Evaluatie rapport SamenOuddagen

Transcriptie

1 Evaluatie rapport SamenOuddagen 2012 Dit rapport omvat de evaluatie van de SamenOud-dagen, een initiatief van het project SamenOud. De dagen zijn georganiseerd ter ondersteuning van de zelfmanagementcapaciteiten van de groep relatief gezonde 75- plussers in de onderzoekspopulatie. In dit rapport wordt de uitwerking van de evaluatieformulieren van de deelnemende ouderen als rode draad gebruikt. Stadskanaal (21 mei 2012) Veendam (24 mei 2012) Pekela (11 juni 2012) GEA KASPERSMA

2 Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Doel en opzet SamenOud-dagen Opzet evaluatieformulieren Leeswijzer... 3 Hoofdstuk 2 Resultaten 2.1 Totalen Afmeldingen Uitkomsten algemene vragen Uitkomsten vragen 3 tot en met Uitkomst vragen 1, 10 en Hoofdstuk 3 Conclusies, beperkingen en aanbevelingen 3.1 Conclusies algemeen Terugkoppeling doelstelling Bereiken van de doelgroep Beperkingen van methodiek en aanbevelingen Bijlagen Bijlage A Evaluatieformulieren Bijlage B Persoonlijke uitnodiging 1

3 1. INLEIDING Voor u ligt het evaluatierapport van de SamenOud-dagen in Stadskanaal, Veendam en Oude Pekela. In dit hoofdstuk wordt allereerst de aanleiding van dit rapport gegeven met daarbij een omschrijving van het project SamenOud en de SamenOud-dagen. Daarna wordt het doel van de SamenOud-dagen omschreven en aansluitend de opzet van de evaluatieformulieren en dit rapport. 1.1 Aanleiding Het programma SamenOud bestaat uit het implementeren van een nieuw zorgmodel voor ouderen (75 plussers) bij een onderzoeksgroep van ongeveer 1500 ouderen in 15 huisartspraktijken in Stadskanaal, Veendam en Pekela. De helft van deze ouderen ontvangt 12 maanden zorg en begeleiding volgens het nieuwe zorgmodel, de andere helft ontvangt, als controlegroep, de reguliere zorg. Voor, tijdens en na de interventieperiode worden gegevens verzameld bij de ouderen, professionals en betrokken instanties. Op basis van de eerste vragenlijst zijn 445 van de 750 ouderen ingedeeld in de zogenaamde zelfmanagementgroep. De ouderen in deze groep hebben (nog) geen complexe en intensieve zorgbehoeften en om dit zo te houden, is het stimuleren van zelfmanagement belangrijk volgens het Chronic Care Model (CCM). SamenOud wil de zelfmanagementgroep preventief en proactief benaderen om er zo voor te zorgen dat deze ouderen de regie, wat betreft hun gezondheid en welzijn, in eigen handen houden. De interventies worden voornamelijk gericht op bewegen, voeding en sociale contacten. Hierom zijn in het kader van het project SamenOud de zogenaamde SamenOud-dagen georganiseerd in samenwerking met de lokale welzijnsorganisaties. Deze dagen bestonden uit een activiteit, een informatief gedeelte en een lunch. Aan het eind van deze dagen hebben de deelnemers een evaluatieformulier ingevuld. De uitwerking van deze evaluatieformulieren vindt u in dit rapport. 1.2 Doel en opzet SamenOud-dagen Het doel van SamenOud voor de zelfmanagementgroep is het behouden van hun eigen regie, gezondheid en welbevinden. Het doel van de SamenOud-dagen is daarbij het stimuleren van zelfmanagement. Zelfmanagement is er op gericht dat ouderen vanuit zichzelf gezond gedrag gaan vertonen. Bijvoorbeeld door gezonder te eten, meer te bewegen en hulpbronnen en netwerken goed te benutten. Om dit gedrag te stimuleren verstrekte SamenOud op de SamenOud-dag informatie over zelfmanagement, gezond gedrag, activiteiten en bezigheden in de omgeving, organiseerde SamenOud verschillende activiteiten en bood een lunch aan. Het informatieve gedeelte van de SamenOud-dag werd per locatie anders ingevuld. Stadskanaal ontving het grootste aantal deelnemers. Hier werd allereerst een presentatie gegeven over de doelen en de stand van zaken van het project SamenOud, gevolgd door een interactieve presentatie over zelfmanagement. Vervolgens werd er gepresenteerd welke activiteiten en bezigheden in de omgeving van Stadskanaal beschikbaar zijn voor de ouderen en tot slot werd de Grip en Glans- cursus toegelicht. In Veendam werd eveneens de interactieve presentatie gehouden over zelfmanagement. De rest van de informatie werd verschaft in de vorm van een informatiemarkt. In Pekela werd een korte SamenOud presentatie gehouden gevolgd door een interactieve sessie. Hierin gingen de ouderen onder begeleiding in groepen van ongeveer 10 personen met elkaar in gesprek over verschillende onderwerpen, gerelateerd aan zelfmanagement, gezondheid en welzijn. 2

4 1.3 Opzet evaluatieformulieren Het evaluatieformulier begint met een algemene vraag, namelijk; of de genodigden een gast mee hebben genomen. Wanneer er ja geantwoord werd, was de mogelijkheid daar om aan te geven wie dit was. Een partner, een vriend of vriendin, een zoon of dochter, een kennis of iemand anders. Hierna zijn de meeste vragen op het evaluatieformulier in de vorm van stellingen gesteld met vijf antwoordmogelijkheden (zie bijlage A voor het formulier). Bij vraag 2 tot en met 7, 10 en 11 zijn de antwoordmogelijkheden opgesteld in de vorm van een 5- punts Likertschaal, welke loopt van helemaal mee eens tot en met helemaal niet mee eens. Bij vraag 2 werd de ouderen gevraagd of zij de SamenOud-dag over het algemeen nuttig vonden. De vragen 3 tot en met 7 zijn opgesteld om te kijken of de kennis, informatie en sociale contacten van de ouderen uitgebreid zijn en of de ouderen wellicht een nieuwe activiteit/bezigheid hebben gevonden. Bij vraag 8 en 9 mochten de deelnemers aangeven welke onderdelen zij nuttig hebben gevonden en welke niet. Vraag 10 stelt dat de persoonlijke uitnodiging de deelnemer heeft overgehaald om te komen. Vraag 11 stelt dat de deelnemer het belangrijk vond dat hij/zij een gast mocht meenemen. Tot slot was er bij vraag 12 ruimte voor suggesties ter verbetering en bij vraag 13 kon de respondent de gehele dag beoordelen met een cijfer van 1 tot en met 10. In het hoofdstuk met de resultaten zijn de vragen gegroepeerd in paragrafen. Dit is gedaan op basis van de intentie achter de vraag. De eerste paragraaf omvat de algemene vragen van het evaluatieformulier, dit zijn vragen 1, 2, 8, 9, 12 en 13. Vragen 3 tot en met 7 om in te schatten of de deelnemende oudere er niet alleen op de SamenOud-dag zelf baat heeft gehad bij de georganiseerde onderdelen, maar ook hierna. Vragen 10 en 11 om te informeren of de persoonlijke uitnodiging en de mogelijkheid om een gast mee te nemen wellicht invloed heeft gehad op het wel of niet deelnemen van de ouderen. In de evaluatieformulieren zitten eveneens kleine verschillen. Op het evaluatieformulier van Stadskanaal konden de deelnemende ouderen niet aangeven of zij een gast mee hadden genomen. Voor de ouderen was er enige onduidelijkheid bij vraag 8 en 9. Vraag 8 vroeg welk onderdeel de ouderen het meest zinvol/leukst vonden. Vraag 9 vroeg welke onderdeel men niet zinvol/leuk vond. Een aantal ouderen zagen het woordje niet over het hoofd en vulde hier hetzelfde in als bij vraag 8. Op het evaluatieformulier van Pekela was dit verholpen door het woordje dikgedrukt en onderstreept weer te geven. 1.4 Leeswijzer In het hoofdstuk Resultaten worden de overzichten van de aanmeldingen, afmeldingen en de antwoorden van de ouderen op de evaluatieformulieren gegeven. Allereerst worden de totalen gepresenteerd. Hierna worden de antwoorden per vraag/stelling, samengevat in tabellen en grafieken. Om de verschillen per locatie aan te tonen, zijn hierbij waar zinvol ook de percentages gegeven. Het laatste hoofdstuk van dit rapport omvat de conclusies, beperkingen en aanbevelingen. 3

5 2. RESULTATEN In dit hoofdstuk wordt allereerst een overzicht van de totalen betreffende dit rapport gegeven. Daarna volgt een overzicht met de redenen die de ouderen hebben gegeven die wel uitgenodigd waren maar niet hebben deelgenomen aan een SamenOud-dag. Vervolgens zijn de overzichten van de antwoorden van de deelnemende ouderen weergegeven in tabellen en grafieken. De vragen zijn gegroepeerd op basis van de intentie achter de vraag. 2.1 Totalen Zoals genoemd in paragraaf 1.1 zijn er in totaal 445 ouderen in de onderzoekspopulatie van het project SamenOud die tot de zelfmanagementgroep behoren. Deze ouderen hebben allemaal een schriftelijke uitnodiging voor een SamenOud-dag bij hen in de buurt gekregen. Ook mochten de genodigden een gast meenemen naar de SamenOud-dag. Deze aantallen zijn verwerkt in tabel Uit tabel blijkt dat op de SamenOud-dag in Stadskanaal 54 deelnemers het evaluatieformulier hebben ingevuld. Omdat zij niet hebben kunnen aangeven op het evaluatieformulier of zij genodigde of gast waren, is er geen onderscheid gemaakt tussen deze twee groepen en zijn alle 54 ingevulde formulieren meegenomen in dit rapport. De evaluatieformulieren van de gasten in Veendam en Pekela zijn niet meegenomen in dit rapport, dit betekent dat er in totaal 34 ingevulde evaluatieformulieren voor Veendam zijn meegenomen en 17 voor Pekela. Uit de tabel blijkt tevens dat er in Stadskanaal 191 ouderen een schriftelijke uitnodiging ontvingen voor de SamenOud-dag, hiervan hebben zich 49 aangemeld (exclusief gasten), 15% van de beoogde doelgroep. In Veendam waren dit 38 van de 179 (21%) en in Pekela meldden 23 van de 75 genodigden zich aan (31%). Het aanmeldingspercentage valt het laagst uit in Stadskanaal en het hoogst in Pekela. Stadskanaal Veendam Pekela Schriftelijk uitgenodigd Aanmeldingen genodigden 49 (15%, N=191) 38 (21%, N=179) 23 (31%, N=75) Gasten 20 (29%, N=69) 11 (22%, N=49) 6 (21%, N=29) Totaal aangemeld Totaal deelgenomen 67 Evaluatieformulier ingevuld 54 (97%, N=69) 46 (81%, N=67) 42 (94%, N=49) 27 (91%, N=46) 23 (93%, N=29) (85%, N=27) Waarvan gast? 8 Meegenomen in dit rapport (N) 54 (81%, N=67) 34 (19%, N=42) 6 (74%, N=46) 17 (26%, N=23) (63%, N=27) Missing 13 (19%, N=67) 4 (9%, N=46) 4 (15%, N=27) Tabel Overzicht van het de totalen 4

6 2.2 Afmeldingen Uiteindelijk hebben 335 van de 445 (75%) zich niet aangemeld voor de SamenOud-dag. Bij de uitnodiging van de SamenOud-dag werd een responskaart meegestuurd. De ouderen konden hierop aangeven of ze dan al niet aanwezig konden zijn op de SamenOud-dag. Niet alle ouderen stuurden de responskaart terug, deze ouderen zijn telefonisch benaderd. De redenen van de ouderen die niet kwamen zijn hieronder verwerkt in een tabel. Stadskanaal % Veendam % Pekela % Totaal niet aangemeld 142 (76%, N=191) 141 (79%, N=179) 52 (69%, N=75) Geen belangstelling/interesse 17 12% 11 8% 7 13% Genoeg te doen/nog actief genoeg 23 16% 12 9% 3 6% Gezondheidsklachten 16 11% 13 9% 7 13% Vakantie 8 6% 6 4% 11 21% Andere verplichtingen 32 23% 35 25% 10 19% Partner met gezondheidsklachten 7 5% 7 5% 2 4% Geen reden opgegeven 12 8% 9 6% 1 2% Verhuizen 2 1% 0 0 Persoonlijke omstandigheden 4 3% 1 1% 0 Overleden 1 1% 0 0 Missing 20 14% 48 34% 11 21% Tabel Overzicht van redenen waarom ouderen niet deelnamen aan de SamenOud-dag Uit tabel blijkt dat het percentage dat niet bereikbaar was in Veendam, of het percentage missing (34), aanzienlijk groter is dan in Pekela (21) en Stadskanaal (14). In Veendam was geringe tijd om de genodigden te bellen omdat deze SamenOud-dag kort volgde op de SamenOud-dag in Stadskanaal. In zowel Stadskanaal als in Veendam is de reden voor afwezigheid andere verplichtingen het meest genoemd. De invulling hiervan varieerde van oppassen op de kleinkinderen tot een afspraak bij de oogarts. 16% van de afwezige ouderen in Stadskanaal gaven aan dat ze zichzelf nog actief genoeg vonden en daarom besloten om niet deel te nemen aan de SamenOud-dag. In veel gevallen gaven de ouderen beide opties aan. Ze hadden andere verplichtingen en ook vonden ze dat ze genoeg activiteiten hadden om hun week te vullen. Verder valt op dat de reden vakantie aanzienlijk vaker is genoemd in de gemeente Pekela dan in de andere twee gemeenten (21% tegenover 6% en 4%). De SamenOud-dag in Pekela werd op maandag 11 juni gehouden, de SamenOud-dagen van Stadskanaal en Veendam op 21 en 24 mei. Waarschijnlijk is daarom het percentage ouderen dat afwezig is wegens vakantie een stuk hoger in Pekela dan in Veendam en Stadskanaal. 5

7 2.3. Uitkomsten algemene vragen In deze paragraaf komen de resultaten van de vragen 2, 8, 9, 12 en 13 van het evaluatieformulier aan bod. Deze vragen geven de algemene indruk van de deelnemende ouderen weer. De uitkomsten zijn per vraag verwerkt in tabellen. Vraag 2: Vond u de SamenOud-dag over het algemeen nuttig? De vraag of men de SamenOud-dag over het algemeen nuttig vond, is positief beantwoord. Tabel geeft het overzicht van de antwoorden weer. Hieruit blijkt dat slechts 6 van alle 105 respondenten neutraal antwoordden op de vraag of ze de SamenOud-dag over het algemeen nuttig vonden. De rest van de respondenten antwoordde positief. In Stadskanaal hebben alle 54 respondenten een antwoord gegeven op de vraag of ze de SamenOuddag over het algemeen nuttig vonden. 52 respondenten beantwoordden deze vraag positief. Slechts 2 respondenten antwoordden met neutraal. Eén van deze twee respondenten vond het informatieve gedeelte over zelfmanagement niet zinvol en gaf bij suggesties ter verbetering aan dat er minder van het papier gelezen moest worden tijdens het presenteren. De andere respondent gaf geen suggestie ter verbetering. In Veendam en Pekela hebben alle respondenten deze vraag beantwoord. Bij beide gemeenten omcirkelden twee respondenten neutraal. In Pekela omcirkelde één van deze twee respondenten bij elke vraag op het evaluatieformulier neutraal. Deze gast was namelijk maar kort aanwezig op de SamenOud-dag. De andere respondent was gedurende het hele evaluatieformulier vrij negatief. Bij de evaluaties van Veendam betrof het twee respondenten die alleen in de ochtend aanwezig waren en niet hebben deelgenomen aan de lunch en activiteit. Stadskanaal % Veendam % Pekela % Totaal % Eens 52 96% 32 94% 15 88% 99 94% Neutraal 2 4% 2 6% 2 12% 6 6% Oneens Missing N % Tabel Overzicht van antwoorden het nuttig vinden van de SamenOud-dag Bij vraag 8 en 9 konden de deelnemers aangeven welke onderdelen van de dag zij wel of niet leuk/zinvol vonden. In totaal zijn deze vragen beantwoord door 49 van de 54 respondenten in Stadskanaal, 31 van de 34 in Veendam en 16 van de 17 respondenten in Pekela. Een deel van de respondenten heeft meerdere antwoordmogelijkheden omcirkeld. Vraag 8: Wat vond u het meest leuke/zinvolle onderdeel van de dag? Uit tabel blijkt dat de deelnemende ouderen in Stadskanaal de informatie over de activiteiten en de activiteit het meest zinvolle/leuke onderdeel van de SamenOud-dag vonden. In Veendam was het eveneens informatie over de activiteiten die als meest leuk/zinvol werd beschouwd. Hierna werd de activiteit en de informatie over zelfmanagement het vaakst omcirkeld. 6

8 In Pekela vond men de activiteit en de lunch het meest leuke/zinvolle onderdeel van de dag. Gevolgd door de informatie over zelfmanagement. Uit de rechter kolom van tabel blijkt dat de respondenten het vaakst informatie over de activiteiten en activiteit hebben omcirkeld. Geen enkele respondent vulde in dat zij geen van de onderdelen zinvol of leuk hebben gevonden. Stadskanaal Veendam Pekela Totaal 3 plaatsen Informatie over activiteiten 24 37% 11 39% 2 11% 37 37% Informatie over zelfmanagement 10 15% 7 25% 4 22% 21 21% Lunch 9 14% 3 11% 6 33% 18 18% Activiteit 22 34% 7 25% 6 33% 35 35% Geen Totaal antwoorden Missing 5 9% 3 9% 1 6% 9 N Tabel Overzicht van meest zinvolle/leukste bevonden onderdelen Vraag 9: welk onderdeel vond u niet zinvol/leuk? Vraag 9 stelt het tegenovergestelde van vraag 8. Helaas zijn er ouderen geweest die waarschijnlijk de vraag verkeerd gelezen of geïnterpreteerd hebben. Zij hebben namelijk precies hetzelfde ingevuld als bij vraag 8. Hierom is ervoor gekozen om de antwoorden van deze ouderen buiten beschouwing te laten in het overzicht. Uit tabel blijkt dat het grootste deel van de respondenten (gemiddeld 80%) geen van de onderdelen niet zinvol of niet leuk vonden. In Stadskanaal springt het onderdeel informatie over zelfmanagement eruit. 13% van de respondenten vond dit onderdeel niet zinvol of leuk. Twee mensen vonden de informatie over activiteiten niet leuk/zinvol. In Veendam is het de activiteit die het minst leuk/zinvol werd geacht. Deze is 4 keer genoemd als niet zinvol/leuk (13%) en de lunch 2 maal (6%). Van deze respondenten zijn er 2 deelnemende ouderen vroeg vertrokken wegens andere afspraken. Goed voor in totaal vier stemmen. Tweemaal de lunch en tweemaal de activiteit. Van de deelnemende ouderen in Pekela was er tweemaal een onderdeel omcirkeld als niet leuk/zinvol. Eenmaal de activiteit en eenmaal de informatie over zelfmanagement. 7

9 Stadskanaal Veendam Pekela Totaal 3 plaatsen Informatie over activiteiten 2 4% 2 6% 0 4 4% Informatie over zelfmanagement 6 13% 1 3% 1 6% 8 8% Lunch 0 2 6% 0 2 2% Activiteit % 1 6% 5 5% Geen 40 83% 22 71% 15 88% 77 80% Totaal antwoorden Zelfde antwoord als bij vraag 8 gegeven Missing 2 4% 1 3% 0 N Tabel Overzicht van antwoorden minst zinvolle/leukste bevonden onderdelen Vraag 12. Heeft u suggesties ter verbetering? Op het evaluatieformulier was ruimte voor suggesties ter verbetering. De meeste opmerkingen zijn echter geen suggesties maar complimenten. Alleen in Stadskanaal zijn er echt suggesties ter verbetering gedaan. De volgende suggesties werden in Stadskanaal gegeven; In noodgevallen leren omgaan met mobiele telefoon, ook voor partner Kleinere groepen (2 respondenten) Tijdens info niet van papier lezen, is slaapverwekkend De volgende suggesties werden in Veendam gegeven; Woonomgeving Leuke dag Alles was goed! Was perfect verzorgd De volgende suggesties werden in Pekela opgeschreven; De ochtend was leuk en gezellig We wachten af Was een prima gezellige ochtend Voor herhaling vatbaar 8

10 Vraag 13. Welk cijfer zou u geven voor deze dag? (schaal 1 t/m 10) Tot slot konden de ouderen een cijfer tussen 1 en 10 invullen om aan te geven wat ze van de SamenOud-dag in hun gemeente vonden. Uit tabel blijkt dat er in Stadskanaal gemiddeld een 8.1 is gegeven voor de SamenOud-dag. Het grootste deel van de respondenten beoordeelde de dag met een 8. Er is slechts één respondent geweest die een 6 gaf. Vier respondenten gaven een 7. Verder is er twee keer een 10 gegeven voor de SamenOud-dag in Stadskanaal. 30 van de 34 respondenten hebben een cijfer gegeven in Veendam. Dit werd gemiddeld een 7.8 en is het laagste gemiddelde van de drie gemeenten. Er is zeven keer een 7 gegeven en eenmaal een zes. In Pekela viel het gemiddelde het hoogst uit. Hier gaf men gemiddeld een 8.3 voor de SamenOud-dag. Het grootste gedeelte van de respondenten gaf een 8 voor de SamenOud-dag. Maar liefst zes respondenten gaven een cijfer van een 8.5 en hoger en slechts één persoon gaf een 7. Totaal v/d 3 Cijfer Stadskanaal Veendam Pekela plaatsen 6 1 2% 1 3% 0 2 2% 7 4 7% 8 24% 1 6% 13 12% % 0 1 1% % 17 50% 10 59% 66 63% % 0 1 6% 2 2% 9 5 9% 2 6% 4 24% 11 10% % 1 3% 1 6% 4 4% Gemiddelde 8,1 7,8 8,3 8.1 Missing 2 4% 4 12% 0 6 6% N Tabel Overzicht van cijfers gegeven aan de SamenOud-dagen 2.4 Uitkomsten vragen 3 tot en met 7 SamenOud wil er voor zorgen dat de gezonde ouderen de regie, wat betreft hun eigen gezondheid en welzijn, in eigen handen houden. De SamenOud-dagen waren voornamelijk gericht op bewegen, voeding en sociale contacten. De vragen 3 tot en met 7 zijn opgesteld om in kaart te brengen of de deelnemende ouderen door de SamenOud-dag een verbetering hebben ervaren op één van deze vlakken. In deze paragraaf zijn de uitkomsten op basis van de evaluatieformulieren verwerkt. Vraag 3: Heeft u voldoende informatie gekregen over activiteiten in de woonomgeving? De antwoorden op de vraag, of de deelnemers voldoende informatie hebben gekregen over activiteiten in de woonomgeving, zijn in tabel verwerkt. Bij deze vraag moet in acht worden genomen dat het informatiegedeelte per locatie anders ingedeeld was. In Stadskanaal, in tegenstelling tot de andere twee locaties, is een speciale presentatie gehouden over seniorenactiviteiten in de omgeving. 48 Van de 54 respondenten, 89% van de respondenten die een antwoord omcirkelde, antwoordden positief. 4 Respondenten omcirkelden neutraal (7%). De resterende 2 respondenten (4%) vulden hier geen antwoord in. 9

11 In Veendam kon de groep ouderen informatie verkrijgen via een informatiemarkt. Alle 34 respondenten beantwoordden de vraag, waarvan 30 respondenten (88%) positief waren en 4 (12%) neutraal. Ook in Pekela werd deze vraag door alle respondenten beantwoord. Hier gingen de ouderen met elkaar in gesprek over zelfmanagement, gezondheid en welbevinden, maar werd er geen specifieke informatie verstrekt over seniorenactiviteiten in de omgeving van Pekela. Toch beantwoordde 16 van de 17 respondenten deze vraag positief (94%). Slechts 1 omcirkelde neutraal. De respondent die neutraal omcirkelde, was maar een klein deel van de SamenOud-dag aanwezig. In totaal zijn er 94 van de beoogde 445 ouderen in de zelfmanagementgroep die voldoende informatie hebben gekregen over activiteiten voor ouderen in de omgeving. Stadskanaal Veendam Pekela Totaal % Eens 48 89% 30 88% 16 94% 94 90% Neutraal 4 7% 4 12% 1 6% 9 9% Oneens % Missing 2 4% % N Tabel Overzicht van antwoorden voldoende informatie over activiteiten Vraag 4: Heeft u iets geleerd over hoe u zo lang mogelijk gezond kan blijven? Tabel geeft de verdeling weer van de antwoorden op de vraag of de ouderen iets geleerd hebben om zo lang mogelijk gezond te blijven. Ook hier moet in acht worden genomen dat het informatiegedeelte per locatie anders was ingevuld. In Stadskanaal hebben 53 van de 54 respondenten een antwoord omcirkeld. Daarvan heeft slechts één respondent helemaal niet mee eens omcirkeld. Deze deelnemer was verder erg positief over de SamenOuddag. Het merendeel van de respondenten was het wel eens met de stelling (87%). 5 Respondenten omcirkelden neutraal (9%). In Veendam omcirkelden alle respondenten een antwoord. Er waren geen deelnemers die het niet met de stelling eens waren. 29 Van de 34 respondenten (85%) waren het eens met de stelling (85%) en 5 respondenten omcirkelden neutraal (15%). Uit tabel blijkt dat ook in Pekela alle respondenten een antwoord omcirkelden. Hier viel het percentage dat het eens was met de stelling iets lager uit, namelijk 76%. De resterende 24% van de respondenten omcirkelde neutraal. Stadskanaal Veendam Pekela Totaal % Eens 47 87% 29 85% 13 76% 89 85% Neutraal 5 9% 5 15% 4 24% 14 13% Oneens 1 2% 1 1% Missing 1 2% 1 1% N Tabel Overzicht van antwoorden langer gezond blijven 10

12 Vraag 5: Heeft u nieuwe contacten opgedaan tijdens de SamenOud-dag? In tabel zijn de antwoorden op de vraag, of de ouderen nieuwe contacten op hebben gedaan tijdens de SamenOud-dag, verwerkt. Hieruit blijkt dat in Stadskanaal het grootste deel antwoordde met neutraal (50%). Gevolgd door eens (39%). In Veendam en Pekela zijn deze verdelingen andersom. Hier antwoordde 53% dat ze nieuwe contacten op hebben gedaan tijdens de SamenOud-dag en 35% neutraal. Slecht één persoon was het niet met de stelling eens. Deze respondent was bij de SamenOud-dag in Pekela. In totaal zijn er 48 van de beoogde 445 ouderen in de zelfmanagementgroep die nieuwe contacten hebben opgedaan en daarmee wellicht hun netwerk hebben versterkt. Stadskanaal % Veendam % Pekela % Totaal % Eens 21 39% 18 53% 9 53% 48 46% Neutraal 27 50% 12 35% 6 35% 45 43% Oneens 6 11% 4 12% 1 6% 11 10% Missing % 1 1% N Tabel Overzicht van antwoorden nieuwe contacten opgedaan Vraag 6: Heeft u een bezigheid/activiteit gevonden die u in de toekomst misschien weer zal gaan doen? Tabel geeft de verdeling van de antwoorden op de vraag of de ouderen wellicht een activiteit of bezigheid voor in de toekomst hebben gevonden tijdens de SamenOud-dag weer. Hieruit blijkt Volgens de evaluatie zijn er 22 mensen die op de SamenOud-dag een activiteit of bezigheid hebben gevonden die ze misschien in de toekomst vaker gaan doen. 25 Respondenten beantwoordden de vraag met neutraal en 5 respondenten hebben die dag geen activiteit of bezigheid gevonden die ze misschien in de toekomst vaker zullen gaan doen. Dit kan ook betekenen dat een deel van de laatste twee groepen de activiteiten die op de SamenOud-dag zijn geïntroduceerd al doen en deze activiteit dus niet op de SamenOud-dag gevonden hebben. In totaal zijn er 48 van de beoogde 445 ouderen in de zelfmanagementgroep die een nieuwe bezigheid of activiteit hebben gevonden die ze wellicht in de toekomst weer zullen gaan doen. Stadskanaal Veendam Pekela Totaal % Eens 22 41% 19 56% 7 41% 48 46% Neutraal 25 46% 11 32% 8 47% 44 42% Oneens 6 11% 3 9% 2 12% 11 10% Missing 1 2% 1 3% 0 2 2% N Tabel Overzicht van antwoorden activiteit gevonden voor in de toekomst 11

13 Vraag 7: Heeft u informatie opgedaan over hoe u langer zelfstandig kan blijven? Eén van de doelen van SamenOud is om de zelfstandige ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te houden. Uit tabel blijkt dat 78 van alle 105 deelnemende ouderen (74%) informatie heeft opgedaan om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven. 50 Van de 54 respondenten in Stadskanaal hebben een antwoord op de stelling gegeven. Hiervan waren 42 respondenten het met de stelling eens. 8 respondenten omcirkelden neutraal. Geen van de respondenten was het niet eens met de stelling. Verder blijkt uit tabel dat 25 van de 34 respondenten in Veendam (74%) vinden dat ze informatie hebben opgedaan over hoe ze langer zelfstanding kunnen blijven. 1 Respondent was het niet eens met deze stelling en 6 respondenten (18%) omcirkelden neutraal op het evaluatieformulier. 2 Respondenten (6%) gaven helemaal geen antwoord op de vraag. In Pekela gaf het grootste gedeelte van de respondenten (65%) aan dat zij het met de stelling eens waren. 11 mensen hebben informatie opgedaan over hoe ze langer zelfstandig kunnen blijven. 29% van de respondenten antwoordden neutraal. 1 respondent vulde hier geen antwoord in. Stadskanaal Veendam Pekela Totaal % Eens 42 78% 25 74% 11 65% 78 74% Neutraal 8 15% 6 18% 5 29% 19 18% Oneens 0 1 3% 0 1 1% Missing 4 7% 2 6% 1 6% 7 7% N Tabel Overzicht van antwoorden informatie opgedaan over zo lang mogelijk gezond blijven 2.5 Uitkomst vragen 1, 10 en 11 In deze paragraaf worden de resultaten van vragen 1, 10 en 11 van het evaluatieformulier gepresenteerd. Deze vragen hebben te maken met eventuele drempels voor de ouderen om naar de SamenOud-dagen te komen. Allereerst de vraag of de ouderen een gast mee namen naar de SamenOud-dag. Hierna volgen de resultaten van vragen 10 en 11. Vraag 10 stelt dat de oudere wellicht niet was gekomen als deze geen persoonlijke uitnodiging had gekregen en vraag 11 stelt dat de oudere wellicht niet was gekomen als deze geen gast mee had mogen nemen. Vraag 1: Heeft u een gast meegenomen naar de SamenOud-dag? Alle respondenten in Stadskanaal en Pekela hebben een antwoord gegeven op de vraag of ze een gast mee hadden genomen. In Veendam was er één respondent die geen antwoord omcirkelde. In tabel is de verdeling van de antwoorden verwerkt. Uit tabel blijkt dat de deelnemende ouderen in Pekela veelal hun partner mee namen naar de SameOud-dag (43%). In Veendam had het grootste deel van de deelnemers niemand meegenomen (33%), gevolgd door het meenemen van een partner (31%). Kennissen en vrienden werden een stuk minder meegenomen in Pekela dan in Veendam. 9% in Pekela tegenover 14% in Veendam. Ja, anders werd in beide plaatsen het minst vaak omcirkeld. 12

14 Bij de cijfers van Stadskanaal moet in acht worden genomen dat de respondenten in Stadskanaal niet konden aangeven wanneer zij zelf gast waren en daardoor een alternatief antwoord hebben gegeven. Stadskanaal % (N=54) Veendam % (N=42) Pekela % (N=23) Totaal %(N=119) Nee 24 44% 14 33% 5 22% 43 36% Ja, partner 20 37% 13 31% 10 43% 43 36% Ja, kennis 1 2% 1 2% 0 0% 2 2% Ja, vriend(in) 7 13% 5 12% 2 9% 14 12% Ja, anders 2 4% 0 0% 0 0% 2 2% Was zelf gast 0 0% 8 19% 6 26% 14 12% Missing 0 0% 1 2% 0 0% 1 1% N % % % % Tabel Overzicht gasten meegenomen naar de SamenOud-dag Vraag 10: Zonder persoonlijke uitnodiging was ik niet gekomen (n.v.t. voor gasten) Alle genodigden kregen een schriftelijke uitnodiging voor de SamenOud-dag thuis. Vervolgens werd er gevraagd of ze zonder deze uitnodiging wellicht niet waren gekomen. Tabel toont de verdeling van de antwoorden. Een persoonlijke uitnodiging via de post versturen lijkt een goede manier om de ouderen te bereiken. In alle drie gemeenten zijn de ouderen het eens met de stelling. Zonder persoonlijke uitnodiging waren de meeste ouderen niet naar de SamenOud-dag gekomen. Grafiek geeft dit in één oogopslag weer. Totaal v/d 3 Stadskanaal % Veendam % Pekela % plaatsen % Eens 37 69% 31 91% 14 82% 82 78% Neutraal 3 6% % Oneens 3 6% 1 3% 1 6% 5 5% N.v.t. 8 15% % Alternatief antwoord "Anders wisten we het niet" Missing 2 4% 2 6% 2 12% 6 6% N Tabel Overzicht antwoorden of de ouderen zonder persoonlijke uitnodiging wel/niet waren gekomen Neutraa l; 3; 3% Oneens; 8; 9% Eens Neutraal Oneens Totaal v/d 3 plaatsen Eens; 82; 88% Grafiek Verdeling antwoorden totaal van alle drie gemeenten samen 13

15 Vraag 11: Als ik geen gast mocht meenemen, was ik niet gekomen (n.v.t. voor gast) Grafiek geeft de verdeling van de antwoorden op stelling 11 weer. De verdeling is gelijkermatiger dan bij vraag 10. De ouderen vinden een persoonlijke uitnodiging belangrijker dan het meenemen van een gast. Van alle gasten in de drie gemeenten is 29% het eens met de stelling en 44% is het oneens. 18% antwoordde neutraal en 9% heeft geen antwoord gegeven op deze vraag. Uit tabel blijkt dat In Stadskanaal de meeste deelnemende ouderen (37%) ook waren gekomen als ze geen gast mee mochten nemen. Ook in Veendam (44%) en Pekela (47%) waren de meeste ouderen het niet met de stelling eens. Toch zijn de percentages van de ouderen die de stelling bevestigen, niet klein. In Stadskanaal was 28% niet gekomen als zij geen gast mee mochten nemen, in Veendam was dit 26% van de ouderen en in Pekela is 24% het eens met de stelling. Totaal v/d 3 Stadskanaal Veendam Pekela plaatsen Eens 15 28% 9 26% 4 24% 28 29% Neutraal 7 13% 6 18% 4 24% 17 18% Oneens 20 37% 15 44% 8 47% 43 44% N.v.t. 8 15% - - Missing 4 7% 4 12% 1 6% 9 9% N Tabel Overzicht antwoorden of de ouderen gekomen waren als ze geen gast mee mochten nemen Totaal v/d 3 plaatsen Oneens; 43; 49% Eens; 28; 32% Neutraal; 17; 19% Eens Neutraal Oneens Grafiek Verdeling antwoorden totaal van alle drie gemeenten samen 14

16 3. CONCLUSIES, BEPERKINGEN EN AANBEVELINGEN Eén van de doelen van SamenOud is het preventief en proactief benaderen van de zelfmanagementgroep om er zo voor te zorgen dat deze ouderen de regie, wat betreft hun eigen gezondheid en welzijn, in eigen handen houden. De interventies worden hierbij vooral gericht op bewegen, voeding en sociale contacten. Vanuit dit persepectief zijn de SamenOud-dagen georganiseerd. Deze evaluatie moet uitwijzen of dit doel, in zijn geheel of gedeeltelijk, behaald is. Dit hoofdstuk geeft de belangrijkste conclusies op basis van de vragen op het evaluatieformulier weer. Gedurende deze conclusies komen soms discussiepunten en aanbevelingen aan bod. Daarna volgen de beperkingen van de evaluatiemethodiek en daarbij worden eveneens aanbevelingen gedaan. 3.1 Conclusies algemeen Op basis van de resultaten kan geconcludeerd worden dat de SamenOud-dagen volgens de deelnemende ouderen succesvol zijn geweest. Zo werd er grotendeels positief gereageerd op de vraag of de SamenOud-dag waar zij aan deelnamen nuttig was. Er waren slechts 6 van alle 105 respondenten die neutraal omcirkelden bij de antwoordmogelijkheden, de rest was het met de stelling eens. Geen van de respondenten antwoordden dat ze het niet nuttig vonden. Ook vielen de cijfers, die de respondenten gaven aan de dagen, hoog uit met gemiddelden van een 8.1 in Stadskanaal, een 7.8 in Veendam en een 8.3 in Pekela. 3.2 Terugkoppeling doelstelling Het doel van de SamenOud-dagen is het stimuleren van zelfmanagement. Zelfmanagement is er op gericht dat ouderen vanuit zichzelf gezond gedrag gaan vertonen. Bijvoorbeeld door gezonder te eten, meer te bewegen en hulpbronnen en netwerken goed te benutten. Vragen 3 tot en met 7 op het evaluatieformulier zijn vanuit deze doelstelling opgesteld. Uit de resultaten blijkt dat de meeste ouderen iets geleerd hebben tijdens de SamenOud-dag. Drie vragen betreffende het opdoen van informatie wezen dit uit. Er werd gevraagd of de ouderen; voldoende informatie opgedaan hadden over activiteiten in de omgeving, informatie om zo lang mogelijk zelfstandig blijven en informatie om zo lang mogelijk gezond blijven. Het verstrekken van de informatie werd per locatie anders ingedeeld. Dit had echter geen invloed op de uitkomst. In Pekela gingen de ouderen bijvoorbeeld met elkaar in gesprek over zelfmanagement, gezondheid en welbevinden maar er werd verder geen specifieke informatie verstrekt over de activiteiten in de omgeving. Toch beantwoordden 16 van de 17 respondenten deze vraag positief (94%). Slechts 1 omcirkelde neutraal. Daarbij was de respondent die neutraal omcirkelde maar een klein deel van de SamenOud-dag aanwezig en betreft het hier een zeer hoge score. Dit zou kunnen betekenen dat informatie over de activiteiten geïnterpreteerd is als de instructies en informatie die bij de beoefende activiteit zijn gegeven, of dat men een sociaal gewenst antwoord heeft gegeven. Aan de hand van deze resultaten kan dus niet worden geconcludeerd welke vorm van informatie verstrekken het meest doeltreffend is geweest. Aanbevolen wordt om deze vragen aan te passen aan de vorm waarin het gepresenteerd wordt, bijvoorbeeld; tijdens de activiteit, heb ik voldoende informatie verkregen over waar ik deze activiteit in het vervolg kan beoefenen. Of; tijdens de groepssessie, heb ik voldoende informatie verkregen over welke activiteiten ik in mijn omgeving kan gaan doen. Op deze manier wordt de doelmatigheid van een onderdeel nauwkeuriger gemeten en kunnen toekomstige interventies doelmatiger worden ingericht. 15

17 Verder blijkt uit de resultaten dat een groot deel van de ouderen een activiteit/bezigheid voor de toekomst vonden gedurende de SamenOud-dag. Ook hebben de meeste deelnemende ouderen nieuwe contacten opgedaan tijdens de SamenOud-dagen. De percentages zijn hier echter iets minder overtuigend dan bij de zojuist genoemde stellingen. Er moet in acht worden genomen dat het hier de relatief gezonde en actieve groep ouderen betreft en daarom waarschijnlijk zelf al veel van de genoemde en getoonde activiteiten beoefenen. Het gebruik van het woord nieuw kan hierom de uitkomst hebben beïnvloed. Aanbevolen wordt om deze stelling in het vervolg anders te verwoorden, bijvoorbeeld; Ik ben tijdens de SamenOud-dag gemotiveerd geraakt om meer te ondernemen/ om aan andere of meer activiteiten deel te nemen. Wat betreft de stelling over het opdoen van nieuwe contacten geldt hetzelfde. Het kan namelijk zijn dat een deel van de ouderen elkaar al kenden, waardoor ze niet zo zeer nieuwe contacten hebben opgedaan, maar wel opnieuw met elkaar in contact zijn gekomen tijdens de SamenOud-dag. De volgende stelling zou hierom doeltreffender zijn; Ik heb tijdens de SamenOud-dag met iemand gesproken of iemand ontmoet waar ik in de toekomst ook contact mee ga hebben. 3.3 Bereiken van de doelgroep Het bereiken van de gehele zelfmanagementgroep door middel van deze interventie is moeilijk realiseerbaar. Uit de resultaten blijkt dat er in Stadskanaal 191 ouderen schriftelijk zijn uitgenodigd voor de SamenOud-dag, hiervan meldden 49 ouderen zich aan (exclusief gasten), hetgeen 15% van de beoogde doelgroep beslaat. In Veendam betrof het 38 van de beoogde 179 ouderen (21%) en in Pekela 23 van de 75 genodigden (31%). Het grootste deel van de beoogde doelgroep heeft dus niet deelgenomen aan deze interventie. Echter, merkten twee deelnemers in Stadskanaal op dat de groepen wel wat kleiner mochten. Ook was de ruimte waarin de SamenOud-dag gehouden werd propvol die dag. Om een SamenOud-dag overzichtelijk en plezierig te houden zou een SamenOud-dag dan ook niet meer dan 70 deelnemers moeten herbergen. Om de gehele doelgroep te bereiken kan SamenOud deze dagen aanvullen met het sturen van informatie. Informatie om de zelfmanagementcapaciteiten van de desbetreffende ouderen vergroten. Bijvoorbeeld door het sturen van een nieuwsbrief met daarin tips en trucs om gezond te blijven, geschikte activiteiten in de omgeving, een inspirerend verhaal van een gezonde oudere, oproepen van ouderen die contact zoeken en verwijzingen naar nuttige internetpagina s. Er is bij de ouderen geïnformeerd naar de redenen van afwezigheid. Uit de resultaten blijkt dat deze redenen zeer uiteen liepen. In het overzicht van Veendam is een groot aantal missing, maar liefst 37%. Voor het nabellen van de ouderen in Veendam was namelijk te weinig tijd. In het vervolg is het belangrijk dat er voldoende tijd in wordt gepland voor de nazorg. Verder is het percentage ouderen dat afwezig was vanwege vakantie aanzienlijk hoger in Pekela (20%) dan in Veendam (4%) en Stadskanaal (6%). Dit kan verklaard worden door de data waarop de dagen georganiseerd werden. De SamenOud-dag in Pekela werd op maandag 11 juni gehouden, de SamenOud-dagen van Stadskanaal en Veendam op 21 en 24 mei. Om een grotere opkomst te genereren wordt daarom aanbevolen om de SamenOud-dagen zo ver mogelijk buiten de vakantieperiodes te plannen. 3.4 Beperkingen van methodiek en aanbevelingen In dit rapport is gebruik gemaakt van evaluatieformulieren. Deze zijn ingevuld door een deel van de deelnemende ouderen. De interventie is geëvalueerd aan de hand van de meningen van deelnemende ouderen, aan het eind van de SamenOud-dagen zelf. De uitkomst van de vragen 3 tot en met 7 moest aantonen of de zelfmanagementcapaciteiten van de deelnemende ouderen verrijkt zijn tijdens de SamenOud-dag. Een tweede meting om te kijken of deze punten ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn is daarom aannemelijk. Aangezien het 16

18 hier een groep binnen een onderzoeksgroep betreft is het echter wel de vraag of dit qua tijd en middelen wenselijk en/of haalbaar is. Voor de deelnemers in Stadskanaal was er op het evaluatieformulier geen mogelijkheid gecreëerd waar aangegeven kon worden of zij gast of genodigde waren, hierdoor is er in dit rapport geen onderscheid gemaakt tussen de evaluaties van de gasten en genodigden. Dit zorgt ervoor dat het beeld, hoe de doelgroep de dag ervaren heeft, ietwat vertekend is. Voor het nabellen van de ouderen in Veendam was te weinig tijd. De belangrijkste aanbeveling is het maken van een concreet plan waarin beschreven wordt wat de doelen van de interventie zijn, wie welke taken uitvoert en wat hierbij de tijdsplanning is. Ook zal er een dergelijk plan voor het rapport zelf moeten worden gemaakt zodat de evaluatieformulieren alle doelen van het rapport omvatten. De opdracht vanuit SamenOud was het uitwerken van de evaluaties van de ouderen in een rapport. Echter, is het moeilijk te onderscheiden van de evaluatie van de interventie zelf en dit is dan ook soms gedaan in het rapport. Voor het uitvoeren van een volwaardige evaluatie van de interventie zelf is echter ook een literatuurstudie nodig. Een aantal ouderen hebben sommige vragen niet goed gelezen of verkeerd geïnterpreteerd waardoor er een aantal antwoorden zijn weggevallen. In het opmaken van een evaluatieformulier door deze doelgroep is het daarom erg belangrijk om gebruik te maken van dikgedrukte letters, of een andere kleur gebruiken voor de woorden wel en niet, om het onderscheid tussen twee vragen die erg op elkaar lijken te benadrukken. Tot slot zijn de antwoorden zijn met de hand geteld, waardoor er altijd kans is op telfouten. 17

19 BIJLAGE A: Evaluatieformulieren 18