Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands.

Transcriptie

1 GEVARIEERDE SPELLING Gevarieerde Spelling is een prgramma vr het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands. Delgrep Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is bedeld vr leerlingen in het vmb GL en TL, hav en vw, middelbaar berepsnderwijs (vanaf niveau 2) en vlwasseneneducatie. Gevarieerde Spelling kan zwel gebruikt wrden dr leerlingen die ng veel spelfuten maken als dr leerlingen die al behrlijk gevrderd zijn. De lesstf begint p Meijerinkniveau 1F en lpt dr tt iets nder 3F. Omschrijving Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is een prgramma vr het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands, met uitzndering van de werkwrdspelling (hier is een apart prgramma vr). Aan de rde kmen: klanken en letters In deze afdeling aandacht vr enkele basisregels van de spelling. Aan de rde kmt het verschijnsel van de krte en de lange klanken en de regels vr het schrijven van die klanken: wanneer vindt vcaalverenkeling en cnsnantverdubbeling plaats. Een bijzndere psitie hebben de lange e-klank, die je aan het eind van een wrd vaak als ee schrijft en de lange i-klank, die sms als i en sms als ie geschreven wrdt. Verder wrdt hier k de verlengingsregel behandeld. In vijf efeningen wrdt de stf aangeleerd. In de hgste efeningen van de rubrieken (A5, B2, C2, D2) staat alle stf in uitleg en pgaven bij elkaar. De betere spellers kunnen zich eventueel tt deze efeningen beperken. In smmige efeningen wrdt de stf van de vrgaande nderwerpen bekend verndersteld. afbreken Als je aan het schrijven bent, passen de wrden niet altijd helemaal p de regel. De eerste regel vr het afbreken van wrden is: kijk f het een samenstelling is en breek af tussen de twee delen

2 van die samenstelling. De eerste efening van deze afdeling gaat ver het herkennen van samenstellingen. Heb je níet met een samenstelling te maken, dan zijn er andere regels, bijvrbeeld: bij één medeklinker tussen twee klinkers, gaat de medeklinker naar de vlgende regel. Er zijn daarnaast ng enkele andere regels. In twee andere efeningen leert de leerling de afbreekregels gebruiken. De derde efening van deze afdeling (E3) mvat weer alle stf. zelfstandig naamwrd Bij het schrijven van het meervud van een zelfstandig naamwrd kan de leerling verschillende prblemen tegenkmen. Meestal wrdt het meervud gemaakt met de uitgang -en. Sms met daarbij de laatste letter van het enkelvud (een s f een f) veranderd wrden. Dat is het eerste prbleem. Het meervud van wrden die p -ie eindigen is het tweede lastige prbleem. Derde prbleem is het gebruik van de apstrf bij het meervud p -s en vierde prbleem vrmen de meervuden van Latijnse leenwrden p -us en -um. De vier rubrieken van het meervud bevatten ttaal acht efeningen. Daarnaast zijn er twee efeningen ver de spelling van verkleinwrden. Vrbeeld van een uitlegscherm ver het meervud van wrden die p -ie eindigen. gebruik trema Het trema is een spellingteken dat dr veel taalgebruikers genegeerd wrdt. Tch wrdt het lezen van wrden die een trema krijgen, daardr bemeilijkt. In deze afdeling leert men in welke gevallen een trema ndig is en welke uitznderingen er zijn. Daarbij is uitgegaan van de regels van de nieuwe spelling. In samenstellingen wrdt ver het algemeen geen trema meer gebruikt. Er hren twee efeningen bij dit nderwerp. tussenletters in samenstellingen: vlgens de regels van de spellingherziening van 2005 Over de tussenletters in samenstellingen is bij de laatste spellingwijziging veel te den geweest, met name ver -e- f -en-. De fficiële regels van het Grene Bekje zijn vr deze lessen uitgangspunt geweest. In grte lijnen is de spelling eenvudiger gewrden, maar wie k de uitznderingen ged wil beheersen, met veel meite den. De stf is daarm heel systematisch pgebuwd. Leerlingen meten eerst zelfstandige naamwrden leren nderscheiden. Vervlgens leren ze alleen de hfdregels tepassen en bij de laatste efeningen kmen daar k de uitznderingen bij. In de uitlegschermen is gewerkt met schema's, met uitleg en met vrbeelden. Er zijn vijf efeningen ver de tussenletters e f en en twee ver de tussenletter s. In de efeningen

3 L5 en M2 wrdt álle stf uitgelegd en geefend. Oefening L5. De leerling met zelf de juiste samenstelling typen. bijveglijk naamwrd Er zijn verschillende srten bijveglijke naamwrden: gewne en stffelijke bijveglijke naamwrden en naamwrden, afgeleid van een werkwrd. Er wrdt nderscheid gemaakt in de spelling van gewne en van stffelijke bijveglijke naamwrden. Uitgelegd wrdt k dat bij bijveglijke naamwrden die zijn afgeleid van een werkwrd vrmen met en p het eind kunnen vrkmen. Een apart nderwerp is dat van de spelling van wrden als alle(n) en smmige(n). Sms gaat het daarbij m al f niet zelfstandig gebruikte bijveglijke naamwrden; sms m andere wrdsrten. De ttale afdeling bestaat uit drie efeningen ver de spelling van het bijveglijk naamwrd en twee ver alle(n) en smmige(n). In de efeningen N3 en O2 kmt alle stf weer samen. hfdletters Tegen de regels vr het gebruik van hfdletters wrdt veel gezndigd. In dit bestand kmen de belangrijkste regels vr het gebruik van hfdletters aan de rde. Op de eerste plaats gebruiken we hfdletters bij eigennamen van persnen, landen, straten, merken, etc. Ok afleidingen van eigennamen meten met hfdletter(s). Op de tweede plaats aan het begin van zin f citaat. De afdeling mvat vier efeningen. De eerste twee gaan vral ver het gebruik van hfdletters bij (afleidingen) van namen. In de vlgende rubriek kmen de hfdletters bij zinnen en citaten erbij. De stf is weer cumulatief pgebuwd: wat in de lagere efeningen aan de rde kwam, wrdt in de hgere bekend verndersteld.

4 Bij efening P4 met de leerling de wrden aanwijzen, die met een hfdletter geschreven meten wrden. aaneenschrijven van wrden Aan de regels van het aaneenschrijven van wrden telt menigeen niet z zwaar. De 'Engelse ziekte' (alles ls van elkaar schrijven), heeft ns aardig te pakken. Tch is het heel handig dat je aan de Nederlandse spelling kunt zien welke wrden samen een begrip vrmen. Welke regels daarbij gelden en hóe je kunt zien f hren wat aan elkaar met, dat leert men in de efeningen van deze afdeling. Het zijn er ttaal 7. Begnnen wrdt met de regels vr lsse f vaste getallen. Vervlgens met de leerling vertruwd wrden met het verschijnsel klemtn mdat het herkennen van het aantal klemtnen belangrijk is vr het al dan niet aaneenschrijven. Vervlgens wrdt geefend met de kennis ver klemtnen. Het tweede deel van de afdeling cmbinaties als 'ernaast', 'erdr'. Vrzetsels meten sms aan het werkwrd, sms aan een ander wrd gekppeld wrden. Het lesbestand Gevarieerde Spelling bestaat uit 49 efeningen. Er zijn 111 uitlegschermen met plaatjes, schema s en tekst. De leerling werkt met negen verschillende efen- en tetsvrmen. In ttaal zijn in dit lesbestand ruim 2600 variaties van zinnen en wrden en 5 teksten pgenmen. De effectiviteit van Gevarieerde Spelling in de mb-praktijk werd in 1998 gemeten in het kader van een scriptienderzek vr de pleiding tt Remediaal Specialist aan het Instituut vr Didactiek en Onderwijspraktijk van de Vrije Universiteit Amsterdam. De hfdvraag van het nderzek luidde: Leren leerlingen beter spellen met Muiswerk Gevarieerde Spelling en z ja, he grt is het rendement? Uitkmst was dat de meeste leerlingen inderdaad beter leren spellen. Gemiddeld werd z n 18% vruitgang in de scre gemeten. Het bleek ndig de meeste leerlingen middels de instellingen te dwingen de efeningen uit hun persnlijke efenprgramma k echt te maken. Veel leerlingen hebben anders de neiging zichzelf steeds pnieuw te willen bewijzen dr alleen tetsen te maken en daar leren ze weinig van. Het prgramma bleek k geschikt vr zwakke spellers en vr leerlingen met een andere medertaal, al haalden deze grepen leerlingen iets lagere scres en hebben ze ver het algemeen meer tijd ndig m hetzelfde resultaat te halen. Het nderzek heeft geleid tt een uitbreiding van het prgramma met enkele deelnderwerpen; verder werden er verbeteringen aangebracht in uitlegschermen en efeningen.

5 OVERZICHT INHOUD GEVARIEERDE SPELLING De indeling van nderwerpen van Muiswerk Gevarieerde Spelling is gebaseerd p de prblemen die een leerling kan hebben met de spelling. De namen van de efeningen die ver het rubrieksnderwerp gaan, staan in de tweede klm in vlgrde van niveau. Achter de efening staat k de efenvrm, het aantal uitlegschermen en het aantal pgaven. Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven A Enkel f dubbel 1 Wrden breken Slepen Eerste lettergreep Meerkeuze Open f geslten Stenen De lange E-klank Rijen Een f twee klinkers Meerkeuze Wrden typen (*) Open vraag Een f twee medeklinkers Rijen Enkel f dubbel Meerkeuze 3 15 B I f IE 1 I f IE p het eind Rijen I f IE - kies uit twee Meerkeuze I f IE - kies uit drie Meerkeuze I f IE invullen Wijzig tekst I f IE in rij Rijen Wrddictee (*) Open vraag 3 18 C Verlengingsregel 1 Laatste letter Open vraag D f T in rij Rijen Gede wrden zeken Stenen Kies het juiste wrd Meerkeuze 2 18 D Opbuwspelling 1 Enkel f dubbel in samenstelling Rijen Letters invullen Wijzig tekst Herken het gede wrd (*) Meerkeuze Wrddictee (*) Open vraag 2 14 E Afbreken 1 Twee wrden f niet Stenen Wrden afbreken Meerkeuze Afbreekstreepje plaatsen Slepen Afbreken - kies uit drie Meerkeuze Afbreken - kies uit vier Meerkeuze 4 12 F Meervud p EN 1 Meervud p EN typen Open vraag Meervud van wrden p IE Meerkeuze Meervud p EN f N Rijen Meervud p EN kiezen Meerkeuze 4 15 G Ander meervud 1 Meervud p S Stenen Meervud p S in rij Rijen Meervud p S kiezen Meerkeuze Vreemd meervud Open vraag Ged f fut meervud Stenen Meervud - kies uit drie Meerkeuze 4 18 H Verkleinwrd 1 Verkleinwrd invullen Open vraag Verkleinvrm kiezen Meerkeuze 3 16 I Franse leenwrden 1 Franse wrden - medeklinkers Meerkeuze Franse wrden - klinkers Meerkeuze De hik Wijzig tekst Franse wrden typen (*) Open vraag 2 16 J Engelse leenwrden 1 Het internet Wijzig tekst Engelse wrden kiezen Meerkeuze Engelse wrden typen (*) Open vraag 1 14 K Trema 1 Met f znder trema Rijen Trema ged f fut Stenen Juiste spelling kiezen Meerkeuze 2 18

6 Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven L Tussenletter E(N) 1 Zelfstandig naamwrd Stenen Stap vr stap Meerkeuze Tussenletter(s) E f EN Rijen Tussenletter E Meerkeuze Samenstellen met E(N) Open vraag E f EN als tussenletter Meerkeuze 2 20 M Tussenletter S 1 Met f znder tussen-s Rijen Samenstellen met en znder S Open vraag Tussenletter S Meerkeuze 1 18 N Bijveglijk naamwrd 1 Bijveglijk nw zeken Stenen Met f znder N Rijen Bijveglijk nw typen Open vraag Bijveglijk naamwrd Meerkeuze 3 18 O Alle(n), smmige(n) 1 Alle f allen Meerkeuze E f EN invullen Wijzig tekst Met f znder N Meerkeuze 2 14 P Hfdletters 1 Eigennamen Stenen Met f znder hfdletter Rijen Hfdletter f niet Wijs aan in zin Hfdletters plaatsen Wijs aan in tekst Zek de fut Meerkeuze 3 16 Q Aaneenschrijven 1 Lsse f vaste getallen Rijen Klemtn aanwijzen (*) Wijs aan in zin Een f twee klemtnen Rijen Ls f vast in tekst Wijs aan in tekst Gede wrden herkennen Stenen Bij werkwrd f niet Meerkeuze Ls f vast Meerkeuze Aaneenschrijven Meerkeuze 3 18