Proefcode: OL11 SAIN01 GEP-nummer: PCG 11 I Lg 11

Transcriptie

1 EFFICIËNTIE VAN DIVERSE MIDDELEN TER BESTRIJDING VAN MYZUS PERSICAE (MYZUPE) EN BREVICORYNE BRASSICAE (BRVCBR) IN SAVOOIKOOL (BRASSICA OLERACEA VAR. SABAUDA / BRSOS) Proefcode: OL11 SAIN01 GEP-nummer: PCG 11 I Lg 11 Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg Kruishoutem Tel (0) Fax (0) pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Door: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg Kruishoutem Tel (0) Fax (0) pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Proefverantwoordelijke: Liesbet Bruyneel Studieverantwoordelijke: Nico Vergote Directeur: Bruno Gobin Datum: 19 april 2013 Studieverantwoordelijke Nico Vergote Directeur Dr. B. Gobin Pagina 1 of 9

2 Abstract De melige koolluis (Brevicoryne brassicae) en de groene perzikluis (Myzus persica), beiden familie van de Aphididae, zijn bladluizen die alomtegenwoordig zijn in (kool)gewassen. Bladluizen voeden zich door middel van hun stilet met floëemsap. Door het onttrekken van dat floëemsap, kunnen ze de hormonenbalans van de plant verstoren met vervormingen en woekeringen tot gevolg. Uit het sterk suikerhoudend floëemsap nemen bladluizen voornamelijk aminozuren op, de rest wordt grotendeels als kleverige vloeistof uitgescheiden. Deze honingdauw kan een voedingsbodem vormen voor schimmelgroei en zo een tweede soort schade veroorzaken. Daarnaast is ook virusoverdracht een belangrijke schade die bladluizen kunnen veroorzaken. Deze proef werd aangelegd om de efficiëntie van diverse insecticiden tegen de groene perzikluis (Myzus persicae / MYZUPE) en de melige koolluis (Brevicoryne brassicae / BRVCBR) in savooikool (Brassica oleracea var. sabauda / BRSOS) na te gaan. Deze proef werd aangelegd op een proefveld te Kruishoutem, België, in 4 parallellen als een gerandomiseerde blokkenproef. De plotoppervlakte was m² en het ras was Kamchatka (S&G). De proefbespuitingen gebeurden met een professionele proefveldspuit gedragen op de rug. Bij de plantbakbehandeling was de toepassingsdruk 3.8 bar en de gebruikte hoeveelheid water 1000 l/ha. Bij de gewasbespuitingen varieerde de toepassingsdruk tussen 3.5 en 4.8 bar en was de gebruikte hoeveelheid water 500 l/ha. Voor de chemische bestrijding van bladluizen kan men gebruik maken van breedwerkende middelen zoals pyrethroïden. Aangezien bladluizen veel natuurlijke vijanden hebben (lieveheersbeestjes, zweefvliegen, gaasvliegen en sluipwespen) is het belangrijk om deze biologische bestrijders te sparen en in te zetten op meer selectieve middelen. Bijkomend zijn bladluizen in savooikool niet makkelijk te raken, ze zitten vaak op de onderkant van het blad. Daarom is het nodig systemische middelen te gebruiken, contactmiddelen zoals pyrethroïden doden op savooien waarschijnlijk meer nuttigen dan effectieve belagers. Doordat de natuurlijke vijanden verdwijnen, hebben bladluizen geen concurrentie en kunnen ze de plant snel koloniseren. De combinatie van deze factoren (breedwerkend i.p.v. selectief en contact i.p.v. systemisch) zorgt er waarschijnlijk voor dat er op de onbehandelde savooikolen in deze proef significant minder luizen zaten dan op met pyrethroïden behandelde. Uit deze proef kunnen we besluiten dat een plantbakbehandeling met PM03/003 de groene perzikluis en de melige koolluis het best onder controle houdt. Binnen de erkende middelen haalt Movento (100 g/l spirotetramat, SC) de beste resultaten bij oogst. De behandelingen 0.1 l/ha Karate Zeon (100 g/l lambda-cyhalothrin, CS) op B l/ha Baythroïd (50 g/l cyfluthrin, EC) op C en PM11/009 op BC, objecten met pyrethroïden, zorgen voor ± 2.5 keer meer luizen bij oogst t.o.v. het onbehandeld object. Pagina 2 of 9

3 Inhoudstabel 1 Inleiding Materiaal en methoden Objecten Proefdesign Draaiboek Proefveld / infrastructuur Behandelingsmethode Beoordelingsmethode Statistische analyse Resultaten en bespreking Resultaten Bespreking Besluit Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke Vertrouwelijkheid van dit document Samenwerking... 9 Pagina 3 of 9

4 1 Inleiding De melige koolluis (Brevicoryne brassicae) en de groene perzikluis (Myzus persica), beiden familie van de Aphididae, zijn bladluizen die alomtegenwoordig zijn in (kool)gewassen. Bladluizen voeden zich door middel van hun stilet met floëemsap. Door het onttrekken van dat floëemsap, kunnen ze de hormonenbalans van de plant verstoren met vervormingen en woekeringen tot gevolg. Uit het sterk suikerhoudend floëemsap nemen bladluizen voornamelijk aminozuren op, de rest wordt grotendeels als kleverige vloeistof uitgescheiden. Deze honingdauw kan een voedingsbodem vormen voor schimmelgroei en zo een tweede soort schade veroorzaken. Daarnaast is ook virusoverdracht een belangrijke schade die bladluizen kunnen veroorzaken. Deze proef werd aangelegd om de efficiëntie van diverse insecticiden tegen de groene perzikluis (Myzus persicae / MYZUPE) en de melige koolluis (Brevicoryne brassicae / BRVCBR) in savooikool (Brassica oleracea var. sabauda / BRSOS) na te gaan. 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Object nr Handelsnaam Conc. Form. Actieve stof Dosis per ha Code 1 Onbehandeld 2 PM03/003 A 3 Karate Zeon 100 g/l CS lambda-cyhalothrin 0.1 l B 3 Baythroïd 50 g/l EC cyfluthrin 0.5 l C 4 Plenum 50 % WG pymetrozin 0.4 kg BC 4 Pirimor 50 % WG pirimicarb 0.4 kg BC 5 Movento 100 g/l SC spirotetramat 0.75 l BC 5 Trend g/l SL isodecyl-alcohol ethoxylaat 0.25 l BC 6 Movento 100 g/l SC spirotetramat 0.75 l BC 6 PM10/008 BC 7 PM11/009 BC 8 PM09/008 BC 8 Trend g/l SL isodecyl-alcohol ethoxylaat 0.25 l BC A: plantbakbehandeling B: gewasbespuiting bij eerste luizen C: gewasbespuiting DAT B (bij kolonievorming) 2.2 Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef Aantal parallellen 4 Aantal objecten 8 Plotoppervlakte (m²) Spuitoppervlakte (m²) Aantal planten/plot Lengte plot (m) 7.5 Breedte plot (m) 1.75 Spuitbreedte (m) 1.45 Pagina 4 of 9

5 Proefplan 6,1 7,2 4,3 3,4 1,1 2,2 6,3 5,4 5,1 4,2 3,3 7,4 8,1 1,2 8,3 2,4 3,1 6,2 7,3 8,4 4,1 5,2 1,3 4,4 7,1 3,2 2,3 6,4 2,1 8,2 5,3 1,4 2.3 Draaiboek Geplande datum Datum Handeling Bemerkingen / Werkinstructie Voor plant 22/06/2011 Proefbehandeling A 23/06/2011 Plant 0 DAT B 08/09/2011 Beoordeling Selectiviteit en efficiëntie Bij voldoende luizen 09/09/2011 Proefbehandeling B 0 DAT C 21/09/2011 Beoordeling Selectiviteit en efficiëntie DAT B 22/09/2011 Proefbehandeling C 14 DAT C 04/10/2011 Beoordeling Selectiviteit en efficiëntie 12/10/2011 Vernietiging 2.4 Proefveld / infrastructuur GPS-coördinaten Gemeente Land Locatie proef Voorgaande teelt Ras (+zaadhuis) Teeltsysteem Zaaispecificaties Plantspecificaties N: '; E: ' Kruishoutem België PCG D06-D09 D06: sproeispoor; D07-09: prei Kamchatka (S&G) Bedden 300 planten/tray 70 cm x 45 cm Pagina 5 of 9

6 Tabel: Bodemanalyse BLGG Datum Staalname diepte (cm) Grondsoort ph %C P K Mg Ca Na mg/100 g droge grond 19/01/ Zand Tabel: Bodemanalyse PCG Datum Staalname diepte NO3 - -N NH4 + -N (cm) (kg/ha) (kg/ha) 18/07/2011* /07/2011* /09/ ,86 5,76 01/09/ ,98 5,50 *d.m.v. sneltest Tabel: Bemesting Datum Hoeveelheid Samenstelling meststof (%) Meststof (kg/ha) N P2O5 K2O MgO 02/08/ Ammoniumnitraat 27 Tabel: Algemene gewasbescherming Datum Product Dosis per hectare l of kg Actieve stof 01/07/2011 Butisan S 1 l metazachloor 01/07/2011 Centium 36 CS 0.2 l clomazone 26/07/2011 Ortiva 1 l azoxystrobin 02/08/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 19/08/2011 Geyser 0.5 l difenoconazool 19/08/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 24/08/2011 Steward kg indoxacarb 24/08/2011 Tracer 0.2 l spinosad 09/09/2011 Signum 1 kg boscalid + pyraclostrobin 09/09/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 17/09/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 17/09/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 23/09/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 28/09/2011 Xentari WG 1 kg Bacillus thuringiensis spp. aizawai 28/09/2011 Nativo 75 WG 0.4 kg tebuconazool + trifloxystrobine Pagina 6 of 9

7 2.5 Behandelingsmethode Proefbehandeling A was een plantbakbehandeling. Er werd gespoten met een druk van 3.8 bar en de gebruikte hoeveelheid water was 1000 l/ha. De twee volgende proefbehandelingen waren gewasbespuitingen. Proefbehandeling B werd gezet bij eerste luizen; proefbehandeling C bij kolonievorming van de bladluizen (13 DAT B). Toepassingsdruk varieerde tussen 3.5 en 4.8 bar. De gebruikte hoeveelheid water was 500 l/ha. Bij alle proefbehandelingen werd een professionele proefveldspuit op luchtdruk gehanteerd (rug gedragen). 2.6 Beoordelingsmethode Eppo guidelines: PP1/135(2) Phytotoxicity assessment PP1/152(3) Design and analysis of efficacy evaluation trials PP 1/181(3) Conduct and reporting of efficacy evaluation trials PP1/229(1) Efficacy evaluation of insecticides: aphids on leguminous crops Bij de eerste beoordeling gebeurde een telling van het aantal door luizen aangetaste planten (op 20 planten per plot). Dit gebeurde op 8/09/2011 toen het aantal luizen in proef nog zeer laag was. Bij de twee volgende beoordelingen waren de bladluizenpopulaties groter en konden tellingen worden uitgevoerd. Per plant (op 20 planten per plot) werd het aantal luizen per soort (Myzus persicae of groene perzikluis en Brevicoryne brassicae of melige koolluis) geteld. De verschillende fytotoxiciteitsbeoordelingen hielden in dat groeiachterstand, uitval, verkleuring, necrose en vervormingen geëvalueerd werden. 2.7 Statistische analyse Indien de waarden niet homogeen verdeeld waren, werd een transformatie uitgevoerd. Daarna gebeurde een variantie analyse op de gemiddelden. Als hier significante verschillen (α=0.05) werden gevonden dan werd een post-hoc Tukey test uitgevoerd om de verschillen tussen de gemiddelden aan te tonen. 3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Pagina 7 of 9 Tabel: % aangetaste planten door bladluizen op 08/09/2011 Datum 08/09/2011 Tabelwaarde door luizen aangetaste planten Object % 1. Onbehandeld 100,0 a 2. PM03/003 (A) 12,5 b 3. 0,1 l/ha Karate (B) + 0,5 l/ha Baythroïd (C) 100,0 a 4. 0,4 kg/ha Plenum (BC) + 0,4 kg/ha Pirimor (BC) 100,0 a 5. 0,75 l/ha Movento (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 100,0 a 6. 0,75 l/ha Movento (BC) + PM10/008 (BC) 100,0 a 7. PM11/009 (BC) 100,0 a 8. PM09/008 (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 100,0 a p-waarde 0,00 Statistische methode Anova, Tukey

8 Tabel: Gemiddeld aantal bladluizen (per soort) per plant en % aangetaste planten per plot op 21/09/2011 Datum 21/09/2011 Tabelwaarde Melige koolluis Groene perzikluis gemiddeld % aangetaste gemiddeld % aangetaste Object aantal / plant planten / plot aantal / plant planten / plot 1. Onbehandeld 7,4 c 23,8 bc 45,2 c 100,0 c 2. PM03/003 (A) 0,0 a 0,0 a 0,2 a 10,0 a 3. 0,1 l/ha Karate (B) + 0,5 l/ha Baythroïd (C) 5,4 bc 27,5 c 88,6 d 100,0 c 4. 0,4 kg/ha Plenum (BC) + 0,4 kg/ha Pirimor (BC) 0,3 a 2,5 a 14,5 b 83,8 bc 5. 0,75 l/ha Movento (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 0,5 ab 13,8 abc 5,5 ab 67,5 bc 6. 0,75 l/ha Movento (BC) + PM10/008 (BC) 0,2 a 6,3 ab 5,7 ab 85,0 bc 7. PM11/009 (BC) 0,0 a 0,0 a 100,4 d 100,0 c 8. PM09/008 (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 0,1 a 2,5 a 5,0 ab 63,8 b p-waarde 0,00 0,00 0,00 0,00 Statistische methode Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Transformatie wrt x wrt x Tabel: Gemiddeld aantal bladluizen (per soort) per plant en % aangetaste planten per plot op 04/10/2011 Datum 04/10/2011 Tabelwaarde Melige koolluis Groene perzikluis gemiddeld % aangetaste gemiddeld % aangetaste Object aantal / plant planten / plot aantal / plant planten / plot 1. Onbehandeld 4,7 a 17,5 a 46,9 b 91,3 c 2. PM03/003 (A) 0,0 a 0,0 a 0,0 a 1,3 a 3. 0,1 l/ha Karate (B) + 0,5 l/ha Baythroïd (C) 5,7 a 15,0 a 119,3 c 98,8 c 4. 0,4 kg/ha Plenum (BC) + 0,4 kg/ha Pirimor (BC) 0,0 a 0,0 a 4,0 a 25,0 b 5. 0,75 l/ha Movento (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 0,2 a 2,5 a 0,3 a 8,8 ab 6. 0,75 l/ha Movento (BC) + PM10/008 (BC) 0,0 a 0,0 a 0,5 a 13,8 ab 7. PM11/009 (BC) 0,0 a 0,0 a 102,7 c 98,8 c 8. PM09/008 (BC) + 0,25 l/ha Trend 90 (BC) 0,0 a 0,0 a 3,3 a 26,3 b p-waarde 0,00 0,01 0,00 0,00 Statistische methode Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Transformatie wrt x niet homogeen bgsin wrt x/ Bespreking Algemeen: Op 8/9/2012 werd een telling gedaan van het aantal door luizen aangetaste planten. Bij het object met de plantbakbehandeling werden er duidelijk minder aangetaste planten geteld. Bij de volgende beoordeling werden het minst melige koolluis geteld in object 2, 4, 7 en 8. In object 3 werden iets meer melige koolluizen geteld dan in het onbehandeld object. Het minst aantal groene perzikluizen werd geteld in object 2. In de objecten 3 en 7 werden meer groene perzikluizen geteld dan in het onbehandeld object. Op 4/10/2012, vlak voor oogst, was er voor melige koolluis geen statistisch verschil meer zichtbaar. De toediening van de plantbakbehandeling behaalde de beste resultaten voor de groene perzikluis. De objecten 5 en 6 haalden ook goede resultaten, terwijl de objecten 4 en 8 matige resultaten behaalden. De minst goede resultaten waren in object 3 en 7. Op geen enkel ogenblik werd fytotoxiciteit waargenomen. Pagina 8 of 9

9 Object 3: Karate Zeon (100 g/l lambda-cyhalothrin, CS) en Baythroïd (50 g/l cyfluthrin, EC) werden afwisselend ingezet. Deze vormden het pyrethroïde object. Pyrethroïden zijn contactmiddelen en hebben een brede werking. Zoals te zien is in de tabel, werden er in dit object significant meer groene perzikluizen geteld dan in het onbehandeld object. In het aantal melige koolluizen is er geen significant verschil te merken. Het aantal nuttigen werd niet geteld in deze proef, maar er werd wel opgemerkt dat er in dit object minder zweefvlieglarven en lieveheersbeestjes te bespeuren waren. Object 4: Plenum (50% pymetrozine, WG) zou een minder goede werking hebben tegen melige koolluis en werd daarom gecombineerd ingezet met Pirimor (50% pirimicarb, WG). Pymetrozine is een systemische middel dat werkt tegen bladluizen. Pirimicarb is ook een systemisch middel en werkt ook vrij selectief tegen bladluizen. Dit object kwam goed uit de proef, er werden weinig luizen geteld. Object 5: Movento (100 g/l spirotetramat, SC) werd in combinatie met Trend ingezet. Movento moet opgenomen worden door de plant, daarom is het noodzakelijk om Trend toe te voegen. Ook dit middel werkt dus systemisch. Dit object kwam goed uit de proef, na de niet-erkende plantbakbehandeling, er werden maar enkele luizen geteld. Voor een goede werking moet Movento toegepast worden onder groeizame omstandigheden. Onder deze omstandigheden heeft Movento een nawerking van 6 tot 8 weken. 4 Besluit Voor de chemische bestrijding van bladluizen kan men gebruik maken van breedwerkende middelen zoals pyrethroïden. Aangezien bladluizen veel natuurlijke vijanden hebben (lieveheersbeestjes, zweefvliegen, gaasvliegen en sluipwespen) is het belangrijk om deze biologische bestrijders te sparen en in te zetten op meer selectieve middelen. Bijkomend zijn bladluizen in savooikool niet makkelijk te raken, ze zitten vaak op de onderkant van het blad. Daarom is het nodig systemische middelen te gebruiken, contactmiddelen zoals pyrethroïden doden op savooien waarschijnlijk meer nuttigen dan effectieve belagers. Doordat de natuurlijke vijanden verdwijnen, hebben bladluizen geen concurrentie en kunnen ze de plant snel koloniseren. De combinatie van deze factoren (breedwerkend i.p.v. selectief en contact i.p.v. systemisch) zorgt er waarschijnlijk voor dat er op de onbehandelde savooikolen in deze proef significant minder luizen zaten dan op met pyrethroïden behandelde. Uit deze proef kunnen we besluiten dat een plantbakbehandeling met PM03/003 de groene perzikluis en de melige koolluis het best onder controle houdt. Binnen de erkende middelen haalt Movento (100 g/l spirotetramat, SC) de beste resultaten bij oogst. De behandelingen 0.1 l/ha Karate Zeon (100 g/l lambda-cyhalothrin, CS) op B l/ha Baythroïd (50 g/l cyfluthrin, EC) op C en PM11/009 op BC, objecten met pyrethroïden, zorgen voor ± 2.5 keer meer luizen bij oogst t.o.v. het onbehandeld object. 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke De kwaliteitsverantwoordelijke verklaart dat het onderzoek werd uitgevoerd volgens de kwaliteitsborgingspunten vastgelegd in het intern kwaliteitssysteem van het PCG en aldus voldoet aan de normen van de GEP (10SL). 6 Vertrouwelijkheid van dit document Dit document wordt door het PCG vertrouwelijk behandeld. Het PCG is niet verantwoordelijk voor foute, niet erkende adviezen ten gevolge van de verspreiding van dit document. 7 Samenwerking Deze proef kwam tot stand met de financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen en de Vlaamse Overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling. Pagina 9 of 9