RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ SCHOOL LYNDENSTEYN SO/VSO LG EN MG

Transcriptie

1 Inspectie van het Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ SCHOOL LYNDENSTEYN SO/VSO LG EN MG Plaats: Beetsterzwaag BRIN-nummer: OOLD Onderzoek uitgevoerd op: 26 en 28 januari 2010 Conceptrapport verzonden op: 2 maart 2010 Rapport vastgesteld te Groningen op: 15 april 2010 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 26 en 28 januari 2010 onderzoek uitgevoerd op School Lyndensteyn om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De Inspectie van het Onderwijs heeft ruim vijfjaar geleden een laatste integraal kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Dat is voor de inspectie aanleiding om nu een volledig kwaliteitsprofiel op te stellen. Tijdens het bestuursgesprek dat de inspectie op 15 april 2009 heeft gevoerd is een integraal kwaliteitsonderzoek aangekondigd. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie Op de vso-afdeling heeft de inspectie in 2004 voor het laatst een integraal onderzoek uitgevoerd, op de so-afdeling in Nadien heeft de inspectie onderdelen van de kwaliteitszorg en de leerlingenzorg tijdens jaarlijkse onderzoeken onder de loep genomen. Op basis van de uitkomsten van deze onderzoeken is de school opgenomen in een regulier toezichtstraject. Onderzoeksopzet De inspectie heeft bij dit onderzoek alle kernindicatoren uit het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005 onderzocht. Het cyclisch proces kwaliteitszorg is volledig onderzocht en op grond van de uitkomsten zijn de voorwaarden voor kwaliteitszorg toegevoegd. Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; Analyse van de zelfevaluaties en rapportages van de school; Onderzoek op locatie, waarbij o schooldocumenten zijn bestudeerd; o o de onderwijspraktijk is geobserveerd; gesprekken zijn gevoerd met de directie, teamleiders, kwaliteitszorgfunctionarissen, leerlingenzorgcoördinatoren, leden van de commissie voor de begeleiding, taal- en rekencoördinatoren, stagebegeleider, remedial teacher en met de leerlingenraad. Pagina 2 van 11

3 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 van 11

4 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. snda slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de # leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, 9 ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. 1 2 Pagina 4 van 11

5 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. * Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. * (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 4 Pagina 5 van 11

6 Wet- en regelgeving ja De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel # 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). nee Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op School Lyndensteyn en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van School Lyndensteyn en eerdere inspectieonderzoeken. Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op School Lyndensteyn laat te wensen over en de inspectie beoordeelt deze als zwak. De kwaliteit van het onderwijs wordt in het speciaal onderwijs in de eerste plaats afgelezen aan de kwaliteit van de leerlingbegeleiding en de leerlingenzorg. De school levert op dit terrein onvoldoende basiskwaliteit. Het onderwijsleerproces is eveneens voor verbetering vatbaar, met name als het gaat om de manier waarop de school met onderwijstijd omgaat en het didactisch handelen. Ook de kwaliteitszorg kan aanmerkelijk verbeteren. Het leerstofaanbod en het (ortho)pedagogisch handelen van de leraren is in grote lijnen op orde. De inspectie heeft bij dit onderzoek verder diverse tekortkomingen vastgesteld op het gebied van wet- en regelgeving. Hieronder licht de inspectie haar oordeel toe. Toelichting Kwaliteitszorg en de voorwaarden De inspectie beoordeelt het merendeel van de indicatoren die behoren tot het kwaliteitsaspect 'kwaliteitszorg' als onvoldoende. De school heeft haar visie op kwaliteitszorg niet beschreven in bijvoorbeeld het schoolplan. In de praktijk blijkt dat er geen sprake is van een cyclisch proces van kwaliteitszorg. Daarnaast is onduidelijk wie de kwaliteitszorg aanstuurt. De school onderneemt in het kader van kwaliteitszorg een aantal acties die min of meer op zichzelf staan en niet zijn ingebed in een totaalvisie op kwaliteitsbeleid. De school heeft voldoende zicht op de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. De school vertaalt haar kennis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen echter in onvoldoende mate in een visie op goed onderwijs voor haar doelgroep. De school deelt de leerlingen weliswaar in naar leerroute en aan iedere leerroute is een passend leerstofaanbod gekoppeld, maar een verdere uitwerking naar bijvoorbeeld leertijd, onderwijzen en leren en schoolklimaat ontbreekt. Op schoolniveau of groepsniveau stelt de school geen doelen, waardoor het niet mogelijk is de opbrengsten systematisch te evalueren. De school heeft daarnaast onvoldoende zicht op de kwaliteit van onderwijzen en leren en de leerlingenzorg. De school onderzoekt dit alleen door middel van tevredenheidsonderzoeken die op gezette tijden worden afgenomen. Daarbij zijn leraren, ouders en een beperkt deel van de leerlingen betrokken. Een dergelijke wijze van evalueren heeft zeker toegevoegde waarde, maar het volstaat niet. De school dient op betrouwbare wijze te evalueren of zij de doelen die in het schoolplan of andere schooldocumenten zijn vastgelegd, realiseert. Pagina 7 van 11

8 De wijze waarop de school aan belanghebbenden rapporteert over de kwaliteit van het onderwijs is bijzonder summier. Informatie over de uitkomsten van zelfevaluaties, maar ook informatie over in-, door- en uitstroom van leerlingen ontbreekt. Omdat de kwaliteitszorg op het merendeel van de indicatoren als negatief is beoordeeld heeft de inspectie ook de voorwaarden voor kwaliteitszorg onderzocht. De indicatoren die hier betrekking op hebben zijn eveneens overwegend onvoldoende. De schoolleiding heeft taken en verantwoordelijkheden binnen de kwaliteitszorg en de betrokkenheid van belanghebbenden bij het proces van kwaliteitszorg onvoldoende vastgelegd. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van handelingsplanning en resultaten Het systeem van leerlingenzorg beoordeelt de inspectie op drie van de vier normindicatoren als onvoldoende. Ook de functionaliteit van de handelingsplannen laat te wensen over. Daarnaast stelt de inspectie opnieuw vast dat de school zich niet aan een aantal wettelijke vereisten houdt. De inspectie constateert dat de school niet goed heeft vastgelegd hoe het systeem van leerlingenzorg eruit ziet. Aanzetten hiertoe zijn wel aanwezig, maar een totaalbeeld ontbreekt. Ook blijkt dat taken en verantwoordelijkheden niet duidelijk zijn belegd. Bovendien is de werkwijze onvoldoende transparant. Dit leidt tot verwarring, waardoor de werkwijze niet consistent is. De Wet op de expertisecentra (WEC) heeft aan de commissie voor de begeleiding (CvB) een centrale rol toebedeeld in het systeem van leerlingenzorg. Dat betekent onder meer dat de CvB de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerling dient te bepalen. Op School Lyndensteyn komen de afzonderlijke leden van de commissie tot een beeld van een leerling, maar deze informatie wordt niet bij elkaar gebracht in een integratief beeld. Daardoor blijft het beeld van de leerling gefragmenteerd en is de toegevoegde waarde voor de leraren niet optimaal. School Lyndensteyn en Revalidatie Friesland werken volgens het principe van één kind één plan. Dat is een goed uitgangspunt, maar ook in dat geval betekent het dat de school zich moet houden aan de eisen die de wet stelt. De school dient voor elk schooljaar voor elke leerling een handelingsplan op te stellen. Voor leerlingen die tussentijds instromen dient een handelingsplan zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen een maand, te worden opgesteld (WEC art. 41 a). De school beschikt over individuele handelingsplannen, waarin de afwijkingen van het groepsplan/klassenplan zijn opgenomen. Deze plannen hebben een looptijd van een kalenderjaar in plaats van een schooljaar. Daarnaast werkt de school met groepsplannen/klassenplannen met de looptijd van een schooljaar. Op de klassenavonden in september liggen deze voor de ouders ter inzage en in sommige groepen krijgen ouders deze mee. De handelingsplannen worden niet in overeenstemming met de ouders vastgesteld. De individuele handelingsplannen worden niet door de ouders ondertekend. De ouders tekenen wel een apart contract, dat zou verwijzen naar het handelingsplan, maar de benamingen in de documenten komen niet overeen, waardoor in feite niet duidelijk is waarvoor de ouders tekenen. De groepsplannen/klassenplannen maken deel uit van de individuele handelingsplanning van de leerlingen. Deze horen daarom ook in overeenstemming met de ouders te worden opgesteld. Dat gebeurt nu niet. De inspectie oordeelt evenmin positief over de wijze waarop de handelingsplannen worden geëvalueerd. In de eerste plaats is de rol van de commissie voor de begeleiding onduidelijk. Ten tweede legt deze commissie onvoldoende vast of de gestelde doelen zijn behaald. Bij de Pagina 8 van 11

9 beantwoording van deze vraag wordt bovendien geen analyse van belemmerende of bevorderende factoren, die tot het resultaat hebben geleid betrokken. Uit de evaluaties is evenmin af te leiden waarom een leerling van leerroute verandert en wie daarover beslist. Verder merkt de inspectie op dat niet alle leerlingen voldoende uren onderwijs ontvangen. Voor leerlingen die niet volledig naar school kunnen, kan ontheffing van de onderwijstijd worden aangevraagd (artikel 12 WEC). Uit het handelingsplan van deze leerlingen dient naar voren te komen welke consequenties ontheffing van de onderwijstijd heeft voor het handelen van de school. Omdat de school geen ontheffingen aanvraagt, handelt zij in strijd met art. 11, vierde lid van de WEC. De handelingsplannen dienen op zijn minst voor de schoolse vakken, richtinggevend te zijn voor het handelen van de leraren. Dit is nu onvoldoende het geval, omdat informatie over de beginsituatie, doelen, methoden en materialen gering is. Bovendien constateert de inspectie dat de handelingsplannen veel slordigheden bevatten. De inspectie kan de resultaten van de leerlingen niet beoordelen. Daarvoor zijn geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas zodra de school meer jaarlijkse cycli heeft doorlopen van evaluatie en planning, gekoppeld aan het bij de start geformuleerde ontwikkelingsperspectief. Zover is de school nog niet. Uit de leerlingendossiers is echter wel op te maken dat leerlingen vooruitgang boeken. Of dit een vooruitgang is die past bij de mogelijkheden en de beperkingen van de leerlingen is echter niet vast te stellen. Onderwijspraktijk Het merendeel van de indicatoren die betrekking hebben op de onderwijspraktijk is voldoende. De inspectie heeft geconstateerd dat leraren een positief pedagogisch klimaat creëren, waarin leerlingen zich gerespecteerd voelen en waarin rekening met hen gehouden wordt. De inspectie plaatst echter kritische kanttekeningen bij het gebruik van de onderwijstijd en het (ortho)didactisch handelen van de leraren. Als de school de geplande onderwijstijd efficiënt zou besteden zou de school voldoende onderwijstijd realiseren. De inspectie stelt echter vast dat de tijd niet optimaal wordt benut. Aan het begin van de lessen gaat tijd verloren doordat sommige leraren wachten tot alle leerlingen binnen zijn. Dit is weinig functioneel, temeer daar de leraren na binnenkomst doorgaans geen groepsgerichte instructie geven. Daarnaast staan op het rooster van de soafdeling activiteiten als 'gezond- en zelfredzaam gedrag' en 'fruit eten' zonder dat er sprake is van een gericht onderwijsaanbod. Ook in de handelingsplannen van de leerlingen zijn voor deze activiteiten geen doelen opgenomen. De inspectie rekent de tijd die hiervoor is opgenomen daarom niet tot de onderwijstijd. Dit heeft tot gevolg dat de school te weinig onderwijstijd realiseert. De opzet van de roosters vraagt eveneens aandacht omdat hierin niet alleen vak- en vormingsgebieden zoals beschreven in de WEC zijn opgenomen, maar ook activiteiten waarvan het doel onduidelijk is en waarvan de invulling leraarafhankelijk lijkt te zijn. Wat betreft het (ortho)didactisch handelen en de actieve en zelfstandige rol van de leerlingen constateert de inspectie dat er sprake is van grote onderlinge verschillen tussen de leraren. Over het geheel genomen is het (ortho)didactisch handelen echter niet aan de maat. De activiteiten van de leerlingen zijn behalve bij de jongste leerlingen, te omschrijven als 'zelfstudie'. De uitleg van de leraren beperkt zich veelal tot uitleg naar aanleiding van vragen van leerlingen. Een terugblik op voorgaande lessen, actualisering van voorkennis, uitleg in kleine stappen en met voldoende herhaling en een afsluiting van de les ontbreekt veelal. De Pagina 9 van 11

10 leraren gebruiken doorgaans weinig gespreks- en vraagtechnieken die de leerlingen aanzetten tot nadenken. De leerlingen zelf werken over het algemeen gemotiveerd aan hun taken. Dit is echter geen gevolg van een door de leraar gecreëerde taakgerichte sfeer. Daarvoor is het nodig dat de leraren de onderwijsactiviteiten beter structureren en zorgen voor doelmatig klassenmanagement. De leraren gaan zowel bij de instructie als bij de inzet van de onderwijstijd te weinig beredeneerd om met de onderlinge verschillen tussen leerlingen. Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan School Lyndensteyn een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in 2012 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Tekortkomingen in de naleving Er zijn tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften. Het gaat om de volgende zaken: 1. De handelingsplannen hebben een looptijd van een kalenderjaar in plaats van een schooljaar en de ouders ondertekenen de handelingsplannen in de loop van het schooljaar. De school stelt het eerste handelingsplan na 6 tot 8 weken op. Daarmee voldoet het bevoegd gezag niet aan het gestelde in WEC artikel 41a, eerste lid. 2. De school heeft in het lesrooster activiteiten opgenomen die niet tot onderwijs gerekend kunnen worden. Daarmee realiseert de school onvoldoende onderwijstijd. Hiermee voldoet de school niet aan WEC art. 11 vierde lid. 3. De school heeft voor leerlingen die ouder dan 7 jaar zijn, teveel 4 daagse schoolweken ingeroosterd. Dit is in strijd met WEC art. 11, vierde lid. 4. Het onderwijs is niet zodanig ingericht dat alle leerlingen voldoende onderwijstijd ontvangen (WEC art 11, vierde lid). De school verzuimt ontheffing aan te vragen voor leerlingen die niet in staat zijn het wettelijk minimumaantal lesuren te volgen (WEC art. 12). Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Met ingang van schooljaar zorgt de school voor handelingsplannen met de looptijd van een schooljaar. Voor 1 maart 2010 verantwoordt de school aan de inspectie hoe zij het wettelijk minimumaantal uren gaat realiseren. Daarbij maakt de school inzichtelijk hoeveel tijd dit schooljaar per groep verloren is gegaan en hoe dat wordt ingehaald. Alle overige tekortkomingen in de naleving heft de school met onmiddellijke ingang op. Over een jaar voert de inspectie een onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 11 van 11