GROENBEMESTERS VROEGE ZAAI: OPVOLGING N- VAST- EN VRIJSTELLING

Transcriptie

1 GROENBEMESTERS VROEGE ZAAI: OPVOLGING N- VAST- EN VRIJSTELLING Proefcode : OL09 GRBM01 Uitgevoerd in opdracht van : Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch comité Karreweg Kruishoutem Tel (0) Fax (0) pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Door: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg Kruishoutem Tel (0) Fax (0) pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Proefverantwoordelijke: Luc De Reycke / Robrecht Winnepeninckx Studieverantwoordelijke: Nico Vergote Directeur: Bruno Gobin Datum: Studieverantwoordelijke Directeur N. Vergote Dr. B. Gobin Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg 6, B-9770 Kruishoutem T: +32 (0) F: +32 (0) BTW: RPR: info@proefcentrum-kruishoutem.be Bank: LBK IBAN: BE BIC: BCGECHGG

2 Abstract In de Vlaamse land- en tuinbouw zijn er serieuze problemen met het nitraatresidu in het najaar. Voor veel teelten, en dan vooral groenteteelten, is het moeilijk om beneden de drempelwaarde van 90 kg NO 3 /ha te eindigen in de controleperiode. Het inzaaien van een groenbedekker in het voorjaar is positief voor het nitraatresidu in het najaar. De groenbedekker onttrekt nitraat uit de diepere grondlagen. Na het verteren van de groenbedekker komt de stikstof beschikbaar voor de volgteelt. Zeker bij groenten die pas laat in het voorjaar geplant of gezaaid worden, bijvoorbeeld late prei of late bloemkolen, kan een voorjaarszaai van groenbedekkers nuttig zijn. In deze proef werden zeven verschillende groenbedekkers (snijrogge, raaigras, soudangras, nyger, gele mosterd, bladrammenas en Facelia) gezaaid in het voorjaar voor de teelt van spinazie. Er werd gekeken wat de invloed is van de groenbedekker op het nitraatgehalte in de bodem. De bladrijke groenbedekkers nemen sneller nitraat op dan de grasachtige (raaigras en snijrogge) en bieden een voordeel wanneer er slechts een korte groeiperiode beschikbaar is voor de groenbedekkers. Vooral gele mosterd kent een snelle ontwikkeling en kan in een korte periode toch nog wat nitraat opnemen. Ook soudangras kent een sterke opname van nitraat in het begin van de teelt. Facelia is een moeilijke kiemer en heeft een mindere opkomst maar kan ook snel nitraat opnemen uit de bodem. Bij een voorjaarszaai kan er een negatieve invloed zijn op de volgteelt indien de groenbedekkers te kort voor de volgteelt vernietigd worden. Het verteringsproces van de groenbedekkers vraagt zuurstof en vocht en concurreert hiervoor met de volgteelt. Het inwerken van een grote biomassa onder natte omstandigheden kan ook aanleiding geven tot verzuring (inkuileffect). In deze proef was er, ondanks het late tijdstip van vernietigen (slechts 2 weken voor het planten), geen negatief effect op de groei van de volgteelt. Dit komt doordat de groenbedekkers nog niet veel biomassa ontwikkeld hadden op het moment dat ze ingewerkt werden. Het late zaaitijdstip en de korte teeltduur van de groenbedekkers in deze proef zorgen ervoor dat de behandeling niet nuttig is. Bij een zaaitijdstip begin juni begint de nitraatopname pas in juli en gebeurt de meeste opname uit de 0-30 cm laag. De beschikbaarheid van nitraat voor de volgteelt is lager dan wanneer er geen groenbedekker gezaaid wordt. Er wordt geen nitraat uit de diepste bodemlagen gerecupereerd voor de volgteelt. Page 2 of 10

3 Inhoudstabel 1 Inleiding Materiaal en methoden Objecten Proefdesign Draaiboek Proefveld / infrastructuur Resultaten en bespreking Resultaten Validiteit van de resultaten Bespreking Besluit Inleiding In de Vlaamse land- en tuinbouw zijn er serieuze problemen met het nitraatresidu in het najaar. Voor veel teelten, en dan vooral groenteteelten, is het moeilijk om beneden de drempelwaarde van 90 kg NO 3 /ha te eindigen in de controleperiode. Het inzaaien van een groenbedekker in het voorjaar is positief voor het nitraatresidu in het najaar. De groenbedekker onttrekt nitraat uit de diepere grondlagen. Na het verteren van de groenbedekker komt de stikstof beschikbaar voor de volgteelt. Zeker bij groenten die pas laat in het voorjaar geplant of gezaaid worden, bijvoorbeeld late prei of late bloemkolen, kan een voorjaarszaai van groenbedekkers nuttig zijn. In deze proef werden zeven verschillende groenbedekkers (snijrogge, raaigras, soudangras, nyger, gele mosterd, bladrammenas en Facelia) gezaaid in het voorjaar voor de teelt van spinazie. Er werd gekeken wat de invloed is van de groenbedekker op het nitraatgehalte in de bodem. 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Objectnummer Variëteit kg/ha Groeisnelheid 1 snijrogge 150 traag 2 raaigras 25 traag 3 soudangras 35 traag 4 nyger 10 snel 5 gele mosterd 25 snel 6 bladrammenas 25 snel 7 Facelia 12 snel 8 geen inzaai Page 3 of 10

4 2.2 Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef Aantal parallellen 3 Aantal objecten 8 Plotoppervlakte (m²) 17.5 Spuitoppervlakte (m²) 14.5 Lengte plot (m) Draaiboek 10/06/2009 Zaai: trage groeiers + snelle groeiers 15/07/2009 Vernietiging 30/07/2009 Zaai spinazie 14/09/2009 Oogst spinazie 2.4 Proefveld / infrastructuur Locatie proef GPS-coördinaten Gemeente Land Voorgaande teelt PCG F085-F088 bis PCG F097-F100 N: '; E: ' Kruishoutem Belgium F097-F099: spruitkool; F100: spuitspoor Tabel: Bodemanalyse BDB Datum staalname diepte grondsoort phkcl %C P K Mg Ca Na (cm) mg/100 g droge grond 30/01/ Tabel: Bemesting Datum Hoeveelheid Meststof Samenstelling meststof (%) kg/ha N P2O5 K2O MgO 19/06/ Patentkali Tabel: algemene gewasbescherming Datum Dosis per ha Eenheid Product Actieve stof 31/07/ l Centium clomazon 31/07/ l CIPC chloorprofam 31/07/ l Asulam asulam Page 4 of 10

5 3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Tabel: Tussentijdse beoordeling gewas (15/07/2009) Object Gewasvolume Veldbedekking Onkruid 150 kg/ha snijrogge 6.0 c 5.7 cd 3.7 c 25 kg/ha raaigras 4.7 d 5.0 d 3.3 c 35 kg/ha soudangras 7.7 b 7.0 abc 5.3 b 10 kg/ha nyger 6.7 bc 7.7 ab 4.0 bc 25 kg/ha gele mosterd 8.8 a 8.3 a 8.0 a 25 kg/ha bladrammenas 6.5 c 8.0 ab 5.5 b 12 kg/ha Facelia 5.8 c 6.3 bcd 3.0 cd geen inzaai 0.0 e 0.0 e 1.7 d p-waarde gemiddelde = klein slecht veel 9= groot goed weinig Tabel: Tussentijdse beoordeling gewas (2/09/2009) Object Gewaskleur Gewasvolume Uniformiteit Gezondheid 150 kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde gemiddelde = bleek klein heterogeen ongezond 9= donker groot uniform gezond Page 5 of 10

6 Tabel: N-analyse op 22/04/2009 Object NO3 - NH4 + Nmin kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde 1,00 0,97 0,90 0,99 0,83 0,10 0,52 0,37 0,99 gemiddelde Tabel: N-analyse op 16/06/2009 Object NO3 - NH4 + Nmin kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde 1,00 0,97 0,90 0,99 0,83 0,10 0,52 0,37 0,99 gemiddelde Page 6 of 10

7 Tabel: N-analyse (28/07/2009) Object NO3 - NH4 + Nmin kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde gemiddelde Tabel: N-analyse (25/08/2009) Object NO3 - NH4 + Nmin kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde gemiddelde Page 7 of 10

8 Tabel: N-analyse (16/09/2009) Object NO3 - NH4 + Nmin kg/ha snijrogge kg/ha raaigras kg/ha soudangras kg/ha nyger kg/ha gele mosterd kg/ha bladrammenas kg/ha Facelia geen inzaai p-waarde gemiddelde Grafiek: nitraatgehalte in de 0-60 cm laag op verschillende tijdstippen Page 8 of 10

9 3.2 Validiteit van de resultaten Oorspronkelijk werden de groenbedekkers gezaaid op 20/04 en 04/05 maar de teelt was mislukt. Uiteindelijk werden ze pas herzaaid op 10/06. Hierdoor is de proefopzet niet meer ideaal. Een voorjaarszaai van groenbedekkers moet vroeger uitgevoerd worden. Eigenlijk vanaf dat het mogelijk is om te zaaien. Op die manier kan nitraat uit de diepste bodemlagen, dat anders zou uitspoelen, gerecupereerd worden en beschikbaar komen voor de volgteelt. Aangezien de korte groeiperiode van de groenbedekkers was er nog niet veel gewasvolume ontwikkeld op het moment van het doodsproeien. 3.3 Bespreking Algemeen was er nergens een effect van de groenbedekker op de gewasontwikkeling en productie van de volgteelt. Andere proeven toonden aan dat de groenbedekkers beter meer dan twee weken voor het zaaien van de volgteelt vernietigd worden Snijrogge en raaigras Er was een trage gewasontwikkeling en een matige veldbedekking. Hierdoor was er redelijk wat onkruidgroei. Tijdens de teelt van de groenbedekkers was er een sterke stijging van nitraat door natuurlijke mineralisatie van het perceel. De groenbedekkers raaigras en rogge konden dit gemineraliseerde nitraat niet opnemen. Soudangras Er was een goede gewasontwikkeling en een goede veldbedekking met een matige onkruidontwikkeling. Soudangras heeft het meeste nitraat opgenomen waardoor de nitraatbeschikbaarheid in de teelt van spinazie het laagste was. Nyger Er was een goede gewasontwikkeling en een goede veldbedekking met weinig onkruidontwikkeling. De opname van nitraat was minimaal. Gele mosterd Gele mosterd is de groenbedekker met de snelste gewasontwikkeling en het grootste gewasvolume. De groenbedekker heeft nog redelijk wat nitraat kunnen opnemen tijdens de teelt. Facelia Facelia kende een slechte opkomst door een slechte kieming. De veldbedekking en het gewasvolume waren matig waardoor er veel onkruidontwikkeling was. De opname van nitraat was minimaal. Geen inzaai Door de onkruidontwikkeling was er toch nog een redelijke opname van nitraat vrijgekomen via mineralisatie en werd de mineralisatiepiek onderdrukt. 4 Besluit De bladrijke groenbedekkers nemen sneller nitraat op dan de grasachtige (raaigras en snijrogge) en bieden een voordeel wanneer er slechts een korte groeiperiode beschikbaar is voor de groenbedekkers. Vooral gele mosterd kent een snelle ontwikkeling en kan in een korte periode toch nog wat nitraat opnemen. Ook soudangras kent een sterke opname van nitraat in het begin van de teelt. Facelia is een moeilijke kiemer en heeft een mindere opkomst maar kan ook snel nitraat opnemen uit de bodem. Bij een voorjaarszaai kan er een negatieve invloed zijn op de volgteelt indien de groenbedekkers te kort voor de volgteelt vernietigd worden. Het verteringsproces van de groenbedekkers vraagt zuurstof en vocht en concurreert hiervoor met de volgteelt. Het inwerken van een grote biomassa onder natte omstandigheden kan ook aanleiding geven tot verzuring (inkuileffect). In deze proef was er, ondanks het late tijdstip van Page 9 of 10

10 vernietigen (slechts 2 weken voor het planten), geen negatief effect op de groei van de volgteelt. Dit komt doordat de groenbedekkers nog niet veel biomassa ontwikkeld hadden op het moment dat ze ingewerkt werden. Het late zaaitijdstip en de korte teeltduur van de groenbedekkers in deze proef zorgen ervoor dat de behandeling niet nuttig is. Bij een zaaitijdstip begin juni begint de nitraatopname pas in juli en gebeurt de meeste opname uit de 0-30 cm laag. De beschikbaarheid van nitraat voor de volgteelt is lager dan wanneer er geen groenbedekker gezaaid wordt. Er wordt geen nitraat uit de diepste bodemlagen gerecupereerd voor de volgteelt. Page 10 of 10