gaat. Het (ortho)didactisch handelen is nog op vrijwel alle indicatoren van onvoldoende niveau. De school heeft deels met externe begeleiding gewerkt aan de invoering van het directe instructiemodel volgens het model de ideale les. Dat is in alle bezochte groepen waarneembaar. Ten opzichte van het onderzoek in 2010 is er vooruitgang geboekt. De lesdoelen staan op het bord, de leraren geven instructie aan groepen leerlingen en aan individuele leerlingen en maken daarbij gebruik van elementen van het directe instructiemodel. Er zijn overigens ook verschillen tussen leraren als het gaat om duidelijke uitleg. De inspectie heeft onvoldoende waargenomen dat de leraren de leerlingen uitdagen om zelf na te denken. De leraren hebben in het algemeen onvoldoende oog voor de verschillen tussen leerlingen. Dit komt wellicht mede door de geringe ervaring met de groepsplannen en de onduidelijkheid in het onderscheiden van de verschillende arrangementen. De leerlingen zijn voldoende betrokken bij de lessen. Ook betrekt de school de leerlingen bij de bespreking van de handelingsplannen. In de lesobservaties en in het schoolbeleid is onvoldoende waargenomen dat leerlingen waar mogelijk, zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. Het schoolklimaat is voldoende ondersteunend voor leerlingen en de teamleden. Er zijn op de school protocollen en procedures voorhanden in het kader van het veiligheidsbeleid. De school heeft clustercoaches aangewezen om de veiligheidsbeleving te vergroten. De school heeft door middel van een enquête bij zowel leerlingen als teamleden inzicht in de veiligheidsbeleving. De resultaten daarvan neemt de school mee in de verbeteractiviteiten. Wet- en regelgeving De inspectie stelt vast dat de school de voorschriften met betrekking tot de schoolgids niet naleeft. Er is een bovenschoolse schoolgids voor alle locaties samen. De informatie in de schoolgids voldoet bovendien niet aan de voorschriften in de Wet op de expertisecentra (WEC, artikel 22). Pagina 12 van 13

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan het VSO Pelscollege het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Naleving De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften met betrekking tot de onderwijstijd en het inzenden van het schoolplan en de schoolgids aan de inspectie. Pagina 13 van 13