RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE ZWENGEL

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE ZWENGEL Plaats : Vught en Veldhoven BRIN-nummer : 23XK Arrangementsnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 20, 23 en 26 april 2010 Rapport vastgesteld te Breda op : 12 juli 2010 HB /12 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 20, 23 en 26 april een onderzoek uitgevoerd op De Zwengel, locaties Vught en Veldhoven om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 23 juli 2009 is een basisarrangement afgegeven. Dit arrangement is gebaseerd op de resultaten van het periodiek kwaliteitsonderzoek van juni 2005 en de jaarlijkse onderzoeken van juni 2006 en Op 23 juli 2009 heeft de inspectie aangekondigd in 2010 een kwaliteitsonderzoek uit te voeren om het kwaliteitsprofiel van de school te actualiseren, waarbij is afgesproken dat de inspectie de basisset van indicatoren hanteert, aangevuld met de indicatoren uit het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg'. De inspectie kiest voor deze uitbreiding om het belang van de kwaliteitszorg te benadrukken. In dit onderzoek gaat de inspectie tevens na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet De inspectie heeft bij dit onderzoek alle kernindicatoren uit het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005 onderzocht. Het cyclisch proces kwaliteitszorg is volledig onderzocht. De inspectie heeft geen aanleiding gezien het onderzoek uit te breiden naar andere aandachtgebieden. Deze rapportage is gebaseerd op: - onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; - analyse van de zelfevaluaties en rapportages van de school; - onderzoek op locatie, waarbij: schooldocumenten zijn bestudeerd; de onderwijspraktijk is geobserveerd in dertien groepen; gesprekken zijn gevoerd met de directie en locatieleiders, de leden van de commissie voor de begeleiding (CvB) van beide locaties, de ouders en de leraren van beide locaties. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waar de inspectie tekortkomingen toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 van 11

4 Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of de school, voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Pagina 5 van 11

6 Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders ervaren de school als veilig voor hun kind(eren) De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Het onderwijs op De Zwengel is van voldoende kwaliteit. De teamleden realiseren een onderwijsklimaat waarin leerlingen zich betrokken en taakgericht tonen. De school zoekt actief en succesvol naar manieren om de kwaliteit van de leerlingenzorg te verbeteren en de opbrengstgerichtheid te vergroten. Het team is betrokken, enthousiast en in staat zich kritisch op te stellen ten opzichte van het eigen werk. Dit biedt het perspectief dat de positieve ontwikkelingen die de school nu doormaakt, een succesvol verloop zullen blijven houden. De commissies voor de begeleiding (CvB) voeren stevig de regie over de leerlingenzorg. De Zwengel neemt haar verantwoordelijkheid als school zeer serieus en werkt hierbij nauw samen met Herlaarhof, Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Ook de ambitie om rond de planning van het onderwijs een goede samenwerking tot stand te brengen met de ouders, is ruimschoots in de praktijk zichtbaar. De inspectie heeft bij dit onderzoek geen tekortkomingen vastgesteld op het gebied van naleving van deugdelijkheidseisen door de wet gesteld. Toelichting Systeem van kwaliteitszorg en opbrengsten De inspectie beoordeelt de kwaliteitsindicatoren voor het systeem van kwaliteitszorg met een voldoende. Het geeft een stevige basis aan het planmatig werken aan verbetering. Het fundament van de kwaliteitszorg is het inzicht dat De Zwengel heeft in de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De Zwengel kent een systematiek van zelfevaluatie en gebruikt daarvoor meerdere instrumenten en betrekt hierbij meerdere partijen. De resultaten van deze evaluaties vormen de basis voor de plannen van aanpak die de school gebruikt en jaarlijks bijstelt. De school heeft heldere en concrete ideeën voor de verbetering van het systeem van leerlingenzorg, met name voor wat betreft de samenwerking met Herlaarhof. Een voorbeeld hiervan is het gezamenlijk scholen van behandelcoördinatoren en leraren. Een aandachtpunt is dat enkele aspecten van onderwijs en leren niet herkenbaar in de cyclus van de kwaliteitszorg zijn opgenomen. De school evalueert de resultaten van het onderwijs niet op schoolniveau. Omdat de leerlingen slechts korte tijd de school bezoeken, stelt De Zwengel zich tot doel overdraagbare handelingsplannen te maken en evalueert zij de bestendigheid van de uitstroom. De schoolleiding legt het gevoerde schoolbeleid op voldoende wijze in beleidsdocumenten en protocollen vast zodat zij zich naar derden verantwoordt over de gemaakte keuzes. De inspectie heeft voldoende inzichtelijke rapportage aangetroffen. Schoolleiding en enkele leden van de CvB gaan regelmatig na of het team volgens de gemaakte afspraken werkt. Er verschijnt een jaarverslag waarin het bevoegd gezag op een voor eenieder toegankelijke manier een actueel beeld schetst van aspecten van 'onderwijs en leren' en van de effecten van de uitgevoerde verbeteractiviteiten. De inspectie kan de resultaten van de leerlingen niet beoordelen. Daarvoor zijn geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas zodra de school meerdere - jaarlijkse - cycli heeft Pagina 7 van 11

8 doorlopen van evaluatie en planning, gekoppeld aan bij de instroom van leerlingen geformuleerde ontwikkelingsperspectieven. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit handelingsplanning Het systeem van leerlingenzorg is van voldoende kwaliteit. Het leerlingvolgsteem echter bevat geen instrument of procedure om de sociale en emotionele ontwikkeling van de leerlingen systematisch zichtbaar te maken. De leerlingen die De Zwengel bezoeken, zijn - met uitzondering van de leerlingen in de brugklas havo - allemaal in behandeling bij Herlaarhof. Omdat de leerlingen niet zijn geïndiceerd door een commissie voor de indicatiestelling is niet altijd voldoende informatie beschikbaar om een goede aansluiting te maken tussen de school van herkomst en De Zwengel. Door inzet van preventieve ambulante begeleiding en in samenwerking met Herlaarhof komt de CvB op professionele wijze in een vroeg stadium en in de meeste gevallen tijdig tot een integratief beeld en een plan van aanpak - handelingsplan - dat betrekking heeft op leergebiedoverstijgende en leergebiedspecifieke doelen. Ouders en behandelaars zijn hierbij sterk betrokken. De vertaling naar de praktijk is voldoende functioneel. Een goede analyse op basis waarvan de evaluatie tot stand moet komen, is daarmee mogelijk. Door de aansluiting te realiseren tussen het integratief beeld enerzijds en de onderwijspraktijk anderzijds is een voldoende verbinding ontstaan tussen onderwijsbehoeften van de leerlingen en het daarop afgestemde onderwijsaanbod. De handelingsplannen zijn in die zin doelmatige plannings- en evaluatieinstrumenten geworden. Op de school is een werkgroep actief die onderzoekt hoe de systemen van Herlaarhof en De Zwengel te koppelen zijn. Hiermee verwacht de directie van de school in de nabije toekomst niet alleen kengetallen te kunnen genereren die informatie opleveren over de ontwikkeling van leerlingen op individueel niveau, maar ook trends op schoolniveau te kunnen vaststellen. De inspectie verwacht van de school dat het leerlingvolgsysteem voorziet in een leerlingvolgsysteem dat de ontwikkeling van de leerlingen systematisch en over de volle breedte zichtbaar maakt. Een instrument om objectief en systematisch te meten hoe de leerlingen zich in sociaal en emotioneel opzicht ontwikkelen, ontbreekt echter. De inspectie beoordeelt daarom indicator 3.5 met een onvoldoende. Wel maakt de school incidenteel gebruik van observaties om het niveau van de sociale en emotionele ontwikkeling te bepalen, maar een helder kader voor de uitvoering van die observaties ontbreekt. Onderwijsleerproces en schoolklimaat Het onderwijsleerproces en het schoolklimaat op De Zwengel zijn van voldoende kwaliteit. De leraren realiseren voor deze doelgroep een orthopedagogisch klimaat waarin de leerlingen leren op een respectvolle wijze met elkaar om te gaan en waarbij de leerlingen voldoende betrokkenheid laten zien bij het onderwijs. De belangrijkste motivatie voor de leraren is de mogelijkheden van de leerlingen ook al bezoeken zij de school maar korte tijd - zoveel mogelijk te ontwikkelen. Het schoolklimaat kenmerkt zich door de taakgerichte werksfeer en de betrokkenheid van leerlingen bij het onderwijs. De school maakt gebruik van leermethoden die voor de doelgroep bestemd zijn of past deze aan de doelgroep aan. Waar sprake is van groepslessen, leggen de leerkrachten duidelijk uit. De groepen zijn in veel gevallen - en noodgedwongen - zeer heterogeen van samenstelling. Pagina 8 van 11

9 Daarom werken leerlingen meestal individueel. Afstemming op orthopedagogische en orthodidactische leerbehoeften van leerlingen komt hiermee als vanzelf tot stand. Hierin schuilen echter enkele risico's. De kans bestaat dat het onderwijs blijft steken in begeleid oefenen, dat daardoor tempoverlies optreedt en dat leraren de leerlingen onvoldoende (directe) instructie en feedback geven waardoor het onderwijs aan effectiviteit inboet. Daarbij komt dat materialen van de gebruikte methodes meestal niet geschikt zijn voor gebruik zonder voorafgaande instructie en nabespreking. Een ander risico is dat de leraren de leerlingen onvoldoende uitnodigen om actief na te denken. De leraren geven aan deze problemen te herkennen en zoeken naar mogelijkheden om op sommige leergebieden meer gebruik te maken van een groepsaanpak. De ouders ervaren de school als prettig voor henzelf en voor hun kinderen. Er is voldoende aandacht voor allerlei aspecten van veiligheid. Er is oog voor zowel de fysieke gevaren in en om de school als voor het welzijn van de leerlingen in de omgang met elkaar en in de contacten met de leraren. Het team heeft voldoende aandacht voor de vragen en knelpunten van ouders. De ouders voelen zich goed betrokken bij het onderwijs van hun kinderen. Ook leraren en leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. Pagina 9 van 11

10 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Zwengel, locaties Vught en Veldhoven het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Pagina 11 van 11