RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK 1E MONTESSORISCHOOL DE WIELEWAAL

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK 1E MONTESSORISCHOOL DE WIELEWAAL School : 1e Montessorischool De Wielewaal Plaats : Amsterdam BRIN-nummer : 20TS Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 20 november 2006 Datum vaststelling :

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 20 november 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs 1e Montessorischool De Wielewaal in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school wel aan de orde geweest. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan twee documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: leerling- en ouderenquête. De gegevens die uit deze documenten naar voren kwamen, zijn voor de inspectie aanleiding geweest om de door u verkregen oordelen op de volgende kernindicatoren alleen te verifiëren: kwaliteitsaspect schoolklimaat indicator 9.3 en 9.5. Daarnaast heeft uw school documenten ingestuurd die betrekking hebben op ontwikkelingsactiviteiten, te weten: Schooljaarplan Criteria voor de overgang van groep 2 naar groep 3 Toetskalender Cito-trendanalyses Analyseprofiel personeelsenquêteimplementatieplan gesprekkencyclus Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

6 Beleids- en veranderingsplan zorgverbreding ICT beleidsplan Beleidsplan Meerjarenplanning De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen groep 1/2, groep 3/4, groep 4/5, groep 6/7 en groep 8 Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleiders. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van 1e Montessorischool De Wielewaal Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

8 Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

9 Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

10

11 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de 1e Montessorischool De Wielewaal en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de specifieke doelstellingen van de 1e Montessoribasisschool De Wielewaal en eerdere inspectieonderzoeken. Algemeen beeld In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het onderwijs van De Wielewaal van voldoende kwaliteit is. De inspectie komt tot de conclusie dat het onderwijs op basisschool De Wielewaal van voldoende kwaliteit is. Dat geldt voor bijna alle kernindicatoren die tijdens het onderzoek centraal hebben gestaan. Zo zijn de eind- en tussenopbrengsten van basisschool De Wielewaal opnieuw zonder meer voldoende. De school heeft de laatste jaren veel geïnvesteerd in kwaliteitszorg, leerstofaanbod en zorg en begeleiding. Dit zijn ook de sterke aspecten die terugkomen in het profiel van De Wielewaal. De laatste jaren heeft de school echter nog te weinig aandacht beteed aan het zorgen voor een doorgaande lijn op sommige onderdelen van het onderwijsleerproces in de klas. Zo zijn het gedifferentieerd instructie geven en de doorgaande lijn in zelfstandigheid van leerlingen onvoldoende beoordeeld. Toelichting Sterke punten Een grote winst van de school is het verhogen van de eindopbrengsten van de school. Deze liggen sinds een aantal jaren boven het landelijk gemiddelde, ook de tussenopbrengsten liggen op het niveau dat verwacht mag worden van de school. De school heeft haar eindopbrengsten weten te verhogen sinds ze zeven jaar geleden het werken zonder methoden verlaten heeft en voor bijna alle vakgebieden methoden is gaan gebruiken. Waar de school niet over een methode beschikt, zoals taalontwikkeling in de groepen 1 en 2 of deze maar gedeeltelijk gebruikt, zoals het rekenonderwijs in de groepen 1 en 2, zijn leerlijnen vastgelegd. Het gebruik van methoden en het maken van afspraken over het gebruik hiervan heeft ertoe geleidt dat de school de doorgaande lijn in leerstofaanbod voldoende geborgd heeft. De Wielewaal werkt ook voldoende aan kwaliteitszorg. Ze gebruikt naast het INK-model verschillende andere bronnen om de kwaliteit van haar onderwijs in kaart te brengen. Zo zijn er recent enquêtes gehouden onder leerkrachten, leerlingen en ouders. Voor de belangrijkste verbeterpunten wordt in samenspraak met het team een beleidsplan opgesteld. Afspraken worden vastgelegd en geëvalueerd en geborgd middels teamvergaderingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

12 Een voorbeeld van een goed uitgewerkt plan is de wijze waarop de Wielewaal de kwaliteit van de leerlingenzorg verder heeft weten te versterken. Zo heeft de school een concreet uitgewerkt plan opgesteld waarin helder omschreven is hoe de zorg en begeleiding op De Wielewaal georganiseerd is. Een sterk punt daarbij is het systeem van instrumenten en procedures waarmee de school de vorderingen van de leerlingen volgt. De school gebruikt hiervoor onder meer methodegebonden toetsen, het Cito- leerlingvolgsysteem en het ABCvragenlijst. In de periodieke consultatiegesprekken bepaalt de internbegeleider samen met de desbetreffende groepsleerkracht welke leerlingen extra zorg nodig hebben en hoe die zorg eruit gaat zien. Voor het vastleggen hiervan gebruikt de school uitgebreide en overzichtelijke modelformulieren. Deze formulieren bevatten ook een onderdeel voor de evaluatie van de verleende zorg. Daarnaast heeft de school ook schriftelijk vastgelegd welke criteria gehanteerd worden bij het bepalen van zorgleerlingen en de overgang van groep 2 naar 3. Ook maakt de school analyses op groeps- en schoolniveau. Zo heeft de school zelf al in beeld gebracht dat de spellingsresultaten achterblijven. Een eenduidige verklaring is hiervoor (nog) niet gevonden, maar de intern begeleiders hebben hiermee laten zien dat zij meer en beter greep willen en kunnen krijgen op een zo optimaal mogelijke leerontwikkeling van de leerlingen. De uitvoering van extra zorg gebeurde tot voor kort uitsluitend buiten de klas. Hierin is nu een kentering zichtbaar, steeds meer wordt van leerkrachten verwacht om hun onderwijs zo te organiseren dat leerlingen ook in de klas zorg op maat krijgen. Een ander sterk punt van de school is de sfeer. Het team geeft aan vooral bij het pedagogisch klimaat te hechten aan haar Montessori identiteit. In de bezochte lessen heerste een prettige en ontspannen werksfeer en de relatie tussen leraren en leerlingen kenmerkte zich door respect en acceptatie. De inspectie heeft daarom waardering voor de respectvolle wijze waarop de leerkrachten met de leerlingen omgaan: ze tonen oprechte interesse, spreken positieve verwachtingen uit en geven leerlingen positieve feedback. Verbeterpunten Om het werken met methoden hanteerbaar te maken heeft de school ervoor gekozen het onderwijs zo te organiseren dat een leerkracht les geeft aan twee leeftijdsgroepen in plaats van de gebruikelijke Montessori indeling drie leeftijdsgroepen. Leerkrachten geven aan het lastig te vinden om te werken met methoden in een gecombineerde groep zonder onrecht te doen aan de Montessori identiteit om leerlingen ook individueel te benaderen. Deze worsteling is het duidelijkst waarneembaar tijdens de instructiemomenten. Het gebruik van methoden heeft er toe geleid dat leerkrachten bij de instructie min of meer teruggrijpen naar een meer traditionele klassikale aanpak, waarbij alle leerlingen uit een jaargroep dezelfde instructie krijgen. Deze werkwijze doet echter te weinig recht aan de aanwezige verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen. Om tegemoet te komen aan deze verschillen zou de school daarom aandacht moeten besteden aan verkorte instructie voor snelle leerlingen en wellicht een vorm van voor-instructie voor leerlingen die meer moeite met de aangeboden stof hebben. In de bezochte lessen heeft de inspectie kunnen constateren dat bij de verwerking zwakke leerlingen wel extra begeleiding krijgen van de leerkracht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

13 Om tijd vrij te maken voor het bieden van individuele aandacht stimuleren de leerkrachten leerlingen tot zelfstandig werken. De wijze waarop dit schoolbreed wordt gedaan mist nog een eenduidige lijn. Zo wordt in de bezochte lessen wel aan zelfstandigheid van leerlingen gewerkt, maar hanteert iedere leerkracht zijn/haar eigen systeem. Het ontbreken van een doorgaande lijn in de school kan er toe leiden dat leerlingen bij wisseling van leerkracht zich steeds weer een andere werkwijze eigen moeten maken en niet kunnen voortbouwen op eerder verworven vaardigheden. Gezien de intentie van de school om leerlingen met een individueel handelingsplan zorg op maat in de klas te geven, is het belangrijk om dit proces op bovenschools niveau aan te sturen. Daarnaast ligt de nadruk bij het zelfstandig werken vooral op het zelfstandig verwerken van de aangeboden stof en worden leerlingen onvoldoende uitgedaagd om samen te werken en activiteiten zelf te plannen. Om de leerlingenpopulatie, die gelet op de goede eindopbrengsten, meer uitdaging aan kan, te stimuleren, is het goed om naast de basisstof ook extra opdrachten aan te bieden. Door leerlingen zelfstandig of met anderen bepaalde thema's of onderwerpen te laten onderzoeken en uitwerken, doet de school ook meer recht aan haar Montessori identiteit. Recente wetgeving Sinds 2006 is er nieuwe wetgeving op het gebied van sociale veiligheid én actief burgerschap en de sociale integratie'. Deze onderwerpen maken deel uit van het toezicht. Sociale veiligheid (indicator 1.7) De inspectie beoordeelt in hoeverre de school de sociale veiligheid van leerlingen en personeel waarborgt door daar beleid voor te formuleren. Dit is een onderdeel dat valt onder kwaliteitszorg: het zegt iets over de mate waarin de school actief het schoolklimaat bewaakt. Het staat los van de geconstateerde sfeer op de school tijdens het schoolbezoek. Op basis van de criteria die de inspectie hiervoor hanteert, wordt deze veiligheid nog onvoldoende gewaarborgd. Het ontbreekt de school nog aan een uitgewerkt veiligheidsbeleid dat aandacht besteedt aan: preventie en afhandeling van incidenten incidentenregistratie het eens per twee jaar evalueren van dit beleid Burgerschap en integratie (indicator 1.8/1.10 en 3.9) De inspectie heeft de zorg voor kwaliteit van het onderwijs voor bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. Tijdens dit bezoek is er een gesprek met de directie gevoerd over het belang van dit onderdeel. Door de ligging van de school is het niet waarschijnlijk dat leerlingen veelvuldig in aanraking zullen komen met de diversiteit van de Amsterdamse bevolking. Het is daarom van belang dat de school nadenkt over het invullen van haar opdracht om leerlingen voor te bereiden op het kennismaken en deelnemen aan een diverse samenleving. Van dit onderdeel heeft de school de volgende onderdelen nog onvoldoende uitgewerkt: de visie op burgerschap en integratie en de planmatige aanpak daarvan de verantwoording van de visie en invulling van burgerschap en integratie Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

14 de evaluatie van de resultaten van het onderwijs gericht op burgerschap en integratie Hoewel nog geen waardering wordt gegeven voor de indicator "het onderwijsaanbod is mede gericht op het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie", wijst de inspectie er op dat de school nog in onvoldoende mate vorm heeft gegeven aan dit onderwerp. De school zal aan de volgende onderdelen nog moeten werken: het aanbod gericht op sociale competenties de aandacht voor de samenleving, de diversiteit daarin en de bevordering van deelname aan en betrokkenheid bij de samenleving de aandacht voor basiswaarden en de participatie in de democratische rechtstaat de mate waarin burgerschap en integratie door de school ook in de omgang met de leerlingen in de praktijk wordt gebracht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek 1e Montessorischool De Wielewaal