RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ VSO DE SPANKER (DE SCHAKEL)

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ VSO DE SPANKER (DE SCHAKEL) Plaats : Kampen BRIN-nummer : 05PZ Cluster : 3 Onderzoek uitgevoerd op : 12 en 13 oktober 2011 Rapport vastgesteld te Zwolle op 4 januari 2012 Documentnummer: H

2 RvB De Spanker Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De inspectie van het onderwijs voerde op 12 en 13 oktober 2011 een onderzoek uit op De Spanker, de vso-locatie van De Schakel te Kampen voor zeer moeilijk lerende kinderen om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Uit de risicoanalyse kwam niet naar voren dat er risico s en/of tekortkomingen zijn in de kwaliteit van het onderwijs of in de naleving van wet- en regelgeving. Omdat de inspectie de school in 2006 voor het laatst bezocht, heeft zij echter besloten het kwaliteitsprofiel van de school op basis van een kwaliteitsonderzoek te actualiseren. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde of uitreikte en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: - schooldocumenten, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; - gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding en met teamleden; - de onderwijspraktijk observeerde in vijf groepen. Op 13 oktober 2011 besprak de inspectie haar voorlopige bevindingen en conclusie met de algemeen directeur en het managementteam. Later op de dag vond een gesprek plaats met het bevoegd gezag in aanwezigheid van de algemeen directeur. Tijdens dat gesprek heeft de inspectie eveneens haar conclusie en voorlopige bevindingen besproken. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van het aspect 'cyclisch proces kwaliteitszorg' toe. In dit onderzoek ging zij tevens na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. RvB De Spanker Pagina 3 van 11

4 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator realiseert. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. RvB De Spanker Pagina 4 van 11

5 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 RvB De Spanker Pagina 5 van 11

6 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee RvB De Spanker Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Context Na de ziekte en het vertrek van de vorige directeur is het management sinds begin van het schooljaar weer op sterkte met het aantreden van de algemeen directeur, tevens directeur van De Trimaran. Het bestuur heeft de voorbereidingen om te komen tot een Raad van Toezicht - model nagenoeg afgerond en is voornemens de algemeen directeur tot bestuurder te benoemen en zelf als Raad van Toezicht te gaan functioneren. Bij de inspectie zijn signalen binnengekomen over het gevoel van sociale onveiligheid van teamleden. Algemeen beeld De inspectie beoordeelt het onderwijs op De Spanker als onvoldoende. Ten opzichte van het jaarlijks onderzoek in 2006 en het kwaliteitsonderzoek in 2005 heeft de school de kwaliteit niet weten vast te houden. Het systeem van kwaliteitszorg verkeert nog in de startfase. Het systeem van leerlingenzorg is bepalend voor het oordeel van de inspectie. Drie van de vier normindicatoren beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De aspecten van het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie op zes indicatoren als onvoldoende. Het schoolklimaat is over het algemeen voldoende ondersteunend voor leerlingen, maar niet voor de teamleden. Het hoge percentage ziekteverzuim (15%) is daarvoor een belangrijke graadmeter. De algemeen directeur heeft maatregelen genomen om het schoolklimaat te verbeteren onder meer door de aanstelling van een externe vertrouwenspersoon. De inspectie stelde bij dit onderzoek ook tekortkomingen vast op het gebied van de naleving van wet- en regelgeving. Toelichting Kwaliteitszorg De inspectie constateert dat de systematische kwaliteitszorg nog in een beginfase verkeert en beoordeelt zes van de acht indicatoren die behoren tot dit kwaliteitsaspect als onvoldoende. De school heeft voldoende zicht op haar leerlingenpopulatie. Dit blijkt uit het nieuwe schoolplan 2011/2015 en de gesprekken die de inspectie voerde met de directie, de teamleden en de commissie voor de begeleiding. Wat betreft het kwaliteitsbeleid is het team onder leiding van de nieuwe directeur hard aan het werk. Om voorbereid te zijn op de nieuwe kwaliteitswet en om opbrengstgericht te kunnen werken heeft de school ondersteuning gevraagd bij een schoolbegeleidingsdienst. Ook heeft de school externe ondersteuning gevraagd om haar te begeleiden bij de implementatie van het kwaliteitszorgsysteem. In 2010 was hier reeds een start mee gemaakt, maar dit heeft door diverse oorzaken geen vervolg gekregen. Daarnaast is er een risico-inventarisatie en evaluatie uitgevoerd bij de leerkrachten van de school. De resultaten hiervan zijn besproken binnen het managementteam en met het team. Omdat uit deze analyse onder andere naar voren kwam dat de communicatie een aandachtspunt is, heeft de directeur een werkgroep communicatie opgericht waarin alle geledingen zijn vertegenwoordigd. Ook onder de leerlingen heeft de school een onderzoek uitgezet, de uitkomsten hiervan zijn nog niet binnen. De school heeft een jaarplanning gemaakt waarin alle werkpunten zijn opgenomen. Ook in het schoolplan vermeldt de school de hieruit voortvloeiende acties. De beschrijving van wie wat oppakt en wanneer dit afgerond moet zijn ontbreekt. Deze kwaliteitsslag moet de school nog maken. Om van borging te kunnen spreken is het noodzakelijk dat de school haar schooleigen doelen stelt en vervolgens evaluaties uitvoert om daarna gemaakte afspraken te bewaken. Zo ver is het team op dit moment echter nog niet. RvB De Spanker Pagina 7 van 11

8 De wijze waarop de school ouders informeert over de kwaliteit van het onderwijs door middel van de schoolgids of de website is van onvoldoende kwaliteit. De voorwaarden om te komen tot een systematische kwaliteitszorg zijn volop in ontwikkeling. De recent benoemde directeur heeft inmiddels de verantwoordelijkheid voor de systematische zorg voor de eigen kwaliteit op zich genomen. Met het scholings- en communicatieplan hoopt hij ook op korte termijn de andere geledingen in de school voldoende te kunnen betrekken. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van de handelingsplanning en opbrengsten De inspectie beoordeelt drie van de vier indicatoren die behoren tot het kwaliteitsaspect systeem van leerlingenzorg als onvoldoende. Dat komt met name doordat de planmatigheid van het onderwijs ontbreekt. De commissie voor de begeleiding (cvb) bestaat uit de orthopedagoog, de vier locatieleiders en beide locatiedirecteuren. De schoolarts is twee maal per jaar aanwezig tijdens een vergadering en is verder op afroep beschikbaar. Daarnaast schuift drie keer per jaar een schoolmaatschappelijk werker en een autisme-ondersteuner aan bij de vergaderingen. De cvb bespreekt leerlingen wanneer een leerkracht vragen heeft over een leerling, maar voert onvoldoende zichtbaar en herkenbaar de regie over de planmatige, (ortho)pedagogische en (ortho)didactische benadering van de leerlingen. De school stelt voor iedere leerling een handelingsplan op en bespreekt dit handelingsplan met de ouders tijdens de ouderavond (indicator 3.3). De kwaliteit van de handelingsplannen laat echter nog te wensen over. Zo is de onderwijsrelevante beginsituatie voor een leerling niet vastgesteld, waardoor de inspectie indicator 3.1 als onvoldoende beoordeelt. Er is wel een korte persoonsschets gegeven over de leerling, maar die gaat niet veel verder dan een oppervlakkige beschrijving van het sociaal-emotioneel functioneren. Het volgen van de vorderingen en de ontwikkeling van de leerlingen (indicator 3.5) is van onvoldoende niveau. De school beschikt weliswaar over verschillende procedures om leerlingen te volgen, maar de cvb plant niet de volgende fase in de ontwikkeling. Het is essentieel dat de cvb bepaalt waar de leerling staat, waar zij de leerling naar toe wil brengen en hoe zij dit gaat doen. Dat gebeurt op dit moment niet. Nu de school sinds kort de ontwikkelingsperspectieven vastlegt heeft zij meer houvast bij de beoordeling van de vorderingen. Dat is een goede ontwikkeling. De sociaal-emotionele ontwikkeling volgt de school aan de hand van een nieuwe methode. De evaluatie van de handelingsplannen (indicator 3.8) door de cvb is onvoldoende. Op dit moment worden doelen gesteld op basis van de leerlijnen, meer dan 30 per leerling. Deze doelen worden willekeurig gekozen. In sommige gevallen worden de doelen meerdere jaren aangehouden en in andere gevallen ruim binnen het jaar behaald. De inspectie treft geen onderbouwing aan voor het niet behalen van doelen en het is onduidelijk wat de school er vervolgens aan gaat doen om alsnog het doel te behalen. Een analyse van belemmerende en bevorderende factoren ontbreekt. Daarbij moet het vooral gaan om de factoren die de school kan beïnvloeden, zoals onderwijstijd, methodiek, didactische aanpak e.d. Ook zet de school de doelen niet in de tijd weg, waardoor onduidelijk is binnen welke termijn de school denkt het doel te kunnen behalen. Door bovenstaande is niet gegarandeerd dat het maximale uit de leerlingen wordt gehaald. Positief is dat de tekortkomingen in het systeem van leerlingenzorg deels herkend worden door de cvb. Met het oog daarop heeft de school gezocht naar een nieuw format voor het handelingsplan waarin het ontwikkelingspersectief een belangrijke plek krijgt. De cvb overweegt gebruik te maken van een model ontwikkeld door een schoolbegeleidingsdienst in RvB De Spanker Pagina 8 van 11

9 het zuiden van het land. Dit zou voldoende handvatten kunnen geven voor het vermelden van een onderwijsrelevante beginsituatie, het meer planmatig inrichten van het onderwijs binnen de school en het evalueren van het handelingsplan. Bovendien zou de school daarmee klaar zijn voor hetgeen de nieuwe wetgeving vanaf augustus 2012 (vso augustus 2013) van de school vraagt. Vanaf dat moment moet de school opbrengstgericht gaan werken. De resultaten van de leerlingen kan de inspectie nu nog niet beoordelen. Daarvoor zijn nog geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas na het doorlopen van een aantal cycli met smart geformuleerde doelstellingen en een nauwkeurige registratie van het al dan niet behalen van die doelstellingen. Onderwijspraktijk en schoolklimaat De inspectie beoordeelt zes indicatoren van de onderwijspraktijk als onvoldoende. Ook het schoolklimaat beoordeelt de inspectie op twee indicatoren als onvoldoende. De kwaliteitsverschillen tussen de groepen zijn groot. De school maakt gebruik van veel methoden en materialen, zoals blijkt uit het schoolplan 2011/2015. De school is bezig de praktische leerlijnen binnen het vso verder te ontwikkelen. Informatie over de stage is wel summier aanwezig in het schoolplan, maar in de schoolgids maakt de school daar geen melding van. De onderwijstijd benut de school onvoldoende doelmatig. Op zich plant de school voldoende onderwijstijd. De tijd die de teamleden inruimen voor niet-onderwijs gerelateerde zaken zoals inlooptijd, evaluatie van de dag, opruimen etc. is onverantwoord. Tijd is kostbaar en moet de school bewust inzetten gekoppeld aan onderwijsdoelen. Differentiatie in leertijd maakt de school niet zichtbaar in de handelingsplannen. Ook in de lesobservaties nam de inspectie dat niet waar. De kwaliteit van de instructies die de inspectie zag is onvoldoende. Zo halen niet alle leraren de voorkennis op en is onduidelijk wat het lesdoel is en of dat is bereikt. Sommige leraren zijn vooral zelf aan het woord en dagen de leerlingen onvoldoende uit om zelf na te denken. De afsluiting van de lessen is eveneens heel verschillend van kwaliteit. Als de leerlingen in de evaluatie alleen maar hoeven te melden wat leuk was, doet de leraar onvoldoende een beroep op de leerlingen om bijvoorbeeld na te gaan wat hij heeft geleerd. De afstemming op relevante verschillen tussen leerlingen is voldoende waargenomen. Leerlingen werkten aan verschillende taken, afhankelijk van hun niveau. De verdeling in groepen geschiedt op basis van de leeftijd. Verschillen in leerstijl of leertempo of in belangstelling van leerlingen leiden tot een verschil in instructie of verwerking. Hierbij tekent de inspectie aan dat dit niet in alle lessen is aangetroffen. De leerlingen zijn over het algemeen voldoende betrokken bij de lessen voor zover dat binnen hun mogelijkheden ligt. In de lesobservaties is echter niet zichtbaar dat leerlingen waar mogelijk zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. Het schoolbeleid waarbij zichtbaar is hoe de opbouw van de zelfstandigheid plaats vindt, vooral richting uitstroombestemming, ontbreekt. Het schoolklimaat is voldoende ondersteunend voor leerlingen, maar niet voor de teamleden. Dit blijkt uit een signaal dat de inspectie ontving en uit het hoge ziektepercentage. De directeur heeft inmiddels een externe vertrouwenspersoon aangesteld. Er zijn op de school protocollen en procedures voorhanden in het kader van het veiligheidsbeleid. Het managementteam heeft onlangs een start gemaakt met het systematisch verzamelen van gegevens over de veiligheidsbeleving bij teamleden. RvB De Spanker Pagina 9 van 11

10 Wet- en regelgeving De inspectie stelde de volgende tekortkomingenvast in de naleving van de wettelijke voorschriften: In artikel 41a van de Wet op de expertisecentra (WEC) wordt vermeld dat een handelingsplan uiterlijk binnen een maand opgesteld moet worden. Binnen De Schakel De Spanker wordt een termijn van ruim zes weken gehanteerd. Dit is te lang. Daarnaast is de inspectie aangelopen tegen de situatie dat er niet altijd bevoegde leraren voor de groep staan. Dit is onjuist en moet hersteld worden volgens artikel 32 van de WEC. Het bevoegd gezag heeft de schoolgids en het schoolplan niet vastgesteld. Het vso hanteert een inlooptijd die niet tot de onderwijstijd gerekend kan worden. Daarmee is er een tekort in de geplande onderwijstijd. RvB De Spanker Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen. Daarom beoordeelt de inspectie van het onderwijs de kwaliteit als zwak. Om deze reden kent de inspectie De Schakel te Kampen, locatie De Spanker vso een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in oktober/november 2012 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert rond deze tijd opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Tekortkomingen in de naleving De inspectie stelde bij dit onderzoek enkele tekortkomingen vast in de naleving van de wettelijke voorschriften. In verband hiermee geeft zij het bevoegd gezag de volgende opdrachten: - Het bevoegd gezag bewaakt de wettelijke termijn (maximaal één maand) die geldt voor het vaststellen van een handelingsplan (WEC, artikel 41a). - Het bevoegd gezag zorgt er voor dat er tijdens elke les een bevoegde leerkracht voor de klas staat (WEC, artikel 32). - Het bevoegd gezag dient de schoolgids en het schoolplan vast te stellen (WEC, artikel 27). - Het bevoegd gezag draagt zorg voor voldoende onderwijstijd (WEC, artikel 11). Het bevoegd gezag informeert de inspectie uiterlijk 1 januari 2012 over de maatregelen die getroffen zijn om de tekorten in de wettelijke voorschriften op te heffen. De inspectie maakt een toezichtplan en spreekt daarin af met het bevoegd gezag wanneer de kwaliteit van het onderwijs weer van voldoende niveau moet zijn. RvB De Spanker Pagina 11 van 11