RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK EMMA

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK EMMA School : Emma Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 10MZ Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 25 april 2006 Datum vaststelling : 22 juni 2006.

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 25 april 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs Emma in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw schoolontwikkeling en zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: Risico Inventarisatie en Evaluatie (Arbo), ouderenquête, enquête leraren, het jaarverslag t.b.v. het bestuur van de Emmaschool. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

6 De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2b, 3, 4, 6 en 7. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider(s). Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Emma Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

8 Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

9 Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

10

11 3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Uitgangssituatie De Emmaschool valt, samen met 3 andere protestants-christelijke basisscholen, onder de verantwoordelijkheid van de Stichting voor Protestants Christelijk Onderwijs Hillegersberg-Schiebroek. De directeuren van de vier scholen vormen het managementteam en voeren regelmatig overleg met het bestuur. De Emmaschool ligt in de wijk Oud-Hillegersberg, tegenover de middeleeuwse Hillegondakerk. Sinds 1996 wordt gebruik gemaakt van het naast de kerk gelegen schoolgebouw. In deze dependance zijn drie groepen ondergebracht. De school telt zo'n 300 leerlingen, voornamelijk woonachtig in de directe omgeving van de school. De laatste jaren is er een instroom op gang gekomen vanuit verder gelegen wijken. Dit heeft tot gevolg gehad dat ook de samenstelling van de leerlingenpopulatie is gewijzigd. In de groepen leidt dit tot een evenwichtige verdeling van leerlingen van verschillende nationaliteiten en verschillende achtergronden. De school maakt daar in haar onderwijs en de omgang met de leerlingen constructief gebruik van. Algemeen Uit een recente ouderenquête komt naar voren dat de ouders de Emmaschool waarderen met niet veel minder dan een 8. De leraren waarderen de school, waaronder het pedagogisch klimaat, het werkklimaat en de secundaire voorwaarden met een ruime 8. De inspectie komt tijdens het Periodiek Kwaliteit Onderzoek tot een vergelijkbare waardering. De kwalificatie 'voldoende' is ook naar het oordeel van de inspectie van toepassing op de meeste kwaliteitsaspecten die tijdens dit onderzoek zijn beoordeeld. Sommige aspecten, zoals zorg en begeleiding en het pedagogisch handelen, zijn met 'goed' gewaardeerd. Voor enkele onderdelen, zoals de kwaliteitszorg, komt de kwalificatie 'goed' binnen handbereik wanneer de school erin slaagt de gevolgde werkwijze verder aan te scherpen. Op de Emmaschool slaagt men erin de sterke punten van het onderwijs over een langere periode te behouden en daarnaast stap voor stap verbeteringen door te voeren. Dit leidt tot onderwijs dat voldoet aan de eisen die men daar anno 2006 aan stelt. Sterke punten betreffen de leeromgeving en de wijze waarop leraren en leerlingen met elkaar omgaan. Zowel groepsruimten als algemene ruimten zijn aantrekkelijk en verzorgd ingericht. In de groepen heerst een zeer positieve en ontspannen sfeer. Leraren weten, in de overigens grote groepen, de leerlingen goed tot hun recht te laten komen. Dit resulteert in alle groepen tot een grote betrokkenheid en tot interactieve werkvormen. Een punt waar de school zich verder in kan ontwikkelen betreft de verantwoordelijkheid van de leerling voor het eigen leerproces. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

12 Kwaliteitszorg Tijdens het Jaarlijks Onderzoek in 2004 stelde de inspectie vast dat op de Emmaschool gericht werd gewerkt aan verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Dit oordeel was gebaseerd op de systematische werkwijze die ten behoeve van het opstellen van het schoolplan was ingevoerd. Op basis van een interne quick scan is een meerjarenbeleidsplan opgesteld. Dit meerjarenbeleid wordt uitgewerkt in meer geconcretiseerde verbeterplannen per schooljaar en voorziet in regelmatige evaluatie en borging van bereikte resultaten. Nieuwe verbeteractiviteiten komen verder voort uit een ouderenquête, lerarenenquête, leerlingen- en teambesprekingen en de resultaten van de leerlingen. Een sterk punt van de school is de wijze waarop de leerlingenresultaten worden benut voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. De school acht het niet noodzakelijk gebruik te maken van een instrument op basis waarvan systematisch elk aspect van de schoolorganisatie tegen het licht kan worden gehouden. De inspectie is van oordeel dat een objectief instrument om het didactisch handelen in beeld te brengen een goede aanvulling zou kunnen betekenen. Jaarlijks brengen de scholen van de Stichting verslag uit aan het Bestuur. Deze verslaglegging is nog erg algemeen en legt onvoldoende relatie tussen voorgenomen en gerealiseerd beleid. De inspectie is van oordeel dat met aandacht voor aanvullend onderzoek van de eigen kwaliteit op het terrein van het didactisch handelen en een meer systematische verantwoording aan belanghebbenden de kwalificatie 'goed' binnen handbereik komt. Leerstofaanbod en tijd Het leerstofaanbod op de Emmaschool is eigentijds en stelt leraren in staat onderwijs te verzorgen dat past bij de leerlingenpopulatie. De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. Een sterk punt op deze school is het ICT onderwijs. Leerlingen in de hogere groepen tonen zich vaardig in het werken met de computer. Op de Emmaschool wordt voldoende onderwijstijd gepland en leraren maken efficiënt gebruik van de geplande tijd. In toenemende mate slagen de leraren er in de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen af te stemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen en schoolklimaat Zoals eerder in dit rapport al vermeld is weten leraren in de groepen een positieve sfeer te creeëren. De lokalen op de Emmaschool zijn niet bijzonder groot en het leerlingenaantal per groep ligt rond de 28. Dit vormt geen enkele belemmering om onderwijs te verzorgen waarin leerlingen zowel als groep als individueel goed tot hun recht komen. Binnen de beschikbare ruimte krijgen leerlingen de gelegenheid actief met elkaar naar oplossingen te zoeken en die te vergelijken en kunnen leerlingen elkaar hulp bieden. Leraren bevorderen in alle groepen dat leerlingen interesse voor elkaar tonen en geven veel positieve feed back. Zowel de leerlingen als de leraren geven aan zich op school veilig te voelen. Er zijn diverse regels en protocollen om ervoor te zorgen dat incidenten beperkt blijven. Maandelijks staat een (gedrags)regel centraal in alle groepen. Ook de ouders worden daarover geïnformeerd. De school heeft nog geen samenhangend veiligheidsbeleid. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

13 Didactisch handelen De lessen worden gekenmerkt door een duidelijke structuur. In alle groepen heerst een productieve en taakgerichte werksfeer die resulteert in een grote betrokkenheid van de leerlingen. Leraren geven heldere uitleg en besteden veel aandacht aan onderwijs in strategieën voor denken en leren. De vorderingen van de leerlingen worden systematisch gevolgd en hebben in de meeste gevallen directe consequenties voor de inrichting van het onderwijsleerproces in de volgende periode. Op de Emmaschool wordt op verschillende manieren gezorgd dat het onderwijs is afgestemd op geconstateerde onderwijsbehoeften. Zo wordt er gewerkt met groepsondersteuners, gekwalificeerde leraren die gedurende één of twee dagdelen per week beschikbaar zijn voor een bepaalde groep. De ondersteuning kan zowel binnen als buiten de groep plaatsvinden. Daarnaast slagen de leraren er in toenemende mate in hun onderwijs af te stemmen op relevante verschillen tussen leerlingen. In alle lessen zijn daarvan goede voorbeelden aangetroffen. Algemeen bieden leraren hun leerlingen de gelegenheid aan het werk te gaan wanneer zij zich daartoe in staat achten. In een aantal groepen werd een verlengde instructie op basis van een groepsplan verzorgd. Ook vindt afstemming plaats voor wat betreft de verwerking (omvang van de leerstof) en wordt rekening gehouden met tempoverschillen. Op de Emmaschool is voldoende aandacht voor leerlingen die bovengemiddeld presteren. Een aspect van het didactisch handelen dat naar het oordeel van de inspectie versterkt kan worden betreft de verantwoordelijkheid van leerlingen voor de organisatie van het eigen leerproces. Er zijn op de Emmaschool wel momenten waarop leerlingen zelfstandig werken, maar een duidelijke structuur daarvoor, met keuzemogelijkheden en ruimte voor het plannen en uitvoeren van activiteiten ontbreekt. Zorg en begeleiding De zorgstructuur is, mede door onverminderde inzet en deskundigheid verder versterkt. Zoals eerder in dit rapport is opgemerkt leiden de gegevens uit het leerlingenvolgsysteem regelmatig tot suggesties voor verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Dit is mogelijk omdat de leerlingengegevens zowel op het niveau van de individuele leerling, het groepsniveau als op schoolniveau in kaart worden gebracht. Opvallende zaken kunnen zo leiden tot suggesties voor verbeteringen op schoolniveau. De uitvoering van de zorg is, zoals ook hierboven aangegeven, op verschillende manieren georganiseerd. Zowel binnen als buiten de groep. In toenemende mate komt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bij de groepsleraren te liggen. Bij een groepsgrootte zoals die op de Emmaschool geldt, blijft externe ondersteuning, ondanks toenemende deskundigheid van de leraren, in veel gevallen gewenst. Op die manier wordt de planmatige uitvoering veilig gesteld. Op de Emmaschool worden de effecten van de zorg op alle niveaus nagegaan. Dit leidt tot regelmatige bijstelling van de individuele handelingsplannen en de groepsplannen maar ook, zoals eerder aangegeven, tot analyse van de aangeboden leerstof, toetsinhoud en moment van toetsafname en van het pedagogisch-didactisch handelen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

14 Resultaten en de ontwikkeling van de leerlingen De resultaten aan het einde van de schoolperiode liggen op de Emmaschool boven het te verwachten niveau. In 2005 en in 2006 lagen de resultaten ruim boven het landelijk gemiddelde. De school maakt gebruik van een methode sociaal vaardigheden en heeft de ontwikkeling van haar leerlingen op dit terrein een eerste maal in kaart gebracht. De inspectie onthoudt zich, op basis van deze eerste gegevensverzameling, van een uitspraak omtrent het niveau van de sociale vaardigheden. De resultaten gedurende de schoolloopbaan liggen rond het te verwachten niveau. Dit oordeel is gebaseerd op de resultaten voor technisch lezen in leerjaar 3 en 4, rekenen en wiskunde in leerjaar 4 en 6 en begrijpend lezen in leerjaar 6. Op de Emmaschool doorlopen de meeste leerlingen de school in beginsel binnen de verwachte periode van 8 jaar. Een langer verblijf in de kleuterafdeling komt voor maar blijft binnen de kritische grenzen die de inspectie daarvoor hanteert en is gebaseerd op heldere criteria. Het aantal leerlingen dat doubleert of wordt verwezen naar het speciaal basisonderwijs blijft op de Emmaschool beperkt. Het adequate volgsysteem van de school laat zien dat ook de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Emma