Bachelorproef Waterpolo in het onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bachelorproef Waterpolo in het onderwijs"

Transcriptie

1 PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS SECUNDAIR ONDERWIJS Bachelrpref Waterpl in het nderwijs Handleiding vr leraren lichamelijke pveding PROMOTOR THOMAS HENCKENS KATRIJN MATTIJS LO & PAV LICHAMELIJKE OPVOEDING ACADEMIEJAAR

2

3 PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS SECUNDAIR ONDERWIJS Bachelrpref Waterpl in het nderwijs Handleiding vr leraren lichamelijke pveding PROMOTOR THOMAS HENCKENS KATRIJN MATTIJS LO & PAV LICHAMELIJKE OPVOEDING ACADEMIEJAAR

4 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Vrwrd Al sinds het 4 de jaar in het secundair nderwijs wist ik dat ik vr leerkracht lichamelijk pveding zu gaan. Sprt heeft mij altijd geïnteresseerd en ik kan er uren naar kijken p televisie. Naast sprten werk ik k graag met jngeren. Als (hfd)animatr bij de jeugddienst van CM, KAZOU, ga ik elk jaar met hen mee p vakantie. De link naar het nderwijs is dus snel gelegd. Mijn uders nemen mij al van kinds af aan een waterrat. Deze naam gaven ze mij mdat ik vreger niet uit het water was te huden. Het was dus vanzelfsprekend dat ik mijn sprt in de zwemwereld mest zeken. De keuze is p 11-jarige leeftijd uiteindelijk gevallen p waterpl. Deze sprt sprak mij aan mwille van de variatie van actie en tactiek. Deze bachelrpref past dus perfect binnen mijn eigen interesse en is hpelijk vr velen een inspiratie m waterpl te geven in het lager en secundair nderwijs. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken m een aantal mensen te bedanken. Eerst en vral wil ik mijn prmtr, Katrijn Mattijs, bedanken vr de ndersteuning die ze mij gebden heeft drheen het ntwikkelen van bachelrpref. Ik wil k mijn waterplclub, Orca Bilzen, bedanken m mij de kans te geven enkele spelvrmen bij hun jeugd te testen. Maar k mijn eigen pleggenten vr de tips die ze mij geven hebben. Daarnaast wil ik mijn uders, Erwin Henckens en Ann Theunissen, en vriendin, Kat Minten, bedanken vr de steun en mtivatie die ze mij gaven drheen deze pleiding. Znder hen had ik nit vlgehuden en was ik nit tt deze fase van de pleiding geraakt. Tt slt bedank ik alle lectren van de PXL Hgeschl vr de kansen en steun die ze mij gaven. Znder hen was ik nit de leerkracht gewrden die ik wilde zijn. Academiejaar

5 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Inhudspgave Vrwrd Inhudspgave Inleiding 1 Deel 1 - Situering Ontstaan Waterpl in België Belgische bndsstructuur Federaties Situering Bekendheid van de sprt Prmtie Prmtie in het nderwijs Waterpl in het nderwijs Enquête Analyse enquête Waterpl in het nderwijs, kan het? Besluit Deel 2 - Leerkrachtenhandleiding Inhud van de handleiding Delstellingen Kennis ver de sprt Spelvrmen Website Waterpl in het nderwijs Besluit Literatuurlijst Geraadpleegde werken Academiejaar

6 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlagen Bijlage 1 - Schematische vrstelling Bijlage 2 Resultaten nline enquête Bijlage 3 Schermafdrukken website Bijlage 4 Leerkrachtenhandleiding met lesvrbereidingen Academiejaar

7 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Inleiding De mtivatie m deze bachelrpref ver waterpl te schrijven, is ntstaan drheen de pleiding aan de PXL Hgeschl. Het is belangrijk dat een leerkracht een ruime kennis heeft van verschillende sprten, zdat dat kan vergebracht wrden aan de leerlingen. Op die manier krijgen de leerlingen een ruimer aanbd aan sprten. Tch kennen veel leerkrachten waterpl niet en wrdt het k weinig gegeven in het nderwijs. Er wrdt daarvr gerefereerd naar de eigen schlcarrière. Niet alleen drheen de pleiding tt leerkracht secundair nderwijs, maar k tijdens de secundaire schllpbaan, is er slecht één les geven rnd waterpl. Dit is bijznder weinig, ndanks het feit dat de sprt haalbaar is m te geven in het lager en secundair nderwijs. Deze bachelrpref bestaat uit twee delen. In het eerste deel wrdt er besprken welke belemmerende factren een aanleiding zijn tt het al dan niet geven van de sprt in het nderwijs. Maar k welke pprtuniteiten er zijn als de sprt gegeven wrdt in het nderwijs. In het tweede deel vindt u een handleiding die ntwikkeld is vr leerkrachten lichamelijke pveding. Deze handleiding bevat verschillende elementen die belangrijk zijn m de kennis van de leerkrachten te vergrten. Z vindt u een algemene uitleg ver de sprt, leerplandelen die gelinkt kunnen wrden aan waterpl, beschrijving van de technieken, spelregels die k in het nderwijs tepasbaar zijn en uiteindelijk k verschillende spelvrmen aangepast aan de belemmerende factren die gevnden en besprken zijn in het eerste deel van deze bachelrpref. Naast deze handleiding is er k een website 1 ntwikkeld die extra ndersteuning kan bieden. Z kan de leerkracht er nder andere videanalyses van de technieken vinden. De handleiding geeft de leerkrachten de mgelijkheid m de sprt te geven aan hun leerlingen. Op die manier wrdt de sprt p zijn beurt geprmt in het nderwijs en kan de sprt in België greien. Alvast veel leesplezier en mag deze bachelrpref een inspiratie zijn vr vele leerkrachten in het nderwijs. 1 Henckens, T. (2016) Waterpl in het nderwijs. Geraadpleegd p 16, 17 en 18 januari 2016 via Academiejaar

8 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 1 Deel 1 - Situering 1.1 Ontstaan 2 Over het ntstaan van de sprt lpen de berichten ngal uiteen. Vlgens enkele brnnen zu het vregere waterpl, vraleer de sprt werd ntwikkeld zals we ze nu kennen, eerst gespeeld zijn p huten vaten en met peddels (zie afbeelding I). Verschillende brnnen spreken k ver een zekere William Wilsn. Die zu de sprt, vlgens een Britse jurnalist en vregere waterplspeler, in Grt Brittannië in 1876 met de naam handbal in het water hebben Afbeelding I - Vatenwaterpl uitgevnden. Dit was ten p vraag van zijn zwemvereniging. Een jaar later zu de eerste fficiële waterplwedstrijd hebben plaatsgevnden. Het is echter niet bekend f William de sprt verder heeft ntwikkeld. Ongeveer tien jaar later werd waterpl pas echt erkend als sprt. Dit werd ten dr de Engelse Amateur Swimming Assciatin gedaan. Dr hen werden de waterplcaps (mutsen) ingeverd m de spelers van beide plegen te nderscheiden. De verbetering ging vervlgens verder, want in 1887 werden vr het eerst delen gebruikt. Een jaar later werden er fficiële regels vastgelegd en vnd er het eerste natinale kampienschap plaats. Naarmate de jaren passeerden, greide de ppulariteit van de sprt. Aan het eind van de 19 de eeuw waren het Grt Brittannië en de Verenigde Staten die de sprt dmineerde, maar het waren de landen België, Nederland en Zweden die het spel geleidelijk verder ntwikkelde. In 1900 werd waterpl als eerste plegsprt tegevegd aan de Olympische Spelen van Parijs. Dit was echter een demnstratie, want er namen enkel clubs aan deel. Een club uit Engeland werd kampien, België ging met het zilver lpen en Frankrijk legde beslag p de derde en dus brnzen plaats. Tijdens de jaren die vlgden werd waterpl internatinaal bekender en ging de ntwikkeling van de sprt verder. Z werd er in 1908 de Fédératin Internatinale de Natatin (FINA) pgericht. Deze zwembnd verbeterde de regels en verplichte de lidstaten m de Schtse spelregels te hanteren.. 2 Trumbic, I. (1985) Waterpl. Culembrg: Nrduijn, Geraadpleegd p 13 en 14 januari Academiejaar

9 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 1.2 Waterpl in België Belgische bndsstructuur 3 De KBZB, f de Kninklijke Belgische Zwembnd, is de rganiserende bnd in België. Binnen deze bnd is er één Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur heeft verschillende taken en bevegdheden. Z mag het beslissingen nemen ver het Bndsreglement. Dit kan gaan ver eventuele aanpassingen, maar k ver de publicatie ervan. De raad mag k internatinale dssiers vrbereiden en behandelen. Het mag delegatieleiders, leden van de tuchtcmmissie en centrale scheidsrechterscmmissie aanduiden. En het mag beslissingen van andere bndsrganen herrepen en zijn beslissing in de plaats stellen. Het is met andere wrden het hgst leiding gevende rgaan binnen de bnd. Naast de Raad van Bestuur, is er vr elke watersprtdiscipline een sprtcel. Z n cel hudt zich vral bezig met het bepalen van een algemene visie ver het beleid van haar discipline. Maar kan k keuren zij natinale selecties en de natinale sprtkalender ged. Binnen elke cel is er een sprtcmmissie, maar hier is er een uitzndering. Waterpl telt drie cmmissies die ervr zrgen dat alles vlt verlpt p sprtief vlak. Z is er een algemene cmmissie, een tuchtcmmissie en een scheidsrechterscmmissie. Sprtcmmissie: Elke cmmissie is verschillend en hudt zich enkel bezig met bepaalde taken binnen de sprt waarvr zij is pgericht. Bijvrbeeld: - rganiseren van de natinale cmpetitie; - aanduiden van een jury, uitgeznderd de scheidsrechters, vr de internatinale ntmetingen die in België plaatsvinden, vr de testwedstrijden en vr de eindrndes van de kampienschappen. Maar ze meten in eerste instantie samenwerken met de clubs. Tuchtcmmissie: Zij beslissen ver tuchtrechtelijke aangelegenheden en het pleggen van betes die zijn vastgelegd in het bndsreglement. Centrale scheidsrechterscmmissie: Zij huden zich vral bezig met alles wat te maken heeft met scheidsrechters. Dat kan gaan van het aanduiden van scheidsrechters vr wedstrijden alsk van het rganiseren van examens vr kandidaat-scheidsrechters. Een schematische vrstelling 4, zie bijlage 1, geeft een duidelijk beeld van de verschillende rganen per discipline Federaties Zals in elke sprtbnd zijn er enkele sprtfederaties. In eerste instantie vaardigen zij leden af m te zetelen in de verschillende bndsrganen. Binnen de KBZB zijn er twee federaties. De Vlaamse Zwemfederatie, afgekrt VZF en de Fédératin Francphne Belge de Natatin, afgekrt FFBN. Zij zijn vlledig autnm. Dat wil zeggen dat zij zelf beslissen ver hun werking dr middel van de Raad van Bestuur, cellen en cmmissies binnen de federatie. 3 Kninklijke Belgische Zwembnd. (2015). Bndreglement [pdf]. 4 Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Huishudelijk reglement [pdf]. Academiejaar

10 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Vlaamse Zwemfederatie 5 De Vlaamse Zwemfederatie is een leidinggevende rganisatie p het gebied van de zwemsprt in het Nederlandstalig landsgedeelte en het tweetalig gebied Brussel - Hfdstad vr wat betreft haar aangeslten zwemsprtclubs en hun leden en is als zdanig erkend dr de Kninklijke Belgische Zwembnd (KBZB), waarvan zij de sprtreglementen aanvaardt. Op Natinaal gebied vertegenwrdigt zij alle Vlaamse zwemclubs en hun leden, binnen de KBZB. Zij zrgt dat attesten in rde zijn, zrgt vr de verzekering van de leden en biedt ndersteuning aan de clubs Situering 6 Over heel België zijn er verschillende waterplclubs. Het grtste deel van deze clubs bevindt zich in Vlaanderen. Tch zijn er maar drie plegen in Limburg, waarvan mmenteel twee in de laagste klasse. De tpplegen bevinden zich vral in het westen van het land. Op nderstaande kaart ziet u in één gpslag waar de aangeslten clubs zich bevinden. 5 Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Huishudelijk reglement [pdf]. 6 Geraadpleegd p 9 en 13 januari Academiejaar

11 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Evlutie leden VZF in Vlaanderen (Brn: dcument mag niet verspreid wrden) 7 Nietcmpetitiespelers Ttaal aantal Jaar Cmpetitiespelers waterplspelers 2012 Geen gegevens Geen gegevens Bekendheid van de sprt Waterpl is in België niet z bekend. Dat blijkt reeds uit bvenstaande tabel. Er is echter wel een grei zichtbaar. Een duidelijke verklaring waarm deze sprt hier geen bekendheid heeft, is er niet. Het kan liggen aan de tegenvallende resultaten van de natinale plegen, maar het kan k liggen aan de prmtie. Je hrt weinig f ziet niets ver waterpl in het nieuws en het wrdt zelden uitgeznden p televisie Prmtie 8 De Vlaamse zwemfederatie heeft in haar vierjaarlijks beleidsplan de prmtie van de sprt pgenmen. Dit wil ze den aan de hand van een nieuwe variant van IK-waterpl. Deze actie is vrig jaar (2015), nder de nemer Start- h2 -Pl gestart Start -h2 - Pl 9 De actie richt zicht naar jnge en beginnende waterplspelers en hun trainers. De bedeling is m hen aan de hand van tien eindtermen, verschillende waterplgerichte zwemvaardigheden en technieken aan te leren. De delen die zij vrschrijven zijn niet geschikt vr het nderwijs, maar kunnen, mits aanpassing, er wel in passen. De eindtermen uit hun bundel zijn: Ik kan 25m benen schlslag zwemmen met de handen p de bal. Ik kan 15m p de rug zwemmen, watertrappelen met de benen, bal in beide handen. Ik kan de bal met één hand uit het water pnemen en naar del werpen. Ik kan lpen, dreigen met de bal en vrbij de delman werpen. Ik kan de bal vangen met twee handen en terug werpen met één hand. Ik kan waterplcrawl zwemmen met de bal. Ik kan wrikken (is een vrm van vrtbewegen vanuit een hrizntale ligging (drijven)), springen en de bal met beide handen stppen als delman. Ik kan de techniek zijwaarts verplaatsen tepassen tijdens de spelsituaties. Ik kan vangen en gien met één hand. Ik kan de sprng halve draai tepassen met de bal. Brn: 7 Vlaamse Zwemfederatie. (2015). Cijfergegevens waterpl [rapprt]. Merelbeke 8 Vlaamse Zwemfederatie. (2013). Beleidsplan [pdf]. 9 Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Start h2 Pl [brchure]. Merelbeke Academiejaar

12 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Prmtie in het nderwijs De prmtie die de VZF vert, bereikt alleen het eigen delpubliek. Waarm wrdt er geen prmtie geverd in het nderwijs? De ppulaire sprten, zals handbal, vetbal,, wrden wel gegeven. Jngeren krijgen daardr een ruimer aanbd van sprten, waardr de kans grt is dat ze in één van die sprten integreren. Veel leerkrachten laten de leerlingen, de laatste les vr een vakantie, vrij zwemmen. Z kunnen leerlingen nder andere in het glijbanencmplex van het zwembad spelen f krijgen ze speelged aangebden. Dit mment is niet de ideale kans m een nieuwe sprt aan te bieden. Academiejaar

13 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2 Waterpl in het nderwijs 2.1 Enquête Om te zien f leerkrachten het haalbaar vinden m waterpl te geven in het nderwijs, heb ik een nline enquête pgesteld. Leerkrachten lichamelijke pveding knden deze gedurende één maand invullen. Drheen de secundaire schllpbaan krijgen jngeren zelden f nit een les rnd waterpl aangebden. Dr de nline enquête kwam aan het licht waarm de sprt z weinig wrdt aangebden. De resultaten van het nderzek werden vervlgens geïntegreerd in een leerkrachtenhandleiding. Link naar enquête: Resultaten van de enquête, zie bijlage Analyse enquête Waterpl in het nderwijs, kan het? De prmtie vr de nline enquête is vral p sciale media gebeurd. In ttaal hebben 19 leerkrachten de enquête ingevuld Algemeen 88.2% van de bevraagden geeft in grafiek II aan zelf de zwemlessen te geven. De andere zijn ng in pleiding f geven zelf les, maar dan aan een beperkt publiek. Academiejaar

14 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Kennis en haalbaarheid van de sprt 94.4% gaf, via de enquête, aan de sprt te kennen via verschillende kanalen. Dit kunnen we afleiden uit grafiek III en IV. Bijna 44.4% van de bevraagden kennen de sprt via vrienden f kennissen. De krant scrt het minste met 5.6%. Wat k pvalt is dat 38.9% van de bevraagden, de sprt kennen vanuit hun pleiding. Ondanks dat ze de sprt kennen, blijkt 78.9%, zie grafiek V, ng nit waterpl te hebben aangebden in de zwemlessen. Ze vinden het wel haalbaar, mitst aanpassingen. Academiejaar

15 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Belemmerende factren Met grafiek VII kunnen we stellen dat de niet-haalbaarheid, vlgens de bevraagden, te wijten is aan verschillende belemmerende factren. De leerkrachten knden hier verschillende factren aanduiden. Deze vraag is k gesteld aan de 15.8% die waterpl wel al hebben aangebden, zie grafiek VI. Het grtste deel, z n 88.2%, vindt dat de rzaak ligt aan de slechte infrastructuur en vindt dat ze te weinig ruimte hebben. 58.8% zegt dat ze te weinig materiaal ter beschikking hebben. 64.7% vindt dat het niveau van de leerlingen te laag ligt. Op basis van grafiek VIII is het duidelijk dat het grtste merendeel van de invullers, de eerste graad van het secundair nderwijs het meest haalbaar vinden m waterpl te geven. Wat k pvalt is dat 18.8%, de sprt in de eerste graad van het lager nderwijs wil aanbieden. Uiteindelijk zegt 47%, dat ze niet ver de kennis van de sprt beschikken. Dit wrdt k bevestigd in grafiek IX. 42% geeft zichzelf een 2 p 5 p he vertruwd ze zijn met de waterpltechnieken. Slecht 10.5% geeft zichzelf een 5 p 5. Dat kmt mdat zij zelf waterplspelers zijn f in het verleden geweest zijn. Vlgens grafiek X denkt 31.6% de spelregels te kennen. 68.4% denkt daar anders ver. Academiejaar

16 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Besluit Dr de nline enquête zijn verschillende zaken aan het licht gekmen. Deze kunnen helpen bij het pstellen van de leerkrachtenhandleiding. Als eerste werd er gevraagd naar wat algemene infrmatie en werd het duidelijk dat de leerkrachten die hebben deelgenmen aan de enquête, vral tussen de 20 en de 30 jaar ud zijn. Iedereen gaf k aan dat ze zelf de zwemlessen gaven. Vervlgens werd er geplst naar de kennis van de sprt. Blijkt dat iedereen de sprt kent en dit vral via kennissen en vrienden. Op de tweede plaats via de pleiding. En p de derde plaats via televisie en internet. De bevraagden kennen de sprt het minste via de radi en de krant. Wat pvalt is dat er k enkelen zijn die de sprt kennen via andere kanalen dan die uit de enquête. Z kennen ze de sprt van p het werk, vakantie, spelen ze het zelf f zitten ze in de zwemwereld, waardr ze in aanraking kmen met andere zwemdisciplines. Het wil niet zeggen dat als de leerkrachten de sprt kennen, ze k vertruwd zijn met de spelregels en de technieken. Dat blijkt uit de enquête, want meer dan de helft kent de spelregels niet en is niet vertruwd met de waterpltechnieken. We kunnen dus cncluderen dat dit één van de belemmerende factren zijn. De leerkrachten geven k aan de sprt ng niet te hebben aangebden aan hun leerlingen, maar vinden ze het wel haalbaar m waterpl, mits aanpassingen, te geven in het nderwijs. De aanpassingen die de leerkrachten aangeven, meten er zijn m de belemmerende factren weg te werken zals daar zijn: de infrastructuur, gebrek aan materiaal en het niveau van de leerlingen. Leerkrachten hebben vaak maar twee banen ter beschikking, waardr het meilijk is m waterpl te spelen. Zeker als ze niet het gepaste materiaal hebben. Daarnaast meten ze k rekening huden met het niveau van de leerlingen. Dit niveau bepaalt vaak het verlp van de les en lessenreeks. Wanneer de leerkrachten gevraagd werden in welke graad ze waterpl aanbieden was bijna iedereen het eens dat waterpl het meest haalbare is in de eerste graad van het secundair nderwijs. Enkele gaven k aan dat het mgelijk was in de derde graad van het lager nderwijs. Vr bepaalde leerkrachten was het kunnen zwemmen al vldende m waterpl aan te bieden. Tt slt kregen de deelnemers aan de enquête de vraag f ze in de tekmst willen deelnemen aan een navrming rnd waterpl. Drie vierde ziet een navrming wel zitten. Academiejaar

17 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 3 Deel 2 - Leerkrachtenhandleiding Het is dus duidelijk dat leerkrachten geen waterpl aanbieden mdat er te veel belemmerende factren zijn. Om ervr te zrgen dat de drempel minder grt is, is er een handleiding ntwikkeld. Deze is tt stand gekmen na het analyseren van de resultaten van de enquête. In deze handleiding is er vr elke factr een plssing vrzien. Infrastructuur: de spelvrmen zijn aangepast en speelbaar p een kleine ruimte. In dit geval twee banen. Gebrek aan materiaal: de uitgeschreven spelvrmen zijn z aangepast aan het materiaal dat aanwezig is in het zwembad. Vr enkele spelvrmen is er ander didactisch materiaal ndig, zie bijlage van de handleiding. Kennis van de sprt: de techniekbeschrijving en de spelregels zijn vlledig uitgeschreven en aangepast vr het nderwijs. De leerkracht met enkel de handleiding drnemen. Niveau van de leerlingen: de leerkracht kan de spelvrmen selecteren en aanpassen aan het niveau van de delgrep. De techniekbeschrijving en de spelregels zijn per niveau verschillend zdat de drempel niet te hg is. Enkele spelvrmen zijn getest bij waterplclub Orca Bilzen. Deze club beschikt ver de juiste delgrep van jngeren. De handleiding is namelijk pgesteld vr de derde graad van het basisnderwijs en de eerste graad van het secundair nderwijs. Hiernder zijn enkele aspecten die in de handleiding aanbd kmen, krt uitgeschreven. De vlledige handleiding bevindt zich in bijlage Inhud van de handleiding Het is belangrijk dat de leerkracht vldende ndersteuning krijgt dr deze handleiding te gebruiken Delstellingen In het huidige nderwijs wrdt er gebruikt gemaakt van delstellingen. De delstellingen die in de handleiding zijn uitgeschreven, zijn afkmst uit de leerplannen vr het lager en secundair nderwijs van het GO! Onderwijs 10. Alle delen die in aanraking kmen met de sprt zijn per categrie pgesteld. De leerkracht kan daarna zelf selecteren welke delen gepast zijn vr de vrbereide les. Bijvrbeeld: Mtrische cmpetenties... werpen vanuit stilstand f vanuit beweging, p verschillende manieren gericht een speelvrwerp naar een bewegend del (medespeler, rllende bal ). ( ET 1.16) Zelfcncept en sciaal functineren nemen deel aan bewegingsactiviteiten in een geest van fair play. ( ET 3.3*, LOET SV 1.2) Geznde en veilige levensstijl passen de elementaire regels met betrekking tt hygiëne te. ( OD 2.10) 10 Huis van het GO!. (2015) Leerplan basisnderwijs: lichamelijke pveding [pdf]. Academiejaar

18 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Kennis ver de sprt Uit nderzek 11, die het maandblad Klasse in 2011 heeft geverd, blijkt dat leerlingen het belangrijk vinden dat leerkrachten hun vak kennen. Daarm wrdt in de handleiding de ndige aandacht gestken p het bijleren. De leerkracht leert er verschillende essentiële aspecten van waterpl. 1. Algemene kennis van de sprt 12 Omdat de leerkrachten weinig weten ver he de sprt gespeeld wrdt, is in de handleiding krt beschreven he de sprt ntstaan is en he die nu gespeeld wrdt. Bijvrbeeld: Het speelveld 13 ziet er als vlgt uit: Zwarte lijn = bij het begin van elke peride wrdt er, p het signaal van de scheidsrechter, vanaf hier in het veld gezwmmen. Rde lijn = 2m Binnen de rde lijn en de gal mgen de spelers geen pas krijgen. Als het tch gebeurt, is de bal vr de tegenpartij. Gele lijn = 5m Dit is de zne waar het meeste actie plaatsvindt. Krt gezegd: Een penalty wrdt vanaf deze lijn genmen. Krijgt een speler de fut binnen de 5m, mag hij/zij niet rechtstreeks p del werpen. Bij een fut buiten de 5m mag dat wel. Blauwe lijn = het midden, bij elke gal meten de spelers terug aan hun kant verzamelen. De aanvallende pleg mag dan niet verder dan het midden/de blauwe lijn. 11 Ben jij een échte leraar? (2011). Geraadpleegd 9 januari 2016 via 12 Sprtcmmissie waterpl. (2015) Handleiding vr de fficiële wedstrijd in België [pdf]. 13 Gantis, J. (2005). Terreinen [Exel]. Academiejaar

19 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2. Techniekbeschrijving De leerkrachten gaven eerder al aan dat ze de technieken van waterpl niet nder de knie hebben. (zie Belemmerende factren) In de handleiding zijn de drie belangrijkste technieken van waterpl uitgeschreven. Vr elke techniek is er een videanalyse gemaakt. De analyse kan de leerkracht bekijken p de website (zie 2.3 Website Waterpl in het nderwijs). Waterplcrawl Werpen en vangen Watertrappelen f pedal Bijvrbeeld: Pedal a) Armbeweging Armen zijn vr het lichaam. Ellebgen zijn lichtjes gebgen. Handen maken steeds wrikbewegingen in het water. Dr die bewegingen wrdt het lichaam naar bven geduwd. 3. Spelregels Ok dit was een belemmerende factr. Niet alle regels van waterpl zijn vermeld in de handleiding. Enkel de belangrijkste regels wrden er besprken en zijn aangepast vr het nderwijs. De spelregels in de handleiding zijn p basis van drie niveaus uitgeschreven. Daardr wrdt er een ideale cmfrtzne vr de leerling gecreëerd. Op die manier kan de leerling veilig en psitief kennis maken met de sprt. A. Gevrderd leerling kan watertrappelen en kan zich deltreffend vrtbewegen in een bepaalde slag. B. Gemiddeld leerling kan watertrappelen, maar heeft meite m zich vrt te bewegen in het water. C. Beginner leerling heeft meite met bven te blijven en zich te verplaatsen in het water. Bijvrbeeld: Werpen en vangen A. Gevrderd Werpen en vangen blijft meilijk. De leerlingen prberen met één hand te gien en eventueel te vangen met één hand. B. Gemiddeld Wanneer je merkt dat het werpen en vangen vlt verlpt, mag je de leerlingen laten prberen m met één hand te gien. Het vangen blijft vr smmige ng meilijk. C. Beginner Het is vr beginners heel meilijk m de bal te vangen en te gien en daarbij ng eens bven te blijven. Daarm mgen de leerlingen de bal werpen en vangen met twee handen. Academiejaar

20 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Spelvrmen 14 Elke spelvrm is gericht p een bepaalde techniek en aanpasbaar aan het niveau van de leerlingen. Dr de spelvrmen leren de leerlingen al spelend bepaalde technieken van waterpl en krijgen ze de kans m te preven van de sprt. Vr elke spelvrm is er rekening gehuden met eventueel belemmerende factren. Bijvrbeeld: te weinig ruimte, geen materiaal, beginsituatie,. Ze zijn steeds vlgens techniek gerdend en bevatten alles wat de leerkracht meten weten ver het spel. Naam Tijdsmanagement Aantal leerlingen Materiaal Uitleg Ruimtemanagement Elke spelvrm is verigens k uitgeschreven in de leerkrachtenhandleiding. 1. Ballenwipper Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: 4 ballen (1 bal per pleg, uitbreiding mgelijk met 2 ballen per pleg) Uitleg: Del: De leerlingen meten per pleg z snel mgelijk een bepaalde afstand (lengte van het zwembad) afleggen. Spelregels Bal met ver het hfd wrden gebracht. Achterste leerling zwemt steeds naar vr met bal. Wanneer de eerste leerling de verkant tikt, stpt het spel. Beschrijving Alle leerlingen vrmen per pleg een treintje achter elkaar. De eerste leerling heeft de bal vast. Op het fluitsignaal brengen ze de bal steeds ver het hfd (met één f 2 handen) naar achter. De laatste leerling neemt de bal en zwemt (slag naar keuze) naar vr. Eenmaal vr, begint de cyclus pnieuw. Over het hfd (met één f 2 handen) naar achter. De laatste leerling Opstelling: De grep waarvan er iemand de verkant tikt, wint. 14 Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Start h2 Pl [brchure]. Merelbeke Academiejaar

21 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2. Haasje ver Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: / Uitleg: Del: De leerlingen meten per pleg z snel mgelijk een bepaalde afstand (lengte van het zwembad) afleggen. Spelregels Haasje ver elkaar Wanneer de leerling vraan in de rij is, mag de vlgende vertrekken. Leerlingen prberen bven te blijven met pedal. Leerlingen huden steeds 2m afstand tussen elkaar in de pstelling. Beschrijving Alle leerlingen vrmen per pleg een treintje achter elkaar. De leerling achteraan de rij mag beginnen p het fluitsignaal. De leerlingen meten steeds haasje ver springen. Daarnaast meten ze k prberen bven te blijven dr te watertrappelen f pedal. De vlgende mag pas vertrekken wanneer de vrige leerling vraan is. De grep waarvan er iemand de verkant tikt wint. Aanpassing: Haasje ver, dr de benen, haasje ver, Opstelling: Academiejaar

22 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 3. Kat en muis Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 11 tt 18 leerlingen Materiaal: / Uitleg: Del Kat met muis prberen te tikken. Spelregels Gangen wisselen enkel p fluitsignaal van leerkracht. Kat met muis tikken Kunnen niet dr de armen (muren) Beschrijving Naargelang het aantal spelers wrden er rijen gemaakt. Bv. 11 leerlingen = 3 rijen van 3 leerlingen. De kat en de muis zwemmen buiten de rijen (gangenstelsel) terwijl de anderen met gestrekte armen langs elkaar zwemmen. De handen mgen elkaar maar net raken. Bij het eerste startsignaal start het spel. De kat met prberen de muis te tikken dr dr het gangenstelsel te zwemmen. Op het fluitsignaal van de leerkracht draaien de gangen een kwartdraai naar links. Dit herhaalt zich tt de kat de muis heeft kunnen tikken. Aanpassing: Waterplcrawl Met bal prberen te tikken Opstelling: Academiejaar

23 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Werpen en vangen 1. Ballenrlg Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 4 tt 20 leerlingen Materiaal: Zveel mgelijk ballen Uitleg: Del: De minste ballen in het eigen veld hebben. Spelregels Bal werpen met één hand (ZIE NIVEAU) Ballen ver de lijn tellen. Leerlingen mgen elkaar hinderen. (ZIE NIVEAU) Beschrijving: Het speelveld wrdt in twee verdeeld waardr er k twee grepen ntstaan. Je kan hier twee banen nemen. Elke grep heeft één baan. De leerlingen meten prberen z weinig mgelijk ballen in hun baan te hebben. Ze meten dus de ballen uit hun veld werpen in het veld van de tegenstander. Op het signaal van de leerkracht is het spel gedaan en wrden de ballen geteld. De pleg met de minste ballen wint. Aanpassing: Afhankelijk van niveau werpen met één hand Blkken met één hand Ballen verzamelen in plaats van vermijden. Opstelling: Academiejaar

24 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2. Trefbal Duur: 15 tt 30 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: Min. 1 bal Eventueel een kegel f 2 plankjes Uitleg: Del: Prbeer het andere team uit te schakelen dr hen aan te werpen. Spelregels Bal werpen met één hand. (ZIE NIVEAU) Bal vangen is niet aangegid. (ZIE NIVEAU) Bal kaatst af p het water en raakt iemand, is aan. Indien leerkracht werkt met kegel niet ver de helft. Bal enkel nemen als het p eigen terrein is. Beschrijving De leerlingen wrden in twee gelijke grepen verdeeld. Grep A gaat in vak A zwemmen en grep B in vak B. Dan wrdt de bal in het veld gegid. De grep die de bal kan pakken mag beginnen. De bedeling is zveel mgelijk leerlingen van de andere grep te raken met de bal. Die geraakt is met naar de verkant zwemmen. Hij/zij mag terugkeren wanneer hij/zij iemand anders terug aangit. Grep die alle tegenstanders kan aangien, wint. Aanpassing: Kning Aan = Uit Opstelling: Baan 2 Baan 1 Mgelijkheid 1 Mgelijkheid 2 2 banen, krd = midden Werken in de lengte Midden = kegel f plankjes Academiejaar

25 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 3. Ballenmand Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: Zveel mgelijk ballen Uitleg: Del: Leerlingen in het midden meten ballen uit het midden huden, leerlingen erbuiten meten ballen in het midden prberen te gien. Spelregels Bal werpen met één hand. (ZIE NIVEAU) Verplicht met steekmethde. (ZIE NIVEAU) Bal mag geblkt wrden. Beschrijving In het midden is er een gebied waarin een aantal leerlingen zwemmen. Zij meten prberen z weinig mgelijk ballen in dat gebied te hebben. De leerlingen die buiten dat gebied zwemmen, meten prberen alle ballen in het middengebied te gien.. De grep die na het fluitsignaal de minste ballen in zijn gebied heeft, wint. Aanpassing: Afhankelijk van niveau werpen met één hand. Opstelling: Gebied midden Baan 2 Baan 1 Academiejaar

26 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 4. Jagerbal Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: 2 tt 3 ballen Uitleg: Del: Jager met iedereen aangien Spelregels Bal werpen met één hand. (ZIE NIVEAU) Verplicht met steekmethde. (ZIE NIVEAU) Bal vangen is niet aan. Kaatst de bal af p het water en raakt dan iemand is aan. Beschrijving De leerlingen zwemmen kriskras dr elkaar. Ze meten ervr zrgen dat de jager hen niet aangit met de bal. Wanneer ze tch zijn geraakt tuimelen ze één keer, daarna mgen ze terug meeden aan het spel. Aanpassing: Bal vangen = nieuwe jager Aan = uit Opstelling: Academiejaar

27 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs passenspel Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 1 tt 4 ballen Uitleg: Del: Tien passen geven binnen het eigen team. Spelregels: Werpen met met één hand. (ZIE NIVEAU) Bal mag enkel nderschept wrden wanneer die in niemand zijn balbezit is. (Dus in de lucht f p het water.) Geen tt weinig lichaamscntact (ZIE NIVEAU) Bal mag niet nder gaan. (ZIE NIVEAU) Beschrijving Leerlingen meten prberen tien passen te geven binnen hun team. Wanneer er teveel leerlingen zijn, is het maken van vier grepen aangeraden. De pleg die als eerste tien passen heeft gegeven, wint.. Aanpassing: Vijf passen in plaats van tien passen. Er mag cntact gemaakt wrden. Opstelling: Mgelijkheid 1 2 grepen, helft van het zwembad Mgelijkheid 2 4 grepen, werken p twee helften. Academiejaar

28 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 6. Inhaalbal Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 2 tt 4 ballen Uitleg: Del: Bal z snel mgelijk vijf maal laten rndgaan. Spelregels: Bal p het water, dr tellen. Gien met één hand. (ZIE NIVEAU) Vangen met twee handen. Min. ruimte van 1m Beschrijving: Twee grepen meten z snel mgelijk vijf maal rnd zijn gegaan met de bal. Dit den ze dr de bal met één hand te gien. Tussen elke speler is een minimum ruimte van 1m. Het spel start wanneer de leerkracht een fluitsignaal geeft. Aanpassing: Bal p het water = pnieuw beginnen. Niveau hg geneg = vangen met één hand. Bal p het water = steekmethde en werpen. Ruimte tussen elkaar vergrten. Meerdere grepen maken Opstelling: Mgelijkheid 1 2 grepen, elke grep in één baan Mgelijkheid 2 4 grepen,2 grepen per baan. Academiejaar

29 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 7. Tikbal Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 12 leerlingen Materiaal: 1 tt 2 ballen Uitleg: Del: Tikker = andere prberen aan te tikken. Niet tikker = prberen niet getikt te wrden. Spelregels: Enkel tikken, als de persn geen bal heeft. Zwemmen met waterplcrawl, verzicht bewaren. (ZIE NIVEAU) Gien met één hand. (ZIE NIVEAU) Tikkers niet tegenhuden. Beschrijving: Er wrden in het begin twee f meer, hangt van de grep af, tikkers aangeduid. De rest verspreidt zich in het veld. Op het fluitsignaal van de leerkracht begint het spel. De tikkers prberen de anderen aan te tikken. Dit met echter gebeuren als ze geen bal hebben. De andere hebben één f twee ballen, zij kunnen dus rndpassen zdat de tikkers niet kunnen tikken. Lukt het m iemand te tikken, dan veranderen die van rl. Niet tikker wrdt tikker. Het spel stpt p het fluitsignaal van de leerkracht. Die wat dan tikkers zijn verliezen dit spel. Aanpassing: Vangen met één hand, enkel als niveau dit telaat. Die met bal mgen getikt wrden in plaats van znder bal. Tikkers mgen bal afnemen. Veld verkleinen. Opstelling: Academiejaar

30 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 8. Watertransprt Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 6 tt 12 leerlingen Materiaal: 4 tt 6 plankjes 10 plasticbekers (ZELF MEENEMEN) 2 maatbekers f emmers (ZELF MEENEMEN) 4 ballen Uitleg: Del: Aan het einde van het spel zveel mgelijk water in de emmer hebben. Spelregels: Plankjes mgen niet wrden aangeraakt dr tegenstander. Bekers mgen enkel wrden mgegid met de bal. Met met één hand wrden gegid. (ZIE NIVEAU) Met met één hand wrden verdedigd. (ZIE NIVEAU) Zwemmen mag in slag naar keuze. (ZIE NIVEAU) Valt het bekertje = pech, terug naar het begin. Beschrijving: Elke pleg heeft 2 tt 3 plankjes ter beschikking. De plankjes hebben ze ndig m de bekers met water ver te brengen. In elke pleg zijn er drie rllen. Deze verdelen de leerlingen zelf nder elkaar. (Jagers, verdedigers en ververders). De heveelheid van alles hangt af van de grep. De jagers meten prberen de bekers m te gien. De rest van de pleg met het watertransprt beschermen dr de bal steeds te blkken. Eens aan de verkant mgen de bekers wrden mgegten in de emmer. De bekers die nderweg mvallen mgen niet terug gevuld wrden. Dit kan enkel in het begin. Na het fluitsignaal stpt het spel en wrdt er gekeken wie het meeste water in de emmer heeft. Aanpassing: Zwemmen met waterplcrawl f enkel pedal. Een bepaalde rl verminderen. Opstelling: Legende: Ververder Verdedigers Jagers 9. Kningsbal Emmers Academiejaar

31 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 10. Kningsbal Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 1 tt 2 ballen Uitleg: Del: Zveel mgelijk punten scren. 1 pas = punt Pas naar kning = 2 punten Spelregels: Met met één hand wrden gegid. (ZIE NIVEAU) Bal mag gevangen wrden met twee handen. (ZIE NIVEAU) Er wrdt hardp geteld. Valt bal p het water telt het punt niet mee. Beschrijving: Er zijn twee plegen. Eén pleg, de aanvallende pleg, duidt een kning aan. De andere pleg is de verdedigende pleg en met de bal prberen te nderscheppen. Op het signaal van de leerkracht begint het spel. De leerlingen meten zveel mgelijk punten behalen dr passen te geven naar elkaar. Vangt een gewne speler de bal, dan wrdt er één punt geteld. Vangt de kning de bal, dan wrden er twee punten geteld. Het is aan de verdedigers m te achterhalen wie de kning is, m p die manier ervr te zrgen dat hij geen pas meer kan krijgen. Vangen de verdedigers de bal, geven ze die terug en gaat het tellen verder (= tijdverlies vr de aanvallende pleg). Na een bepaalde tijd fluit de leerkracht af en krijgt de andere grep de kans m zveel mgelijk passen te geven. De pleg met de meeste punten wint. Afhankelijk van de grep kunnen er meerdere grepen gemaakt wrden. Deze spelen dan p de andere helft van het zwembad. Aanpassing: Meerdere ballen Meerdere kningen Opstelling: Helft van het zwembad Baan 2 Baan 1 Academiejaar

32 Gal Gal Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 11. Waterplrugby (OPGELET FYSIEK ZWAAR) Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 4 plankjes 1 tt 2 ballen Uitleg: Del: Zveel mgelijk gals maken, dit dr de bal tussen de plankjes te leggen. Spelregels: Bal mag nder water wrden gehuden. (ZIE NIVEAU) Er mag lichaamscntact gemaakt wrden. (ZIE NIVEAU) Bal mag met twee handen wrden vastgehuden en gegid. (ZIE NIVEAU) Punt = bal tikken tussen plankjes Beschrijving: Twee plegen spelen tegen elkaar. Met een grte grep kan er met twee ballen gespeeld wrden. De leerlingen kunnen scren dr samen te spelen en de bal tussen de plankjes te tikken. (Deze plankjes kunnen aan de rand van het zwembad geplakt f gelegd wrden.) Opgelet: dit is fysiek zwaar en wees cnsequent met de spelregels. Aanpassing: Bal mag niet nder water wrden gehuden. Er mag geen lichaamscntact gemaakt wrden. Opstelling: Helft van het zwembad Academiejaar

33 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 12. Kegelmepping (OPGELET FYSIEK ZWAAR) Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 12 plankjes f 6 kegels 1 tt 2 ballen Uitleg: Del: Zveel mgelijk kegels f plankjes mgien. Spelregels: Bal mag nder water wrden gehuden. (ZIE NIVEAU) Er mag lichaamscntact gemaakt wrden. (ZIE NIVEAU) Bal mag met twee handen wrden vastgehuden en gegid. (ZIE NIVEAU) Punt = kegel f plankje m Beschrijving Twee plegen spelen tegen elkaar. Met een grte grep kan er met twee ballen gespeeld wrden. De leerlingen kunnen scren dr samen te spelen en prberen de plankjes f kegels m te gien. (Deze plankjes kunnen aan de rand van het zwembad rechtgezet wrden. Dit dr de plankjes tegen elkaar te laten leunen.) Opgelet: dit is fysiek zwaar en wees cnsequent met de spelregels. Aanpassing: Bal mag niet nder water wrden gehuden. Er mag geen lichaamscntact wrden gemaakt. Spel isleren naar enkel kegels mgien. Bv. Per grep m het snelste alle kegels mgien. Opstelling: Academiejaar

34 Ratten Veilig Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Waterplcrawl 1. Ratten en raven Duur: 5 tt 10 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: Een verhaal ver ratten en raven. Uitleg: Del: Niet getikt wrden dr de tegenstander. Spelregels: Enkel zwemmen als er ratten f raven wrdt gezegd. Zwemmen met waterplcrawl (ZIE NIVEAU) Beschrijving De leerlingen watertrappelen in een rij, met de rug tegen elkaar. De ene rij zijn de ratten, de andere de raven. De bedeling is dat als de leerkracht 'ratten' zegt, de ratten wegzwemmen en de raven meten prberen de ratten te tikken. De ratten zijn veilig als ze ver een bepaalde grens zijn gezwmmen. Als de leerkracht 'raven' zegt, wrden de rllen mgekeerd. Diegene die getikt wrden, veranderen van dier (rat wrdt raaf en mgekeerd) Aanpassing: Veld vergrten Olifant en giraffen Spel is gedaan wanneer er geen ratten f raven zijn. TIP: zrg vr verwarring dr andere zaken te zeggen die beginnen met RA. (Bv. Ramb, radi, ) Opstelling: RAVEN! Raven Grens Grens Grens Grens Academiejaar

35 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2. Pingpngmand Duur: 10 tt 15 minuten Aantal: 6 tt 20 leerlingen Materiaal: Veel pingpngballen (NIET ELK ZWEMBAD HEEFT DIT) 2 tt 3 emmers Uitleg: Del: Zveel mgelijk pingpngballen verzamelen. Spelregels: Enkel zwemmen met waterplcrawl. (ZIE NIVEAU) Er mag geen cntact gemaakt wrden. Pingpngballen mgen niet gegid wrden. Er mag maar één pingpngbal per keer wrden meegenmen. Beschrijving: Er wrden twee grepen gemaakt, dit hangt af van de grte van de grep. Aan de andere kant van het zwembad drijven allemaal pingpngballen. Op het signaal van de leerkracht springen alle leerlingen in het water en zwemmen naar de verkant. Daar nemen ze één pingpngbal en zwemmen terug. Eens terug leggen ze het balletje in hun emmer en springen ze terug in het water. Het spel is gedaan als alle pingpngballen uit het water zijn. De pleg die de meeste pingpngballen heeft verzameld wint. Aanpassing: Estafettevrm Om beurt vertrekken. Kurken in plaats van pingpngballen Opstelling: Academiejaar

36 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Varia 1. Estafette Mastermind Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: 2 cijfercdes van 3 cijfers (ZELF MAKEN) 2 kistjes (ZELF MEENEMEN) 2 hangslten met cijfers (ZELF MEENEMEN) 8 kegels f plankjes 2 tt 4 ballen Uitleg: Del: Vr het eerste de cijfercmbinatie kraken. Spelregels: Er mag maar éénmaal gegid wrden, daarna terug zwemmen. Gien met één hand. (ZIE NIVEAU) Zwemmen met waterplcrawl. (ZIE NIVEAU) Kegel m is een cijfer. Alle kegels m = prberen cde te kraken. Leerkracht mag tips geven. Vlgende mag vertrekken, als de persn vr hem aan de kegel is. Beschrijving: De leerlingen wrden verdeeld in twee grepen. Op het einde van de elke baan staan drie kegels. De leerlingen starten in het midden van het bad. Hierdr is de afstand niet te grt en is iedereen sneller aan de beurt. Bij het fluitsignaal starten de eerste leerlingen van elk team met de bal. De vlgende mag vertrekken als de persn vr hem aan de kegel is. Eens aan de kegel mag de leerling prberen een kegel m te gien met de bal. Als dat lukt krijgen ze een cijfer van de leerkracht. Als alle kegels m zijn, mgen de leerlingen in hun grep de cijfercmbinatie prberen te kraken. De grep die als eerste de cijfercmbinatie heeft gekraakt wint. Opstelling 2 tt 3 m Midden Academiejaar

37 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 2. Estafette Scrabble Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 8 tt 20 leerlingen Materiaal: Bak met letters, letters te vinden in de bijlage. (ZELF MAKEN) 1 kegel Uitleg: Del: Het langste wrd maken. Spelregels: Er mag maar één letter per keer wrden gehaald. Zwemmen met waterplcrawl. (ZIE NIVEAU) Vlgende mag vertrekken, als de persn vr hem aan de kegel is. Beschrijving: De leerlingen wrden verdeeld in twee grepen. Op het einde van de elke baan liggen verschillende letters p de kant. Alle leerlingen vertrekken vanuit het midden van het zwembad. Hierdr is de afstand niet te grt en is iedereen sneller aan de beurt. Bij het fluitsignaal starten de eerste leerlingen van elk team. De vlgende mag vertrekken als de persn vr hem aan de kegel is. Eens aan de kant mag er een letter wrden genmen. Daarna wrdt er met die letter terug gezwmmen. De grep die na het fluitsignaal van de leerkracht het langste wrd heeft gemaakt, wint. Opstelling: Bak f vak met letters Midden Academiejaar

38 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Lessenreeks Op het einde van de handleiding bevindt zich k een lessenreeks. Elk leerjaar heeft één les waaruit de leerkracht kan kiezen f hij de reeks vlgt f niet. Daarnaast kan de leerkracht ng kiezen f hij de spelvrmen gebruikt f kiest vr andere. Alles zit al in de vrbereiding. Leerplandelen, materiaal, lesinhud,. De leerkracht met enkel de beginsituatie frmuleren Bijvrbeeld: Academiejaar

39 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs 3.2 Website Waterpl in het nderwijs De ntwikkelde handleiding biedt vldende ndersteuning vr de leerkracht. Deze site kan extra ndersteuning bieden Via weebly.cm is er een website ntwikkeld waar alle infrmatie staat rnd dit thema. Z staan er nder andere de handleiding, regels van waterpl die gebruikt kunnen wrden in het nderwijs, uitgewerkte lessen, spelfiches per techniek, techniekbeschrijving, videanalyses, p. Naast de aspecten die in de handleiding staan, kan de leerkracht er k gegevens vinden ver de waterplclubs in Vlaanderen. Op die manier kunnen ze eventueel leerlingen drsturen. De schermafdrukken van de website bevinden zich in bijlage 3. U kan de website raadplegen via Academiejaar

40 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Besluit Als we de resultaten van de nline enquête bekijken, zien we dat er enkele belemmerende factren zijn. Deze factren zuden vlgens de leerkrachten in het werkveld de rzaak zijn dat de sprt, waterpl, niet aan bd kmt. Vral het gebrek aan een gede infrastructuur zu vr velen een prbleem zijn. Daarna kwam de kennis ver de sprt en het gebrek aan materiaal. Dit kn u lezen in deel 1 van deze bachelrpref, bij hfdstuk: Analyse enquête Waterpl in het nderwijs, kan het?. De handleiding, deel 2 (zie bijlage 4), is geschreven m de leerkrachten lichamelijke pveding te helpen. Hij is z pgesteld dat alle belemmerende factren heel weinig effect kunnen hebben p het geven van de sprt. Met andere wrden: dr deze handleiding te gebruiken, kunnen de leerkrachten tch de sprt aan hun leerlingen aanbieden. Daarnaast zrgt deze handleiding nrechtstreeks vr extra prmtie van de sprt. Dit is een pprtuniteit die de sprt kan helpen m te greien. Dr de prmtie die de VZF vert met de brchure Start h2 Pl, is het aantal cmpetitiespelers gedaald, maar zijn er wel meer recreatieve spelers. Deze handleiding kan nieuwe leden pbrengen mdat er nu prmtie wrdt geverd in het nderwijs. De prmtie en deze handleiding bieden daardr de mgelijkheid vr een nieuw nderzek met als nderzeksvragen: Gebruiken de leerkrachten lichamelijk pveding de handleiding? en Is het aantal leden bij de VZF, gestegen nu de sprt k wrdt aangebden in het nderwijs?. Academiejaar

41 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Literatuurlijst Literatuur Trumbic, I. (1985) Waterpl. Culembrg: Nrduijn, 260. Vlaamse Zwemfederatie. (2015). Cijfergegevens waterpl [rapprt]. Merelbeke. Gantis, J. (2005). Terreinen [Exel]. Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Start h 2 Pl [brchure]. Merelbeke Ben jij een échte leraar? (2011). Geraadpleegd 9 januari 2016 via PDF Verwichten, B. (2014) Eindwerk, waterpl [pdf]. Mattijs, K. (2013) Cursus: Therie sprt Zwemmen [pdf]. Sprtcmmissie waterpl. (2015) Handleiding vr de fficiële wedstrijd in België [pdf]. Huis van het GO!. (2015) Leerplan basisnderwijs: lichamelijke pveding [pdf]. Huis van het GO!. (2015) Leerplan secundair nderwijs: lichamelijke pveding [pdf]. Kninklijke Belgische Zwembnd. (2008). Organigram KBZB [pdf]. Vlaamse Zwemfederatie. (2013). Beleidsplan [pdf]. Kninklijke Belgische Zwembnd. (2015). Bndreglement [pdf]. Vlaamse Zwemfederatie. (2015) Huishudelijk reglement [pdf]. Website Geraadpleegd p 13 januari Geraadpleegd p 13 januari Geraadpleegd p 13 januari Geraadpleegd p 13 en 14 januari Geraadpleegd p 14 januari Geraadpleegd p 9 en 13 januari Academiejaar

42 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Geraadpleegde werken Geraadpleegd p 12 december 2015 en 9 januari Geraadpleegd p 12 december 2015 en 9 januari Geraadpleegd p 9 januari Vetbalfederatie Vlaanderen. (2013). Beleidsplan Geraadpleegd p 9 januari 2016 via Geraadpleegd p 9 januari Geraadpleegd p 9 januari 2016 Vlaamse Zwemfederatie. (2015). Huishudelijk reglement [pdf]. Vlaamse Vlleybalbnd (2013) Vierjaarlijks beleidsplan [pdf]. Geraadpleegd p 9 januari 2016 Schipper, Rene. (2015). Facebk cijfers Nederland in ktber Geraadpleegd p 9 januari 2016 via Academiejaar

43 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlagen Academiejaar

44 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlage 1- Schematische vrstelling KBZB Raad van Bestuur Sprtcel Zwemmen Sprtcel Waterpl Sprtcel Synchr Sprtcel Masters Sprtcmmisie Sprtcmmisie Sprtcmmisie Sprtcmmisie Tuchtcmmisie Centrale scheidsrechterscmmisie Academiejaar

45 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlage 2 Resultaten nline enquête Academiejaar

46 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

47 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

48 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

49 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

50 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

51 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

52 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlage 3 Schermafdrukken website Academiejaar

53 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

54 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Academiejaar

55 Bachelrpref Thmas Henckens Waterpl in het nderwijs Bijlage 4 Leerkrachtenhandleiding met lesvrbereidingen Academiejaar

56 PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS SECUNDAIR ONDERWIJS Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs THOMAS HENCKENS STUDENT LICHAMELIJKE OPVOEDING & PROJECT ALGEMENE VAKKEN ACADEMIEJAAR:

57

58 Inhudspgave Inhudspgave Inleiding... 4 Wat is waterpl? Een wrdje uitleg Handleiding... 7 Delstellingen... 8 Leerplandelen 3 de graad van het basisnderwijs... 8 Leerplandelen 1 ste graad van het secundair nderwijs...10 Techniekbeschrijving...12 Watertrappelen Pedal...12 Werpen en vangen...13 Zwemslag Crawl Waterplcrawl (Optineel)...15 Spelregels...17 Spelvrmen...19 Pedal...20 Werpen en vangen...23 Waterplcrawl...34 Varia...36 Literatuurlijst...38 Bijlage...39 Lesvrbereidingen Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

59 Inleiding Inleiding Het idee m deze handleiding te ntwikkelen, is ntstaan drheen de pleiding als leerkracht Lichamelijke Opveding en Prject Algemene Vakken aan de PXL Hgeschl te Hasselt. Deze handleiding is pgesteld uit 11 jaar ervaring als waterplspeler en sluit nauw aan bij de cmpetenties die wrden meegegeven in de pleiding tt leerkracht. Er wrdt in het nderwijs te weinig aandacht geschnken aan de minder ppulaire sprten in België. De lessen LO in het nderwijs bieden de ideale mgelijkheid m deze sprten te prmten. Waterpl is z n sprt die te weinig aandacht krijgt, terwijl deze perfect kan gegeven wrden tijdens de zwemlessen. De cmbinatie van zwemmen en handbal, maakt deze sprt zeer aantrekkelijk m te spelen. Zwel handbal, als zwemmen, zijn twee sprten die jngeren graag beefenen. In de handleiding zijn er verschillende nderdelen uitgeschreven. Elk nderdeel is grndig besprken en kan gebruikt wrden in de lessen. U begint bij het ntstaan van de sprt, m vervlgens kennis te maken met de technische aspecten. Verder in de handleiding vindt u een lessenreeks. Deze reeks bevat alle leerplandelen die aan de sprt gelinkt kunnen wrden en geeft u een kijk p de verschillende waterpltechnieken. Daarnaast biedt de handleiding k plssingen vr enkele belemmerende factren. Deze plssingen zijn verwerkt in de spelregels en -vrmen. Verder kan u kant-en-klare lesvrbereidingen vinden, integraal ver te nemen. U bent vrij m te kiezen f u de spelvrmen, die erin beschreven zijn, gebruikt f liever andere selecteert. Tt slt wens ik u alvast veel plezier bij het lezen van deze handleiding en mag hij uw kennis verruimen. 4 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

60 Wat is waterpl? Een wrdje uitleg. Wat is waterpl? Een wrdje uitleg. Leerlingen vinden het belangrijk dat leerkrachten iets van hun vak kennen. Hiernder vlgt een wrdje uitleg ver wat waterpl precies inhudt en he het gespeeld wrdt. Ten waterpl ng geen waterpl was Ontstaan van de sprt. Over het ntstaan van de sprt lpen de berichten ngal uiteen. Vlgens enkele brnnen zu het vregere waterpl, vraleer de sprt werd ntwikkeld zals we ze nu kennen, eerst gespeeld zijn p huten vaten en met peddels (zie afbeelding I). Verschillende brnnen spreken k ver een zekere William Wilsn. Die zu de sprt, vlgens een Britse jurnalist en vregere waterplspeler, in Grt Brittannië in 1876 met Afbeelding I - Vatenwaterpl de naam handbal in het water hebben uitgevnden. Dit was ten p vraag van zijn zwemvereniging. Een jaar later zu de eerste fficiële waterplwedstrijd hebben plaatsgevnden. Het is echter niet bekend f William de sprt verder heeft ntwikkeld.. Ongeveer tien jaar later werd waterpl pas echt erkend als sprt. Dit werd ten dr de Engelse Amateur Swimming Assciatin gedaan. Dr hen werden de waterplcaps (mutsen) ingeverd m de spelers van beide plegen te nderscheiden. De verbetering ging vervlgens verder, want in 1887 werden vr het eerste delen gebruikt. Een jaar later werden er fficiële regels vastgelegd en vnd er het eerste natinale kampienschap plaats. Naarmate de jaren passeerden, greide de ppulariteit van de sprt. Aan het eind van de 19 de eeuw waren het Grt Brittannië en de Verenigde Staten die de sprt dmineerde, maar het waren de landen België, Nederland en Zweden die het spel geleidelijk verder ntwikkelde. In 1900 werd waterpl vr het eerst geïntrduceerd p de Olympische Spelen van Parijs. Engeland werd kampien, België ging met het zilver lpen en Frankrijk legde beslag p de derde en dus brnzen plaats. Tijdens de jaren die vlgden werd waterpl internatinaal bekender en ging de ntwikkeling van de sprt verder. Waterpl zals we het nu kennen.! Waterpl is een teamsprt die wrdt gespeeld tussen twee plegen, met elk maximum 13 spelers. Beide teams hebben caps f mutsen p, m elkaar te nderscheiden. Van die 13 spelers zijn er steeds 7 spelers die actief deelnemen aan het spel namelijk 6 veldspelers en 1 keeper. Krt gezegd: 2 teams 1 keeper + 6 veldspelers + 6 wisselspelers = 13 spelers 5 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

61 Wat is waterpl? Een wrdje uitleg.! De duur van het spel verschilt van leeftijd. U13 2x5 minuten met één rustperide van 2 minuten. U15 4x5 minuten met tussen elke peride, rustperides van 2 minuten. U17 4x7 minuten met tussen elke peride, rustperides van 2 minuten. Dames 4x7 minuten met tussen elke peride, rustperides van 2 minuten. Ouder dan 17 jaar (U20 en Heren) 4x8 minuten met twee rustperides van 2 minuten, tussen de perides 1-2 en 3-4, en één rustperide van 5 minuten tussen de perides 2 en 3. Bij elke leeftijdscategrie wrdt er gebruik gemaakt van het start-stpsysteem. Dat wil zeggen dat bij elke fut f gal, de tijd wrdt stpgezet tt de bal pnieuw gespeeld wrdt f dr het signaal van de scheidsrechter, die aan de kant staat. Ok krijgen ze bij elke leeftijd 30 secnden de tijd m een delpging te ndernemen. Heeft een team, na 30 secnden, de bal ng steeds in bezit, dan gaat de bal naar de tegenpartij.! De teams mgen wisselen wanneer ze willen. Er mgen echter nit meer dan 7 spelers in het water liggen. Opgelet, er is een uitzndering! Tijdens het spel: met er gewisseld wrden in de aangeduide zne. (zne van 2m aan de bank) Bij een gal f time ut: mag er gewisseld wrden dr gewn in het water te springen.! Het speelveld ziet er als vlgt uit: Zwarte lijn = bij het begin van elke peride wrdt er, p het signaal van de scheidsrechter, vanaf hier in het veld gezwmmen. Rde lijn = 2m Binnen de rde lijn en de gal mgen de spelers geen pas krijgen. Als het tch gebeurt, is de bal vr de tegenpartij. Gele lijn = 5m Dit is de zne waar het meeste actie plaatsvindt. Mgelijkheden: Een penalty wrdt vanaf deze lijn genmen. Krijgt een speler de fut binnen de 5m, mag hij/zij niet rechtstreeks p del werpen. Bij een fut buiten de 5m mag dat wel. Blauwe lijn = het midden. Bij elke gal meten de spelers terug aan hun kant verzamelen. Beide plegen mgen dan niet verder dan het midden. Afbeelding II Speelveld waterpl 6 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

62 Delstellingen Beginners Speelveld in nderwijs U kan het speelveld k integreren in uw lessen dr kegels te plaatsen p een aangepaste afstand. Onderstaande afstanden kan u hanteren vr uw les: 1m 4m Helft 4m 1m Gemiddeld 2m 4m Helft 4m 2m Gevrderd 2m 5m Helft 5m 2m 7 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

63 Delstellingen Handleiding Delstellingen Het nieuwe leerplan leent zich er te m andere sprten in de lessen aan te bieden. Ok vr waterpl zijn er verschillende delen die we perfect kunnen linken aan de sprt. De delen die hiernder gefrmuleerd zijn, zijn de delen vr het GO nderwijs. Leerplandelen 3 de graad van het basisnderwijs Leerplannummer: 2015/6 (vervangt de deelleerplannen Kleuternderwijs Lichamelijke Opveding en Lager Onderwijs Lichamelijke Opveding uit 1998 Bewegingsdelen - Mtrische cmpetenties KLUS(CE) De kinderen... ntwikkelen spierkracht via bewegingspdrachten. ( OD 2.6, ET 2.2*)... ntwikkelen hun uithudingsvermgen via bewegingspdrachten. ( ET 2.2*)... veren gelijktijdige en peenvlgende bewegingen gecördineerd uit. ( OD 1.7, 1.10) Oplssen van bewegingsprblemen De kinderen... passen verwrven bewegingsprincipes te in andere bewegingssituaties. ( OD 1.38) Psychmtriek De kinderen... zetten gepast hun linker- en rechterhand f -vet in. ( OD 1.13, ET 1.4) Grt-mtrische vaardigheden De kinderen werpen een speelvrwerp z ver mgelijk weg. ( ET 1.16)... werpen vanuit stilstand f vanuit beweging, p verschillende manieren gericht een speelvrwerp naar een vast del. ( ET 1.16)... vangen een speelvrwerp stilstaand p verschillende manieren. ( )... werpen vanuit stilstand f vanuit beweging, p verschillende manieren gericht een speelvrwerp naar een bewegend del (medespeler, rllende bal ). ( ET 1.16)... vangen een speelvrwerp in beweging p verschillende manieren. ( ) kennen elementaire tactische principes en passen deze te. 8 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

64 Delstellingen ( ET 1.20) ndernemen bij een delspel een delpging en prberen een delpging van de tegenpartij te vrkmen. ( ET 1.18) prberen bij een delspel het speelvrwerp van de tegenpartij te ververen en huden dr het geven van passen het speelvrwerp in de pleg. ( ET 1.18) bewegen zich delmatig vrt (zwemmen) in diep water ver een afstand van 50 m en veren daarbij nderweg extra pdrachten uit: ter plaatse drijven, rteren rnd verschillende lichaamsassen, drie maal ndergaan en uitademen en veranderen van zwemrichting. ( Vrijblijvend) Zelfcncept en sciaal functineren Zelf bewegen De kinderen verkennen spntaan nieuwe bewegingssituaties. ( OD 2.2, 3.1) durven eigen bewegingsvrmen en behendigheden te tnen. ( OD 3.7) zijn bereid een pdracht vl te huden en af te werken. ( ET 3.1*) schatten in f er hulp ndig is m tt een ged bewegingsresultaat te kmen. ( LOET SV 1.4) Bewegen met anderen De kinderen maken even sterke grepen. ( LOET SV 1.3) cmmuniceren in een spel p een sciaal aanvaarde wijze. ( ET 3.2*, 3.3*, 3.6*, LOET SV 1.2) medigen elkaar aan. ( ET 3.2*, 3.3*, LOET SV 1.2) waarderen inspanningen van anderen. ( ET 3.2*, LOET SV 1.2) nemen deel aan bewegingsactiviteiten in een geest van fair play. ( ET 3.3*, LOET SV 1.2) Reflecteren p bewegen De kinderen reflecteren vraf en/f achteraf p het bewegingsverlp. ( OD 1.36, ET 1.32*, LOET LELE 4) reflecteren p de meilijkheidsgraad van een bewegingsactiviteit. ( OD 1.32*, LOET LELE 4) Geznde en veilige levensstijl De kinderen geven het belang van het dseren van de fysieke inspanning aan. ( ) passen de elementaire regels met betrekking tt hygiëne te. ( OD 2.10) tnen een psitieve huding ten aanzien van fysieke activiteiten. 9 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

65 Delstellingen ( OD 2.3, ET 2.3*) leven veiligheidsafspraken na. ( ET 1.2) Leerplandelen 1 ste graad van het secundair nderwijs Leerplannummer: 2015/001 (vervangt 2003/003) Mtrische cmpetenties Veilig en verantwrd bewegen De leerling leeft nder begeleiding veiligheidsvrschriften, afspraken en regels na. (1LO:2) past de chrnlgie van de uit te veren pdrachten te. (1LO:2) Reflecteren ver bewegen De leerling benemt de belangrijkste nderdelen van een bewegingsverlp. (1LO:5) Aanleren, verbreden en verdiepen van mtrische cmpetenties De leerling kan werpen en stten. (1LO:16) neemt deel aan een vrm van delspel. (1LO:19) speelt vlgens afgesprken en aangepaste regels binnen het gekzen del- en f terugslagspel. (1LO:20) kan aanvallen en verdedigen binnen spelsituaties. (1LO:21) leert mgaan met elementen als spanning, verliezen, winnen en fair-play. (1LO:22*) Bewegen in verschillende milieus De leerling vert één zwemslag deltreffend uit. (1LO:25) Zelfcncept en sciaal functineren Welbevinden en sciale vaardigheden pbuwen in diverse cntexten De leerling ervaart bewegingsvreugde in verschillende bewegingssituaties. (2LO 26*) neemt nder begeleiding en in een kleine grep duidelijk afgebakende en eenvudige (delen van) rllen p. (1LO:31) betrekt znder nderscheid alle leerlingen in spel en andere grepsactiviteiten. 10 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

66 Delstellingen (1LO:33) wijst medeleerlingen p hun verantwrdelijkheid mtrent elkaars veiligheid. (Spntaan * ) leeft dr de leerkracht pgestelde afspraken, efen- en spelregels na. (Spntaan * ) Geznde en veilige levensstijl Geznd en veilig bewegen De leerling ntwikkelt fitheid gebaseerd p Kracht, Lenigheid, Uithuding en Snelheid (KLUS). (1LO:27) kent het belang van pwarming vr en tt rust kmen na een fysieke activiteit en past dit te. (1LO:28) past, nder begeleiding, vr en na bewegingsactiviteiten hygiënische basisregels te. (1LO:29) leert psitief staan tegenver regelmatig actief bewegen. (1LO:30*) 11 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

67 Techniekbeschrijving Techniekbeschrijving Waterpl kan je vergelijken met een cmbinatie van handbal en zwemmen. Z is het werpen van de bal, gelinkt aan handbal en spelen in water, gelinkt aan zwemmen. Tch kmen er meer technieken bij deze sprt kijken dan de meeste denken. Z verschilt de techniek vr crawl en watertrappelen met deze vr zwemmen. We willen, met deze handleiding, u de kans geven m de sprt aan uw leerlingen aan te bieden. Leerlingen leren het snelst wanneer er succesbeleving is. Daarm leggen we de nadruk p het al spelend leren. In dit geval kennismaken met de sprt. Hiernder wrden de technieken uitgelegd. Vr elke techniek is er een videfragment ntwikkeld. Deze fragmenten kan u vinden p de website 1. Wanneer u deze handleiding digitaal bekijkt, kan u p de camera 2 klikken. U kmt dan autmatisch uit bij het juiste fragment. 1. Watertrappelen Pedal De leerlingen leren drheen hun schlcarrière watertrappelen. Dit wrdt aangeleerd m bven water te kunnen blijven. In waterpl wrdt deze vaardigheid nder andere k gebruikt m bven te blijven, maar hier is de techniek anders. Deze aangepaste techniek is een belangrijke vaardigheid en heeft verschillende delen. Biedt de mgelijkheid m zich snel te kunnen vrtbewegen met de bal in de hand. Hfd bven water kunnen huden met een laag energieverbruik. Biedt de mgelijkheid m het hfd stil te huden m zich beter te kunnen riënteren. Beschrijving a) Armbeweging Armen zijn vr het lichaam. Ellebgen zijn lichtjes gebgen. Handen maken steeds wrikbewegingen in het water. Dr die bewegingen wrdt het lichaam naar bven geduwd. Afbeelding III - Wrikbewegingen b) Beenbeweging Benen wisselen steeds van psitie, ze werken alternerend. Dit wil zeggen dat wanneer het ene been gebgen is, het andere gestrekt is. a) Gebgen been sterkt zich met cirkelvrmige bewegingen. b) Andere been trekt zich mhg m zich daarna pnieuw te strekken. 1 Link naar website - 2 Brn Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

68 Techniekbeschrijving Afbeelding IV - Beenbeweging R Afbeelding V - Beenbeweging L 2. Werpen en vangen Het werpen van de bal is één van de meilijkste technieken m nder de knie te krijgen. Het vergt een gede g-hand- en lichaamscördinatie. Deze zijn meestal ng niet vldende ntwikkeld. Daarm zal het vr de meeste leerlingen meilijk zijn m de bal met één hand te werpen. Het werpen van de bal gebeurt in twee delen. a) Het pnemen van de bal via de steekmethde. b) Het werpen van de bal. Steekmethde Het pnemen van de bal kan p vier verschillende manieren. Drukmethde Opwip-methde Draai-steekmethde Steekmethde De steekmethde is de gemakkelijkste manier m de bal p te nemen met één hand. In het begin zullen de leerlingen deze methde niet ndig hebben. Naarmate de cördinatie verbeterd wrdt deze methde aangeraden. Beschrijving Afbeelding VI - Uitgangshuding Werphand wrdt, met pen vingers, nder de bal gebracht. Andere hand maakt wrikbewegingen m steun te bieden. Bal pnemen met één hand, bal ligt in handpalm. Werparm in uitgangspsitie brengen Arm naar achter, schuders gedraaid. Afbeelding VIII - Steekmethde Afbeelding VII - Andere hand biedt steun 13 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

69 Techniekbeschrijving Werpen van de bal Het werpen van de bal is de belangrijkste vaardigheid, maar is k de vaardigheid waar de meeste techniek bij kmt kijken. De spelvrmen die verder in deze handleiding staan, zijn vral gericht p dit nderdeel. De bal werpen is veel gemakkelijker dan het vangen. Beschrijving Begin bij einde steekmethde Uitgangshuding. Werparm achter lichaam, schuders ingedraaid, niet-werparm wrikken. Bal ligt in handpalm. Ellebg is uit het water. Hek van ngeveer 90 graden in de werparm creëren. Bal werpen, prbeer de bal z lang mgelijk te begeleiden. Bal nawijzen. Afbeelding XI - Uitgangshuding Afbeelding X - Hek van ngeveer 90 Afbeelding IX - Bal nawijzen Vangen van de bal (Optineel) Het vangen van de bal met nrmaal gezien k met één hand gebeuren. Vr beginners is dit echter heel meilijk. Daarm dat we aanraden hen eerst te laten vangen met twee handen m geleidelijk aan ver te gaan naar vangen met één hand. Omdat we de leerlingen al spelend willen laten kennismaken met de sprt, raden we aan m dit luter aan te halen. Het is vr de leerlingen vral belangrijk dat ze een succesbeleving hebben. Afbeelding XII - Cntact zeken 14 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

70 Techniekbeschrijving Beschrijving Cntact zeken met de bal Kijken naar de bal en vrkeursarm strekken in richting van de bal. Bal vangen met een pen hand (vingers spreiden) Wanneer bal cntact maakt met de hand afremmen Arm niet blkkeren, maar de bal begeleiden naar achter. Terug in uitgangshuding, mgelijkheid m de bal te werpen. Afbeelding XIII - Uitgangshuding 3. Zwemslag Crawl Waterplcrawl (Optineel) Crawl is een zwemslag die de leerlingen in hun schlcarrière mgelijk aangeleerd krijgen, maar vr velen tch een meilijk slag blijft. U kan als leerkracht kiezen f u hen de waterplcrawl laat prberen f niet. De waterplcrawl is ngeveer hetzelfde, maar is fysiek zwaarder dan de gewne crawl. Het verschil tussen beide slagen ligt bij de armbeweging en ligging. Beschrijving a) Armbeweging In nderstaand schema wrdt er een nderscheid gemaakt tussen de crawl en waterplcrawl. Z kan u het verschil zien tussen de techniek van de zwemslagen. Algemeen De slagen wrden sneller en krter uitgeverd. Crawl Inzet: Op schuderbreedte Lange glijfase: Arm wrdt vlledig gestrekt. Hand ver insteken Lange duwfase: Tt aan de dij Uithaal hand: ter hgte van de dij Overhaal: z dicht mgelijk bij de lichaamslengte as Waterplcrawl Inzet: Op schuderbreedte Krte glijfase: Arm wrdt niet vlledig gesterkt Krte en snelle slagen Krte duwfase: Tt aan het middenrif De krte en snelle slagen duwen het lichaam mhg. Uithaal hand: ter hgte van het middenrif Overhaal: breed makkelijk bijhuden van de bal. Bal blijft tussen de armen. Afbeelding XIV - Crawl vraanzicht Afbeelding XV - Vraanzicht waterplcrawl 15 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

71 Techniekbeschrijving b) Ligging Zals eerder gemeld, ligt het verschil in de ligging in het water. Bij waterpl zwemmen ze met hun hfd bven water. Hierdr gaat het lichaam dieper (schuin) liggen waardr het fysiek zwaarder wrdt m vruit te geraken. Er zijn echter k vrdeel aan verbnden. Omdat het hfd steeds bven water blijft kunnen ze: Overzicht ver het speelveld bewaren Waar is de bal? Waar zijn mijn pleggenten f tegenstanders? Welk signaal geeft de scheidsrechter? Het biedt de mgelijkheid m cntinu te ademen. Crawl Waterplcrawl Afbeelding XVI - Verschil zwemslagen - Waterplcrawl heeft een krachtigere slagfrequentie en ligt dieper c) Beenbeweging Omdat de schuine ligging in het water een afremmend effect heeft, is er een hge en krachtige slagfrequentie van de benen ndig. We raden hier aan m de leerlingen in zestakt te laten zwemmen. 16 Leerkrachtenhandleiding Waterpl in het nderwijs

Werpen en vangen. 1. Ballenoorlog. Duur: 10 tot 20 minuten. Aantal: 4 tot 20 leerlingen. Materiaal: Zoveel mogelijk ballen.

Werpen en vangen. 1. Ballenoorlog. Duur: 10 tot 20 minuten. Aantal: 4 tot 20 leerlingen. Materiaal: Zoveel mogelijk ballen. Werpen en vangen 1. Ballenrlg Duur: 10 tt 20 minuten Aantal: 4 tt 20 leerlingen Materiaal: Zveel mgelijk ballen Del: De minste ballen in het eigen veld hebben. Spelregels Bal werpen met één hand (ZIE NIVEAU)

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

Bewegingsprogramma bij elektrische rolstoelgebonden jongeren met een neuromusculaire aandoening

Bewegingsprogramma bij elektrische rolstoelgebonden jongeren met een neuromusculaire aandoening Bewegingsprgramma bij elektrische rlstelgebnden jngeren met een neurmusculaire aandening Berepspdracht van Michelle Kpman en Melanie Ls Hgeschl van Amsterdam Opleiding Fysitherapie Amsterdam, juni 2008

Nadere informatie

LEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren

LEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren LEERVRAAG 2 Leervraag (wat is /he kan ik vraag) He krijg ik een vllediger beeld van de hulp die Daan krijgt? Activiteiten uit stappenpla n - infrmeren - bserveren - middelen zeken - actie ndernemen - evalueren

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD Sinds 1 september 2004 kan elke schl een uderraad prichten vlgens het participatiedecreet. Het schlbestuur is verplicht m een uderraad p te richten als 10% van de uders er

Nadere informatie

Huiswerk. Waarom geven wij op school huiswerk? Wij vinden huiswerk zinvol, omdat we denken daar het volgende mee te kunnen bereiken :

Huiswerk. Waarom geven wij op school huiswerk? Wij vinden huiswerk zinvol, omdat we denken daar het volgende mee te kunnen bereiken : Versie: ktber 2016 Huiswerk Op nze schl wrdt in diverse grepen huiswerk gegeven. Onder huiswerk verstaan we werk dat vanuit de schl meegegeven wrdt en waarvan verwacht wrdt dat het dr de kinderen thuis

Nadere informatie

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en

Nadere informatie

Aanleren schoolslag. Armen versneld samenbrengen, binnen en opwaarts tot aan het wateroppervlak HANDEN EN ELLEBOGEN BLIJVEN VOOR DE SCHOUDERS

Aanleren schoolslag. Armen versneld samenbrengen, binnen en opwaarts tot aan het wateroppervlak HANDEN EN ELLEBOGEN BLIJVEN VOOR DE SCHOUDERS Aanleren schlslag 1. Techniekbeschrijving schlslag Armbeweging Spreiden: Handen bewegen buitenwaarts, tt iets breder dan schuderbreedte Armen gaan plien, ellebgen kmen in hge psitie Handen bewegen verder

Nadere informatie

Ter voorbereiding op uw aanvraag vindt u in dit document de criteria en vragenlijst voor het themacertificaat Relaties en seksualiteit.

Ter voorbereiding op uw aanvraag vindt u in dit document de criteria en vragenlijst voor het themacertificaat Relaties en seksualiteit. Criteria en vragenlijst themacertificaat Relaties en seksualiteit Primair nderwijs Ter vrbereiding p uw aanvraag vindt u in dit dcument de criteria en vragenlijst vr het themacertificaat Relaties en seksualiteit.

Nadere informatie

E-pupillen. Leeftijdskenmerken

E-pupillen. Leeftijdskenmerken E-pupillen Leeftijdskenmerken De kinderen hebben een grte speldrang. Ze den dingen vanwege het plezier van-hetden. De kinderen meten de kans krijgen allerlei vaardigheden en plssingen in spelsituaties

Nadere informatie

Algemene vragen. Beste leerlingen,

Algemene vragen. Beste leerlingen, Beste leerlingen, Ik ben een derdejaarsstudente van de PXL Hgeschl te Hasselt. Ik vlg de pleiding maatschappelijk werk. Mijn eindwerk gaat ver de mtivatie van leerlingen in het technisch secundair nderwijs.

Nadere informatie

1 Welke thema's spelen er op dit moment binnen de opvoeding van uw kind(eren)?

1 Welke thema's spelen er op dit moment binnen de opvoeding van uw kind(eren)? Ouderpanel Deventer Opveding 1 Welke thema's spelen er p dit mment binnen de pveding van uw kind(eren)? Welke thema's spelen er p dit mment binnen de pveding van uw kind(eren)? Ontwikkeling p schl Pesten

Nadere informatie

Reglement - Streetball 3x

Reglement - Streetball 3x Reglement - Streetball 3x3 2018-2019 Algemene bepalingen: Er wrdt gespeeld in vijf categrieën: Klas 1 jngens. Klas 2-3 jngens. Klas 1-3 meisjes Schlteam jngens Schlteam meisjes Een speler mag altijd slechts

Nadere informatie

Maatschappelijke Stage

Maatschappelijke Stage Maatschappelijke Stage 2 Inhud 1. Wat is MAS? 1.1 MAS algemeen. 1.2 MAS p het Gren van Prinstererlyceum 1.3 Deadlines 2. Stage zeken 2.1 De stage cördinatr p schl. 2.2 Masactief 3. De frmulieren 3.1 Aanvraagfrmulier

Nadere informatie

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b Kindercach Jasmijn Krmhut Grep 8b Inhud Vrwrd 1 Hfdstuk 1 Wat is een kindercach? 2 Hfdstuk 2 Geschiedenis 3 Hfdstuk 3 De pleiding 4 Hfdstuk 4 De prblemen 5 Hfdstuk 5 Srten kindercaches 6 Interview 7 Nawrd

Nadere informatie

Protocol: Pestprotocol

Protocol: Pestprotocol Prtcl: Pestprtcl Inleiding Pesten kmt p iedere schl in mindere f meerdere mate vr. Het is een prbleem dat vr de betrkkenen verstrekkende gevlgen kan hebben in de lp van hun levens. Uit nderzek blijkt dat

Nadere informatie

WEDSTRIJDSPELREGELS : VLAAMSE KUBB FEDERATIE

WEDSTRIJDSPELREGELS : VLAAMSE KUBB FEDERATIE OFFICIËLE KUBBSETS Er wrdt gespeeld met fficiële kubbsets. Hier vlgen de afmetingen en materiaalmschrijving 10 kubbs van 7 7 15 cm 6 werpstkken met drsnede 4,4 cm, lengte 30 cm 1 kning van 9 9 30 cm 6

Nadere informatie

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend?

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend? Wat zijn de grenzen aan de zrg die de Uilenburcht kan bieden? Tt hever reikt de draagkracht van De Uilenburcht? Achtergrnd Het uitgangspunt van De Uilenburcht is altijd dat we nze leerlingen z lang mgelijk

Nadere informatie

Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs.

Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht p Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Dia 1 Opmerking vr de presentatr: in het geval u tijd te krt kmt, kunt u de blauwe tekst als ptineel beschuwen

Nadere informatie

bal Waterpolo competitie

bal Waterpolo competitie Stappenplan spreekbeurt grep 6 Je gaat een spreekbeurt huden. Een gede vrbereiding is heel belangrijk. Neem daar de tijd vr. Dit kst meestal weken vrbereiding, wacht dus niet tt p het allerlaatste mment.

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje Pedaggisch beleidsplan 2011-2013 Christelijke Peuterspeelzaal Ltje Inhudspgave 1. Inleiding 2. Visie 3. Delen 4. Uitwerking van de delen 4.1 Liefdevlle benadering 4.2 Bijbelse waarden en nrmen 4.3 Emtinele

Nadere informatie

Zorg op K.S.T.S. Temse-Velle

Zorg op K.S.T.S. Temse-Velle Zrg p K.S.T.S. Temse-Velle Beste uders, De zrgwerking p nze schl bestaat al heel wat jaren en is vrtdurend in beweging. Enerzijds mdat de wetgeving i.v.m. zrg verandert, anderzijds mdat leerlingzrg zelf

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V.

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V. Vrijwilligersbeleid vetbalvereniging N.B.S.V.V. Waarm deze richtlijn? Geen enkele amateur-sprtvereniging kan tegenwrdig ng bestaan znder de inzet en bijdrage van (veel) vrijwilligers. Ok binnen nze vereniging

Nadere informatie

Verandertrajecten voor individuele medewerkers

Verandertrajecten voor individuele medewerkers Het Sandelhut Meditatietechnieken, Caching en Training Verandertrajecten vr individuele medewerkers Lcatie: Het Beekse Bshuis Girlesedijk ngenummerd Hilvarenbeek Pst: Gildelaan 41 5081 PJ Hilvarenbeek

Nadere informatie

Cursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs

Cursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs Cursussen CJG (samenwerking tussen De Meerpaal en het nderwijs in Drnten) Vrtgezet Onderwijs 1 Faalangst (vrtgezet nderwijs) Faalangsttraining is vr jngeren die gespannen zijn en (te) veel nadenken ver

Nadere informatie

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden

Nadere informatie

Van afvalrace tot kringloop

Van afvalrace tot kringloop Dag van de Aarde 1 ste graad Van afvalrace tt kringlp Delstellingen De leerlingen bedenken ideeën m zrg te dragen vr de Aarde: hergebruiken, recycleren, cnsuminderen. De leerlingen verruimen hun blik dr

Nadere informatie

HET DEMOCRATISCH GEHALTE VAN MIJN GROEP

HET DEMOCRATISCH GEHALTE VAN MIJN GROEP HET DEMOCRATISCH GEHALTE VAN MIJN GROEP INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT Delgrep Duur Materiaal Delstellingen 4 de / 5 de / 6 de jaar secundair nderwijs +/- 30 minuten Een kpie van het raster vr elke leerling

Nadere informatie

Dactylografie/Toegepaste informatica 6KA/VK

Dactylografie/Toegepaste informatica 6KA/VK Dactylgrafie/Tegepaste infrmatica 6KA/VK Thierry Willekens, leerkracht Kninklijk Technisch Atheneum Ml 2007 WOORD VOORAF Alle leerlingen hebben in de 2 de graad en in het eerste leerjaar van de 3 de graad

Nadere informatie

Geel is 20 jaar. Geel bestaat 20 jaar, dat moet gevierd worden met een feest! En dan kan een taart natuurlijk niet ontbreken!

Geel is 20 jaar. Geel bestaat 20 jaar, dat moet gevierd worden met een feest! En dan kan een taart natuurlijk niet ontbreken! Geel is 20 jaar. Geel bestaat 20 jaar, dat met gevierd wrden met een feest! En dan kan een taart natuurlijk niet ntbreken! Del van het spel Z snel mgelijk een taart pbuwen en versieren. Deze stukken van

Nadere informatie

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Verkrte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Starten met OTIB-skillsmanager OTIB-skillsmanager is een instrument m het gesprek dat u gaat veren met uw leidinggevende vr te bereiden. U wrdt gevraagd

Nadere informatie

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009]

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1 Algemeen Meldcde bij een vermeden van kindermishandeling vr scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1.1 Iedere ScS Scheidingsspecialist, ScS Zandkasteelcach, ScS OKEE-cach, hierna te nemen scheidingsbegeleider,

Nadere informatie

Goede afspraken maken goede vrienden

Goede afspraken maken goede vrienden Dag van de demcratie Gede afspraken maken gede vrienden Delstellingen Kinderen verkennen eigen standpunt ver klasafspraken. Kinderen verkennen de standpunten van klasgenten ver klasafspraken. De kinderen

Nadere informatie

Cursus Kinderen met motivatie problemen in het onderwijs, motiveren kun je leren 9

Cursus Kinderen met motivatie problemen in het onderwijs, motiveren kun je leren 9 Inhud Inleiding Pst-HBO pleiding Sensrische infrmatieverwerking Basiscursus Sensrische infrmatieverwerking Cursus Nieuwste behandelinzichten in de sensrische infrmatieverwerking Cursus Sensrische infrmatieverwerking

Nadere informatie

De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld

De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld De Wet maatschappelijke ndersteuning eenvudig verteld Met de Wm det iedereen gewn mee VCP Zichtbare invled van mensen met een beperking p lkaal beleid Inleiding Dit bekje met infrmatie ver de Wet maatschappelijke

Nadere informatie

Specifiek beleidsplan AGD 2014-2018

Specifiek beleidsplan AGD 2014-2018 Vrzitter: Christiaan Jrissen 0497 / 807 771 Secretaris: Mathieu Mtten 089 / 491 827 0496 / 874 547 turnkringbilzen@htmail.cm www.turnkringbilzen.be BE40 0682 1822 4563 Gymfed L546 Specifiek beleidsplan

Nadere informatie

Voorbereidingsjaar hoger onderwijs voor anderstaligen. Functieprofiel: Leerondersteuner Voorbereidingsjaar Hoger Onderwijs voor Anderstaligen

Voorbereidingsjaar hoger onderwijs voor anderstaligen. Functieprofiel: Leerondersteuner Voorbereidingsjaar Hoger Onderwijs voor Anderstaligen Vrbereidingsjaar hger nderwijs vr anderstaligen Prvincieplein 1 Cntact: Functieprfiel: Leerndersteuner Vrbereidingsjaar Hger Onderwijs vr Anderstaligen Samenvatting Als leerndersteuner begeleid en ndersteun

Nadere informatie

SOCIALE VEERKRACHT INNOVATION GAMES DEAR FUTURE SEPTEMBER 2017

SOCIALE VEERKRACHT INNOVATION GAMES DEAR FUTURE SEPTEMBER 2017 SOCIALE VEERKRACHT INNOVATION GAMES DEAR FUTURE 23 28 SEPTEMBER 2017 1.WAARDENKAARTEN Hiernder wrden de waardenkaarten weergegeven. Uit 24 kaarten zijn er 6 gekzen die centraal staan bij dit team en het

Nadere informatie

Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas.

Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas. Onderzek Ouderbetrkkenheid V.U. : Lieve Van Daele, Grte Markt 1, 9100 Sint-Niklaas Succesvl samenwerken met uders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flb.sint-niklaas.be ONDERZOEK GOK-PROJECT

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen.

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen. Checklist berdeling adviesaanvraag 1. De adviesaanvraag Heeft de r een adviesaanvraag gehad? Let p: een rapprt is in principe geen adviesaanvraag. Met een adviesaanvraag wrdt bedeld: het dr de ndernemer

Nadere informatie

Je loopbaanplan in vijf stappen. Handleiding voor het schrijven van je loopbaanplan. 2018, Mariska Hidding

Je loopbaanplan in vijf stappen. Handleiding voor het schrijven van je loopbaanplan. 2018, Mariska Hidding Je lpbaanplan in vijf stappen Handleiding vr het schrijven van je lpbaanplan 2018, Mariska Hidding Inhudspgave Vrwrd 3 Del en nut van het lpbaanplan 4 Lpbaanplan vlgens CAR-UWO 4 Maak je eigen lpbaanplan

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

Sporten in de kou. Wat is het koud! De Olympische Winterspelen. Olympisch Comité (IOC). Het is een. piste, skiën in de sneeuw...

Sporten in de kou. Wat is het koud! De Olympische Winterspelen. Olympisch Comité (IOC). Het is een. piste, skiën in de sneeuw... Sprten in de ku Wat is het kud! Ken je dat k? Rde rtjes? Kude handen? Een sliert mist als je blaast? Witte sneeuw p de daken? Glijden p de speelplaats? De Olympische Winterspelen Echte sprters willen tnen

Nadere informatie

Monitor voor de 8 ste klas mavo

Monitor voor de 8 ste klas mavo Mnitr vr de 8 ste klas mav Als schl willen wij kinderen p een prettige manier naar hun vlwassenheid begeleiden. Ons streven is dat de leerlingen de schl verlaten als vrij denkende en zich vrij velende

Nadere informatie

Hoe kan ik als leerkracht gepast omgaan met probleemgedrag van leerlingen uit een type 3-klas?

Hoe kan ik als leerkracht gepast omgaan met probleemgedrag van leerlingen uit een type 3-klas? LEERVRAAG 4 Leervraag (wat is / he kan ik vraag) Activiteiten uit stappenplan - Infrmeren - Observeren - Middelen zeken - Actie ndernemen - Evalueren He kan ik als leerkracht gepast mgaan met prbleemgedrag

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEWONE DOOSSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEWONE DOOSSCHILDPAD SPREEKBEURT GEWONE DOOSSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GEWONE

Nadere informatie

Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwoording 2. Doelstellingen 3. Model 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning.

Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwoording 2. Doelstellingen 3. Model 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning. Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwrding 2. Delstellingen 3. Mdel 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning 1 Verantwrding: Wij willen binnen het nderwijs dat wij geven rekening huden met de

Nadere informatie

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg MedewerkerMnitr Benchmark in de Zrg Telichting pzet vragenlijst en invulinstructies U heeft een inlgcde ntvangen per brief f per e-mail. Mcht u geen inlgcde ntvangen hebben, dan kunt u terecht bij de benchmarkcördinatr

Nadere informatie

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau Cllege vr schljaar 2014-2015 Plaatsingsrichtlijnen p het Dr. Nassau Cllege In de kmende jaren zal de Cit eindtets in het basisnderwijs niet meer afgenmen wrden in februari,

Nadere informatie

Chic, zo n gedragspatroongrafiek!

Chic, zo n gedragspatroongrafiek! Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen

Nadere informatie

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor.

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor. Tussenrapprtage: plan van aanpak raadsenquête grndexplitatie Duivenvrdecrridr. Enquêtecmmissie grndexplitatie Duivenvrdecrridr 16 februari 2015 Inhudspgave: 1. Inleiding 2. Organisatie 3. Verfijning nderzeksvraag

Nadere informatie

HANDLEIDING. Kom In Actie Rode Kruis

HANDLEIDING. Kom In Actie Rode Kruis HANDLEIDING Km In Actie Rde Kruis Inhudspgave Checklist vr het plannen van je actie... 3 Kminactie.rdekruis.nl... 4 Actie aanmaken... 4 Actie wijzigen/aanpassen... 4 Mede rganisatren tevegen... 4 Deelnemers

Nadere informatie

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting Maak afspraken met de watermaatschappijen Organiseer je LAC-zitting Ken de WATER-rechten en plichten van je klant Vermijd afsluitingen Maak een draaibek vr je interne werking LAC Bied nazrg Betrek je cliënt

Nadere informatie

Verzuim Beleid. www.smallsteps.info. Opgemaakt door Human Resource Management. Doelgroep Alle werknemers. Ingangsdatum 4 juli 2014. Versie 0.

Verzuim Beleid. www.smallsteps.info. Opgemaakt door Human Resource Management. Doelgroep Alle werknemers. Ingangsdatum 4 juli 2014. Versie 0. Verzuim Beleid Opgemaakt dr Human Resurce Management Delgrep Alle werknemers Ingangsdatum 4 juli 2014 Versie 0.1 www.smallsteps.inf clfn Verzuimbeleid Visie en aanpak verzuim Delgrep: alle werknemers Versie:

Nadere informatie

Handleiding voor beginnende scheidsrechters die jeugdwedstrijden fluiten of 3 de klasse senioren of lager.

Handleiding voor beginnende scheidsrechters die jeugdwedstrijden fluiten of 3 de klasse senioren of lager. Handleiding vr beginnende scheidsrechters die jeugdwedstrijden fluiten f 3 de klasse seniren f lager. Regels m.b.t vlleyballen staan in het bekje Officiële spelregels vlleybal 2009-2013 Zrg dat je naast

Nadere informatie

Ronde Tafel Vlaamse sportfederaties 2020. Verslagen thematafels

Ronde Tafel Vlaamse sportfederaties 2020. Verslagen thematafels Rnde Tafel Vlaamse sprtfederaties 2020 p 3 december 2013 Verslagen thematafels Thema 1: Wat is de psitie van de Vlaamse sprtfederaties in het Vlaamse sprtlandschap ann 2020? Mderatr: Bart Vanreusel Verslaggever:

Nadere informatie

Veiligheidsbeleid Voordaan

Veiligheidsbeleid Voordaan Veiligheidsbeleid Vrdaan Cmmissie veilig vertruwd Vrdaan 15-11-2014 Inleiding Op verzek van het bestuur van MMHC Vrdaan is er een cmmissie veiligheid in het leven gerepen vr de club. Directe aanleiding

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en. kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en. kindermishandeling Meldcde huiselijk geweld en kindermishandeling OMO Schlengrep De Langstraat 10 maart 2014 Gedgekeurd in MR d.d. 17-3-2014 Meldcde huiselijk geweld en kindermishandeling De schlleiding van OMO Schlengrep

Nadere informatie

Toelichting bij het Criterium Vlaams-Brabant (CVB)

Toelichting bij het Criterium Vlaams-Brabant (CVB) Telichting bij het Criterium Vlaams-Brabant (CVB) Uitgangspunten Het Criterium Vlaams-Brabant (CVB)is de pvlger van het B-Circuit. De hfdredenen vr deze wijziging zijn: Het Prvinciaal Bestuur stelt vast

Nadere informatie

Wie zijn we? Kernwaarden in ons handelen zijn:

Wie zijn we? Kernwaarden in ons handelen zijn: Wie zijn we? Zrggrep Kans is een zrginstelling die ptimale zrg, begeleiding en huisvesting biedt aan zwel jngvlwassenen met psychiatrische strnissen en daarmee samenhangende gedragsprblematiek, als aan

Nadere informatie

Frequently Asked Questions Onderbouw Wat is tto? Hoeveel lessen worden in het Engels gegeven in een tto klas? Wie bepaalt deze percentages?

Frequently Asked Questions Onderbouw Wat is tto? Hoeveel lessen worden in het Engels gegeven in een tto klas? Wie bepaalt deze percentages? Frequently Asked Questins Onderbuw Wat is tt? tt staat vr Tweetalig Onderwijs. In het Tweetalig Onderwijs wrdt een aantal vakken in het Engels gegeven en wrden de leerlingen gevrmd tt Internatinaal burger.

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven Lesbeschrijving Dieren & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en m de Schelde leven Relatie met kerndelen: Vlaanderen: Wereldriëntatie Natuur Levende

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt.

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt. Techniek & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen ntdekken de leerlingen dat er techniek in en m de Schelde, dus in nze regi, een erg belangrijke rl speelt. Gerelateerde kerndelen Vlaanderen, Primair

Nadere informatie

Retailmanagement brochure voor bedrijven

Retailmanagement brochure voor bedrijven Campus Schnmeersen Gebuw B Valentin Vaerwyckweg 1 BE-9000 Gent Retailmanagement brchure vr bedrijven Deze brchure bevat de belangrijkste infrmatie ver de pleiding Retailmanagement. De meest up t date infrmatie

Nadere informatie

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen Samenvatting Deelprjecten Ouderen Samen Vughtse Ouderen aan het Wrd In januari 2007 zijn dr het Prject Ouderen Samen vier bijeenkmsten gerganiseerd waarvr alle Vughtse inwners van 55 jaar en uder waren

Nadere informatie

OUDERBLIK. Een rugzak vol ideeën voor ouders en school SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS

OUDERBLIK. Een rugzak vol ideeën voor ouders en school SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS OUDERBLIK Een rugzak vl ideeën vr uders en schl SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS 2012 1. Schriftelijke cmmunicatie met anderstalige uders Schriftelijke cmmunicatie gaat ver alle cmmunicatie naar uders

Nadere informatie

Scenario Onderwijstijd. Thuisles

Scenario Onderwijstijd. Thuisles Scenari Onderwijstijd Thuisles Erik Mndriaan en JaapJan Vrm ROC Deltin Cllege, Zwlle ktber 2013 Scenari: Thuisles Algemeen Dit scenari is ntwikkeld mdat er gedacht wrdt dat het elementen bevat die ervr

Nadere informatie

Voorbeeldles emindmaps

Voorbeeldles emindmaps Vrbeeldles emindmaps De cmpetentiediamant Samenwerken aan een pdracht Vrstellen van infrmatie Zelfstandig leren met behulp van ICT Zeken en verwerken van infrmatie Cmmuniceren van infrmatie Oefenen met

Nadere informatie

Werkwoordspelling op maat

Werkwoordspelling op maat Werkwrdspelling p maat Muiswerk Werkwrdspelling p maat besteedt aandacht aan het hele algritme van de spelling van regelmatige werkwrden en k aan de verleden tijd van nregelmatige werkwrden. Delgrepen

Nadere informatie

OPLEIDING tot Verzorgende-IG. Ondersteuningsmagazijn Praktijk Beroepstaak E Startbekaam

OPLEIDING tot Verzorgende-IG. Ondersteuningsmagazijn Praktijk Beroepstaak E Startbekaam OPLEIDING tt Verzrgende-IG Ondersteuningsmagazijn Berepstaak E Startbekaam Albeda cllege Branche gezndheidszrg Kwalificatieniveau 4 Chrt: 2010-2011 Fase: Startbekaam Naam student:. P.E1-3.start.gesprek

Nadere informatie

Voorbeeld oefentypes online e-learningmodules CommArt Int.

Voorbeeld oefentypes online e-learningmodules CommArt Int. Vrbeeld efentypes nline e-learningmdules CmmArt Int. In dit dcument wrdt verwezen naar de specifieke inhud van een van nze e- learningmdules. De efentypes wrden echter gebruikt in alle e-learningmdules

Nadere informatie

Onze school gebruikt hierbij naast het SPCO veiligheidplan, in ieder geval de volgende hulpmiddelen:

Onze school gebruikt hierbij naast het SPCO veiligheidplan, in ieder geval de volgende hulpmiddelen: Graaf Jan van Mntfrtschl Beleid ter vrkming en/f regulering van pestgedrag 1. 1 Inleiding: Iedere schl heeft een veilig schlklimaat ndig. Op de Graaf Jan van Mntfrtschl zijn wij ns ervan bewust dat veiligheid

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur

Nadere informatie

Saxionstudent.nl CE 1

Saxionstudent.nl CE 1 Thema: Marktanalyse (semester 1) Prject: Desk en Fieldresearch 56357 Vrwrd Vr u ligt het plan van aanpak vr het prject Desk en Fieldresearch, vr het thema marktanalyse van semester 1. Het is de bedeling

Nadere informatie

Alle secundaire scholen, binnen de regio MidLim, met een klasgroep in de 2de of 3de graad waarin: o o o o o

Alle secundaire scholen, binnen de regio MidLim, met een klasgroep in de 2de of 3de graad waarin: o o o o o Klas-in-zicht Een negatieve grepsdynamiek, leerlingen die niet met elkaar vereen kunnen kmen, een vertrebelde relatie tussen leerlingen en leerkrachten, meilijk les kunnen geven dr strend gedrag, zijn

Nadere informatie

Handleiding TechFinder: gebruikers

Handleiding TechFinder: gebruikers Handleiding TechFinder: gebruikers Wetenschap- en techniekaanbd p maat Inhud Wat is TechFinder?... 1 Vr wie?... 1 Registreren... 1 Inlggen... 2 Prduct zeken... 3 Resultaat zekpdracht... 6 Prduct aanvragen...

Nadere informatie

Voorstel Randori wedstrijdpilot voor judoka niveau 4 en 5

Voorstel Randori wedstrijdpilot voor judoka niveau 4 en 5 Vrstel Randri wedstrijdpilt vr judka niveau 4 en 5 Pag. 1 1. Inhudspgave 1. Inhudspgave... 2 2. Over dit dcument... 3 2.1. Cpyright... 3 2.2. Dcumenthistrie... 3 2.3. Begde delgrep... 3 2.4. Crrespndentie...

Nadere informatie

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kp van Nrd-Hlland Er is sprake van hgbegaafdheid, blijkens uit: Een ttale intelligentie gelijk f hger dan 130 N.B.: bij een intelligentienderzek wrdt nrmaliter

Nadere informatie

Resultaten Enquête Particulieren 2008

Resultaten Enquête Particulieren 2008 Resultaten Enquête Particulieren 2008 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt resultaten met betrekking tt slimme meters Deelrapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie

Nadere informatie

Contract gedragsverandering

Contract gedragsverandering Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep

Nadere informatie

> RACISME EN DISCRIMINATIE

> RACISME EN DISCRIMINATIE > RACISME EN DISCRIMINATIE Verslag discussiesaln Inspraakdag 2015 Vlaams Parlement maandag 2 maart 2015 (10u15 12u00) Aantal deelnemers Luisteraars Mderatr: Verslag: 19 leerlingen 6 leerkrachten Naïma

Nadere informatie

Handleiding. Het opstellen van een diaconaal beleidsplan

Handleiding. Het opstellen van een diaconaal beleidsplan Handleiding Het pstellen van een diacnaal beleidsplan Versie 1.0 Generale diacnale cmmissie Datum: augustus 2015 Generale diacnale cmmissie Vendelier 51-D 3905 PC VEENENDAAL Telefn (0318) 505541 Website:

Nadere informatie

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode Intervisiemethdes In andermans schenen methde Incidentenmethde Kernmdel intervisiemethde Rddelmethde Leren van elkaars succes methde Vijf stappen methde In andermans schenen methde Vrwaarden: Vrdelen:

Nadere informatie

Leidraad voor het aantonen van de modules als landelijk georganiseerde jeugdvereniging

Leidraad voor het aantonen van de modules als landelijk georganiseerde jeugdvereniging Departement Cultuur, Jeugd, Sprt en Media Afdeling Jeugd Arenbergstraat 9 1000 Brussel subsidiedssierjeugd@cjsm.vlaanderen.be Leidraad vr het aantnen van de mdules als landelijk gerganiseerde jeugdvereniging

Nadere informatie

Pestprotocol Cazemierschool 2012

Pestprotocol Cazemierschool 2012 Pestprtcl Cazemierschl 2012 Vrwrd De Cazemierschl is een Prtestants Christelijke schl, die werkt vanuit de Jenaplanvisie. Dat betekent dat vr nze schl de algemeen menselijke waarden zals gemeenschapszin,

Nadere informatie

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014 Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de

Nadere informatie

Voetbalvereniging Leveroy

Voetbalvereniging Leveroy Vetbalvereniging Levery Huishudelijk Reglement Bijlage 5 - Gedragsregels Gedragsregels. 1. Inleiding. De vetbalvereniging Levery wil er aan bijdragen dat nze leden met plezier kunnen vetballen en zich

Nadere informatie

CMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014

CMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014 CMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014 Inhud Respns... 1 Samenvatting van de resultaten... 1 Vragen ver de pleiding... 2 Vragen ver de stagiair... 3 Wat ziet u als sterke punten van de pleiding CMD?... 4 Wat

Nadere informatie

opleidingsniveau laag % % middelbaar/hoog % %

opleidingsniveau laag % % middelbaar/hoog % % Niet-werkende werkzekenden aan het werk in 2010: Wie zijn ze en waar vinden ze werk? Managementsamenvatting Oktber 2011 UWV WERKbedrijf helpt werkzekenden bij het vinden van een baan en werkgevers bij

Nadere informatie

Pedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht.

Pedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht. Pedaggisch klimaat en autisme dr Ad Dnkers Klimaatschaal SIGA Dinsdag 9 december 2014 Inleiding Even vrstellen.. Pedaggisch klimaat en de Klimaatschaal Grepsprcessen bij jngeren: rl van de leerkracht.

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

Analytische boekhouding

Analytische boekhouding Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...

Nadere informatie

Huurdersvereniging In De Goede Woning ACTIVITEITENPLAN

Huurdersvereniging In De Goede Woning ACTIVITEITENPLAN ACTIVITEITENPLAN 2014 Activiteitenplan 2014 : INLEIDING In 1997 werd de in Zetermeer pgericht met als del het behartigen van de belangen van huurders van de cmplexen van R.K. Wningbuwstichting De Gede

Nadere informatie

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT Muiswerk Studievaardigheid p maat richt zich p de belangrijkste deelvaardigheden die ndig zijn vr het studeren. Delgrepen Studievaardigheid p maat Muiswerk Studievaardigheid p

Nadere informatie

Spreken Aandacht voor een goede spreekhouding d.m.v. actieve deelname aan klasgesprekken.

Spreken Aandacht voor een goede spreekhouding d.m.v. actieve deelname aan klasgesprekken. Wat is het V-niveau? In het V-niveau f vrderingsniveau wrden kennis en vaardigheden verder ingeefend en uitgebreid. Hiervr steunt men p de verwrven basiskennis vanuit het initiatieniveau f de lagere schl.

Nadere informatie

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten Beschermd Wnen met een pgb nder verantwrdelijkheid van gemeenten Een factsheet vr cliënten, cliëntvertegenwrdigers en familievertegenwrdigers 1 februari 2016 Sinds 1 januari 2015 valt Beschermd Wnen (vrheen

Nadere informatie

Lesbrief 3 VEILIG LEREN VALLEN VOOR LEERLINGEN IN HET BASISONDERWIJS

Lesbrief 3 VEILIG LEREN VALLEN VOOR LEERLINGEN IN HET BASISONDERWIJS Lesbrief 3 VLLEN IS OOK EEN SPORT VEILIG LEREN VLLEN VOOR LEERLINGEN IN HET SISONERWIJS In deze lesbrief: Een krte uitleg Naam nderdeel Pagina Onderdeel 1: Oefenen valtechnieken Onderdeel 2: Pinrf Onderdeel

Nadere informatie