RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ BEUKENRODE-ONDERWIJS

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ BEUKENRODE-ONDERWIJS VSO CLUSTER 4 Plaats : Doorn BRIN-nummer : 02RM Arrangementsnummer : Onderzoek uitgevoerd op : 5 september 2011 Rapport vastgesteld te Breda op : 15 november 2011 HB /4 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 13

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT...13 Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 5 september 2011 een onderzoek uit op Beukenrode-Onderwijs, een vso-school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen (zmok), om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Dit kwaliteitsonderzoek is uitgevoerd in het kader van de vierjaren cyclus die de inspectie hanteert. Het laatste kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op Beukenrode-Onderwijs vond plaats in mei 2006 (PKO-2006). Daarna heeft de inspectie in april 2007 nog een jaarlijks onderzoek uitgevoerd waarbij zij enkel de indicatoren 1.3 en 1.6 van het kwaliteitsaspect 'kwaliteitszorg' heeft beoordeeld. In het bestuursgesprek van 26 oktober 2010 is met het bevoegd gezag van Stichting Beukenrode-Onderwijs afgesproken dat de inspectie op grond van het vierjarencriterium een kwaliteitsonderzoek uit gaat voeren. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het onderzoek aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school, waaronder: - de schoolgids 2011/2012; - het schoolplan 2011/2014; - de jaarplanner het zorgplan samenwerkingsverband; - de samenwerkingsovereenkomst Timon en Beukenrode-Onderwijs; - de taakverdeling management; - de verantwoording onderwijstijd; Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: - schooldocumenten, handelingsplannen en dossiers bestudeerde; - gesprekken voerde met de directie, leraren en de commissie voor de begeleiding; - de onderwijspraktijk observeerde in zes groepen. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie de basisset van indicatoren met uitzondering van indicator De inspectie voerde bij dit onderzoek geen gesprek met ouders en beschikte over te weinig objectieve, actuele gegevens om deze indicator te kunnen beoordelen. Om het belang van de kwaliteitszorg te benadrukken in relatie tot het borgen en verder ontwikkelen van de gerealiseerde basiskwaliteit, voegde de inspectie de indicatoren uit het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg' aan het onderzoek toe. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de conclusies en bevindingen met de directie en het bevoegd gezag. Pagina 5 van 13

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 13

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Pagina 7 van 13

8 Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Pagina 8 van 13

9 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). Ja Nee Pagina 9 van 13

10 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Inspectie van het Onderwijs komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op Beukenrode-Onderwijs van voldoende niveau is. Zij baseert haar oordeel op het aspect 'systeem van leerlingenzorg' waarop zij de beslisregel toepast. De inspectie waardeert drie van de vier normindicatoren met een voldoende. De school heeft de afgelopen jaren vele nieuwe ontwikkelingen in gang gezet met als resultaat dat het 'leren' meer centraal is komen te staan. De school biedt diplomagericht onderwijs aan waarbij zij samen met de leerlingen doelbewust werkt aan het schooltraject. Dit is ook terug te zien in de wijze waarop de leerlingenzorg is ingericht. Het gericht evalueren van de uitvoering van de handelingsplanning behoeft nog verbetering. Het onderwijsleerproces is over het algemeen voldoende. De onderwijstijd en het didactisch handelen kennen wel enkele tekortkomingen. Op het gebied van kwaliteitszorg beschikt de school in onvoldoende mate over verschillende kwaliteitszorginstrumenten waarmee zij cyclisch kan werken aan de kwaliteitszorg. De inspectie wijst de school erop dat dit een risico vormt voor de verdere ontwikkeling van de school en de borging van de huidige kwaliteit. De inspectie heeft bij dit onderzoek één tekortkoming vastgesteld op het gebied van de naleving van wet- en regelgeving. Deze heeft betrekking op de onderbouwing van de onderschrijding van de onderwijstijd bij plaatsbekostigde leerlingen. Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg De inspectie constateert dat de school onvoldoende cyclisch werkt aan de kwaliteitszorg. De school heeft zicht op de specifieke kenmerken en onderwijsbehoeften van haar doelgroep. Dit resulteert in een visie op goed onderwijs, uitgewerkt in een onderwijsconcept. Daarmee heeft de school op hoofdlijnen omschreven wat zij onder goed onderwijs verstaat. Het evalueren van de kwaliteit van dit onderwijs kent een aantal tekortkomingen. De school gebruikt geen kwaliteitszorginstrumenten om de kwaliteit van het onderwijs structureel te evalueren. Daardoor zijn er onvoldoende betrouwbare gegevens beschikbaar waarmee de school kan aantonen dat het onderwijs en de leerlingenzorg voldoen aan de door haarzelf geformuleerde normen voor goed onderwijs. Daarnaast is het niet inzichtelijk hoe zij andere belanghebbenden dan de directie structureel betrekt bij de zelfevaluaties. Naast de gesignaleerde tekortkomingen in de evaluaties ziet de inspectie dat de school onvoldoende kan aantonen planmatig te werken aan nieuwe ontwikkelingen. De school heeft haar doelen voor het komende jaar te algemeen beschreven om er gericht op te kunnen sturen en om vast te kunnen stellen wanneer een doel bereikt is. Het is niet duidelijk binnen welke termijnen een doel behaald moet zijn, hoe de opbrengst wordt gemeten en op basis waarvan de school bepaalt of het doel naar verwachting is gerealiseerd. Dit neemt niet weg dat de inspectie in de praktijk wel kennis heeft genomen van de vele nieuwe ontwikkelingen die de school de afgelopen jaren heeft ingezet. De borging van de reeds gerealiseerde kwaliteit is voldoende. Afspraken en procedures legt de school vast en de gemaakte afspraken en procedures toetst de school in de praktijk door klassenvisitaties uit te voeren en intervisiebijeenkomsten te beleggen in de vorm van zogenaamde dagelijkse briefings, debriefings en de inzet van buddy s. De school rapporteert over de voorgenomen kwaliteitsverbeteringen en de resultaten daarvan in het directieverslag. Zowel in de schoolgids als in de nieuwsbrieven rapporteert de school Pagina 10 van 13

11 echter onvoldoende over de kwaliteit van het onderwijs, welke ontwikkelingen er staan gepland en wat het effect geweest is van verbeteractiviteiten. Daarmee verantwoordt de school zich te weinig naar ouders en andere belanghebbenden. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van de handelingsplanning en opbrengsten De inspectie waardeert drie van de vier normindicatoren van het systeem van leerlingenzorg met een voldoende. De commissie voor de begeleiding (cvb) maakt een heldere beschrijving van de beginsituatie van de leerling op basis van een dossieranalyse en door waar nodig een onderzoek af te nemen. De beginsituatie legt de cvb vast in een verslag dat het uitgangspunt vormt voor het handelingsplan. Het handelingsplan wordt in samenspraak met de ouders en de leerling opgesteld. De leerling wordt nauw betrokken bij zijn of haar schooltraject. De school voert structureel voortgangsgesprekken met de leerling over de uitvoering van het handelingsplan. Voor het meten van de vorderingen op didactisch en sociaal-emotioneel gebied gebruikt de school een speciaal ontwikkeld leerlingvolgsysteem met gedragsvolglijsten en didactische volglijsten. Ook hanteert de school jaarplanners en weekplanners waarbij de inspectie de kanttekening maakt dat ze nog te veel ingezet worden om de ontwikkeling van de leerling te volgen in plaats van te plannen. De school neemt methodegebonden toetsen af om na te gaan of de leerlingen de lesstof voldoende beheersen. De inspectie wijst de school erop, daar waar mogelijk ook methodeonafhankelijke toetsen te gebruiken. Bij de evaluatie van de uitvoering van de handelingsplanning is er onvoldoende sprake van een analyse van de belemmerende en bevorderende factoren die invloed hebben gehad op de bereikte resultaten. Een analyse van deze factoren met betrekking tot de aanpak vindt in besprekingen plaats, maar staat niet beschreven. Daardoor is het voor de inspectie niet zichtbaar in hoeverre de evaluatiegegevens de basis vormen voor de nieuw opgestelde doelen. Daarnaast is de koppeling tussen de behaalde resultaten op de methodeafhankelijke toetsen en de uitvoering van het handelingsplan niet duidelijk. De school heeft een start gemaakt met het formuleren van ontwikkelingsperspectieven, maar de onderbouwing van hoe de school komt tot een bepaald ontwikkelingsperspectief is te algemeen. De samenhang tussen het didactisch leerrendement, de verwachte competenties op sociaal-emotioneel gebied, het geformuleerde ontwikkelingsperspectief en de uitstroombestemming is onvoldoende zichtbaar. Het ontwikkelingsperspectief met de daarbij behorende lange termijn doelen zijn niet specifiek genoeg geformuleerd en de evaluatie van de opbrengsten is onvoldoende afgezet tegen het geformuleerde ontwikkelingsperspectief. Daarnaast zijn er noch bij de school noch bij de inspectie normen beschikbaar om eindresultaten van leerlingen te wegen en er een oordeel aan te verbinden. Onderwijsleerproces De inspectie constateert dat het onderwijsleerproces op de meeste indicatoren van voldoende kwaliteit is met uitzondering van de onderwijstijd en één indicator bij het didactisch handelen. Beukenrode-Onderwijs biedt de theoretische leerweg (tl), de kaderberoepsgerichte leerweg (kbl) en de basisberoepsgerichte leerweg (bbl) aan. De school heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de afstemming van het leerstofaanbod op de doelgroep en het uitstroomprofiel van de leerling met als resultaat dat de school beschikt over een passend theoretisch en praktisch onderwijsaanbod gericht op diplomering. Tevens biedt zij de leerlingen de mogelijkheid een diploma te behalen op de leerwegen tl, kbl en bbl. Daarnaast kunnen de leerlingen IVIO certificaten behalen. Het behalen van een diploma Horeca assistent niveau 1 behoort ook tot de mogelijkheden. Pagina 11 van 13

12 Een aandachtspunt is het planmatiger werken aan de sociaal-emotionele ontwikkeling door gebruik te maken van een methode of een leerlijn. De school benut de onderwijstijd niet efficiënt. Er gaat veel tijd verloren aan organisatorische zaken. De wisseling van lessen kost veel tijd en de lessen zelf worden regelmatig verstoord door leerlingen en personeel die de klas binnen komen lopen om iets te vragen of te pakken. Daarnaast kan de school onvoldoende aantonen hoe zij de onderwijstijd afstemt op de onderwijsbehoeften van de (individuele) leerlingen. De inspectie heeft in de handelingsplannen niet terug kunnen vinden dat de school beredeneerde keuzes maakt hoe zij de onderwijstijd inzet. Tevens constateert de inspectie een tekortkoming in de naleving van wet- en regelgeving omdat de school niet zichtbaar maakt op basis waarvan een plaatsbekostigde leerling een onderschrijding van de onderwijstijd krijgt en om hoeveel uur onderschrijding het gaat (artikel 11, lid 4 en artikel 12 van de Wet op de Expertisecentra (WEC). De inspectie constateerde tijdens de lesobservaties dat leerlingen betrokken zijn bij de lessen, actief meedoen en uitgedaagd worden om zelf na te denken. De school besteedt veel aandacht aan de zelfverantwoordelijkheid van leerlingen door samen het handelingsplan op te stellen en door leerlingen zelf te laten reflecteren op hun eigen gedrag en voortgangsbesprekingen met de leerlingen te voeren. Een tekortkoming op het gebied van het didactisch handelen is de kwaliteit van de instructie. De instructie kenmerkt zich door het kort uitleggen van de lesstof of het antwoord geven op een vraag. De opbouw van de instructie kenmerkt zich niet door het terugblikken op het reeds geleerde en het samenvatten aan het eind van de instructie. Dit betekent niet dat de inspectie helemaal geen goede instructiemomenten waarnam, maar dat de kwaliteit van de instructie te afhankelijk is van de deskundigheid van de individuele leerkracht. Positief is wel dat de instructie en verwerking afgestemd zijn op de leerroute en de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Het pedagogisch handelen van de leerkracht en het schoolklimaat zijn van voldoende kwaliteit. De leerkrachten respecteren de leerlingen, gaan geen onnodige strijd aan en hanteren de gedragsregels consequent. Het schoolklimaat is veilig en er heerst een empathische sfeer binnen de school. De inspectie constateert dat de school onvoldoende zicht heeft op de beleving van de veiligheid onder het personeel en ouders omdat zij dit niet structureel meet. Teamleden met wie de inspectie sprak, gaven aan zich veilig te voelen op school. Het veiligheidsbeleid en de scholing op het gebied van veiligheid dragen daaraan bij. Pagina 12 van 13

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan Beukenrode-Onderwijs het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Tekortkomingen in de naleving De inspectie heeft één tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften geconstateerd. De school voldoet onvoldoende aan de richtlijnen van artikel 12 van de WEC. Artikel 12 WEC De inspecteur kan op verzoek van het bevoegd gezag ermee instemmen dat er wordt afgeweken van het verplichte minimum aantal uren onderwijstijd. In de beleidsregel die uitgewerkt is in Staatcourant 2010 nr staat vermeld dat de inspectie instemming verleent indien: - de school in het bezit is van een verklaring van de verantwoordelijke behandelaar van de therapieverzorgende residentiële instelling waaruit blijkt dat de gevraagde beperking van het aantal uren onderwijs in het belang van de leerling noodzakelijk is en - indien uit die verklaring blijkt om hoeveel uren behandeling onder schooltijd het gaat en op welke tijdstippen deze plaatsvindt. Om deze reden geeft de Inspectie van het Onderwijs aan het bevoegd gezag de volgende opdracht: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Vóór 1 december 2011 maakt het bevoegd gezag aan de inspectie kenbaar op welke wijze de tekortkoming is opgeheven. Pagina 13 van 13