RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK C.B.S. DE WEGWIJZER

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK C.B.S. DE WEGWIJZER School : c.b.s. De Wegwijzer Plaats : Westerbork BRIN-nummer : 07AU Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 15 november 2007 Datum vaststelling : 21 januari 2008

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...13 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 15 november 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs c.b.s. De Wegwijzer in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: De aanleiding voor het onderzoek komt voort uit een landelijke primaire detectie naar de eindopbrengsten en een risico-analyse op kantoor. Uit de risico-analyse is een onderzoeksplan naar voren gekomen dat besproken is met het bevoegd gezag van de school. De Inspectie van het Onderwijs heeft vervolgens besloten een kwaliteitsonderzoek uit te voeren bij c.b.s. De Wegwijzer. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt en op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn is besloten een onderzoek te doen naar: de normindicatoren aangevuld met de kernindicatoren betreffende de onderwijstijd en de kernindicatoren die tijdens het periodiek kwaliteitsonderzoek in 2006 negatief zijn beoordeeld of niet zijn gewaardeerd. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere op de school en bij de inspectie aanwezige documenten betreffende kernindicatoren van het toezichtkader. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

6 Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3, 4, 5 6, 7 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van c.b.s. De Wegwijzer Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

8 Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

9 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op De Wegwijzer en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken. Algemeen beeld In oktober 2006 heeft de inspectie een periodiek kwaliteitsonderzoek op De Wegwijzer uitgevoerd, waarbij een aantal risico's werden gesignaleerd: de resultaten voor rekenen en wiskunde in de bovenbouw bleven achter bij de verwachtingen; er werd geen landelijk genormeerde toets voor begrijpend lezen afgenomen; de leerlingenzorg was zwak; het beredeneerd aanbod in de groepen 1 en 2 was onvoldoende; de leraren stemden hun lessen onvoldoende af op de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen en leerden hen in onvoldoende mate verschillende leerstrategieën aan. Inmiddels neemt de school een toets voor begrijpend lezen af. Nu blijken echter niet alleen de resultaten van rekenen en wiskunde onder de maat te zijn maar ook die van begrijpend lezen. In dit onderzoek heeft de inspectie zich geconcentreerd op de mogelijke oorzaken van de opnieuw tegenvallende resultaten. Het blijkt dat er weinig wijzigingen ten opzichte van vorig jaar zijn. Alleen de doorgaande lijn in het leerstofaanbod in de onderbouw en de evaluatie van de effecten van extra zorg wijken in positieve zin af van het oordeel uit De indicatoren over de onderwijstijd daarentegen worden nu negatief beoordeeld. Hieronder licht de inspectie haar oordelen toe. Toelichting Resultaten De resultaten aan het eind van de schoolperiode zijn onvoldoende. Aangezien de school geen eindtoets afneemt heeft de inspectie dit oordeel gebaseerd op de toetsen voor begrijpend lezen en rekenen en wiskunde van drie jaargroepen. Dit zijn de groepen 7 en 8 van schooljaar en groep 8 van het schooljaar Als één van deze groepen op beide toetsen voldoende presteert beoordeelt de inspectie de eindopbrengsten als voldoende. Dat is bij De Wegwijzer niet het geval. In alle groepen blijven de resultaten voor rekenen en wiskunde achter bij de verwachtingen. Dit geldt bovendien voor het begrijpend lezen in de groepen 7 en 8 van vorig schooljaar. In werd - zoals eerder vermeld - deze toets nog niet afgenomen. De resultaten gedurende de schoolperiode zijn voldoende. Hierbij kijkt de inspectie naar technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

10 Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (leerlingen met leerlinggebonden financiering of een eigen leerlijn) beschikt de school nog niet over leerlijnen met een eindperspectief aan de hand waarvan zij de ontwikkeling volgt. Daarom is indicator 13.2 als onvoldoende beoordeeld. De inspectie kan de sociale vaardigheden van leerlingen niet beoordelen, omdat de school nog geen gegevens heeft die zijn verkregen met een landelijk genormeerd instrument. Inmiddels heeft zij een dergelijk instrument aangeschaft dat in januari voor het eerst gebruikt zal worden. De school is dit schooljaar gestart met een nieuwe methode voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Mogelijke oorzaken van de tekortkomingen Tijdens haar onderzoek heeft de inspectie geconstateerd dat de school beleidsvoornemens heeft geformuleerd naar aanleiding van het inspectiebezoek in Wat opvalt is dat er geen streefdoelen voor de leerresultaten zijn geformuleerd. Ook zijn de overige beleidsvoornemens niet concreet uitgewerkt met een helder plan van aanpak. Bijvoorbeeld ten aanzien van het didactisch handelen van leraren en de afstemming van het onderwijsleerproces wordt verwezen naar de aanpak bij het rekenen. De directie beschikt echter slechts over een zeer summier, weinig concreet geformuleerd plan voor het oplossen van de problemen in het rekenonderwijs. De lesobservaties laten zien dat er geen verbetering zichtbaar is in het didactisch handelen van de leraren (leerstrategieën en afstemming). Ook diverse andere beleidsvoornemens zijn volgens de school afgerond. De inspectie heeft in meerdere gevallen niet kunnen constateren dat dit daadwerkelijk in voldoende mate het geval is. De vraag is hoe het team aan gewenste verbeteringen werkt en hoe zij deze evalueert. Uit het onderzoek blijkt dat de gerealiseerde verbeteringen vooral betrekking hebben op zaken in de voorwaardelijke sfeer, zoals: het vastleggen van het beredeneerd aanbod, de aanschaf en invoering van methoden en toetsen, uniformering van zorg en registratiemappen, terugbrengen van de RT-tijd en uitbreiden van de IB-tijd. Deze verbeteringen zijn noodzakelijk, maar hiermee verdwijnen de overige zwakke punten niet vanzelf. De benodigde verbeteringen in de zorg zijn nog onvoldoende gerealiseerd. Handelingsplannen zijn niet voor alle vakgebieden en alle zorgleerlingen aanwezig. Zo ontbreken handelingsplannen voor leerlingen die problemen hebben met begrijpend lezen. Ook de inhoud van de handelingsplannen schiet nog tekort; met name het "wat" en "wanneer" kan meer concreet worden uitgewerkt. De doelen zijn meestal wel voldoende meetbaar en na afloop worden de aanwezige handelingsplannen structureel geëvalueerd. Als leerlingen het reguliere aanbod niet volgen is er sprake van een eigen leerlijn. Daar is echter niet iedereen zich van bewust, zodat er regelmatig niets is vastgelegd. Het is noodzakelijk deze leerlijnen expliciet vast te leggen met een ontwikkelingsperspectief op basis waarvan het aanbod wordt bepaald en de ontwikkelingen worden gevolgd. Deze leerlingen halen immers niet de einddoelen van groep 8. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

11 De lesobservaties laten zien dat er in veel groepen slordig met de leertijd wordt omgesprongen en dat de geplande tijd regelmatig aan andere zaken wordt besteed. Het is de vraag of het lesrooster representatief is voor de tijd die aan de verschillende vakgebieden wordt besteed. Ook wordt de onderwijstijd onvoldoende afgestemd op onderwijsbehoeften van leerlingen. De leerlingen met een rekenachterstand in groep 8 krijgen bijvoorbeeld niet meer tijd voor rekenen. Ook zijn de meeste leraren nog onvoldoende in staat rekening te houden met de verschillen in onderwijsbehoeften van individuele leerlingen en leerlingen. Van afstemming van de instructie (een bewust gebruik van voor-, verkorte en herinstructie) is slechts bij een enkele leraar sprake. In de registratiemappen is niet zichtbaar dat toetsresultaten worden geanalyseerd en dat de bevindingen hieruit worden gebruikt bij de dagelijkse planning van de leerstof en de instructie. De inspectie is van oordeel dat de ontwikkelingen gezien de ernst van de situatie te traag gaan en vraagt zich af of het team voldoende doordrongen is van de noodzaak tot verandering. Op de school heerst een weinig leer- en opbrengstgerichte houding. Een positieve uitzondering hierop zijn de leraren van de groepen 1 en 2, die duidelijk gewerkt hebben aan de vorig jaar geconstateerde verbeterpunten. Zij hebben het beredeneerd aanbod goed in kaart gebracht, werken hier nu mee en registreren het aanbod en de ontwikkeling van hun leerlingen systematisch en zorgvuldig. In deze groepen is duidelijk sprake van professioneel werken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer

12

13 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): Vanwege de geconstateerde tekortkomingen blijft het toezichtarrangement aangepast. Dit betekent dat met het bevoegd gezag afspraken gemaakt worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek c.b.s. De Wegwijzer