RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK O.B.S. "DE SKÂNS" : o.b.s. "De Skâns" : Frieschepalen BRIN-nummer : 13EI Onderzoeksnummer : 83134

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK O.B.S. "DE SKÂNS" School : o.b.s. "De Skâns" Plaats : Frieschepalen BRIN-nummer : 13EI Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 16 november 2006 Datum vaststelling : 7 maart 2007

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 16 november 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs o.b.s. "De Skâns" in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school aan de orde geweest voor de beide aspecten van kwaliteitszorg. Hierover zijn in een eerder stadium afspraken met het bevoegd gezag van het openbaar onderwijs Opsterland gemaakt. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan het auditrapport (mei 2006) ingestuurd dat op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking heeft. De zelfevaluatie maakte het niet mogelijk om delen van het onderzoek te beperken tot verificatie of eigen onderzoek achterwege te laten. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

6 Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van o.b.s. "De Skâns" Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

8 Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

9 Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

10

11 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op De Skâns en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en -voor zover relevant- tussen de indicatoren, de schoolcontext en/of eerdere inspectiebezoeken. Algemeen beeld De Inspectie van het Onderwijs signaleert een aantal wezenlijke risico's in de onderwijskwaliteit van De Skâns. De opbrengsten gedurende de schoolperiode liggen onder het niveau dat verwacht mag worden. Daarnaast zijn de volgende cruciale indicatoren niet als voldoende beoordeeld: de leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen tot en met het niveau van groep 8 aangeboden. de leraren leggen duidelijk uit. de leerlingen zijn actief betrokken bij onderwijsactiviteiten. de school voert de zorg planmatig uit. Bovendien zijn de opbrengsten aan het eind van de schoolperiode kwetsbaar. In slechts een van de drie jaren vallen de resultaten binnen de normen die de inspectie daarvoor hanteert. De aanwezige risico's geven de inspectie aanleiding om de ontwikkeling van de school intensiever te volgen. Om die reden is afgesproken dat de school in 2008 opnieuw met een kwaliteitsonderzoek zal worden bezocht. Hoewel er in de context van de school momenteel geen belemmerende factoren zijn, waren die in de voorgaande schooljaren wel aanwezig in het openbaar basisonderwijs in de gemeente Opsterland. Die context is een belangrijke verklarende factor voor het huidige kwaliteitsprofiel. Dit geldt zowel voor de beoordeling van het primaire proces als voor de beoordeling van de kwaliteitszorg en de voorwaarden daarvoor. De verbetering in de context komt met name voort uit de benoeming van een nieuwe directeur en de ondersteuning die de scholen in 2006 van bestuurszijde hebben gekregen. De inspectie constateert op basis van de ontwikkelingen die reeds zijn ingezet, dat team en directie het vermogen hebben om tot kwaliteitsverbetering van het onderwijs en betere leerprestaties te komen. De positieve beoordeling van het planmatig werken aan verbeteringen is hier een uiting van. Uit de plannen blijkt dat de school zich wil ontwikkelen van hoofdzakelijk volgend naar sturend onderwijs. Verder heeft de school geïnvesteerd in de doorgaande lijn in het onderwijs. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

12 Toelichting Opbrengsten De resultaten aan het eind van de schoolperiode zijn als voldoende beoordeeld. Omdat de school geen eindtoets gebruikt, heeft de inspectie haar oordeel gebaseerd op de resultaten van het leerlingvolgsysteem voor begrijpend lezen en rekenen en wiskunde van drie jaargroepen. Voor een van de onderzochte groepen liggen de resultaten voor beide vakgebieden boven de ondergrens die de inspectie hanteert. Het percentage leerlingen dat uitstroomt naar het praktijkonderwijs of leerwegondersteunend onderwijs blijkt significant hoger te liggen dan het landelijk gemiddelde. De school verklaart dit doordat zij leerlingen inschrijft die op andere scholen zijn vastgelopen. Het is echter niet uitgesloten dat ook de aanpak uit het verleden voor een deel debet is aan dit hoge percentage. De tussentijdse resultaten van leerlingen liggen al twee jaar beneden de verwachting. Het oordeel over de tussenopbrengsten baseert de inspectie op de gegevens voor het technisch lezen (groepen 3 en 4), voor rekenen en wiskunde (groep 4 en 6) en het begrijpend lezen (groep 6). De school beschikt niet over genormeerde gegevens met betrekking tot het verwerven van sociale vaardigheden. Daarom beoordeelt de inspectie dit onderdeel niet. Wel gebruikt de school een observatie-instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling van alle leerlingen te volgen. Mocht de uitslag daartoe aanleiding geven dan geldt in het algemeen dat de leraar het initiatief neemt voor actie. Criteria voor opvallende leerlingen zijn op schoolniveau niet beschikbaar. Daarnaast heeft de school een beredeneerd aanbod voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Kwaliteitszorg Ondanks de negatieve oordelen voor kwaliteitszorg signaleert de inspectie dat dit aspect zich gunstig ontwikkelt. In het algemene beeld is dit al toegelicht. Na het vorige onderzoek van de inspectie in 2005, waarbij onder andere werd geconcludeerd dat de resultaten gedurende de schoolperiode achter bleven, is een interne audit uitgevoerd, waarvan de werkwijze nauw aansluit bij die van de inspectie. Aansluitend op de resultaten hiervan is een plan van aanpak opgesteld, dat de komende jaren zal worden uitgevoerd. Als de geplande uitvoering van zelfevaluatie-activiteiten, het systematischer borgen en bovenschoolse ontwikkelingen rond verantwoording en het sociaal veiligheidsbeleid ten uitvoer worden gebracht, kan de school een voldoende systematische opzet van kwaliteitszorg realiseren. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

13 Aanbod en tijd Het leerstofaanbod is sinds de interne audit sterk verbeterd. De school beschikt over een methodisch leerstofaanbod voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde dat aan de kerndoelen voldoet. Dit materiaal maakt in het algemeen afstemming mogelijk voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. In de praktijk gebeurt dit ook. Leerstofafspraken zijn vastgelegd en er is voorzien in tussentijdse evaluaties om te zien of de uitvoering volgens planning verloopt. In tegenstelling tot 2003 beschikt de school nu over een beredeneerd aanbod voor taalontwikkeling en wiskundige oriëntatie voor de aanvangsgroepen. Uit de gegevens van de school blijkt dat voor Nederlandse taal ongeveer de helft van de leerlingen een achterstand heeft van een half jaar of meer. Bovendien blijkt dat voor ongeveer een kwart van de leerlingen een individuele leerlijn is afgesproken. Het gevolg is dat een te grote groep leerlingen het aanbod tot en met groep 8 niet krijgt aangeboden. Voor een deel is dit wellicht uit de samenstelling van de leerlingenpopulatie te verklaren, tegelijkertijd is het allerminst uitgesloten dat de achterstanden ook kunnen zijn voortgekomen uit de manier waarop in het verleden de leerstof werd gepland en uitgevoerd. Er is voldoende tijd gepland voor leerlingen om zich het aanbod eigen te maken. Doorgaans wordt de tijd ook efficiënt gebruikt. In de lessen is waargenomen dat de onderwijstijd nog te weinig flexibel wordt ingezet om tegemoet te komen aan de verschillen in onderwijsbehoeften. Pedagogisch handelen en sfeer op school Leraren bieden een veilige en ondersteunende leeromgeving. Uit de klassenbezoeken blijkt dat leraren en leerlingen op een respectvolle wijze met elkaar omgaan. Leraren en leerlingen geven aan zich veilig te voelen binnen de school. Ouders bevestigen het beeld van hun kind(eren). In het bijzonder waarderen zij de aandacht die de school heeft voor het ontwikkelen van de sociale vaardigheden. Leerlingen vinden de school leuk; langdurig pesten komt nauwelijks voor zeggen zij. Bovendien vinden ouders dat zij in algemene zin goed door de school geïnformeerd worden en dat de school vernieuwende impulsen geeft aan het onderwijs. Er is sprake van een brede betrokkenheid van de ouders bij de school bij allerhande activiteiten. Onderwijsleersituatie Het primaire proces kent een aantal wezenlijke risico's: De uitleg kent te weinig structuur. Het expliciteren van het doel, het activeren van voorkennis, het lesverloop, het stellen van controlevragen en het samenvatten van de leerstof zijn op schoolniveau te weinig waargenomen. Leerlingen worden onvoldoende aangezet om met elkaar na te denken over een betrouwbare aanpak van een opdracht. De instructies zijn sporadisch toegesneden op de verschillen in onderwijsbehoeften. Verlengde instructies of leerlingen die sneller aan het werk worden gezet zijn te weinig waargenomen. Leerlingen hebben nog te spaarzaam verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Het ontbreekt met name aan een goede systematiek van werken met uitgestelde aandacht, afspraken over onderlinge hulp door leerlingen en duidelijkheid over hulprondes door de leraren. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

14 Dat leerlingen te weinig actief betrokken worden bij het leren volgt logisch uit het voorgaande. De verbeteringen van het leerstofaanbod lijken vooralsnog ten koste te gaan van bovenstaande kenmerken van een goede les. Zowel het beeld dat ontstaat uit de interne audit als uit het inspectierapport van 2003 is positiever op dit onderdeel. Om tot de noodzakelijke verbetering van de kwaliteit van het onderwijs te komen is het van belang om in de komende periode gericht aandacht te geven aan deze onderdelen in combinatie met een sturend aanbod. Twee onderdelen van de onderwijsleersituatie zijn door de inspectie als voldoende beoordeeld. De leraren realiseren doorgaans een taakgerichte werksfeer, hoewel die door de kwaliteit van de lesruimten wel onder druk komt te staan. Verder is de inspectie positief over de mate waarin de leraren de vorderingen van leerlingen volgen. Zorg en begeleiding Of een leerling extra hulp krijgt aangeboden, wordt besloten aan de hand van de uitkomsten van het genormeerde leerlingvolgsysteem. Ook heeft de school een goed instrument voor het volgen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Daarmee is een voldoende basis aanwezig voor het signaleren van leerlingen die problemen ondervinden. Eventueel met behulp van extra diagnosemateriaal wordt daarna de aard van de zorg bepaald. In leerlingbesprekingen worden leerlingen besproken die voor extra hulp in aanmerking komen. De besprekingen monden nog te weinig uit in vastgelegde, concrete aanknopingspunten voor verdere behandeling. Voor de betreffende leerlingen stelt de leraar in overleg met de ouders en de intern begeleider een handelingsplan op. De daarin genoemde doelstellingen zijn doorgaans in meetbare termen en/of beoogde effecten geformuleerd. In de lessen heeft de inspectie nagenoeg geen leerlingen gezien die delen van een plan uitvoerden, terwijl uit gegevens van de school op te maken viel dat er wel degelijk leerlingen bij die lessen in aanmerking komen voor extra hulp. Als een handelingsplan wordt geëvalueerd is er nadrukkelijk aandacht voor de effecten die de extra aandacht heeft opgeleverd. Daar staat tegenover dat eventuele belemmerende factoren niet vastgelegd worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school kent een aantal risico's. In beginsel volgt over twee jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In het komend jaar vindt een jaarlijks onderzoek plaats. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek o.b.s. "De Skâns"