Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands.

Transcriptie

1 Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands. Doelgroep Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is bedoeld voor leerlingen in het vmbo GL en TL, havo en vwo, middelbaar beroepsonderwijs (vanaf niveau 2) en volwasseneneducatie. Gevarieerde Spelling kan zowel gebruikt worden door leerlingen die nog veel spelfouten maken als door leerlingen die al behoorlijk gevorderd zijn. De lesstof begint op Meijerinkniveau 1F en loopt door tot iets onder 3F. Omschrijving Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands, met uitzondering van de werkwoordspelling (hier is een apart programma voor). Aan de orde komen: klanken en letters In deze afdeling aandacht voor enkele basisregels van de spelling. Aan de orde komt het verschijnsel van de korte en de lange klanken en de regels voor het schrijven van die klanken: wanneer vindt vocaalverenkeling en consonantverdubbeling plaats. Een bijzondere positie hebben de lange e-klank, die je aan het eind van een woord vaak als ee schrijft en de lange i-klank, die soms als i en soms als ie geschreven wordt. Verder wordt hier ook de verlengingsregel behandeld. In vijf oefeningen wordt de stof aangeleerd. In de hoogste oefeningen van de rubrieken (A5, B2, C2, D2) staat alle stof in uitleg en opgaven bij elkaar. De betere spellers kunnen zich eventueel tot deze oefeningen beperken. In sommige oefeningen wordt de stof van de voorgaande onderwerpen bekend verondersteld.

2 afbreken Als je aan het schrijven bent, passen de woorden niet altijd helemaal op de regel. De eerste regel voor het afbreken van woorden is: kijk of het een samenstelling is en breek af tussen de twee delen van die samenstelling. De eerste oefening van deze afdeling gaat over het herkennen van samenstellingen. Heb je níet met een samenstelling te maken, dan zijn er andere regels, bijvoorbeeld: bij één medeklinker tussen twee klinkers, gaat de medeklinker naar de volgende regel. Er zijn daarnaast nog enkele andere regels. In twee andere oefeningen leert de leerling de afbreekregels gebruiken. De derde oefening van deze afdeling (E3) omvat weer alle stof. zelfstandig naamwoord Bij het schrijven van het meervoud van een zelfstandig naamwoord kan de leerling verschillende problemen tegenkomen. Meestal wordt het meervoud gemaakt met de uitgang -en. Soms moet daarbij de laatste letter van het enkelvoud (een s of een f) veranderd worden. Dat is het eerste probleem. Het meervoud van woorden die op -ie eindigen is het tweede lastige probleem. Derde probleem is het gebruik van de apostrof bij het meervoud op -s en vierde probleem vormen de meervouden van Latijnse leenwoorden op -us en -um. De vier rubrieken van het meervoud bevatten totaal acht oefeningen. Daarnaast zijn er twee oefeningen over de spelling van verkleinwoorden. gebruik trema Het trema is een spellingteken dat door veel taalgebruikers genegeerd wordt. Toch wordt het lezen van woorden die een trema krijgen, daardoor bemoeilijkt. In deze afdeling leert men in welke gevallen een trema nodig is en welke uitzonderingen er zijn. Daarbij is uitgegaan van de regels van de nieuwe spelling. In samenstellingen wordt over het algemeen geen trema meer gebruikt. Er horen twee oefeningen bij dit onderwerp. tussenletters in samenstellingen: volgens de regels van de spellingherziening van 2005 Over de tussenletters in samenstellingen is bij de laatste spellingwijziging veel te doen geweest, met name over -e- of -en-. De officiële regels van het Groene Boekje zijn voor deze lessen uitgangspunt geweest. In grote lijnen is de spelling eenvoudiger geworden, maar wie ook de uitzonderingen goed wil beheersen, moet veel moeite doen. De stof is daarom heel systematisch opgebouwd. Leerlingen moeten eerst zelfstandige naamwoorden leren onderscheiden. Vervolgens leren ze alleen de hoofdregels toepassen en bij de laatste oefeningen komen daar ook de uitzonderingen bij. In de uitlegschermen is gewerkt met schema's, met uitleg en met voorbeelden. Er zijn vijf oefeningen over de tussenletters e of en en twee over de tussenletter s. In de oefeningen L5 en M2 wordt álle stof uitgelegd en geoefend.

3 bijvoeglijk naamwoord Er zijn verschillende soorten bijvoeglijke naamwoorden: gewone en stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden en naamwoorden, afgeleid van een werkwoord. Er wordt onderscheid gemaakt in de spelling van gewone en van stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden. Uitgelegd wordt ook dat bij bijvoeglijke naamwoorden die zijn afgeleid van een werkwoord vormen met en op het eind kunnen voorkomen. Een apart onderwerp is dat van de spelling van woorden als alle(n) en sommige(n). Soms gaat het daarbij om al of niet zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden; soms om andere woordsoorten. De totale afdeling bestaat uit drie oefeningen over de spelling van het bijvoeglijk naamwoord en twee over alle(n) en sommige(n). In de oefeningen N3 en O2 komt alle stof weer samen. hoofdletters Tegen de regels voor het gebruik van hoofdletters wordt veel gezondigd. In dit bestand komen de belangrijkste regels voor het gebruik van hoofdletters aan de orde. Op de eerste plaats gebruiken we hoofdletters bij eigennamen van personen, landen, straten, merken, etc. Ook afleidingen van eigennamen moeten met hoofdletter(s). Op de tweede plaats aan het begin van zin of citaat. De afdeling omvat vier oefeningen. De eerste twee gaan vooral over het gebruik van hoofdletters bij (afleidingen) van namen. In de volgende rubriek komen de hoofdletters bij zinnen en citaten erbij. De stof is weer cumulatief opgebouwd: wat in de lagere oefeningen aan de orde kwam, wordt in de hogere bekend verondersteld.

4 aaneenschrijven van woorden Aan de regels van het aaneenschrijven van woorden telt menigeen niet zo zwaar. De 'Engelse ziekte' (alles los van elkaar schrijven), heeft ons aardig te pakken. Toch is het heel handig dat je aan de Nederlandse spelling kunt zien welke woorden samen een begrip vormen. Welke regels daarbij gelden en hóe je kunt zien of horen wat aan elkaar moet, dat leert men in de oefeningen van deze afdeling. Het zijn er totaal 7. Begonnen wordt met de regels voor losse of vaste getallen. Vervolgens moet de leerling vertrouwd worden met het verschijnsel klemtoon omdat het herkennen van het aantal klemtonen belangrijk is voor het al dan niet aaneenschrijven. Vervolgens wordt geoefend met de kennis over klemtonen. Het tweede deel van de afdeling combinaties als 'ernaast', 'erdoor'. Voorzetsels moeten soms aan het werkwoord, soms aan een ander woord gekoppeld worden. Het lesbestand Gevarieerde Spelling bestaat uit 49 oefeningen. Er zijn 111 uitlegschermen met plaatjes, schema s en tekst. De leerling werkt met negen verschillende oefen- en toetsvormen. In totaal zijn in dit lesbestand ruim 2600 variaties van zinnen en woorden en 5 teksten opgenomen. Overzicht inhoud Gevarieerde Spelling De indeling van onderwerpen van Muiswerk Gevarieerde Spelling is gebaseerd op de problemen die een leerling kan hebben met de spelling. De namen van de oefeningen die over het rubrieksonderwerp gaan, staan in de tweede kolom in volgorde van niveau. Achter de oefening staat ook de oefenvorm, het aantal uitlegschermen en het aantal opgaven. Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven A Enkel of dubbel 1 Woorden breken Slepen Eerste lettergreep Meerkeuze Open of gesloten Stenen De lange E-klank Rijen Een of twee klinkers Meerkeuze 3 15

5 Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven 6 Woorden typen (*) Open vraag Een of twee medeklinkers Rijen Enkel of dubbel Meerkeuze 3 15 B I of IE 1 I of IE op het eind Rijen I of IE - kies uit twee Meerkeuze I of IE - kies uit drie Meerkeuze I of IE invullen Wijzig tekst I of IE in rij Rijen Woorddictee (*) Open vraag 3 18 C Verlengingsregel 1 Laatste letter Open vraag D of T in rij Rijen Goede woorden zoeken Stenen Kies het juiste woord Meerkeuze 2 18 D Opbouwspelling 1 Enkel of dubbel in samenstelling Rijen Letters invullen Wijzig tekst Herken het goede woord (*) Meerkeuze Woorddictee (*) Open vraag 2 14 E Afbreken 1 Twee woorden of niet Stenen Woorden afbreken Meerkeuze Afbreekstreepje plaatsen Slepen Afbreken - kies uit drie Meerkeuze Afbreken - kies uit vier Meerkeuze 4 12 F Meervoud op EN 1 Meervoud op EN typen Open vraag Meervoud van woorden op IE Meerkeuze Meervoud op EN of N Rijen Meervoud op EN kiezen Meerkeuze 4 15 G Ander meervoud 1 Meervoud op S Stenen Meervoud op S in rij Rijen Meervoud op S kiezen Meerkeuze Vreemd meervoud Open vraag Goed of fout meervoud Stenen Meervoud - kies uit drie Meerkeuze 4 18 H Verkleinwoord 1 Verkleinwoord invullen Open vraag Verkleinvorm kiezen Meerkeuze 3 16 I Franse leenwoorden 1 Franse woorden - medeklinkers Meerkeuze Franse woorden - klinkers Meerkeuze De hik Wijzig tekst Franse woorden typen (*) Open vraag 2 16 J Engelse leenwoorden 1 Het internet Wijzig tekst Engelse woorden kiezen Meerkeuze Engelse woorden typen (*) Open vraag 1 14 K Trema 1 Met of zonder trema Rijen Trema goed of fout Stenen Juiste spelling kiezen Meerkeuze 2 18 L Tussenletter E(N) 1 Zelfstandig naamwoord Stenen Stap voor stap Meerkeuze Tussenletter(s) E of EN Rijen Tussenletter E Meerkeuze Samenstellen met E(N) Open vraag E of EN als tussenletter Meerkeuze 2 20 M Tussenletter S 1 Met of zonder tussen-s Rijen Samenstellen met en zonder S Open vraag Tussenletter S Meerkeuze 1 18 N Bijvoeglijk naamwoord 1 Bijvoeglijk nw zoeken Stenen Met of zonder N Rijen Bijvoeglijk nw typen Open vraag 3 10

6 Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven 4 Bijvoeglijk naamwoord Meerkeuze 3 18 O Alle(n), sommige(n) 1 Alle of allen Meerkeuze E of EN invullen Wijzig tekst Met of zonder N Meerkeuze 2 14 P Hoofdletters 1 Eigennamen Stenen Met of zonder hoofdletter Rijen Hoofdletter of niet Wijs aan in zin Hoofdletters plaatsen Wijs aan in tekst Zoek de fout Meerkeuze 3 16 Q Aaneenschrijven 1 Losse of vaste getallen Rijen Klemtoon aanwijzen (*) Wijs aan in zin Een of twee klemtonen Rijen Los of vast in tekst Wijs aan in tekst Goede woorden herkennen Stenen Bij werkwoord of niet Meerkeuze Los of vast Meerkeuze Aaneenschrijven Meerkeuze 3 18