RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE KORENAER, LOCATIE DEURNE VSO-ZMOK

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE KORENAER, LOCATIE DEURNE VSO-ZMOK Plaats : Eindhoven BRIN-nummer : 03TV-4 Arrangementsnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 17 en 18 november 2010 Rapport vastgesteld te Eindhoven op 16 februari 2011 HB /12 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 17 en 18 november 2010 een onderzoek uit op vso zmok De Korenaer, locatie Deurne, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Voorafgaand aan een gesprek met het bevoegd gezag op 16 februari 2009 voerde de inspectie voor De Korenaer, locatie Deurne, een risicoanalyse uit. Deze analyse gaf de inspectie geen directe aanleiding het toezicht te intensiveren. De rapportages die de inspectie bij de analyse betrok, gaven echter onvoldoende concreet zicht op de feitelijke stand van zaken en de effecten van activiteiten die de school onderneemt voor het behoud en de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Ook kon de inspectie de invloed op de kwaliteit van het onderwijs van contextfactoren als veranderingen in de populatie onvoldoende vaststellen. Bovendien vond in 2006 voor het laatst een inspectiebezoek op locatie plaats, waarbij ook de klassen bezocht zijn. De inspectie heeft daarom in overleg met het bestuur besloten het kwaliteitsprofiel van de school in 2010 te actualiseren. Zij doet dit op basis van een kwaliteitsonderzoek in het kader van de vierjaarscyclus van het inspectietoezicht. In dit onderzoek gaat zij tevens na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten over de school, waaronder de schoolgids 2010/2011, het schoolplan 2007/2011, rapportages van tevredenheidonderzoeken onder leerlingen van 2010, onder ouders van 2009 en onder medewerkers van 2008, de jaarplannen 2009 en 2010 en een plan van aanpak 2010/2011 met betrekking tot de samenwerking met Bijzonder Jeugdwerk Brabant (BJZ). - Onderzoek op locatie, waarbij de inspectie: leerlingdossiers en handelingsplannen bestudeerde; beleidsdocumenten bestudeerde waaronder het begeleidingsplan werken met leerlijnen van 2010/2011 en het concept bijgesteld veiligheidsplan; de onderwijspraktijk observeerde; gesprekken voerde met de directie, leden van de commissie voor de begeleiding, leerlingen en leraren. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie de basisset van indicatoren. Om het belang van de kwaliteitszorg te benadrukken in relatie tot het borgen en verder ontwikkelen van de gerealiseerde basiskwaliteit, voegde de inspectie de indicatoren uit het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg' aan het onderzoek toe. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de bevindingen met de directie van de school. Daarbij waren twee vertegenwoordigers van het bevoegd gezag aanwezig. Pagina 3 van 10

4 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. De documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarop volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 10

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Pagina 5 van 10

6 Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 10

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op vso De Korenaer, locatie Deurne, van voldoende niveau is. Zij baseert haar oordeel op de beslisregel die zij toepast op het aspect systeem van leerlingenzorg. Drie van de vier normindicatoren uit dit aspect waardeert zij met een voldoende. De tekortkoming heeft betrekking op de evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning. De kwaliteit van de aspecten van leren en onderwijzen is overwegend voldoende evenals die van het aspect cyclisch proces kwaliteitszorg. Wat in het algemeen opvalt is de intensieve aandacht voor een perspectiefrijk aanbod en een goed pedagogisch klimaat. Of alle inspanningen en goede voorwaarden ook tot optimale resultaten leiden, kan de school op dit moment echter nog onvoldoende aantonen. De inspectie heeft bij dit onderzoek geen tekortkomingen vastgesteld op het gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheideisen. Wel benoemt zij in dit verband enkele aandachtspunten. Toelichting Cyclisch proces van kwaliteitszorg De school beschikt over een samenhangend systeem van kwaliteitszorg dat grotendeels voorziet in het behoud en de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Alleen de evaluatie van opbrengsten is onvoldoende. De interne communicatie is een aandachtspunt. Locatie Deurne verzorgt onderwijs voor jongeren met ernstige gedragsproblemen die residentieel of met vrijheidsbenemende maatregel (de besloten Paljasplus groepen) geplaatst zijn op het internaat Vreekwijk van Bijzonder Jeugdwerk Brabant (BJB). De school hanteert voor deze leerlingen een onderwijsconcept dat zij zo goed mogelijk afstemt op hun specifieke kenmerken en interesses. Daarbij houdt zij rekening met een gemiddelde verblijfsduur van ongeveer zeven maanden. Dit blijkt onder andere uit de keuzes die de school maakt met betrekking tot het onderwijsaanbod. Met doelgerichte, kortlopende onderwijstrajecten streeft zij naar resultaten in de vorm van diploma s en certificaten en wil zij de leerlingen perspectief bieden op doorstroom naar een vervolgopleiding of een plek op de arbeidsmarkt. Specifieke aandacht gaat uit naar het aanbod voor meisjes, die de laatste jaren in toenemende mate op het internaat geplaatst worden. Een gevarieerd en perspectiefrijk aanbod moet tevens bijdragen aan de belangrijke opdracht van de school om leerlingen te helpen motivatie te vinden om te werken aan verandering in gedrag en versterking van eigenwaarde. Ook de intensieve aandacht voor het pedagogisch handelen van leraren in de vorm van klassenbezoeken met behulp van de PH-meter, staat in het teken van deze opdracht. Leraren met wie de inspectie gesproken heeft, geven aan dat de interne communicatie over schoolbeleid en schoolontwikkeling in het algemeen een aandachtspunt is. Zo zijn de teamleden in onvoldoende mate bekend met de maatregelen die de directie neemt op het gebied van veiligheid. Deze moeten leiden tot een bijstelling van het huidige veiligheidsbeleid. De inspectie concludeert hieruit dat de directie het zicht op het aspect schoolklimaat en in het bijzonder het welbevinden van teamleden kan verbeteren. Een objectieve peiling van de beleving van de sociale veiligheid onder leerlingen en personeel zou volgens de normen van de inspectie ten minste eens in de twee jaar moeten plaatsvinden (indicator 10.1). Pagina 7 van 10

8 Aan de hand van tevredenheidonderzoeken onder teamleden, ouders en leerlingen, evaluaties van jaarplannen, overlegvormen en klassenbezoeken vormt de directie zich regelmatig en in voldoende mate een beeld van de kwaliteit van de aspecten leerlingenzorg en leren en onderwijzen. Ook de PH- (pedagogisch handelen) meter die de school sinds dit schooljaar toepast, draagt aan dit beeld bij. Een systematische vergelijking van resultaten en verwachtingen op het gebied van opbrengsten moet echter nog op gang komen (indicator 1.3). De directie geeft aan dat het digitale leerlingvolgsysteem hiertoe mogelijkheden biedt, die zij op dit moment nog te weinig benut. Een eerste stap in de goede richting zijn de analyses van de resultaten op de leerlijn sociaal gedrag. Systeem van leerlingenzorg en functionaliteit handelingsplanning De school beschikt over een cyclisch systeem van leerlingenzorg, dat grotendeels voldoet aan de eisen die de inspectie eraan stelt. De kwaliteit van de evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning is echter onvoldoende. Ook zijn er nog enkele aandachtspunten. De commissie voor de begeleiding (cvb) beschikt op het moment van inschrijving in veel gevallen slechts over beperkte onderwijsrelevante informatie. Omdat het plaatsbekostigde leerlingen zijn, kan zij niet putten uit een dossier voor indicatiestelling. Na opname in het internaat komen de jongeren van de ene op de andere dag de school binnen met vaak een gebroken onderwijsverleden. De school sluit daarom in eerste instantie aan op de breed en globaal geformuleerde doelen van de behandelaar van BJB en op de gegevens die ouders en leerlingen zelf verstrekken. Bij leerlingen van wie de didactische mogelijkheden onduidelijk zijn, nemen leraren zo snel mogelijk toetsen af om het niveau voor in ieder geval de vakken Nederlands, Engels en wiskunde te bepalen. Binnen vier weken bepaalt de cvb het voorlopige onderwijstraject dat de leerling zal doorlopen. Dit vormt dan tevens het voorlopige uitstroomperspectief. Bij de opstartprocedure plaatst de inspectie twee kanttekeningen. Op de eerste plaats maakt een medisch deskundige niet structureel deel uit van de cvb bij de start van de handelingsplanning. Op de tweede plaats ziet de cvb er onvoldoende op toe dat aanvullende didactische toetsgegevens tot een bijstelling van het integratief beeld leiden. Dat is nodig om transparant te maken welke factoren een rol spelen bij evaluatie en eventuele bijstelling van het voorlopig onderwijstraject. Alle leerlingen beschikken over een handelingsplan dat in overeenstemming met ouders tot stand komt. De doelen voor de theorie- en praktijkvakken zijn gerelateerd aan het onderwijstraject dat de leerling verwacht wordt te doorlopen. Dat maakt de plannen qua leerinhoud over het algemeen voldoende functioneel. Zeker in de theoretische groepen, waar ook lesplanners gebruikt worden. Daarnaast heeft de school een start gemaakt met de implementatie van leerlijnen voor sociaal gedrag, leren leren en arbeidstoeleiding. De doelen voor de sociale en vakoverstijgende vaardigheden worden hierdoor concreter, wat de kwaliteit van de handelingsplannen doet toenemen. De school kan zich op dit punt echter nog verder verbeteren. Onder andere door specifieke individuele doelen te formuleren voor leerlingen die door leerachterstand en/of gebrek aan motivatie iets extra s nodig hebben om op koers te blijven. Wanneer eerdere doelen niet of onvoldoende bereikt zijn, blijkt bovendien onvoldoende dat aan de nieuwe doelen een analyse van belemmerende en bevorderende factoren ten grondslag ligt (indicator 3.8). Dat kunnen kenmerken van de leerling zijn, maar ook factoren waarmee de school de ontwikkeling van een leerling positief kan beïnvloeden. Pagina 8 van 10

9 Primaire proces De meeste indicatoren van de aspecten van onderwijs en leren beoordeelt de inspectie met een voldoende. Wel ziet zij een risico voor aanbod en onderwijstijd en benoemt zij een aandachtspunt dat betrekking heeft op het didactisch handelen. Met regelmatig nieuwe leraren en een complexe doelgroep is de school zich bewust van de noodzaak om doorlopend te investeren in het behoud van een goed pedagogisch klimaat. Leerlingen met wie de inspectie gesproken heeft, tonen zich tevreden over de werksfeer en spreken van een veilig schoolklimaat. Aanbod en onderwijstijd staan op dit moment enigszins onder druk door de recente invoering van een continu jaarrooster. Wanneer leraren gespreid op vakantie gaan, vereist dat een adequate vervangingsregeling en een aanpassing van roosters om te voorkomen dat in bepaalde periodes de leertijd en het aanbod aan effectiviteit verliezen. Dit zou de leerontwikkeling en motivatie van leerlingen negatief kunnen beïnvloeden. De directie neemt binnenkort maatregelen om dit probleem op te lossen. Op het gebied van didactisch handelen van leraren heeft de inspectie goede voorbeelden gezien van taakgerichtheid, afstemming en het stimuleren van de reflectie van leerlingen op denk- en handelwijzen. Ook is de kwaliteit van de uitleg op het niveau van de individuele leerling zeker voldoende. Wel zit er verschil in de mate waarin leraren kansen benutten om voorkennis te activeren en met leerlingen te reflecteren op de doelen waaraan zij werken. Opbrengsten De school formuleert ontwikkelingsperspectieven in de vorm van onderwijstrajecten gericht op uitstroom langs een bepaalde leerroute. De uitstroomgegevens van de school laten zien dat meerdere leerlingen de school met een certificaat of diploma verlaten. Of dit betekent dat de school het optimale uit leerlingen haalt, kan de inspectie op dit moment niet beoordelen. Ten eerste staat de tekortkoming in het systeem van leerlingenzorg een verantwoording van opbrengsten in de weg. Ten tweede zijn noch bij de school noch bij de inspectie normen beschikbaar om de eindresultaten van leerlingen te wegen en er een oordeel aan te verbinden. Daar komt bij dat de directie aangeeft behoefte te hebben aan een beter zicht op het vervolgtraject van de leerlingen nadat zij De Korenaer verlaten hebben. Pagina 9 van 10

10 3. TOEZICHTARRANGEMENT De onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Korenaer, locatie Deurne, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. De naleving van wettelijke voorschriften De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. Pagina 10 van 10