RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ HET EDUCATIEF CENTRUM

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ HET EDUCATIEF CENTRUM VSO ZMOK Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 01BS-04 Arrangementsnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 18 januari 2011 Rapport vastgesteld te Breda op : 9 juni 2011 HB /3 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 13

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT...13 Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 januari 2011 een onderzoek uitgevoerd bij het Educatief Centrum, school voor vso-zmok om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 17 maart 2010 heeft de inspectie een oriënterend onderzoek uitgevoerd op het Educatief Centrum te Rotterdam. Doel van het onderzoek was een beeld te krijgen van de wijze waarop de school het onderwijs vorm geeft. De inspectie heeft met het bevoegd gezag, de directie van de school en enkele bedrijfsleiders gesproken, alle groepen bezocht en enkele leerlingendossiers ingezien. In overleg met de directie heeft de inspectie toen besloten om in het najaar van 2010 een eerste kwaliteitsonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek zal leiden tot een toezichtarrangement. Door omstandigheden is het onderzoek echter pas op 18 januari 2011 uitgevoerd. De zorgklas is bij het onderzoek niet betrokken omdat deze groep binnen afzienbare tijd deel gaat uitmaken van een van de andere scholen binnen Horizon, instituut voor jeugdzorg en onderwijs. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten over de school, waaronder de schoolgids 2010/2011, het schoolplan 2009/2012, het informatiedocument Educatief Centrum Rotterdam, en het Benchmarkrapport Educatief Centrum en een onderzoek naar de pilotprojecten voor niet-participerende jongeren van december 2010; Onderzoek op locatie, waarbij de inspectie: - leerlingdossiers, handelingsplannen en beleidsdocumenten bestudeerde; - de onderwijspraktijk observeerde; - gesprekken voerde met de directie, leden van de commissie voor de begeleiding (cvb) en leraren. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie de kern- en normindicatoren, aangevuld met de indicatoren uit het aspect 'cyclisch proces kwaliteitszorg'. Voor deze uitbreiding koos zij om het belang te benadrukken van een goed systeem van kwaliteitszorg ten behoeve van behoud en verbetering van kwaliteit van onderwijs. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de bevindingen en conclusies met de directie en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 5 van 13

6 Pagina 6 van 13

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Pagina 7 van 13

8 Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op het Educatief Centrum te Rotterdam is voldoende. Het systeem van leerlingenzorg is bepalend voor het oordeel van de inspectie. Drie van de vier normindicatoren zijn van voldoende niveau. De evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning schiet op enkele onderdelen tekort. De kwaliteit van het primaire proces is ook overwegend voldoende. Het schoolklimaat draagt in positieve zin bij aan de onderwijskwaliteit. De kwaliteitszorg is voldoende. Dit is extra van belang omdat het onderwijsconcept van de school zich sterk onderscheidt van de gebruikelijke klassikale onderwijssetting. De inspectie heeft bij dit onderzoek enkele tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Toelichting Systeem van kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt de kwaliteitsindicatoren voor het systeem van kwaliteitszorg met een voldoende. De kwaliteitszorg is een stevige basis voor het planmatig werken aan verbetering. Het fundament van de kwaliteitszorg op het Educatief Centrum is het inzicht in de onderwijsbehoeften van de leerlingen dat de school heeft. Het Educatief Centrum werkt met een groep leerlingen waarvoor terugkeer naar een reguliere onderwijssetting niet mogelijk is. De school verzorgt transitieonderwijs in zeven leerwerkbedrijven. Er is een nauwe interne samenwerking met Horizon-jeugdzorg en er is samenwerking met externe partners, waaronder Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) van de gemeente Rotterdam. Met de gemeente Rotterdam bestaat ook een subsidierelatie waardoor het voor de school mogelijk is het onderwijs rond de leerwerkbedrijven in te richten. Noodzakelijke voorwarde is dat de school structurele informatie te verzamelt over de kwaliteit en over factoren die van invloed zijn op de kwaliteit. Pas dan kan de school de verantwoordelijkheid voor de resultaten van het onderwijs ten volle nemen en beleid te ontwikkelen dat gericht is op verbetering. Daar kan de school nog een kwaliteitsslag maken. De school kent een systematiek van zelfevaluatie en gebruikt daarvoor verschillende instrumenten en betrekt hierbij meerdere partijen. De resultaten van de evaluaties vormen de basis voor de doorontwikkeling van de school. De school heeft heldere en concrete ideeën voor de verbetering van het systeem van leerlingenzorg. Een voorbeeld hiervan is de wijze waarop de cvb bij het primaire proces betrokken wil laten zijn. De school hanteert hiermee een gesystematiseerde vorm van kwaliteitszorg waarbij zij voldoende aandacht heeft voor de wijze waarop de beleidsvorming is ingericht, voor de wijze waarop zij zicht krijgt op haar sterke en zwakke kanten en voor de wijze waarop zij met informatie over de kwaliteit omgaat. De schoolleiding legt het gevoerde schoolbeleid helder vast in beleidsdocumenten en protocollen, waarmee zij zich naar derden verantwoordt over de gemaakte keuzes. De inspectie heeft voldoende inzichtelijke rapportages aangetroffen. De schoolleiding en enkele leden van de cvb gaan regelmatig na of het team werkt volgens de gemaakte afspraken. Pagina 9 van 13

10 Leerlingenzorg, functionaliteit handelingsplanning en opbrengsten Het systeem van leerlingenzorg is grotendeels van voldoende kwaliteit. Alleen normindicator 3.8 is onvoldoende. De beginsituatie van leerlingen is voldoende helder beschreven en ontleend aan een assessment dat de school de eerste vier weken na plaatsing in de zogenoemde 'Experiencegroep' uitvoert. Direct hierna komt het handelingsplan tot stand. De wijze waarop het Educatief Centrum de ontwikkeling van de leerlingen vervolgens volgt, is voldoende. De inspectie heeft in de dossiers echter onvoldoende neerslag aangetroffen van de evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning. De cvb geeft hiermee onvoldoende blijk van een grondige analyse van de belemmerende en bevorderende factoren van de leerling in relatie tot diens ontwikkelingsperspectief en de schoolfactoren zijn betrokken. Wanneer de school de analyse minder algemeen zou uitvoeren, ontstaat ook meer houvast voor een strakke planning van de vervolgaanpak. Ook blijkt onvoldoende dat en hoe de school resultaten van toetsen en observaties bij de evaluatie benut. Het onderwijsleerproces en schoolklimaat Het merendeel van de indicatoren die betrekking hebben op de onderwijspraktijk is voldoende. De inspectie heeft geconstateerd dat leraren een positief pedagogisch klimaat creëren, waarin leerlingen zich gerespecteerd voelen. Het orthopedagogisch handelen van de leraren draagt in voldoende mate bij aan de kwaliteit van het onderwijsleerproces. De inspectie plaatst kritische kanttekeningen bij het gebruik van de onderwijstijd (indicator 6.4), waarbij het gaat om de afstemming van de onderwijstijd op de individuele leerbehoeften en het (ortho)didactisch handelen van de leraren indicator (8.4) voor wat betreft het stimuleren van leerlingen actief na te denken Een beredeneerde planning van de onderwijstijd die leidt tot differentiatie in onderwijstijd afgestemd op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen, geeft de school een krachtige mogelijkheid beter in te spelen op de individuele leerbehoeften van de leerlingen. De school maakt hiervan in onvoldoende mate gebruik. Het tweede punt waarop de school onvoldoende resultaat boekt, ligt binnen het (ortho)didactisch handelen. Het betreft het stimuleren van de leerlingen om actief na te denken. De leraren kunnen de leerlingen meer aanzetten tot denken door bijvoorbeeld open vragen of denkvragen te stellen. Hiermee kan de school ook de betrokkenheid van de leerlingen bij het onderwijsproces vergroten. Als aandachtspunt voor de school merkt de inspectie bij indicator 8.2 op dat de uitleg van de leerkrachten die is gezien bij de klassenbezoeken van voldoende kwaliteit is, maar dat over het algemeen sprake was van te weinig geplande instructie. Ook niet waar dit wel mogelijk en wenselijk was. De inspectie kan de resultaten van de leerlingen niet beoordelen. Daarvoor zijn geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas zodra de school meerdere - jaarlijkse - cycli heeft doorlopen van planning en evaluatie, gekoppeld aan bij de instroom van leerlingen geformuleerde ontwikkelingsperspectieven. Naleving wettelijke voorschriften De inspectie heeft twee tekortkomingen vastgesteld op het gebied van de naleving van weten regelgeving. Pagina 10 van 13

11 1 De school voldoet niet geheel aan de wettelijke verplichtingen met betrekking tot de zorg. Het bevoegd gezag heeft onvoldoende gewaarborgd dat de cvb zodanig is samengesteld dat zij adequaat kan adviseren vanuit medisch oogpunt omdat de medische deskundigheid niet structureel is toegevoegd aan de cvb (artikel 40b lid 1 WEC). De centrale problematiek bij deze leerlingen heeft veelal een medische achtergrond en vereist een meer structurele bijdrage vanuit medische expertise. 2 Tijdens het onderzoek naar kwaliteitsverbetering is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van de wettelijke voorschriften voor het lopen van stage. Het bevoegd gezag moet voor de uitvoering van een stage een schriftelijke stageovereenkomst sluiten met de leerling of diens wettelijke vertegenwoordiger en de stagegever. Aan de inhoud van de stageovereenkomst heeft de wetgever minimumeisen gesteld in artikel 9 van het Onderwijskundig besluit WEC. Hierin staat dat de stageovereenkomst in elk geval moet bevatten: a. de leeractiviteiten die de leerling moet ontplooien en de werkzaamheden die hij bij de stagegever moet verrichten; b. de aanvangsdatum, de einddatum en de tijden van de stage; c. een regeling voor de begeleiding van de leerling bij de stagegever waarin in elk geval duidelijk wordt gemaakt welk aandeel in de begeleiding door de stageleraar van de school waarop de leerling is ingeschreven, alsmede door de stagebegeleider, aan te wijzen door of namens het bevoegd gezag onderscheidenlijk de stagegever, wordt verzorgd; d. de wijze waarop de stagegever bij de beoordeling van de leeractiviteiten van de leerling wordt betrokken; e. een regeling die de inspecteur in staat stelt zich op de hoogte te stellen van de leeractiviteiten die de leerling bij de stagegever ontplooit. De stageovereenkomst die de school hanteert, voldoet niet aan deze minimumeisen. Pagina 11 van 13

12 Pagina 12 van 13

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan het Educatief Centrum het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. In hoofdstuk 2 heeft de inspectie aangegeven dat de samenstelling van de commissie voor de begeleiding (cvb) niet volgens voorschrift is samengesteld en dat de school bij de inrichting van de stage zich niet houdt aan de wettelijke voorschriften. In verband hiermee geeft de inspectie het bevoegd gezag de volgende opdrachten: - het bevoegd gezag richt de cvb volgens het geldende voorschrift in (artikel 40b, eerste lid van de Wet op de expertisecentra) - het bevoegd gezag richt de stage zodanig in dat deze voldoet aan de wettelijke voorschriften (artikelen 6 tot en met 10 van het Onderwijskundig besluit WEC). Vóór 1 mei 2011 informeert het bevoegd gezag de inspectie over de maatregelen die zij genomen heeft om aan bovenstaande opdrachten tegemoet te komen. Pagina 13 van 13