Het weetjesschrift. h e r s e n b r e k e r s. de Carrousel. Het enige echte verzamelwerk van 1 e graads. Openbare Basisschool

Transcriptie

1 Openbare Basisschool de Carrousel Baronstraat AR Landgraaf Tel: Fax: Postbus KC Landgraaf Het weetjesschrift Het enige echte verzamelwerk van 1 e graads h e r s e n b r e k e r s

2 - 1 - Inhoudsopgave Blz. 2 Voorwoord Blz. 3 Afronden Blz. 4 t/m 8 Breuken 4 Vereenvoudigen 5 Helen eruit halen 5 + en van gelijknamige breuken 6 + en van ongelijknamige breuken 7 X met breuken 8 : met breuken Blz Cijferhulpjes Blz. 11 Meneer van Dalen wacht op antwoord Blz. 12 De Euro ( ) Blz. 13 Groter dan of kleiner dan? Blz. 14 Kommagetallen Blz. 15 Fijn om te weten Blz Het metriek stelsel Blz Omtrek, oppervlakte, inhoud Blz. 20 Priemgetallen Blz. 21 Romeinse cijfers Blz. 22 Tijd, digitale tijd Blz. 23 Rekenweetjes Blz. 24 Afleiding en samenstelling Blz. 25 t/m 28 Ontleden Blz. 29/30 Het maken van een werktuk Blz. 31 t/m 34 Taalweetjes Blz. 35/36 Studerend Lezen Blz. 37/38 Woordbenoemen Blz. 39 t/m 41 Werkwoordspelling Blz. 42 t/m 45 Spelling niet-werkwoorden Blz. 46 Leren studeren, hoe maak ik huiswerk. Blz. 47 Procenten Blz. 48 Nog meer over procenten

3 - 2 - Voorwoord Je bent nu in het bezit van het zogenaamde weetjesschrift. In dit boekje vind je een aantal wetenswaardigheden met betrekking tot rekenen, taal, lezen en enkele andere vakken. Deze weetjes zul je uiteindelijk (in februari groep 8) moeten kennen en kunnen toepassen. Een aantal zul je waarschijnlijk al onder de knie hebben. Daarbij heb je dit boekje dan ook niet nodig. Bij andere onderdelen die nog niet of nauwelijks aan bod geweest zijn of waarbij je het niet meer zeker weet, kun je wel van dit weetjesschrift gebruik maken. Je kunt dit schriftje dus zien als een soort naslagwerk, dat je alleen dan gebruikt wanneer je iets niet of niet zeker meer weet. Voor in dit boekje vind je de inhoudsopgave, altijd gemakkelijk wanneer je iets moet opzoeken. Maak er dan ook gebruik van!!! Tot slot raden wij je met klem aan om dit boekje altijd bij de hand te hebben! Zorg dat je er gebruik van kunt maken tijdens de lessen op school, maar ook wanneer je thuis je huiswerk moet maken. Neem het schriftje dus iedere dag mee naar school en daarna weer mee naar huis. Kom je er - ondanks dit boekje - nog niet uit, vraag dan je meester om extra uitleg. Veel succes met je (huis)werk!!!

4 - 3 - Afronden We breien er een eind aan Sommige getallen eindigen niet precies op een rond getal. In zo n geval kan het nodig zijn om af te ronden. Bij dit afronden moet je met de volgende afspraken rekening houden: Afspraak 1: Afspraak 2: Afspraak 3: Afspraak 4: Afspraak 5: Wanneer je een getal op bijvoorbeeld 2 plaatsen achter de komma moet afronden, dan kijk je daarvoor naar het daaropvolgende cijfer (in dit geval dus het derde cijfer achter de komma). Is het cijfer een 5, 6, 7, 8 of 9 dan rond je af naar boven. Is het cijfer een 0, 1, 2, 3 of 4 dan rond je af naar beneden. Afronden naar boven betekent dat het laatste cijfer van het getal dat je gaat opschrijven er 1 meer wordt. Afronden naar beneden betekent dat het laatste cijfer van het getal dat je gaat opschrijven niet verandert en dus gelijk blijft! Bijvoorbeeld: Het getal 3,773 moet ik op 1 plaats achter de komma afronden. Ik kijk dus naar het tweede getal achter de komma (en dat is een 7)! Een 7 betekent: afronden naar boven! Afronden naar boven betekent dat het laatste cijfer van het getal dat je gaat opschrijven er 1 meer wordt. Het getal wordt dus: 3,8

5 - 4 - Breuken 1 4 A. Vereenvoudigen Soms is het mogelijk om de noemer van een breuk kleiner of eenvoudiger te maken. Dit vereenvoudigen doen we met behulp van het schema. Ik kan vereenvoudigen wanneer ik BOVEN en ONDER de breukstreep door hetzelfde getal kan delen!!! Vereenvoudigen is verplicht. Met andere woorden: je blijft altijd proberen of het kan! Bijvoorbeeld: :2 2 1 Zowel de TELLER als de 8 4 noemer zijn deelbaar door 2!!! :2

6 - 5 - B. HELEN uit de breuk halen Ook dit is verplicht. Wanneer de TELLER groter is dan de NOEMER, moet ik een hele uit de breuk halen! Een hele is een breuk waarbij de teller en de noemer gelijk zijn!!! 1= 1= 1= 1= Maar: = 1 = 1 = 1 Optellen en aftrekken bij breuken A. Gelijknamige breuken Een gelijknamige breukensom is een som waarbij je te maken hebt met gelijke noemers. Het optellen en aftrekken van dit soort sommen is niet zo moeilijk! Je hoeft namelijk alleen maar met de tellers te werken. Bijvoorbeeld: + = + = Afspraak 1: Afspraak 2: De noemer verandert dus niet! Let wel op het eruit halen van de helen!!! Bijvoorbeeld: + = = 1

7 - 6 - B. Ongelijknamige breuken Deze sommen vragen wat meer werk. Dat komt doordat de noemers van de breuken NIET gelijk zijn. Wij moeten ervoor gaan zorgen dat dat wel het geval wordt. We doen dat d.m.v. GELIJKNAMIG MAKEN. Onthoud dus: Wanneer de noemers ongelijk zijn, mag ik NIET optellen of aftrekken!!! De noemers zijn ONGELIJK. Ik mag Bijvoorbeeld: + =??? geen tellers bij elkaar doen. We gaan nu een noemer zoeken waarin de twee andere noemers passen. Dat kan ook één van de noemers zijn die je al hebt!!! Bij deze som lukt dat niet. Wanneer je de twee noemers met elkaar VERMENIGVULDIGT, krijg je altijd een noemer waarin de andere twee passen. In dit geval vind je de noemer: Tiende (5 x 2 = 10) Verander nu met het schema de twee breuken in breuken met de noemer tiende! Daarna optellen. x5 x = x5 x2

8 - 7 - Vermenigvuldigen met breuken A. Een breuk met een heel getal 7 x = Vermenigvuldig het hele getal met de teller. De noemer verandert dus NIET! Denk wel altijd aan het eruit halen van de helen. Tot slot als dat kan ook nog vereenvoudigen. = 3 Bij de voorbeeldsom kun je 3 vereenvoudigen tot 3 (teller en noemer delen door 4) B. Twee breuken met elkaar vermenigvuldigen Onthoud dat je breuken vermenigvuldigt door zowel de tellers als de noemers met elkaar te vermenigvuldigen. Voer altijd de volgende stappen uit: Stap 1: Wegstrepen (als dat kan tenminste)! Let op! Een teller tegen een noemer. Zowel de teller als de noemer moeten door hetzelfde getal deelbaar zijn (eigenlijk vereenvoudig je dus). 1 Bijvoorbeeld: x = x = x 3 Stap 2: Het vermenigvuldigen: De tellers 1 x 2 = De noemers 8 x 3 = Stap 3: Uitkomst vereenvoudigen! Zowel teller als noemer delen door hetzelfde getal! = (:2)

9 - 8 - Delen met breuken A. Een breuk delen door een heel getal : 6 = Deel de teller door het hele getal. De noemer verandert dus NIET! Ook bij deze sommen indien nodig de helen eruit halen en vereenvoudigen!!! B. Een breuk delen door een andere breuk Onthoud dat je breuken deelt aan de hand van de volgende regel: DELEN IS VERMENIGVULDIGEN MET HET OMGEKEERDE Voer altijd de volgende stappen uit: Stap 1: Wissel hele getallen in je breuk in voor stukken. 3 = Stap 2: Keer de tweede breuk om!!! En : wordt x!!! 3 : = : = x Stap 3: Stap 4: Wegstrepen (als dat kan tenminste)! Let op! Altijd een teller tegen een noemer. Beide moeten deelbaar zijn door hetzelfde getal. 2 3 : = x = 1 Vermenigvuldigen! Let op! De tellers met elkaar en de noemers met elkaar! 3 : = : = x = x = Stap 5: Indien mogelijk de helen eruit halen = 4 Stap 6: Indien mogelijk vereenvoudigen 4 = 4 (:2)

10 - 9 - Cijferhulpjes Algemeen: - Netjes werken voorkomt slordigheidsfoutjes. - Lijnen trek je met potlood en liniaal - Concentratie is bij cijferen erg belangrijk. Een klein rekenfoutje zorgt ervoor dat de hele som fout is. A. Cijferend optellen Zorg ervoor dat alle getallen goed onder elkaar staan (losse onder de losse, tientallen onder de tientallen enz.). Vergeet de cijfers die je moet onthouden niet! Soms is het handig om eerst die cijfers bij elkaar te tellen die mooi passen, die samen een tiental vol maken (bijvoorbeeld 5+5, 7+3) B. Cijferend aftrekken Ik moet lenen wanneer het bovenste cijfer kleiner is dan het cijfer dat eraf moet: Pas op met 0 posities. Wanneer er bij meerdere naast elkaar staande nullen geleend moet worden, wordt de laatste nul een tien en de rest een negen! Als ik leen, krijg ik er altijd 10 bij! Wordt er bij mij geleend, dan raak ik er 1 kwijt!

11 C. Cijferend vermenigvuldigen Ken de tafels!!! Denk aan het onthouden!!! Denk bij het eindschema aan het doorstrepen en opschrijven van de nul(len) Cijferend X met decimale getallen is precies hetzelfde als een X som zonder kommagetallen. Wel aan het einde van de som de komma op de juiste plek zetten! Die plek vind je door het aantal plaatsen achter de komma te tellen. Doe dit bij beide getallen, tel samen en dan weet je hoeveel cijfers je achter de komma in je antwoord moet hebben!!! 3,07 20, , D. Cijferend delen Ken de tafels!!! Gebruik de schatmethode door mooie, ronde getallen te zoeken die in de buurt liggen (tafels!!!). Bijvoorbeeld: 2376:57= 2400:60= Voordelen: - Je hebt een stok achter de deur bij het antwoord - Je weet hoe groot je beginstap ongeveer moet zijn Ken je de volgende nog?? Eerst : dan X, dan en dan aanhalen Kun je aanhalen, dan weer van vooraf aan. Kun je niet meer aanhalen, dan is de som klaar. Als je na het werk een uitkomst krijgt die groter is dan de deler, dan weet je dat er iets fout moet zijn! Bij het werken met komma s in de getallen moet je er altijd voor zorgen dat de komma in de deler (VOOR de schuine streep) weggewerkt wordt. Op het moment dat je in zo n som de komma in het deelgetal (tussen de schuine strepen) tegenkomt, schrijf je de komma ook in het antwoord!!! 3,72/57,3\ 372/5730\

12 Ezelsbruggetje M(eneer) = machtsverheffen V(an) = vermenigvuldigen x D(alen) = delen : W(acht) = worteltrekken O(p) = optellen + A(ntwoord) = aftrekken - Wanneer je in een opgave meerdere verschillende handelingen moet doen, maak je gebruik van Meneer Van Dalen Wacht Op Antwoord. Let op!!! Wanneer er haakjes in de som staan, altijd eerst de som tussen de haakjes uitrekenen. Om nooit te vergeten!!! 1 dozijn = 12 stuks 1 gros = 12 dozijn 1 gros = 144 stuks

13 De Euro Welke munten kennen wij eigenlijk? Muntstuk Waarde Muntstuk Waarde 2,- 0,10 1,- 0,05 0,50 0,02 0,20 0,01 Verder kennen we de briefjes van 5,- 10,- 20,- 50,- 100,- 200,- 500 Let bij geldsommen op de volgende afspraken: Afspraak 1: Gebruik bij geldsommen altijd het - teken en de, (komma) Afspraak 2: Let op dat er nooit meer dan 2 cijfers achter de komma staan

14 Groter dan of kleiner dan > betekent: is groter dan < betekent: is kleiner dan = betekent: is gelijk aan > < = < K van kleiner dan

15 Kommagetallen 3.462,738 0,123 = Honderddrieëntwintig duizendsten 0,73 = Drieënzeventig honderdsten 0,5 = Vijf tienden Afspraak 1: Links van de komma staan de hele getallen Afspraak 2: Rechts van de komma staan getallen kleiner dan 1 Afspraak 3: Wanneer je + of doet met kommagetallen, zorg er dan altijd voor dat de komma s onder elkaar staan! Afspraak 4: Je kunt kommagetallen ook als een breuk schrijven! 0,5 = ½ 0,125 = 1/8 0,25 = ¼ 0,1 = 1/10 0,75 = ¾ 0,2 = 2/10 =1/5

16 Fijn om te weten jaar = 12 maanden 1 jaar = 4 kwartaal 1 kwartaal is 3 maanden 1 jaar = 52 weken 1 jaar = 365 dagen Een schrikkeljaar is 366 dagen (één keer in de vier jaar heeft februari 29 dagen; het jaartal moet te delen zijn door 4!) De namen van de 12 maanden Januari 31 dagen Februari dagen 1 e kwartaal Maart 31 dagen April 30 dagen Mei 31 dagen 2 e kwartaal Juni 30 dagen Juli 31 dagen Augustus 31 dagen 3 e kwartaal September 30 dagen Oktober 31 dagen November 30 dagen 4 e kwartaal December 31 dagen Wanneer je niet meer zeker weet uit hoeveel dagen een bepaalde maand bestaat, maak dan gebruik van je vuisten: Óp een knokkel 31 dagen, ertussen 30 dagen. Let op: februari heeft 28 of 29 dagen

17 Het metriek stelsel km hm dam m + 0 of komma 1 plaats naar rechts dm - 0 of komma 1 plaats naar links cm mm Afspraak 1: Afspraak 2: Afspraak 3: Afspraak 4: Afspraak 5: Deze trap geldt voor: lengtematen, gewichten en liters Wat gebeurt er nu wanneer ik met oppervlaktematen bezig ben? Dan is iedere stap 2 nullen waard of moet de komma 2 plaatsen verschoven worden. En wat gebeurt er bij inhoudsmaten? Je raadt het al, dan is iedere stap 3 nullen waard of moet de komma 3 plaatsen verschoven worden. Altijd eerst nullen wegwerken, daarna pas met de komma schuiven. 1 dm3 = 1 liter Afspraak 6: 1 ha = 1 hm 2 1 a = 1 dam 2 1 ca = 1 m 2

18 En verder Omtrek = lengte + breedte + lengte + breedte m = meter Lengte Breedte Breedte Lengte Oppervlakte = lengte X breedte m 2 = vierkante meter Lengte Breedte Inhoud = lengte X breedte X hoogte m 3 = kubieke meters Hoogte Lengte Breedte?

19 Omtrek, oppervlakte, inhoud Omtrek Wanneer ik de omtrek van een figuur wil berekenen, dan wil ik weten welke afstand ik af moet leggen wanneer ik helemaal om het figuur heen loop. Ik meet dan alle afstanden van ieder recht stuk en tel deze afstanden bij elkaar op. Afspraak 1: Het antwoord geef ik altijd in lengtematen. Bijvoorbeeld: meter (m), centimeter (cm), kilometer (km), enz. Afspraak 2: Soms heeft zo n figuur een mooie vorm met gelijke zijden. Bijvoorbeeld: een rechthoek ( ). Bij een rechthoek bereken je de omtrek door: 2 X de lengte + 2 X de breedte (of: lengte + breedte + lengte + breedte)!!! Afspraak 3: Een nóg mooier figuur is het vierkant ( ). Deze heeft 4 gelijke zijden. Wanneer je dus de lengte van een zijde weet, weet je genoeg. Bereken de omtrek van een vierkant door: 4 X de lengte Oppervlakte Wanneer ik de oppervlakte van een figuur wil berekenen, moet ik kijken naar wat zich binnen de lijnen van het figuur bevindt. Bij onregelmatige figuren is het vaak moeilijk om precies aan te geven hoeveel de oppervlakte is. Er wordt dan vaak gewerkt met schatten. Afspraak 1: Afspraak 2: Afspraak 3: Bij mooie figuren zoals bijvoorbeeld rechthoeken bereken je de oppervlakte door: lengte X breedte. Het antwoord geef ik altijd in vierkante (meter, decimeter, centimeter enz.). Dit vierkante geef ik aan door er een 2 bij te zetten (m 2, dm 2, cm 2, mm 2, enz.) Let op!!! 1 HECTARE = 1 vierkante hm (hm 2 ) 1 ARE = 1 vierkante dam (dam 2 ) 1 CENTIARE = 1 vierkante m (m 2 )

20 Inhoud Wanneer ik de inhoud moet berekenen, wil ik weten hoeveel ergens in kan of hoeveel ergens in zit. Bijvoorbeeld: Hoeveel water zit er in dat zwembad? Afspraak 1: Afspraak 2: Afspraak 3: Let op!!! Inhoud bereken ik door: lengte X breedte X hoogte. Het antwoord geef ik aan met kubieke (meter, decimeter, centimeter enz.). Dit kubieke geef ik aan door er een 3 bij te zetten (m 3, dm 3, cm 3, mm 3, enz.) 1 liter is hetzelfde als 1 kubieke dm 1 LITER = 1 kubieke decimeter (dm 3 )

21 Priemgetallen Dit zijn getallen die alleen deelbaar zijn door het getal 1 en zichzelf!!! 17 is een priemgetal, omdat je 17 alleen kunt delen door 1 en door 17. Het getal 1 zelf is geen priemgetal.

22 Romeinse cijfers De Romeinen gebruikten de volgende cijfers: I = 1 V = 5 X = 10 L = 50 C = 100 D = 500 M = 1000 Afspraak 1: Afspraak 2: Afspraak 3: Wanneer er meerdere cijfers in een Romeins getal voorkomen, moet je ze altijd lezen van groot naar klein. Begin dus altijd met het cijfer met de grootste waarde. Een cijfer met een kleinere waarde dat VÓÓR een cijfer met een grotere waarde staat, TREK JE ERAF! Bijvoorbeeld: CM = = 900 Staat het cijfer ERACHTER, dan TEL je de waarde ERBIJ OP! Bijvoorbeeld: MC = = 1100 Wanneer een cijfer meer dan één keer voorkomt, tel je het aantal keren en de waarde ervan. Bijvoorbeeld: MCCC = x 100 = 1300

23 Tijd 1 etmaal = 24 uur (dag en een nacht) 1 uur = 60 minuten, 4 kwartier of 3600 seconden 1 kwartier = 15 minuten 1 minuut = 60 seconden De KORTE WIJZER geeft altijd de UREN aan. De LANGE WIJZER geeft altijd de MINUTEN aan. Digitale tijd Zoals je weet, kan de tijd ook aangegeven worden met cijfers. Let hierbij op de volgende afspraken: Afspraak 1: De cijfers VOOR de dubbele punt (:) geven de UREN aan. Dit kunnen de cijfers 0 t/m 23 zijn. Afspraak 2: De cijfers NA de dubbele punt geven de MINUTEN aan. Dit kunnen de cijfers 0 t/m 59 zijn. Afspraak 3: Van 0:00 tot 12:00 is van middernacht tot 12 uur s middags. Afspraak 4: Van 12:00 tot 0:00 is van s middags tot middernacht. Afspraak 5: Bij het lezen van een digitale tijd is het nodig om aan te geven of het 3 uur s nachts of s middags is!!! 3 uur s nachts wordt aangegeven met: 3:00 3 uur s middags wordt aangegeven met: 15:00 Afspraak 6: Moet je een tijd lezen die groter is dan 12 uur, trek er dan voor het gemak 12 uren van af! Bijvoorbeeld: 16:30 (16 12 = 4) is 4 uur + 30 minuten s middags, ofwel half vijf.

24 Rekenweetjes Wat bedoelen ze ook alweer met de SOM? het VERSCHIL? het PRODUKT? het QUOTIËNT? De uitkomst van een + of ERBIJsom De uitkomst van een of ERAFsom De uitkomst van een X of KEERsom De uitkomst van een : of DEELsom

25 Afleiding en Samenstelling Een a f l e i d i n g is een woord dat van een ander woord gemaakt is. Er is dan iets voor ( voorvoegsel ) of achter (achtervoegsel ) gezet. Bv: V R I E N D VRIENDelijk VRIENDje bevriend Een s a m e n s t e l l i n g is een woord dat uit 2 of meer delen bestaat en waarvan ieder deel ook alleen een goed nederlands woord is. Bv: deurmat deur mat Vulpen vul pen Voetbal voet bal

26 Ontleden Zinnen bestaan uit delen, stukken. Die ZINSDELEN moet je kunnen opsporen en een naam kunnen geven. Hoe dat in z n werk gaat leer je op de volgende pagina s. a) de persoonsvorm!!! Kun je op drie manieren herkennen. 1) De VRAAGPROEF Als je een zin vragend maakt komt de PV aan het begin van de zin te staan. Deze manier werkt niet als de zin een VRAAGZIN is. ( Als de zin begint met een woordje zoals WIE>>WAT>>WANNEER enz. 2) De TIJDPROEF. Als je een zin van de T.T in de V.T. zet verandert een woord, dat woord is de PV. 3) De GETALSPROEF.Als je in plaats van met 1 persoon iets met meerdere personen doet is het woord dat dan ook in de zin verandert de PV. Voorbeeld bij 1: De hond sluipt door het bos. Sluipt de hond door het bos? Voorbeeld bij 2: De hond sluipt door het bos De hond sloop door het bos. Voorbeeld bij 3: De hond sluipt door het bos. De honden sluipen door het bos. En dan nog even dit: ***De P.V komt in iedere goede nederlandse zin voor. ***De P.V. is altijd een WERKWOORD of doe-woord. ***De P.V is altijd 1 woord. ***De P.V vormt samen met het onderwerp de ZINSKERN

27 b) HET O N D E R W E R P Kun je vinden door jezelf de volgende vraag te stellen Diegene (datgene) die (dat) Persoonsvorm. Het antwoord dat je op die vraag krijgt is het onderwerp!!!! Voorbeeld: De man met die rode neus heeft een geruite zakdoek. P.v= HEEFT ( vraag, tijd of getalproef) Vraag: Diegene die heeft? Antwoord: De man met die rode neus. Let op: ***schrijf ook de kleine woordjes op, die horen er ook bij. ***samen met de P.V vormt het onderwerp de ZINSKERN. c) HET werkwoordelijk GEZEGDE Soms staan er in een zin meerdere werkwoorden. Een van die doewoorden is de P.V, dat weten we al. Om die andere werkwoorden ook een plek te geven is er het werkw. Gezegde. Het gezegde bestaat altijd uit de P.V Als er nog meer werkwoorden in de zin staan, horen die ook bij het werkw. Gezegde. Zijn er geen andere werkw. in de zin, dan is de P.V. en het Werkw.Gezegde hetzelfde. VOORBEELD De man loopt naar huis De man heeft 6 uur gewerkt. P.V= loopt P.V=heeft W.Gezegde=loopt W.Gezegde=heeft gewerkt

28 d) BEPALING VAN H O E DANIGHEID Je vindt dit zinsdeel door: *jezelf de HOE vraag te stellen. *maak weer gebruik van de zinskern. Voorbeeld: De man liep strompelend naar de brievenbus. Vraag: Hoe liep de man? Antwoord: strompelend. Het hoe-deel is dus: strompelend e) DE BEPALING VAN WAAROM Je vindt dit zinsdeel door: *jezelf de WAAROM vraag te stellen. *ook nu weer de zinskern ( pv + onderwerp) inzetten. *het waarom-deel begint heel vaak met het woordje OMDAT. Voorbeeld: De man liep strompelend omdat hij zich pijn gedaan had. Vraag: Waarom liep de man strompelend? Antwoord: Omdat hij zich pijn gedaan had. HET MEEWERKEND VOORWERP Het meest onbekende, maar toch. Ook dit zinsdeel kun je vinden door: *gebruik te maken van de woordjes AAN en VOOR. kijk in een zin voor welk zinsdeel de woordjes AAN of VOOR weggelaten of ervoor geplaatst kunnen worden. Voorbeeld: Hij geeft Piet een koekje. Hij geeft AAN Piet een koekje. Piet= meewerkend voorwerp Voorbeeld: Moeder koopt V O O R haar dochter een spijkerbroek. Moeder koopt haar dochter een spijkerbroek. Haar dochter= meewerkend voorwerp.

29 En dan nog even dit. ALGEMEEN!!!!! *Wanneer je een zin moet gaan ontleden,..begin dan eerst de zin te knippen, in stukken te verdelen...zoek dan altijd eerst 1: de PERSOONSVORM, dan 2: het ONDERWERP, dan 3: het WERKWOORDELIJK GEZEGDE. ****In een goede nederlandse zin komen 1,2 en 3 altijd voor..kijk daarna welke zinsdelen nog geen naam hebben en zorg ervoor dat ze de naam die bij ze past, krijgen!!! Kies daarbij uit: 4: lijdend voorwerp 5: meewerkend voorwerp 6: bepaling van tijd 7: bepaling van plaats 8: bepaling van hoedanigheid 9: Bepaling van waarom..let op!! ***4 t/m 9 hoeven niet perse in iedere zin voor te komen. ***4 t/m 9 kan vaker dan 1 keer in dezelfde zin staan. Tot zover het ontleden op de basisschool. In het voortgezet onderwijs Krijg je nog meer ontleedweetjes over je uitgestrooid. Verheug je er maar vast op!!!! GOED KUNNEN ONTLEDEN IS ERG BELANGRIJK, OOK IN DE VREEMDE TALEN KRIJG JE ER VEEL MEE VAN DOEN!!!!!

30 Het maken van een werkstuk In 4 stappen Stap 1: kies een onderwerp dat: ** je interesse heeft **waar je graag meer over wilt weten Stap 2: Verzamel materialen. **Waar??..in de BIEB,..documentatiecentrum,..uit je eigen hoofd,..computer ( kennisnet, internet etc. )..musea,..bij een deskundige,..door informatiepakket aan te vragen dmv. een telefoontje of t schrijven van een brief **Welke?.. geschreven tekst,..plaatjes,.. foto s,..voorwerpen,..tekeningen,..krantenknipsels,..videofilms etc. Stap 3: Sorteer de materialen **Hoe??..In de eerste plaats alles lezen..maak daarna een plan..ordening aanbrengen in de veelvoud van materiaal. Doe dat als volgt: **zet de materialen per onderdeel (hoofdstuk) bij elkaar **over welke onderdelen van mijn onderwerp ga ik het hebben? **zoek plaatjes, illustraties bij de gekozen tekst.

31 Stap 4: Het uitschrijven van je werkstuk Nu je je keuze gemaakt hebt, kan het op papier zetten beginnen. Hierbij mag je gebruik maken van een tekstverwerker, maar een goed verzorgd handschrift is ook niet lelijk. Hou wel rekening met de volgende werkafspraken. **Zorg voor een goede opbouw van je werkstuk...begin met een VOORBLAD...dan een INHOUDSOPGAVE..vervolgens de INLEIDING..dan een aantal HOOFDSTUKKEN..en je eindigt met een SLOTWOORD **Let op S P E L L I N G **Zorg dat je werkstuk er aangekleed uitziet (plaatjes, tekeningen ) **Werk eerst in het KLAD, daarna in het NET uitwerken. **Wanneer je samen aan een werkstuk werkt, GOEDE AFSPRAKEN maken!!!! **Zorg dat je TIJDIG aan je werkstuk begint. **Zorg voor werk in de klas tijdens het werkstukuurtje!!! **En dan tot slot Schrijf nooit zomaar een stuk tekst uit een boek over, schrijf altijd in je eigen woorden op wat je gelezen hebt. Eerst een stuk lezen, dan daarna in je eigen woorden daar een samenvatting van maken!!

32 Taalweetjes. In het taalonderwijs kom je allerhande kreten tegen waarvan je de betekenis moet kennen. In dit deel van het weetjesschrift staan er een aantal bij elkaar gezet. S Y N O N I E M E N zijn: verschillende woorden die ongeveer hetzelfde betekenen. H O M O N I E M E N zijn: woorden die verschillende betekenissen kunnen hebben Om dit te oefenen even een synoniemenpuzzeltje Gebruik de letters uit het woord T O N E E L S P E L om woorden te vormen die de onderstaande betekenis hebben. Op de stip achter de eerste letter, die al voorgedaan is, moet EEN letter uit het woord toneelspel worden ingevuld. Meer letters invullen dan er stippen zijn mag dus niet. T.. = VAT L.. = LES P = VACHT E =NUTTIGEN S. =KEI S.. =KIER L. =VOORJAAR P... =GELD P = KAT P = VEERBOOT L. =TAILLE L.. =VERWONDING

33 Taalweetjes op een rijtje gezet. 01 MEERKEUZEVRAGEN gaan meestal over F E I T E N. 02 Voor een goede ALFABETISCHE VOLGORDE moet je ook letten op de 2 e, 3 e of volgende letter. Dat doe je wanneer de 1 e letter(s) gelijk aan elkaar zijn. 03 AFKORTINGEN bij een woord in het WOORDENBOEK geven veel informatie over het woord. De betekenis van die AFKORTINGEN kun je voorin het woordenboek vinden of aan het begin van een nieuwe letter. 04 Een KOPJE geeft het belangrijkste uit een tekst aan. 05 Als het kan moet je proberen van 3 saaie, korte zinnen EEN lange, levendige zin te maken. 06 Als je een zin in stukken verdeelt, moet je ZO WEINIG MOGELIJK keren knippen. 07 Voor de persoonsvorm kan maar EEN ZINSDEEL staan. 08 SYMBOLEN zijn gemakkelijk herkenbare tekens met een vaste betekenis. Het zijn eenvoudige tekeningen die iedereen snel kan begrijpen zonder dat je woorden gebruikt. 09 LOKKERS zijn bedoeld om de aandacht te trekken. Lokkers zijn niet alleen tekeningen of foto s, Ook krantenkoppen en onderschriften kunnen als lokker bedoeld zijn. 10 Een INTERVIEW is een vraaggesprek. Goede vragen voor een interview zijn vragen waardoor je veel INFORMATIE krijgt. 11 Een FOUT: wat je zegt is niet waar,maar je weet dat niet. Een LEUGEN: wat je zegt is niet waar en je weet zelf heel goed dat het niet waar is. Een FEIT: wat je zegt is waar, je kunt het bewijzen. Een FEIT is vaak te controleren, een MENING daarentegen vaak niet. 12 Hoe verzamel je INFORMATIE??? **info kun je uit een boek halen door eerst goed naar de illustraties te kijken en dan te lezen wat erbij staat. **Wat je niet weet kun je aan iemand vragen die het goed weet, in plaats van het op te zoeken.

34 **Als er in een informatieve tekst niets nieuws of interessants te vinden is, kun je beter andere informatie gaan zoeken. **aantekeningen maken en plaatjes kopiëren of tekenen hoort ook bij het maken van een werkstuk. 13. LIJDEND VOORWERP, weet je het nog?? Vind je door. ( zie ontleden!!)..sommige werkwoorden hebben een lijdend voorwerp bij zich...bij het werkwoord ZIJN kan NOOIT een lijdend voorwerp staan!! 14. Het Nederlands neemt veel woorden over uit andere talen. Deze woorden noemen we L E E N W O O R D E N. Voorbeelden: goal, trottoir, t-shirt, cartoon. 15. Om een zin ONTKENNEND te maken kun je woorden gebruiken als: nee, niet, geen, niets, niemand,nergens, nooit. Het kan ook met de VOORVOEGSELS mis-, en on- en het ACHTERVOEGSEL loos. 16. ENKELVOUD en MEERVOUD We weten allemaal wel wat dat is. Maar wist je ook dat enkelvoud niet altijd: èèn is!!!!!! In een uitlegtekst kan de slang betekenen: alle slangen. 17 Je kunt op veel manieren COMMUNICEREN. Iets te schrijven is er een van!! Om een goed verhaal, een recensie of een beschrijving op papier te kunnen zetten volgen hieronder een aantal hulpjes!!!! **Denk bij het schrijven van b.v een verslag altijd aan de 5 W s en de H. (Wie, Wat, Waar, Waarom, Wanneer, Hoe) **Schrijf in een VERHAAL het spannendste niet het eerst. **Als je eerst een klad-tekst schrijft, kun je nog verbeteringen aanbrengen. **In een verhaal is een goede Inleiding en een goed Slot erg belangrijk. **Een Verhaal kun je op meer dan 1 manier vertellen. De ene versie is dan niet beter of slechter dan de andere, alleen anders. **Een INTERVIEW of VRAAGGESPREK gaat het meestal om EEN HOOFDVRAAG. Die hoef je niet in de tekst te zetten, het Antwoord wel!! **In een TEKST moet je de informatie ordenen, b.v door in ALINEA S te zetten.

35 Zo n alinea moet tussen duim en wijsvinger passen...zo n Alinea begint altijd op een nieuwe regel...alinea s hebben iets met elkaar te maken. b.v: een vrouw heeft haar been gebroken ( alinea 1 ) In de volgende alinea lees je dan hoe dat gekomen is. ( oorzaak en gevolg ) **Bij het schrijven van een RECENSIE volg je 3 stappen. 1. allereerst noem je wat je beoordeelt 2. dan noteer je wat je op te merken hebt 3. schrijf je de slotsom op. Zo n kritische beoordeling van b.v een boek of een film is bedoeld om eventuele kijkers of lezers nieuwsgierig te maken en te vertellen of die film of boek de moeite waard is. **Bij het maken van een beschrijving noem je: grote en kleine dingen, eigenaardige en andere opvallende dingen. Samen maken deze dingen de beschrijving compleet!!! Bij een SKETCH voeren 2 vaak eigenaardige pleet. Types een eigenaardig gesprek met elkaar. Het is een dialoog ( tweegesprek ) met een POINTE.. ( clou, of een grappig hoogtepunt )

36 Studerend lezen In groep 8 kom je veelvuldig in contact met leesteksten. Om hier wegwijs in te worden heb je gereedschap nodig, anders zie je door de bomen het bos niet meer. Een aantal van die hulpjes kun je in dit gedeelte van het weetjesschrift terugvinden. a) In iedere tekst staan LEESSIGNALEN, die je helpen bij het lezen. Ze zeggen: Pas op! Hier staat een belangrijk woord, of hier begint een nieuw stukje van de tekst enz. Een aantal van die signalen zijn: *vetgedrukte woorden *Cursief gedrukte woorden *vraagzinnen *alinea s *titel van het leesstuk *witregels *tussenkopjes *eerste regel van de alinea Die leessignalen heb je nodig om de tekst goed te kunnen begrijpen. Ze vertellen je 3 belangrijke dingen: 1) Wat het belangrijkste woord van de tekst is ( kernwoord ) 2) Wat alinea s met elkaar te maken hebben ( alineaverband ) 3) Waar de tekst over gaat ( kernzin/hoofdgedachte b) Alinea s.. Een tekst is vaak verdeeld in aparte stukjes, de alinea s. Die verschillende stukken hebben iets met elkaar te maken, ze staan in verband met elkaar. De ene vertelt b.v iets over vroeger, de andere over nu. Soms herken je die alinea s heel gemakkelijk, omdat er een stukje overgeslagen is, de WITREGEL!!! Met een PIJLENSCHEMA kun je laten zien dat alinea s iets met elkaar te doen hebben. Zo n schema maak je zo: **omcirkel een woord. **trek pijlen naar plaatsen die bij dat woord passen!!!! Ook Alinea s kun je in de INLEIDING-KERN-SLOT verdelen

37 c) Een andere hulp bij dit moeilijke werk is het maken van een STUDIEKAART Dat doe je in drie stappen 1. Je zoekt het voornaamste woord. We noemen dit het KERNWOORD. Zo n woord moet iets betekenen, woordjes zoals de, het, in, door enz. kunnen geen kernwoord zijn. 2. Dan maak je een vraag met dat woord. Die kun je vaak vinden door naar het begin van elke alinea te kijken. 3. Tot slot geef je antwoord op die vraag. d) En dan nog even dit. ** In een KERNZIN kun je precies lezen waar de tekst of alinea over gaat. **In de KERNZIN staat meestal de HOOFDGEDACHTE van de tekst. **TUSSENKOPJES vertellen vaak waar de volgende alinea over gaat. **In GRAFIEKEN is getekend hoe groot of hoeveel iets is. **Kom je een tekst tegen met VEEL VOORBEELDEN....onthoud een voorbeeld uit de tekst..bedenk zelf een nieuw voorbeeld. Al het bovenstaande heb je in groep 7 van de basisschool Geleerd. In groep 8 wordt dat herhaald en komen er nog een paar hulpjes bij. **De INHOUDSOPGAVE, die belangrijke info geeft over waar een grote tekst over gaat. Door de inhoudsopgave goed te lezen kun je voorspellen waar een hoofdstuk over gaat. **Een tekst lijkt soms een vertelling. Die verteller vertelt niet in het wilde weg, maar er loopt meestal EEN RODE DRAAD door het verhaal. Die RODE DRAAD zorgt ervoor dat de lezer/verteller niet verdwaalt. Door voorbeelden die erg interessant zijn loop je de kans de Boodschap kwijt te raken. De rode draad helpt je dan weer op de goede weg terug. **Een EENZIJDIGE TEKST is een tekst waarin alleen maar positieve of alleen maar negatieve dingen worden verteld. Probeer dat zelf te voorkomen wanneer je zelf een verhaal schrijft.

38 Woordbenoemen Zoals je inmiddels weet kun je ieder woordje in de nederlandse taal in een groep zetten, een eigen naam geven. Hieronder vind je de belangrijkste groepen. A) LIDWOORDEN Om te beginnen een klein gemakkelijk groepje. Er zijn maar drie lidwoorden en wel de, het, een. B) PERSOONLIJKE VOORNAAMWOORDEN Dit zijn korte woordjes die in de plaats van personen staan. Er zijn er heel wat, o.a: ik, jij, hij, wij, zij, jullie enz. C) VOORZETSELS Vrijwel allemaal kleine woordjes zoals in, op, naar, uit, na, achter, Voor, met, tussen, onder, over enz. We noemen ze ook wel KASTWOORDEN en deze naam heeft te maken Met het ezelsbruggetje dat je kunt gebruiken. Als zo n woordje bij de kast past is de kans groot dat je met een voorzetsel te maken hebt. D) WERKWOORDEN We noemen deze groep woorden ook wel DOEWOORDEN. De meeste van deze woorden laten zien wat iemand DOET of wat er GEBEURT. b.v: Kleine broer duwde tegen de lamp. Nu zal ik je een sprookje vertellen. De prins moet terugkomen met een toverappel. **Werkwoorden kunnen in allerlei vorm voorkomen. We noemen er een paar...als PV in de Tegenwoordige en Verleden tijd..als PV van 2 woorden, t samengestelde werkwoord. ( b.v terugkomen)..als koppelwerkwoord, (ZIJN, WORDEN, BLIJVEN ) -- met een koppelwerkwoord en een zelfstandig naamwoord ( zie E ) kun je vragen of vertellen wat mensen, dieren of dingen zijn, worden blijven. -- Zinnen met een koppelwerkwoord kun je niet ontleden in een zin met met een werkwoordelijk gezegde, maar er zit dan altijd een naamwoordelijk gezegde in.

39 Koppelwerkwoorden koppelen het ONDERWERP van een zin aan een bijvoeglijk naamwoord ( zie f) of aan een zelfstandig naamwoord ( zie e) -- Met koppelwerkwoorden maak je dus een ander soort zin dan met gewone werkwoorden. Bv: De koning was ziek. Een magiër is een tovenaar...de ondersteepte en vetgedrukte onderdelen zijn het naamwoordelijk gezegde...was en is zijn de persoonsvormen. Je ziet dus dat ook de vormen die van de werkwoorden ZIJN, WORDEN en BLIJVEN gemaakt kunnen worden koppelwerkwoorden zijn. E) ZELFSTANDIGE NAAMWOORDEN Er zijn bij deze groep woorden 2 hulpjes. **het is de naam van een dier, ding of mens. **je kunt er vaak een lidwoord voor zetten. F) BIJVOEGLIJK NAAMWOORD Deze groep vind je vaak voor, maar altijd in de buurt van een zelfstandig naamwoord ( zie e). bv: het grote kind. Grote is in dit voorbeeld een bijvoeglijk naamwoord omdat het iets vertelt over een zelfstandig naamwoord!!!! G) VOEGWOORDEN Dit zijn woordjes die net als bij het voegen van een stenen muur ervoor zorgen dat twee zinnen aan elkaar geplakt worden. Denk hierbij aan woordjes zoals: maar, en, of, want enz. H) BEZITTELIJKE VOORNAAMWOORDEN Dit zijn woordjes die je vertellen dat iets van jou of van een ander is, in jouw of iemands anders bezit is. Bv: Dat is MIJN boek. Het is ONS idee. Het is HAAR fiets. Het was JOUW schuld. I) AANWIJZEND VOORNAAMWOORD Dit zijn woordjes waarmee iets aangewezen wordt. Bv: DIT is een mooi voorleesboek. Het is DAT verhaal dat het spannendst is enz.

40 Spelling je moet er heel wat voor kunnen!!!! A) De spelling van de WERKWOORDEN

41 Om je te helpen wat afspraken over hoe je het schema moet gebruiken. 1) Begin altijd met jezelf de vraag te stellen of het werkwoord PERSOONSVORM is of niet. ( vraag- tijd- of getalsproef) Is het antwoord NEE dan is het werkwoord dat je moet schrijven of: woordenboekvorm ( gebruik zo weinig mogelijk letters!!!) of: deelwoordvorm ( let op laatste letter als het om een t-klank gaat.. LANGER MAKEN!!!) 2) Is het antwoord JA dan moet je altijd eerst de IK-VORM van het te schrijven werkwoord opschrijven. (De laatste letter van die ik-vorm is erg belangrijk!!) 3) Nu ga je onderzoeken in welke tijd de zin geschreven is Kiezen uit: Tegenwoordige tijd.. NU-tijd (T.T) Verleden tijd.. TOEN-tijd (V.T) 4) Hou in de T.T rekening met de volgende regels. **Als IK in de zin staat, nooit een extra t **Als jij of je achter de PV staat, ook geen extra t, behalve wanneer je het woordje je NIET door jij kunt vervangen. Dan moet je wel een extra t schrijven. Bv: slaap/.. je broer? Slaap?.. jij broer? Dat is geen goede nederlandse zin. Dus.. slaap/t je broer? **In alle andere gevallen waarin het onderwerp ENKELVOUD is, komt er wel een extra t achter de ik-vorm. LET OP!!!! In de T.T komt er nooit een D achter de ikvorm. **In het geval dat het onderwerp MEERVOUD is, schrijf je de woordenboekvorm ( Hele Werkwoord )

42 Tot slot de VERLEDEN TIJD.. a) De regelmatige werkwoorden. b) De onregelmatige werkwoorden. A) Bij deze groep komt er na de ik-vorm te(n) of de(n). Dit hangt af van de laatste letter van de ik-vorm. Is dat de T K o F S CH i P dan komt er TE(N) achter...let op de s en de f, want die kunnen vals zijn. b.v Ik reis, laatste letter een s. Deze is vals, want in het MV verandert de s in een z! In zo n geval hoort deze letter niet bij die van t k O f s c h I p en komt er DE(N) achter. Staat er een andere letter als laatste van de ik-vorm komt er altijd DE(N) achter deze werkwoorden..het is je waarschijnlijk al opgevallen dat er een N tussen haakjes staat. Die n komt er alleen bij als er sprake van MEERVOUD is. De MEERVOUDS n dus B) En dan de ON-regelmatige nog Bij deze groep werkwoorden verandert de klinker van het werkwoord als de TIJD verandert. BV: ik scheld schold wij schelden wij scholden Ik fluit floot wij fluiten.wij floten. Om het overzicht compleet te maken DE GEBIEDENDE WIJS Wanneer iemand op een erg strenge manier tegen je praat, noemen we dat Wanneer dit gebeurt schrijf je Geen extra T achter de Ik-vorm gebieden. Bv: Maak/ dat je wegkomt. Loop/ naar huis!! Enz. Behalve deze werkwoorden zijn er veel andere woorden, de niet-werkwoorden die goed geschreven moeten worden. Over deze op de volgende bladzijdes.

43 SPELLING een aantal regels die je moet kennen om goed en zonder fouten te kunnen schrijven.. Regel 1 De eeuw-ieuw klank Regel 2 De aai-ooi-oei klank Regel 3 De NG NK klank Regel 4 De heerlijk klank Regel 5 De aardig klank Regel 6 De T/D klank Regel 7 De tekendief zie klaverblad. Regel 8 De dubbelzetter zie Klaverblad!!! Letten op: De U die je niet hoort!! Voorbeeld: leeuw- nieuw Letten op: De I die je als J hoort!! Voorbeeld: knoei, hooi, graai. Letten op: Ik schrijf alleen de NK Klank als ik de K kan horen!! In alle andere gevallen de NG schrijven. Voorbeeld: koning maar koninkje Letten op: De IJ die je hoort als U Je hoort een U, maar je schrijft IJ Voorbeeld: HeerlIJK, feestelijk Letten op: De IG die je als UG hoort, je hoort UG, maar je schrijft IG!! Voorbeeld: moedig, aardig. Letten op: schrijven van de laatste letter. Je hoort geen verschil tussen een T of D. Dat verandert wanneer je het woord langer maakt. Gebruik de verlengingsregel dus altijd!!! Voorbeeld: paard want paarden PooT want poten. Letten op: Als je aan het eind van een klankgroep een LANGE KLANK ( AA-OO-UU-EE) hoort, is de tekendief de baas. Je schrijft dan een enkel teken, geen verdubbelaar dus!! Voorbeeld: la ken Te ken Letten op: Als je aan het eind van een klankgroep hoort, is de dubbelzetter de baas. Na zo n korte klank schrijf je altijd een dubbele, twee keer dus.. Voorbeeld: pa-kken sto-ffen

44 Regel 9 De F-V// S-Z Regel 10 Regel 11 Regel 12 Regel 13 Regel 14 Regel 15 Regel 16 VakanTIE HorloGe CHef Klinker aan het eind.. De s aan het eind.. SnelhEID, leeftijd Liggen, leggen, zeggen. Letten op: Aan het eind van een nederlands woord kan NOOIT een V of een Z staan Voorbeeld: gra-zen maar gras Letten op: Je hoort SIE, maar je schrijft TIE!!! Voorbeeld: notatie, functie Letten op: Je hoort ZJE, maar je schrijft GE!!!! Voorbeeld: garage, bagage Letten op : Je hoort SJE maar je schrijft CH!! Voorbeeld: Chips, Chocola Letten op: Hoor je aan het eind van een woord een klinker, dan schrijf je die klank alleen bij de EE zoals je het hoort, dubbel dus!! Bij de andere klinkers een enkele. Voorbeeld: zee, pygmee, dictee Maar: ParaplU, AmerikA, rondo, taxi Letten op: Als je aan het eind van een woord na een klinker nog een S hoort, schrijf je die bij een EEklank eraan vast, na een andere klinker met s!!! Voorbeeld: paraplu s, pinda s, Taxi s, radio s MAAR: dictees!!! Letten op: Je hoort GEEN verschil twee Ei/IJ klanken die we kennen. Wanneer echter de klank in het meervoud verandert, weet je dat je de kippe-ei moet schrijven. Voorbeeld: SnelhEID- snelheden LeeftIJD- LeeftIJden Letten op: woordjes met icht, echt, ucht, ocht en acht schrijf je altijd met de CH van zacht. Behalve alle vormen van liggen, leggen en zeggen!!

45 Regel 17 Regel 18 Regel 19 De tussen s De tussen -en Hoofdletters Letten op: Wanneer je in een samenstelling een S hoort, schrijf je die s ook! Let vooral op woordjes waarbij het 1e stukje op een s eindigt, of het 2e stukje met een s begint!! Je schrijft er dan namelijk TWEE. Voorbeeld: bakkersroom MeisjeSStem Wanneer het 1e woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat: *in het Enkelvoud op e eindigt en alleen een Mv heeft op EN *in het Enkelvoud NIET op e eindigt en een Mv heeft op EN.. Voorbeeld: *getuigenverklaring ( Mv van getuige kan alleen getuigen zijn ) *hoogtevrees *aspergesoep, (Mv van asperge=asperges) *hondenhok, * bessensap (Mv= honden, bessen ) *Rijsterbrij, *rodekool (rijst heeft geen meervoud ) (rood is geen zelfst. Naamw ) Dan zijn er ook nog eens ongeveer 100 woordjes die tegen de regel zondigen. Je vindt ze in de lijsterbij. Letten op: Behalve aan t begin van een zin gebruiken we ook een hoofdletter bij eigennamen. b.v de naam van een land, namen van mensen, automerken enz. Bij een afleiding van een eigennaamgebruiken we GEEN hoofdletter. Voorbeeld: Jan, Volvo, Noor- Wegen, maar: noorse, noors

46 Regel 20 Regel 21 voorkeurspelling De EN na EE of IE Letten op: In de spelling van 1954 bestond een voorkeurspelling en een toegelaten spelling. Nu is er nog maar EEN erkende manier om woorden te schrijven. Er is gekozen voor de VOOR- KEURSPELLING. Voorbeeld: consequent, apotheek exemplaar. En niet: konsekwent, apoteek eksemplaar. Letten op: De KLEMTOON!!! Ligt de nadruk op de EE of IE klank, dan komt er EN achter. Ligt de klemtoon opeen ander deel van het woord, dan komt er na de IE alleen een N!!! Let ook op de TREMA!!! Komt altijd op de laatste e!! Voorbeeld: KnIE= knieën Zee = zeeën Maar: kolonie = koloniën Ps: Het trema tussen delen van een samenstelling bestaat niet meer. Woorden zoals zeeëgel, zoëven en naäpen worden nu zo geschreven: Zee-egel, zo-even, na-apen!! Tot zover een opsomming van die spellingregels waar jullie het meest mee te maken zullen krijgen. Er zijn er nog meer en op de hierboven gestelde regels bestaan ook nog eens uitzonderingen. Daar val ik jullie verder niet mee lastig, want het is al moeilijk genoeg!!!

47 Leren studeren Als je dit Weetjesschrift onder ogen krijgt, zit je in een van de hoogste groepen van basisschool de Carrousel. In welke klas je ook zit, je krijgt te maken met HUISWERK.. Aan de ene kant is dat spannend, maar het kan ook best moeilijk zijn. Want, hoe moet dat nu eigenlijk, leren??? Natuurlijk moet je goed opletten in de les en je werk doen in de klas, maar wat dan? In deze laatste bijdrage van dit schriftje vind je informatie op een rijtje gezet over hoe je het huiswerk aan kunt pakken: *over je agenda *over WAAR en WANNEER je je huiswerk doet, *over hoe je geheugen werkt, hoe je woordjes en langere teksten leert. Kortom, een verzameling waardevolle en handige tips!! Doe er wat mee. 1. Schrijf je huiswerk altijd in je agenda. 2. Zorg dat je altijd precies weet wat je moet doen. ( Ook als je ziek geweest bent.bel een klasgenoot!!) 3. Zorg dat je in de goede stemming bent voor je huiswerk. 4. Vraag op tijd hulp als je moeite hebt met het werk. 5. Doe het minst leuke vak het eerst. 6. Wissel de vakken af. 7. Begin met een leervak. 8. Ga ergens zitten waar je je kunt concentreren. 9. Leg alleen spullen op je bureau die je ook echt nodig hebt. 10.Werk zoveel mogelijk op een vaste tijd en vaste werkplek. 11.Maak een tijdschema als je veel bezigheden buiten school hebt. 12.Neem na elk vak 10 minuten pauze.

48 Procenten.. Onthoud: **100% is alles ***1% is 1/100 deel ****Als je een procentensom moet berekenen is er een manier die altijd werkt!!..neem altijd eerst 1/100 deel...dat doe je door door 100 te delen...delen door 100 betekent dat er 2 nullen van het getal afgaan, of: als er geen nullen zijn, de komma twee plaatsen naar links kan verhuizen!!..vermenigvuldig de uitkomst met het percentage dat je nodig hebt. VOORBEELD.. 26 % van = 1% = x 371 = of: 26% van 631 = 1% = 6,31 26 x 6,31 = 164,06 **** In sommige gevallen kun je de berekening in 1 keer in orde maken, we spreken dan van een mooi percentage. Een voorbeeld hiervan is 50%. Je weet vast wel dat 50% de helft van 100% is. Je kunt dus in dat geval ook de helft het getal nemen. Andere mooie percentages zijn: Percentage breuk kommagetal 50% ½ 0,5 25% ¼ 0,25 10% 1/10 0,1 5% 1/20 0,05 75% ¾ 0,75 20% 1/5 0,2 enz. Voorbeeld: 25% van 2000 = ¼ deel van : 4 = 500

49 Percentages die je ook tegen kunt komen zijn: 12 ½ % = ⅛ deel!!! 37 ½% = ⅜ deel!!! 62 ½% = ⅝ deel!!! 87 ½% =⅞ deel!!! Wanneer je een van deze percentages tegenkomt voer je de volgende stappen uit: 1) Kijk wat 100% is. 2) Deel dit getal door 8 3) Je weet nu wat ⅛ deel is. 4) Vermenigvuldig dit dan met de teller die bij de breuk hoort. Biivoorbeeld: 37 ½ % van 800,- = 1) 800- = 100% 2) 800- : 8 = 3) ⅛ deel van 800- = 100 4) 100 x 3 = 300 ( want 37 ½ % = ⅜ deel!! ) Maak bij mooie percentages dus niet de fout dat je door het percentage deelt, maar door de noemer van de breuk die erbij hoort!!!! B.v: 20 % van 1600= DEEL 1600 NIET DOOR 20, MAAR DOOR 5, want 20% is 1/5 deel en niet 1/20 deel!!!!! Nog meer van die percentages zijn: 33 1/3 % = 1/3 deel 11 1/9 % = 1/9 deel 66 2/3 % = 2/3 deel En ook: 16 2/3 % = 1/6 deel 45 % = 9/20 deel 14 2/7 % = 1/7 deel 70 % = 7/10 deel etc.