RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE O.B.S. DE KAMELEON

Transcriptie

1 RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE O.B.S. DE KAMELEON School : o.b.s. De Kameleon Plaats : Drachten BRIN-nummer : 14XM Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 13 september 2007 Datum vaststelling : 3 december 2007

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS...9 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september

4

5 1 INLEIDING Het onderzoek rekenen-wiskunde Op 13 september 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs o.b.s. De Kameleon in het kader van een themaonderzoek rekenen-wiskunde. Dit onderzoek verving het reguliere PKO. Tijdens dit onderzoek onderzocht de inspectie de kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. De indicatoren zijn specifiek voor het leer- en vormingsgebied rekenen-wiskunde geformuleerd. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect dat een relatie heeft met het rekenwiskundeonderwijs voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld, kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. De opzet van het onderzoek Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen rekenen-wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 4, 6 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directeur, de intern begeleiders en met de leraar met specifieke deskundigheid voor rekenen-wiskunde. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directeur. Daarbij was geen vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september

6

7 2 KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren voor het reken-wiskundeonderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van o.b.s. De Kameleon Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen 3.4 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van groep De leerinhouden voor rekenen-wiskunde in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan 3.6 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd voor rekenen-wiskunde 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij rekenen-wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen Didactisch handelen van leraren 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer tijdens de lessen rekenen-wiskunde 6.3 De leraren leggen bij rekenen-wiskunde duidelijk uit 6.5 De leraren bevorderen strategisch denken 6.9 De leraren dragen met behulp van leer- en hulpmiddelen bij aan een ondersteunende leeromgeving. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september

8 Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen in rekenen-wiskunde systematisch 7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat bij rekenen-wiskunde de aanpassingen van het aanbod en/of het onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking bij rekenenwiskunde af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Actieve en zelfstandige rol van leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten in het kader van rekenen-wiskunde Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen met betrekking tot rekenenwiskunde Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens met betrekking tot rekenen-wiskunde, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 11.3 De school voert de zorg planmatig uit 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde liggen aan het eind van de schoolperiode ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september

9 3 BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over het onderwijs in rekenen-wiskunde en worden de oordelen op de indicatoren toegelicht. Ook geeft de inspectie haar conclusie over de kwaliteit van dit onderwijs op de school. Algemeen beeld De inspectie constateert dat de opbrengsten van het onderwijs in rekenenwiskunde op De Kameleon op het niveau liggen dat mag worden verwacht. Er zijn diverse indicatoren die aan het niveau van de opbrengsten bijdragen, met name het leerstofaanbod en de onderwijstijd. De zorg en begeleiding draagt echter in onvoldoende mate bij en ook bij het didactisch handelen van de leraren plaatst de inspectie kanttekeningen. Toelichting Opbrengsten Het oordeel over de resultaten voor rekenen-wiskunde aan het einde van de schoolperiode baseert de inspectie op gegevens van een landelijk genormeerde eindtoets van de afgelopen drie schooljaren, afgezet tegen de gegevens van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten als voldoende, omdat deze in 2007 beantwoorden aan de verwachtingen. De voorgaande jaren was dit niet het geval. Om de resultaten tijdens de schoolperiode te kunnen waarderen, worden de resultaten gebruikt van genormeerde, methodeonafhankelijke toetsen in de groepen 2, 4 en 6. De inspectie komt tot de conclusie dat de tussentijdse leerresultaten voor rekenen-wiskunde eveneens als voldoende kunnen worden beoordeeld, hoewel deze in groep 2 sterk achterblijven. Ook hier geldt dat de resultaten van de voorgaande jaren niet voldoende zijn. Omdat zowel de eindopbrengsten als de tussentijdse opbrengsten dit jaar op niveau zijn, heeft de inspectie de kwaliteitszorg met betrekking tot rekenenwiskunde niet beoordeeld. Onderwijsleerproces Het leerstofaanbod voor rekenen-wiskunde voldoet aan de kerndoelen en biedt voldoende mogelijkheden tot afstemming op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. Slechts bij hoge uitzondering krijgen leerlingen de leerstof niet aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. Er is sprake van een doorgaande lijn in het aanbod, waarbij voor de groepen 1 en 2 een jaarplanning is opgesteld. De overige groepen volgen de methode. De geplande lestijd wordt daadwerkelijk besteed aan de lesdoelen. Het taakwerk biedt mogelijkheden voor differentiatie in onderwijstijd, afhankelijk van de onderwijsbehoeften van groepjes en/of individuele leerlingen, waar nodig aan de hand van handelingsplannen. De inspectie heeft echter niet de indruk dat het taakwerk in alle groepen op dezelfde wijze wordt opgezet. Dit punt komt terug in de meerjarenplanning van de school. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september

10 Het didactisch handelen van de leraren leidt in alle groepen tot een actieve betrokkenheid van de leerlingen. Er wordt over het algemeen geconcentreerd en taakgericht gewerkt. De leraren geven een heldere uitleg van de leerstof en de opdrachten. De lesdoelen worden verduidelijkt, maar niet altijd wordt gecontroleerd of deze ook worden bereikt. Ook plaatsen niet alle leraren de opdrachten in een context van betekenisvolle probleemsituaties. Hoewel er veelal sprake is van interactieve instructie- en werkvormen, is indicator 6.5 toch als onvoldoende beoordeeld. Er komt meestal slechts één strategie aan bod, zodat niet kan worden gereflecteerd op verschillende oplossingsmethodes. Verbeteracties op dit punt staan voor dit cursusjaar op het programma. De leraren administreren de vorderingen van de leerlingen op een overzichtelijke manier. De afstemming van met name de instructie op verschillen tussen leerlingen wordt niet in elke groep gerealiseerd. Er is overwegend sprake van een klassikale aanpak. De school heeft dit aspect (nog) niet meegenomen in haar meerjarenbeleidsplan. Een tweetal indicatoren is in het kader van het landelijk onderzoek rekenenwiskunde toegevoegd aan het gebruikelijke waarderingskader. De eerste indicator betreft de inzet van leer- en hulpmiddelen. De inspectie signaleert dat in voldoende mate van deze middelen gebruik gemaakt wordt. De tweede indicator betreft het analyseren van de vorderingen van de leerlingen om eventueel te komen tot een bijstelling van het onderwijsleerproces. De inspectie constateert dat dit in onvoldoende mate gebeurt. Noch de leerinhoud, noch de aanpak wordt substantieel aangepast op grond van dergelijke analyses. Zorg en begeleiding De leer- en ontwikkelingsprogressie van de leerlingen wordt geregistreerd met een pakket van instrumenten, dat passend is bij de kenmerken van de leerlingenpopulatie. Dit pakket wordt zowel in de groepen 1 en 2 als in de leerjaren erna gehanteerd. De verzamelde gegevens over het actuele leer- en ontwikkelingsproces van de leerling voor wat betreft rekenen-wiskunde worden in onvoldoende mate geanalyseerd. In het groepsplan wordt wel vermeld welke leerlingen een speciale aanpak nodig hebben, maar dit wordt vanaf groep 3 echter voornamelijk organisatorisch vastgelegd. Niet duidelijk is op welke wijze geconstateerde belemmeringen worden weggenomen of op welke manier het bij de leerling passende leer- en ontwikkelingsproces op gang wordt gebracht. Daardoor kan slechts worden geconstateerd of de doelen, in termen van toetsuitslagen, gerealiseerd zijn, maar niet of het hulptraject adequaat was. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, o.b.s. De Kameleon, d.d. 13 september