RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL BISSCHOP ERNST

Transcriptie

1 RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL BISSCHOP ERNST School : basisschool Bisschop Ernst Plaats : Goes BRIN-nummer : 05GY Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 29 en 31 mei Datum vaststelling : 20 augustus

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS...9 3

4

5 1 INLEIDING Het onderzoek rekenen-wiskunde Op 29 en 31 mei bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'Bisschop Ernst' in het kader van een themaonderzoek rekenen-wiskunde. Dit onderzoek vond plaats in aanvulling op het reguliere PKO. Tijdens dit onderzoek onderzocht de inspectie de kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. De indicatoren zijn specifiek voor het leer- en vormingsgebied rekenen-wiskunde geformuleerd. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect dat een relatie heeft met het rekenwiskundeonderwijs voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatieactiviteiten voor het rekenwiskundeonderwijs betrekking hebben. De opzet van het onderzoek Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 4, 6 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleiders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs. 5

6

7 2 KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren voor het reken-wiskundeonderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van basisschool Bisschop Ernst Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen 3.4 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van groep De leerinhouden voor rekenen-wiskunde in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan 3.6 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd voor rekenen-wiskunde 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij rekenen-wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen Didactisch handelen van leraren 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer tijdens de lessen rekenen-wiskunde 6.3 De leraren leggen bij rekenen-wiskunde duidelijk uit 6.5 De leraren bevorderen strategisch denken 6.9 De leraren dragen met behulp van leer- en hulpmiddelen bij aan een ondersteunende leeromgeving. 7

8 Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen in rekenen-wiskunde systematisch 7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat bij rekenen-wiskunde de aanpassingen van het aanbod en/of het onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking bij rekenenwiskunde af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Actieve en zelfstandige rol van leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten in het kader van rekenen-wiskunde Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen met betrekking tot rekenenwiskunde Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens met betrekking tot rekenen-wiskunde, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 11.3 De school voert de zorg planmatig uit 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde liggen aan het eind van de schoolperiode ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 8

9 3 BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het reken-wiskundeonderwijs op basisschool 'Bisschop Ernst' en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van 'Bisschop Ernst' en eerdere inspectieonderzoeken. 3.1 Algemeen beeld De inspectie heeft de kwaliteit van het reken-wiskundeonderwijs op basisschool 'Bisschop Ernst' meer diepgaand onderzocht in aanvulling op een Periodiek Kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 29 en 31 mei. Voor een samenvattend oordeel over de integrale kwaliteit van het onderwijs op de school verwijst de inspectie naar het betreffende PKO-rapport. Specifiek voor rekenen en wiskunde kan daar het volgende aan worden toegevoegd. De inspectie concludeert dat het reken-wiskundeonderwijs op basisschool 'Bisschop Ernst' van voldoende kwaliteit is. Team en directie van 'Bisschop Ernst' zorgen met hun inspanningen voor voldoende leerresultaten en een positief schoolklimaat. Teamleden zetten zich in om de leerlingen van extra hulp en aandacht te voorzien. Het leerstofaanbod, de leertijd, het pedagogisch handelen, het systematisch volgen van vorderingen en de zorg en begeleiding dragen allemaal bij aan de realisatie van de kwaliteit en zijn dan ook als voldoende beoordeeld. De wijze waarop de leraren de verzamelde gegevens van leerlingen van het reken-wiskundeonderwijs analyseren en de aard van de hulp voor zorgleerlingen bepalen is zelfs als in hoge mate bijdragend aan de kwaliteit beoordeeld. Verbeterpunt voor de school is de doorgaande lijn van de groepen 1/2 naar groep Toelichting Resultaten In vergelijking met scholen met een gelijksoortige leerlingenpopulatie zijn de resultaten van het reken-wiskundeonderwijs die leerlingen aan het einde van schoolperiode behalen over drie jaar voldoende. In 2006 liggen de resultaten significant boven het gemiddelde niveau van vergelijkbare scholen. In de andere jaren liggen de resultaten op het niveau dat van de school verwacht mag worden in vergelijking met scholen met een soortgelijke leerlingpopulatie. Op alle relevante tussenliggende momenten en terreinen brengt de school de leervorderingen in beeld met behulp van landelijk genormeerde toetsen. De leervorderingen voor rekenen en wiskunde gedurende de schoolloopbaan laten een positief beeld zien. Het aantal leerlingen met de uitvalscores (D en E) is over het algemeen beperkt. 9

10 Onderwijs en leren De school hanteert voor het reken-wiskundeaanbod de methode 'Wereld in getallen'. In de groepen 1 en 2 wordt gebruik gemaakt van diverse bronnen, waaronder 'Schatkist', 'Rekenrijk' en 'Alles telt'. Hiermee voorziet zij in een onderwijsaanbod dat voldoet aan de kerndoelen. De leraren in de groepen 1 en 2 laten het aanbod zoveel mogeljk aansluiten op de ontwikkeling van kinderen. De einddoelen voor groep 1 en 2 voor de wiskundige oriëntatie zijn beschreven. Door een controle op het aan de orde komen van deze doelen, beoogt de school de aansluiting van de leerstof op het onderwijs in groep 3 te borgen. De inspectie stelt echter vast dat de wijze waarop de leraren de invulling van het reken-wiskundeonderwijs in de groepen 1 en 2 plannen, dan wel vastleggen, in onvoldoende mate is geborgd. Daardoor zijn er risico's dat die invulling meer leraarafhankelijk wordt dan in de bedoeling ligt of dat een goede opbouw van het aanbod voor de jongste, middelste en oudste kleuters - evenals voor de bollebozen onder hen - te weinig een planmatig verloop heeft. De leerstof wordt in voldoende mate afgestemd op de individuele leerbehoeften van de leerlingen, onder andere door het aanbieden van verdiepings- en verrijkingsstof behorende bij de rekenmethode. Ook gebruikt men de computer met software, niet behorend bij de methode, om rekenvaardigheden in te oefenen. Voor automatiseren in de bovenbouw gebruikt de school ook diverse sites op het internet. Het pedagogisch en didactisch handelen van leraren tijdens het rekenwiskundeonderwijs draagt bij aan gunstige randvoorwaarden voor het leren. In de meeste lessen wordt het accent gelegd op heldere lesstructuren en is er duidelijkheid over wat van de leerlingen wordt verwacht. Opvallend daarbij is de taakgerichte werksfeer die de leraren weten te realiseren doordat zij goed gestructureerd lesgeven en klassenmanagement doelmatig uitvoeren. Het gevolg hiervan is dat in de meeste groepen de leerlingen een voldoende betrokkenheid laten zien bij de onderwijsactiviteiten tijdens het rekenwiskundeonderwijs. Uit de geobserveerde lessen heeft de inspectie kunnen afleiden dat leerkrachten expliciet onderwijzen in strategieën voor denken en leren. Om die reden heeft de inspectie deze indicator met een voldoende beoordeeld. Zorg en begeleiding De beoordeling van de kwaliteit van de structuur en organisatie van de zorg en begeleiding wijkt op het gebied van rekenen en wiskunde niet af van de andere vakgebieden. De kwaliteit is voldoende bijdragend aan de kwaliteit van het onderwijs. Voor leerlingen die extra zorg nodig hebben, worden vooral de remediërende materialen uit de reguliere methode gebruikt en de methoden 'Remelka', 'Maatwerk' en 'Met sprongen vooruit'. Daarnaast maakt de school gebruik van diverse computerprogramma's. 10

11 Voor alle leerlingen die extra hulp nodig hebben op het gebied van rekenen en wiskunde wordt een individueel handelingsplan opgesteld. De opzet van de aangetroffen handelingsplannen is grotendeels adequaat (een operationele doelomschrijving, de middelen en organisatie). De manier waarop de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen bepaalt, beoordeelt de inspectie als in hoge mate bijdragend aan de kwaliteit van het onderwijs. Zowel voor leerlingen die tijdelijk extra hulp nodig hebben in de groep als voor leerlingen die extra hulp ontvangen van de remedial teacher, zijn er handelingsplannen gemaakt. De leraren en de remedial teacher maken een scherpe analyse van de toetsresultaten, die de basis vormen van concrete en realistische doelstellingen en activiteiten voor de hulp aan zorgleerlingen. In de evaluatie van de handelingsplannen gaan zij na of de doelstellingen gehaald zijn en of de gekozen activiteiten hebben bijgedragen aan het verhelpen of aan het verminderen van het gesignaleerde probleem van de leerling. Hiermee verwerft de school een groeiend inzicht in de effectiviteit van de geboden hulp. 11