RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK O.B.S. DE VIKING-NOORMAN

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK O.B.S. DE VIKING-NOORMAN School : o.b.s. De Viking-Noorman Plaats : Delfzijl BRIN-nummer : 13XU Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 16 en 17 oktober 2006 Datum vaststelling : 26 januari 2007

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...17 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 16 en 17 oktober 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs o.b.s. De Viking-Noorman in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Wel is een indicator van kwaliteitszorg (1.7) in het onderzoek betrokken omdat deze nog niet eerder op o.b.s. De Viking-Noorman was beoordeeld. Deze indicator is gecursiveerd weergegeven in het kwaliteitsprofiel. Als de school in het kader van zelfevaluatie over een indicator of een kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld, kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden de oordelen uit de zelfevaluatie niet opnieuw te onderzoeken. Ook dit is op uw school niet aan de orde geweest. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over o.b.s. De Viking-Noorman die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

6 Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen die voornamelijk over Nederlandse taal en rekenen/wiskunde gingen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op o.b.s. De Viking-Noorman is een gesprek gevoerd met leraren. Bovendien zijn vragenlijsten ingevuld door 19 leerlingen uit de bovenbouw, 18 ouders en 8 leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van o.b.s. De Viking-Noorman Kwaliteitszorg 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

8 Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

9 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

10

11 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op o.b.s. De Viking-Noorman en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie waar mogelijk verbanden tussen indicatoren onderling en, voor zover relevant, tussen indicatoren en de context van de school, schoolspecifieke doelstellingen en eerdere inspectieonderzoeken. 3.1 Algemeen beeld De inspectie stelt vast dat het onderwijs op o.b.s. De Viking-Noorman van voldoende kwaliteit is. Het didactisch handelen van leraren is goed, de resultaten van leerlingen zijn door de jaren heen altijd voldoende en praktisch alle indicatoren rond onderwijs en leren zijn als voldoende beoordeeld. Drie punten komen in aanmerking voor verbetering: het beleid rond sociale veiligheid, de verantwoordelijkheid die de school leerlingen geeft en de beslissingen over extra zorg. Het leerlingenaantal op o.b.s. De Viking-Noorman is sinds 2000 drastisch teruggelopen door wijkvernieuwing, met als consequentie het vertrek van personeelsleden. Twee derde van de huidige 190 leerlingen heeft een extra gewicht op grond van mogelijke onderwijsachterstanden. Onlangs heeft een directeurswisseling plaatsgevonden, evenals een fusie tussen de scholen De Viking en De Noorman. Bovendien ligt er nog een fusie in het verschiet en is de toekomst wat de huisvesting van de school betreft al jarenlang onzeker. Dat het team van de school er ondanks deze omstandigheden gemotiveerd en professioneel in slaagt de eigen leus ('presteren met plezier') waar te maken, waardeert de inspectie positief. 3.2 Toelichting De Viking en De Noorman zijn vlak voor de zomervakantie gefuseerd. Ongeveer 25 leerlingen en enkele leraren van De Noorman zijn bij de start van het schooljaar 2006/2007 in het gebouw van De Viking getrokken. De meeste methoden die De Noorman gebruikte waren al gelijk aan die van De Viking. De Noorman was echter een Daltonschool en gebruikte een systeem van zelfstandig werken dat op De Viking niet aanwezig was. Een tiental leerlingen van De Noorman zit samen in een combinatiegroep 7-8 die volgens de Daltonprincipes werkt, onder leiding van een Noorman-leraar. De overige leerlingen en leraren van De Noorman zijn verspreid over de school. De oordelen over resultaten van leerlingen betreffen uitsluitend gegevens van De Viking, omdat de gegevens van De Noorman uit het schooljaar 2005/2006 niet volledig waren. De beschrijving van het systeem van zorg en begeleiding betreft eveneens de werkwijze zoals De Viking die al jarenlang kent. Alle overige oordelen slaan op de situatie zoals de inspectie die op de gefuseerde o.b.s. De Viking-Noorman heeft aangetroffen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

12 Resultaten van leerlingen De inspectie baseert het oordeel over resultaten van leerlingen aan het eind van de basisschool op gegevens van drie opeenvolgende eindtoetsen. Op De Viking presteren leerlingen in 2006, 2005 en 2004 steeds op het niveau dat gezien de kenmerken van de leerlingbevolking verwacht mag worden. Sinds 2001 is dit consequent het geval. Resultaten tijdens de schoolloopbaan beoordeelt de inspectie aan de hand van toetsen technisch lezen (groepen 3 en 4), begrijpend lezen (groep 6) en rekenen/wiskunde (groepen 4 en 6). Prestaties moeten op minimaal drie toetsen voldoende zijn. Op De Viking is dat het geval: alleen de scores op technisch lezen in groep 4 liggen onder het verwachte niveau. Bij eerdere inspectie-onderzoeken in 2004 en 2005 lagen de scores op alle vijf toetsen op het verwachte niveau. Op De Viking blijven praktisch nooit leerlingen zitten. De school verwijst zeer zelden leerlingen naar het (speciaal) basisonderwijs. Ook de uitstroom naar het leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs is de afgelopen jaren beperkt. De inspectie heeft de sociale vaardigheden van leerlingen niet beoordeeld, omdat de school geen gegevens heeft die een oordeel mogelijk maken. De ontwikkeling van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is evenmin beoordeeld, omdat de inspectie niet beschikt over objectiveerbare criteria. De inspectie gaat wel na of de school voor leerlingen met leerlinggebonden financiering bijtijds beschikt over de wettelijk verplichte handelingsplannen en of voor leerlingen met eigen leerlijnen een duidelijk toekomstperspectief is bepaald. Op beide punten zijn verbeteringen wenselijk. Zorg en begeleiding De Viking beschikt over voldoende toetsen om problemen bij leerlingen vroegtijdig te signaleren. Voor taal is aanvullend materiaal aanwezig dat goed past bij de samenstelling van de leerlingbevolking. Om te bepalen welke leerlingen extra zorg nodig hebben, analyseren de leraren de leerlingvorderingen steeds uitgebreid na een onderwijsperiode van zes weken. De school heeft hiervoor een eigen normeringssysteem dat aansluit bij de methode-onafhankelijke en de methodegebonden toetsen. De groepsleraren zijn expliciet verantwoordelijk voor het planmatig uitvoeren van zorg voor leerlingen die dat nodig hebben. In de planning van het aanbod is daar rekening mee gehouden: wekelijks is minimaal een half uur beschikbaar, aan het eind van een onderwijsperiode twee dagen. Ook de groepsgrootte is afgestemd op deze wijze van werken. Voor sommige leerlingen kan de zorg in de groep te beperkt zijn; zij kunnen buiten de groep aanvullende zorg krijgen. Een uitbreiding van zorg in de groep lijkt echter nog heel goed mogelijk als de school leerlingen vaker zelfstandig laat werken (zie verder bij onderwijsleerproces). De leraren gebruiken korte, voorgestructureerde handelingsplannen. Deze zijn ook beschikbaar voor leerlingen met een eigen leerlijn. De intern begeleider wordt door groepsleraren regelmatig geïnformeerd over de leerlingen die extra zorg krijgen en houdt bij of voldoende effecten worden bereikt. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

13 De inspectie heeft het bepalen van de aard van extra zorg (indicator 11.2) als onvoldoende beoordeeld. Beslissingen hierover worden genomen door de groepsleraar met de intern begeleider, op basis van het eigen normeringssysteem. Het probleem hierbij is dat de school geen verdiepend pedagogisch-didactisch onderzoek uitvoert bij leerlingen die achterblijven en dat de intern begeleider slechts globaal controleert welke activiteiten groepsleraren feitelijk uitvoeren met deze leerlingen. Hierdoor bestaat het gevaar dat leraren te lang volharden in een mogelijk weinig succesvolle aanpak. Bij leerlingen die een eigen leerlijn krijgen vindt niet standaard een intelligentieonderzoek plaats, hoewel dit voor het bepalen van het juiste uitstroomperspectief van belang is. In 2001 heeft de inspectie vergelijkbare uitspraken gedaan, maar er zijn geen veranderingen opgetreden. Op dit onderdeel van de leerlingenzorg acht de inspectie een heroverweging van bestaande procedures op korte termijn noodzakelijk. Leerstofaanbod en onderwijstijd De inspectie heeft alle indicatoren van leerstofaanbod en onderwijstijd als voldoende beoordeeld. In 2001 constateerde de inspectie dat een beredeneerd aanbod in de groepen 1 en 2 ontbrak. Inmiddels werken de leraren in deze groepen volgens een gestructureerd voor- en vroegschools programma in een bijzonder rijke leeromgeving. Alle leraren beschikken over planningen die het aanbod per jaar, per week en per dag duidelijk in beeld brengen. Waar nodig worden beargumenteerde onderlinge afspraken gemaakt over selectie van leerstof. De school heeft op het gebied van taal voldoende aanvullende activiteiten gericht op de leerlingen met een extra leerlinggewicht. De leraren gebruiken zonder uitzondering de beschikbare tijd voldoende efficiënt. Leraren houden nadrukkelijk toezicht op leerlingen bij begin en einde van pauzes. In de lessen die de inspectie heeft bijgewoond zit een pittig tempo, gaat weinig tijd verloren aan organisatorische zaken en handhaven leraren duidelijk en consequent regels waar dat nodig is. Onderwijsleerproces Bijna alle indicatoren die betrekking hebben op het pedagogisch en didactisch handelen, afstemming van het onderwijs en een actieve rol van leerlingen heeft de inspectie als voldoende beoordeeld. Een sterk punt van alle leraren is de taakgerichte sfeer in de lessen en de heldere uitleg. Dit is opvallend, omdat de leraren van verschillende scholen afkomstig zijn en pas sinds de zomer een team vormen. Leraren brengen een duidelijke structuur in hun lessen aan door zelf terug te blikken op eerdere lessen of leerlingen dit te laten doen. Ook kijken ze met de klas vooruit en bevorderen ze controle-activiteiten door leerlingen. De lessen verlopen bovendien in een gedisciplineerde en prettige sfeer, onder meer omdat leraren veel positieve feedback geven. Vorderingen worden door alle leraren volgens een vast systeem bijgehouden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

14 Een zwak punt is de verantwoordelijkheid die leerlingen krijgen voor hun leerprocessen. De inspectie stelt dit vast op grond van de lesobservaties en de antwoorden van leerlingen in inspectie-vragenlijsten. Er is overigens op dit punt een duidelijk verschil tussen leraren die van De Noorman of De Viking afkomstig zijn. De eerste groep maakt aanzienlijk meer werk van het bevorderen van zelfstandigheid, hetgeen ook voor de hand ligt gezien de Daltontraditie waaruit deze leraren komen. Van het team van De Viking werken alleen de leraren van de groepen 1 en 2 op een vergelijkbare wijze. De inspectie acht het noodzakelijk om schoolbreed tot een systeem te komen waarin leerlingen leren langzamerhand steeds meer verantwoording te nemen voor hun eigen werk. Een dergelijk systeem kan leraren bovendien dagelijks veel meer tijd en ruimte bieden voor het gericht begeleiden van zorgleerlingen in de eigen groep. Sfeer op school Uit de inspectie-vragenlijsten voor ouders blijkt dat zij in meerderheid tevreden zijn over de contacten met de leraren en de activiteiten die ze kunnen uitvoeren. Een deel van de ouders zegt weinig te weten over het beleid van de school op het gebied van onderlinge omgangsvormen. De meeste leerlingen voelen zich veilig op o.b.s. De Viking-Noorman, zo blijkt uit de vragenlijsten die ze voor de inspectie hebben ingevuld. Ook vinden ze dat hun leraren voldoende optreden bij ruzies. Er zijn echter enkele leerlingen die zich niet veilig voelen in de klas of op het schoolplein of die gepest worden. De directie van de school vermoedt dat deze resultaten te verklaren zijn uit het moment waarop de vragen zijn gesteld: vlak na de fusie, toen de leerlingen van De Noorman nog maar net op school aanwezig waren en zich conflicten op het schoolplein voordeden. De school heeft al maatregelen getroffen om de sfeer op het plein te verbeteren. De leraren voelen zich voldoende veilig in hun werksituatie. Ze hebben dit zowel in hun vragenlijsten als in een gesprek met de inspectie te kennen gegeven. Kwaliteitszorg en beleid sociale veiligheid De kwaliteitszorg is tijdens dit schoolbezoek (op één nieuwe indicator na) niet expliciet aan de orde geweest, omdat de meeste indicatoren in een eerder stadium al als voldoende waren beoordeeld. De inspectie heeft aangegeven dat de school de komende tijd meer systematiek in de kwaliteitszorg zal moeten brengen, aangezien de vroegere kaders (het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid) nu niet meer bestaan. Daarbij is vooral, gezien de instroom van nieuwe leraren, een kritische evaluatie van het onderwijsleerproces en de leerlingenzorg wenselijk. Bovendien moet de school werk gaan maken van de verantwoording aan belanghebbenden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

15 Sinds januari 2006 onderzoekt de inspectie of basisscholen een beleid hebben dat de sociale veiligheid waarborgt. Daarvan is sprake als de school regelmatig systematisch peilt hoe leerlingen en personeel de veiligheid beleven, als actief geprobeerd wordt om incidenten te voorkomen en als vastligt hoe incidenten afgehandeld moeten worden. Een dergelijk beleid moet op o.b.s. De Viking- Noorman nader uitgewerkt worden. Wel heeft de school afspraken gemaakt over schoolregels en zijn er plannen voor een thematisch onderwijsaanbod op dit terrein. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman

16

17 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat o.b.s. Viking-De Noorman nog niet beschikt over een schoolgids die de nieuwe, gefuseerde school beschrijft. Door de combinatie van een directiewisseling en een fusie vlak voor de zomervakantie is deze activiteit vertraagd. De kwaliteit van het onderwijs op o.b.s. De Viking-Noorman vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. De Viking-Noorman