IPM SCHEMA IN SPRUITKOOL: GEÏNTEGREERDE AANPAK VAN BLADLUIZEN, VLIEGEN, RUPSEN, TRIPS EN ZIEKTEN

Transcriptie

1 IPM SCHEMA IN SPRUITKOOL: GEÏNTEGREERDE AANPAK VAN BLADLUIZEN, VLIEGEN, RUPSEN, TRIPS EN ZIEKTEN Proefcode: OL14 SKIPM In opdracht van: ADLO : Integratie van IPM in de vollegrondsgroenteteelt in Vlaanderen Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling 1030 Brussel Door: PCG vzw Karreweg 6 B-9770 Kruishoutem Tel (0) Fax (0) pcg@pcgroenteteelt.be Proefverantwoordelijke: Studieverantwoordelijke: Directeur: Anneleen Volckaert Saskia Buysens Bruno Gobin Datum: 16 juni 2015 Studieverantwoordelijke Dr. ir. S. Buysens Directeur Dr. B. Gobin Pagina 1 van 11

2 Abstract In deze proef wordt de vergelijking nagegaan van IPM-schema en praktijkschema tegen bladluizen (melige koolluis en groene perzikluis), witte vlieg, koolvlieg, rupsen, trips en ziektes (Alternaria) in spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera / BRSOF). Kan met een IPM-schema een evenwaardig product bekomen worden als met het praktijkschema? Deze proef ligt aan in het kader van het ADLO project Integratie van IPM in de vollegrondsgroenteteelt in Vlaanderen. De proef werd aangelegd op een proefveld te Kruishoutem, België, in 3 parallellen als een gerandomiseerde blokkenproef. De plotoppervlakte was 21 m². De proefbehandelingen gebeurden met een professionele automatische proefveldspuit (APS). De gebruikte doppen waren IDK In deze proef komt naar voor dat voor een kwaliteitsvol eindproduct zowel het praktijkschema als het IPM-schema kunnen gehanteerd worden. Zowel op telersniveau op als op ecologisch niveau is het opportuun om het IPM-schema te gebruiken: er worden minder gewasbeschermingsmiddelen ingezet op een meer selectieve manier. Bijkomend voordeel van het IPM-schema is dat minder nuttige insecten afgedood worden zodat groene perzikluis (Myzus persicae) op deze manier eveneens beter onder controle wordt gehouden. Hierbij dient vermeld te worden dat het proefproduct PM 13/012 dat ingezet werd tegen de late koolvlieg nog niet erkend is in België. Pagina 2 van 11

3 Inhoud 1 Inleiding Materiaal en methoden Objecten Proefdesign Draaiboek Proefveld / infrastructuur Behandelingsmethode Beoordelingsmethode Statistische analyse Resultaten en bespreking Resultaten Validiteit van de resultaten Bespreking Groene perzikluis (Myzus persicae) en melige koolluis (Brevicoryne brassicae) Witte vlieg Rupsen Trips Ziekten Late koolvlieg Opbrengst, kwaliteit en maatsortering Besluit Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke Vertrouwelijkheid van dit document Samenwerking Pagina 3 van 11

4 1 Inleiding In deze proef wordt de vergelijking nagegaan van IPM-schema en praktijkschema tegen bladluizen (melige koolluis en groene perzikluis), witte vlieg, koolvlieg, rupsen, trips en ziektes (Alternaria) in spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera / BRSOF). Kan met een IPM-schema een evenwaardig product bekomen worden als met het praktijkschema? 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Datum Object 1: onbehandeld Object 2: IPM-schema Object 3: Praktijkschema Doel 10/04/2014 Cruiser (dummy pil) Luizen 30/05/2014 Conserve Pro (bak) Conserve Pro (bak) Koolvlieg 16/07/2014 Xentari Decis Rupsen 25/07/2014 Steward Karate Zeon Rupsen 25/07/2014 Pirimor Luizen 31/07/2014 Xentari Decis Rupsen PM 13/012 Perfekthion Koolvlieg Geyser Geyser Alternaria Pirimor Luizen 12/08/2014 Movento + Trend Movento + Trend Luizen + witte vlieg Xentari Karate Zeon Rupsen PM 13/012 Perfekthion Koolvlieg Ortiva Top Alternaria 28/08/2014 Ortiva Top Ortiva Top Alternaria Plenum Okapi Luizen Perfekthion Koolvlieg 9/09/2014 Signum Alternaria 23/09/2014 Xentari Karate Zeon Rupsen Signum Signum Alternaria 9/10/2014 Signum Alternaria Aantal Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef Aantal parallellen 3 Aantal objecten 3 Plotoppervlakte (m²) 21 Lengte plot (m) 7 Breedte plot (m) 3 Referentie object 2 Pagina 4 van 11

5 Proefplan JT b Draaiboek Datum Handeling Werkinstructies / Bemerkingen 10/04/2014 Zaai Cryptus 10/04/2014 Proefbehandeling A: dummypil bij zaai 30/05/2014 Proefbehandeling B: bakbehandeling voor 3/06/2014 Plant 16/07/2014 Proefbehandeling C 25/07/2014 Proefbehandeling D 31/07/2014 Proefbehandeling E 12/08/2014 Proefbehandeling F 28/08/2014 Proefbehandeling G 2/09/2014 Beoordeling Rupsen, bladluizen, witte vlieg en ziekte 20/10/2014 Beoordeling Rupsen, bladluizen, witte vlieg en ziekte 28/08/2014 Proefbehandeling H 9/09/2014 Proefbehandeling I 23/09/2014 Proefbehandeling J 9/10/2014 Proefbehandeling K 18/11/2014 Beoordeling Op de spruitjes: bladluizen, rupsen, trips en ziekte 26/11/2014 Oogst 20 en per plot 26/11/2014 Beoordeling Na oogst: opbrengst, kwaliteit, grootte sortering 27/11/2014 Beoordeling Koolvlieg 2.4 Proefveld / infrastructuur GPS-coördinaten 50 53'47,0'', 3 34'05,2'' Gemeente Kruishoutem Land België Locatie proef Leystraat, JT b 019 Voorgaande teelt Suikerbieten Ras (+zaadhuis) Cryptus (Syngenta) Teeltsysteem Vlakvelds, 4 rijen per band Zaaispecificaties Tray spruitkool Plantspecificaties 70 x 38 cm Pagina 5 van 11

6 Tabel: Bodemanalyse BDB Datum Staalname diepte Grondsoort ph KCl %C (cm) P K Mg Ca Na mg/100 g droge grond 12/03/ (Leem) Tabel: Bodemanalyse PCG Datum Staalname diepte NO 3 - -N NH 4 + -N (cm) (kg/ha) (kg/ha) 14/04/ /04/ /07/ /07/ < 4 3/09/ /09/ /10/ /10/ Tabel: Bemesting Datum Hoeveelheid Samenstelling meststof (%) Meststof (kg/ha) N P 2O 5 K 2O MgO 30/04/ Kalkcyanamide 19,8 30/04/ Patentkali /06/ Sulfammo Pagina 6 van 11

7 Tabel: algemene gewasbescherming Datum Product Dosis per hectare l of kg Actieve stof 11/06/2014 Centium 0.2 l clomazon 11/06/2014 Butisan 1 l metazachloor 18/06/2014 Round up 3.6 glyfosaat 2/07/2014 Epso microtop 12 kg meststof 24/07/2014 Lentagran 45 WP 1 l pyridaat 24/07/2014 Butisan 0.5 l metazachloor 30/07/2014 Epso microtop 12 kg meststof 31/10/2014 Primus 0.1 l florasulam 2.5 Behandelingsmethode De proefbehandelingen gebeurden met een professionele automatische proefveldspuit (APS). De gebruikte doppen waren IDK Beoordelingsmethode Er werden 20 en per plot aangeduid. Deze aangeduide en werden steeds beoordeeld. Bij de eerste twee beoordelingen op 2/09/2014 en 20/10/2014 werden bladluizen, rupsen en witte vlieg geteld in de kop (+ 10 bladeren rond de kop) van de. Rupsenschade en aanwezigheid van ziekte (Alternaria) werden op deze beoordelingsdata beoordeeld op alle bladeren. Op 18/11/2014 werden bladluizen, rupsen, trips en Alternaria beoordeeld op de spruiten. Concreet hield dit in dat per het aantal spruiten en het aantal beoordeelde spruiten werd geteld. Op de beoordeelde spruitjes werd: - het totaal aantal melige koolluizen en groene perzikluizen en - het aantal aangetaste spruitjes door rupsen, trips en Alternaria geteld De koolvliegbeoordeling geschiedde middels het doorsnijden van geoogste spruitjes. Er was echter geen aantasting. De opbrengstbeoordeling gebeurde op de geoogste spruitjes van dezelfde 20 en. Per plot werden de spruitjes gewogen en onderverdeeld in verkoopbare en niet-verkoopbare spruiten. De verkoopbare spruiten werden dan nog eens gesorteerd op maat: - G1: spruitjes met een diameter groter dan 40 mm - G2: spruitjes met een diameter tussen 33 en 40 mm - G2: spruitjes met een diameter tussen 23 en 33 mm - G3: spruitjes met een diameter kleiner dan 23 mm 2.7 Statistische analyse Indien de waarden niet homogeen verdeeld waren, werd een transformatie uitgevoerd. Daarna gebeurde een variantie-analyse op de gemiddelden. Als hier significante verschillen (α=0.05) werden gevonden dan werd een post-hoc Tukey test uitgevoerd om de verschillen tussen de gemiddelden aan te tonen. Pagina 7 van 11

8 3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Tabel: Efficiëntie beoordeling op 2/09/2014 Object Aantal eitjes / Witte vlieg Bladluizen Rupsen Ziekte Aantal larven / Aantal groene perzikluizen / Aantal melige koolluizen / Aantal / % aangetaste bladoppervlakte % en aangetast door Alternaria Onbehandeld b 0.5 b 63,3 IPM-schema a 0.1 a 43,3 Praktijkschema a 0.0 a 33,3 p-waarde 0.38 geen var. geen var Anova, Anova, Statistische analyse Anova Anova Anova Anova Tukey Tukey Anova Transformatie Tabel: Efficiëntie beoordeling op 20/10/2014 Witte vlieg Bladluizen Rupsen Ziekte Object Aantal eitjes / Aantal larven / Aantal groene perzikluizen / Aantal melige koolluizen / Aantal / % aangetaste bladoppervlakte % en aangetast door Alternaria Onbehandeld b 17.1 b 93,3 b IPM-schema a 2.0 a 26,7 a Praktijkschema a 0.3 a 11,7 a p-waarde Anova, Anova, Anova, Statistische analyse Anova Anova Anova Anova Tukey Tukey Tukey Transformatie wrt x wrt x wrt x Pagina 8 van 11

9 Tabel: Efficiëntie beoordeling op 18/11/2014 (1/2) Object % aangetaste en Melige koolluis Gemiddeld aantal melige koolluizen / spruit Groene perzikluis % aangetaste en Gemiddeld aantal groene perzikluizen / spruit Onbehandeld 96.7 b b 40.0 b b IPM-schema 3.3 a a 6.7 a a Praktijkschema 3.3 a a c c p-waarde Statistische analyse Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Anova, Tukey Transformatie Tabel: Efficiëntie beoordeling op 18/11/2014 (2/2) Rupsen Trips Alternaria Object % aangetaste en % aangetaste spruiten % aangetaste en % aangetaste spruiten % aangetaste en % aangetaste spruiten Onbehandeld 96.7 b 13.4 b IPM-schema 43.3 a 2.3 a Praktijkschema 60.0 ab 1.5 a p-waarde Statistische analyse Anova, Tukey Anova, Tukey Anova Anova Anova Anova Transformatie Tabel: Opbrengstbeoordeling en percentage maatsortering op 26/11/2014 Object Niet verkoopbaar G1 (+40 mm) G2 (33-40 mm) G3 (23-33 mm) G4 (-23 mm) Opbrengst verkoopbaar + onverkoopbaar % ton/ha Onbehandeld 14.7 b IPM-schema 5.1 a Praktijkschema 5.2 a p-waarde 0.01 geen var Statistische analyse Anova, Tukey Anova Anova Anova Anova Anova Transformatie Pagina 9 van 11

10 3.2 Validiteit van de resultaten De proef werd uitgevoerd volgens protocol beschrijving. De resultaten zijn geldig. 3.3 Bespreking Groene perzikluis (Myzus persicae) en melige koolluis (Brevicoryne brassicae) De luizendruk in deze proef was matig. De luizenpopulatie, zowel van groene perzikluis als van melige koolluis, was homogeen verspreid over de proef. Melige koollluis was al iets eerder aanwezig dan groene perzikluis. Beide schema s bekwamen een goede bestrijding van melige koolluis. Het IPM-schema kon ook de aanwezigheid van groene perzikluis sterk reduceren, dit in tegenstelling tot het praktijkschema waar zelfs significant meer bladluizen geteld werden dan in het onbehandelde object. Vermoed wordt dat de gebruikte pyrethroïden te veel nuttige insecten afdoodden waardoor de groene perzikluis minder natuurlijke vijanden had en zich makkelijker kon vermenigvuldigen Witte vlieg De beide schema s leken witte vlieg goed te bestrijden. Het kon echter niet statistisch aangetoond worden, waarschijnlijk omdat de populatie witte vlieg niet homogeen verspreid was over de proef Rupsen De druk van rupsen was in deze proef vrij hoog. Vooral het koolmotje was zeer aanwezig. Ook kooluil en in mindere mate gamma-uil en klein koolwitje waren belagers in deze proef. Hoewel steeds aangenomen wordt dat de biologische middelen op basis van bacteriepreparaten een iets mindere werking hebben dan de gangbare pyrethroïden, kon dit niet bevestigd worden in deze proef. Zowel het praktijkschema als het IPMschema konden het gewas vrij goed beschermen tegen rupsen, zodat het percentage niet verkoopbare spruitjes bij deze schema s beperkt bleef tot 5 procent van de oogst. Dit percentage was echter niet enkel gebaseerd op aantasting door rups Trips De aantasting van trips op de spruitjes bleef eerder beperkt. Toch leken de beide schema s de tripsschade te reduceren, met het praktijkschema als koploper. Deze resultaten konden echter niet statistisch gestaafd worden, hoogst waarschijnlijk een gevolg van de te beperkte en heterogene aantasting in deze proef Ziekten De meest voorkomende ziekte in deze proef bleek Alternaria te zijn. De vlekjes kwamen voor op de bladeren en op de spruitjes. Op 20 oktober 2014 kon duidelijk gezien worden dat zowel het praktijkschema als het IPM-schema Alternaria vrij goed onder controle kon houden. Een maand later waren deze resultaten al veel minder duidelijk. De laatste behandeling bij het IPM-schema dateerde dan ook al van 9 oktober; bij het praktijkschema van 23 september. Hoewel niet-statistisch aantoonbaar leken de en van het IPM-schema op dat moment dan ook iets minder aangetast. Pagina 10 van 11

11 3.3.6 Late koolvlieg Bij oogst werden ongeveer 2500 gram spruitjes (= circa 250 spruitjes) doormidden gesneden om te controleren op aantasting van late koolvlieg. Er was echter geen aantasting van koolvlieg. Het proefproduct PM 13/012 dat ingezet werd tegen de late koolvlieg in het IPM-schema, heeft nog geen erkenning in België Opbrengst, kwaliteit en maatsortering De opbrengst en de maatsortering werden bepaald. Ook werd na sortering het percentage niet-verkoopbare spruiten berekend. Duidelijk was dat het geen verschil uitmaakte welk schema gehanteerd werd: de opbrengst bleef hetzelfde, alsook de (niet) verkoopbare fractie. Wel is duidelijk dat je de spruitkool niet onbeschermd mag laten om nog een goede kwaliteit te behouden. Qua maatsortering kon weinig besloten worden aangezien er geen statistische verschillen waren. 4 Besluit In deze proef komt naar voor dat voor een kwaliteitsvol eindproduct zowel het praktijkschema als het IPM-schema kunnen gehanteerd worden. Zowel op telersniveau op als op ecologisch niveau is het opportuun om het IPM-schema te gebruiken: er worden minder gewasbeschermingsmiddelen ingezet op een meer selectieve manier. Bijkomend voordeel van het IPM-schema is dat minder nuttige insecten afgedood worden zodat groene perzikluis (Myzus persicae) op deze manier eveneens beter onder controle wordt gehouden. Hierbij dient vermeld te worden dat het proefproduct PM 13/012 dat ingezet werd tegen de late koolvlieg nog niet erkend is in België. 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke De kwaliteitsverantwoordelijke verklaart dat dit document werd uitgevoerd volgens de kwaliteitsborgingspunten vastgelegd in het intern kwaliteitssysteem van het PCG. 6 Vertrouwelijkheid van dit document Het PCG is niet verantwoordelijk voor foute, niet-erkende adviezen ten gevolge van de verspreiding van dit document. 7 Samenwerking Deze proef ligt aan in het kader van het project Integratie van IPM in de vollegrondsgroenteteelt in Vlaanderen. Dit project wordt uitgevoerd met de steun van Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling. Pagina 11 van 11