moeilijk ernstig! 28/02/2014 Nieuwe inzichten van ernstig astma moeilijk of ernstig astma? moeilijk astma Definitie Fenotypes Behandeling Spreken om

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "moeilijk ernstig! 28/02/2014 Nieuwe inzichten van ernstig astma moeilijk of ernstig astma? moeilijk astma Definitie Fenotypes Behandeling Spreken om"

Transcriptie

1 Spreken om Nieuwe inzichten van ernstig Professor Elisabeth Bel Universiteit van Amsterdam Nieuwe inzichten van ernstig Definitie Fenotypes Behandeling moeilijk moeilijk ernstig! moeilijk of ernstig? Inhaled corticosteroids moeilijk Foute diagnose Slechte therapietrouw Onvoldoende inhalatietechniek Blootstelling aan allergenen Beroepsexpositie Onbehandelde co-morbiditeiten Thorax 2011;66: Bel et al. Thorax 2011;66:

2 Slechte therapietrouw bij moeilijk Fenotypes van Ernstig refractair geen eosinofiele inflammatie Gamble et al AJRCCM 2009: FeNO > 50 ppb blood eo s > 300 x 10 E 6/L periositin > 25 ng/ml Fenotypes van FceRI bij overleden patiënten Gerichte behandeling: Den Otter et al; Clin Exper Allergy, 2010;40: Rodrigo GJ et al. Chest 2011;139:

3 Omalizumab vermindert -aanvallen Ernstig refractair Fenotypes van Hannania et al. Ann Intern Med. 2011;154: Persisterende eosinofilie over 5 jaar % eo s Het eosinofiele fenotype wordt gekenmerkt door rhinosinusitis CT-sinus score correleert met air trapping % eo s Van Veen et al, J Allergy Clin Immunol 2009, 124:615-7, 617.e1-2 Van Veen et al, J Allergy Clin Immunol 2009, 124:615-7, 617.e1-2 ten Brinke et al J Allergy Clin Immunol 2002;109:

4 Sterke inflammatie in kleine luchtwegen bij ernstig Systemische steroiden bij eosinofiel Anti-IL-5 bij eosinofiel Mauad, Bel &Sterk. J Allergy Clin Immunol 2007; 2: Ten Brinke et al., AJRCCM 2004;170:601-5 Pavord I. et al, Lancet 2012;380:651-9 Anti-IL-5 bij eosinofiel Ernstig refractair Fenotypes van Pavord I. et al, Lancet 2012;380:

5 Omgekeerde relatie tussen BMI en sputum eosinophielen bij ernstig Effect van overgewicht op expiratory flow limitatie Mechanismen van bij obese patienten R=-0.36 P=0.003 Van Veen et al Allergy 2008;63:570-4 Romagnoli et al Acta Physiologica 2008; 193: Lugogo NL et al. J Appl Physiol. 2010;108: bariatrische chirurgie bij obese patiënten bariatrische chirurgie bij obese patiënten Behandeling van co-morbiditeiten (OSA) Reddy RC et al. Obes Surg 2011;21: Boulet et al. Respir Med. 2012;106: Lafond et al. Eur Respir J 2007; 29:

6 Behandeling van co-morbiditeiten (reflux) Ernstig refractair Fenotypes van Obesitas Bariatrische chirurgie Chan et al Arch Intern Med. 2011;171: Overmatig gebruik van beta-2-agonisten Regelmatig gebruik van kortwerkende beta-2-agonisten maakt ernstiger Intermittent use regular use Diette et al Arch Intern Med. 1999;159: Sears M et al. Lancet 1990;336: Taylor & Hannah; JACI 2008; 122;

7 tiotropium bij ernstig thermoplastiek bij ernstig Ernstig refractair ernstige BHR Obesitas SABA / THIO Thermoplastiek? bariatrische chirurgie Kerstjens et al. N Engl J Med. 2012;367: Castro et al AJRCCM 2010;181: conclusies Vooraleer de diagnose ernstig te stellen: Check therapietrouw en inhalatietechniek Vermijdt verergerende factoren Behandel co-morbiditeiten Bepaal type inflammatie (eosinofiel/niet-eosinofiel) Geef gerichte behandeling Ernstig refractair ernstige BHR SABA / THIO Thermoplastiek? Obesitas bariatrische chirurgie 7

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Huisarts en longarts ernstig astma

Huisarts en longarts ernstig astma Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar

Nadere informatie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig

Nadere informatie

Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten. Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel

Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten. Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel 49-jarige vrouw Bezoek spoedgevallendienst omwille van aanval van dyspnee en hoest, opgetreden op het

Nadere informatie

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling

Nadere informatie

HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT

HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT A S T M A E N C O P D I N T E R V I E W HET GAAT OM EEN KLEINE GROEP PATIËNTEN DIE VEEL AANDACHT VRAAGT EN NODIG HEEFT Longarts Els Weersink: Therapietrouw ondergeschoven kindje Ernstig astma: behandeling

Nadere informatie

Moeilijk behandelbaar astma

Moeilijk behandelbaar astma Moeilijk behandelbaar astma Werkcollege 3.4 Levensfase 27 september 11-12.30 lokaal 16 Gerard Koppelman, Bart Rottier, Beatrix Children s Hospital Moeilijk behandelbaar astma Werkcollege 3.4 Levensfase

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria

Nadere informatie

Hooggebergtebehandeling bij ernstig. astma ACHTERGROND. 24 nummer Longziekten

Hooggebergtebehandeling bij ernstig. astma ACHTERGROND. 24 nummer Longziekten Hooggebergtebehandeling bij ernstig astma Met medewerking van: Dr. Lous Rijssenbeek, longarts Nederlands Astmacentrum Davos 24 nummer 2-2019 Longziekten Els van den Brink Samenvatting De hooggebergtebehandeling

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2013 TRENDS XXIII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Wat doet kinderarts, longarts?

Wat doet kinderarts, longarts? Astma van jong tot oud. Dr. R. Aalbers, longarts Martini Ziekenhuis, groningen Patient 1 Man, 49 jaar. Leraar. Nooit gerookt. Geen dieren. Bij H.A. bekend sinds 36 ste jaar met inspanningsastma. Vermijdt

Nadere informatie

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de

Nadere informatie

Fenotypes van ernstig astma bij volwassenen

Fenotypes van ernstig astma bij volwassenen Fenotypes van ernstig astma bij volwassenen Severe asthma phenotypes in adults Allergie Auteurs: A. ten Brinke en E.H. Bel Trefwoorden: ernstig astma, definitie, fenotypes, leeftijd bij aanvang Key words:

Nadere informatie

ASTMA bij volwassenen

ASTMA bij volwassenen ASTMA bij volwassenen Prof Dr Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 27/02/2019 Casus: Sofie, 33 jaar VG: astma sinds 14-jarige leeftijd; allergisch aan dierenepitheel (kat, hond) HA: sinds maanden dyspneu

Nadere informatie

Conflict van belangen

Conflict van belangen Steroïden en luchtwegverwijders: aparte inhalers of één langwerkend combinatiepreparaat? - een studieprotocol - Baretta H.J. 1, Metting E.I. 1, van Boven J.F. 1, Flokstra-de Blok B.M.J. 1, van der Molen

Nadere informatie

Medicamenteuze therapie van astma

Medicamenteuze therapie van astma Casus : Sharon Medicamenteuze therapie van astma Anneke Landstra, Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem Mariëlle Pijnenburg, Sophia Kinderziekenhuis, Rotterdam 7 jaar consult huisarts Piept regelmatig, soms ook

Nadere informatie

Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom

Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom Dr. Tobias Bonten AIOS Huisartsgeneeskunde, Postdoc en Epidemioloog Longziekten en Public Health & Eerstelijns Geneeskunde LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM

Nadere informatie

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans OSA en diabetes Prof. Dr. Dries Testelmans Diabetessymposium 2016 Inleiding Slaap is een basale behoefte Wake 2/3 of life NREM Sleep ~80% of night REM Sleep ~20% of night 1 Inleiding Slaap is een basale

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van ernstig astma bij volwassenen

Diagnostiek en behandeling van ernstig astma bij volwassenen Richtlijnen en protocollen Diagnostiek en behandeling van ernstig bij volwassenen The Dutch guideline for severe asthma Auteur: E.J.M. Weersink Trefwoorden: behandeling, diagnose, ernstig, moeilijk behandelbaar

Nadere informatie

Kinderfysiotherapeutische (on)mogelijkheden bij zuigelingen met CF. L. van der Giessen, kinderfysiotherapeute

Kinderfysiotherapeutische (on)mogelijkheden bij zuigelingen met CF. L. van der Giessen, kinderfysiotherapeute Kinderfysiotherapeutische (on)mogelijkheden bij zuigelingen met CF L. van der Giessen, kinderfysiotherapeute Kinderfysiotherapeutische (on)mogelijkheden bij zuigelingen met CF Dr Lianne van der Giessen

Nadere informatie

Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden?

Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Daniel Jacobs-Tulleneers-Thevissen Oncologische, Thorax- en Transplantatieheelkunde, UZ Brussel Diabetes Research Center, Vrije Universiteit

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal

Nadere informatie

fenotype Allergie Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S.

fenotype Allergie Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S. Macrofagen en macrofaagheterogeniteit in het obese astma fenotype Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S. Hiemstra 3 Samenvatting Obesitas-gerelateerd

Nadere informatie

Overzicht Airway Clearance Technieken. Dr Lianne van der Giessen

Overzicht Airway Clearance Technieken. Dr Lianne van der Giessen Overzicht Airway Clearance Technieken Dr Lianne van der Giessen Behandeling voor sputumevacuatie Verneveling Airway Clearance Techniques (ACT) Sport Airway Clearance Technieken (ACT) 90% van de patienten

Nadere informatie

Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie. Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC

Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie. Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC Prevalentie van obesitas Prevalentie van obesitas Sarcopenie in obesitas Biolo G, et al. Clin Nutr 2014; 33; 737 Wat

Nadere informatie

Instructie geeft lucht

Instructie geeft lucht Instructie geeft lucht Spiegelbijeenkomst 15 april 2015 Miriam Stoks, apotheker Brenda Spanbroek, longverpleegkundige Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Inleiding Workshop: - Therapietrouw bij astma

Nadere informatie

Welkom bij het Obesitascentrum

Welkom bij het Obesitascentrum Welkom bij het Obesitascentrum Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent door de huisarts verwezen naar het Obesitascentrum. In deze folder leest u meer over uw

Nadere informatie

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment British Medical Journal 2012; 345: e7642. Erik Bischoff, huisarts

Nadere informatie

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV Gert verpooten Consensusrichtlijnen COPD versus Astma De onderzoeksgroep van GV ontvangt steun van Fresenius, Amgen, Roche, Novartis, Baxter en Teva. GV is Belgisch hoofdonderzoeker voor de ALTITUDE studie

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie.

Respiratoire revalidatie. Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering

Nadere informatie

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Voorgeschiedenis: Allergisch astma bronchiale, artroscopie knie. Anamnese: 2,5 jaar geleden voor het laatst bij een longarts geweest in het Havenziekenhuis. Ze werkt zelf

Nadere informatie

Astma. Onderbelicht. Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter

Astma. Onderbelicht. Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter Onderbelicht Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter Inleiding Inleiding Ziekte met een heel wisselend klachtenpatroon, optredend in vrijwel alle leeftijdsgroepen. Van zeer licht

Nadere informatie

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand? //0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via

Nadere informatie

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Patiënt: Al jaren niet fit overdag. Kan daarom zijn werk als manager van supermarkt niet meer aan. Zit nu thuis en is in overleg met bedrijfsarts

Nadere informatie

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma: update Sarah Deseyne Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma Definitie Epidemiologie Diagnose van astma Astma management Astma: definitie Astma is een heterogene ziekte Gekenmerkt

Nadere informatie

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk 15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk Kan de KNO arts meer met patienten met een allergische rhinopathie (AR)?

Nadere informatie

Asthma bronchiale is een chronische aandoening

Asthma bronchiale is een chronische aandoening Stand van Zaken Ernstig asthma bronchiale Pieter Toutenhoofd en Jaring S. van der Zee Het begrip moeilijk behandelbaar astma geeft aan dat het astma onvoldoende onder controle is ondanks het voorschrijven

Nadere informatie

Vasculaire mechanismen van (in)activiteit

Vasculaire mechanismen van (in)activiteit Vasculaire mechanismen van (in)activiteit Dick H.J. Thijssen Afdeling Fysiologie, UMC St Radboud, Nijmegen & Research Institute for Sports and Exercise Sciences, Liverpool John Moores University, UK FYSIEKE

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35803 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35803 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35803 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Aardenburg-van Huisstede, Astrid Title: Morbid obesity and asthma : co-morbidity

Nadere informatie

Het piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts

Het piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd

Nadere informatie

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe

Nadere informatie

Ernstig astma bij volwassenen

Ernstig astma bij volwassenen Richtlijnen Ernstig astma bij volwassenen Els J.M. Weersink, Gert-Jan Braunstahl en Albert C. Roldaan De richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma geeft aanbevelingen over de diagnostiek en

Nadere informatie

Barbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019

Barbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019 Barbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019 Al jarenlang onder controle bij longarts vanwege COPD Voorgeschiedenis zoals beschreven in laatste brief voorganger : 1980 reumatische artritis 1996

Nadere informatie

WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN

WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN WERKAFSPRAKEN ASTMA BIJ KINDEREN TUSSEN 1 E EN 2 E LIJN REGIO ZUIDWEST-FRIESLAND EN NOP BEGRIPPEN Episodisch expiratoir piepen (< 6 jaar) Astma (> 6 jaar) SABA ICS Episodisch (twee of meer episodes in

Nadere informatie

Huisartsen nascholing Het kind met astma

Huisartsen nascholing Het kind met astma Huisartsen nascholing 28-11-2017 Het kind met astma Wat gaan we doen vanavond? Even voorstellen Uw kennis opfrissen Interactief in groepen aan de slag aan de hand van casuïstiek Aansluitend plenaire terugkoppeling

Nadere informatie

Astma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS

Astma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS Astma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS Longen Longen Longen Wat doen longen precies? Zuurstof opnemen Koolstofdioxide afscheiden Longblaasjes Astma: de laatste

Nadere informatie

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland? Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen

Nadere informatie

Diagnose en behandeling van astma

Diagnose en behandeling van astma Diagnose en behandeling van astma VVLR 27/04/2013 A-M Vints Diagnostiek van astma 1. Anamnese (symptomen van astma) Dyspnoe / piepen / hoesten (zo ja karakteristieken vd hoest) / beklemming op borst Nachtelijke

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Obesitas op de IC: Hoe te beademen?

Obesitas op de IC: Hoe te beademen? Obesitas Body Mass Index Obesitas op de IC: Hoe te beademen? Body Mass Index (BMI) = gewicht / (lengte) 2 = kg/m 2 Toename overgewicht = toename gezondheidsrisico! WHO indeling: Jasper van Bommel Intensive

Nadere informatie

Ademhalingsmoeilijkheden en Sport: is het astma? Overzicht. Inspanningsastma (EIA) : voorkomen. Astma veroorzaakt door inspanning = inspanningsastma

Ademhalingsmoeilijkheden en Sport: is het astma? Overzicht. Inspanningsastma (EIA) : voorkomen. Astma veroorzaakt door inspanning = inspanningsastma Ademhalingsmoeilijkheden en Sport: is het astma? Anne Malfroot Kinderlongziekten UZ Brussel Overzicht Astma veroorzaakt door inspanning = inspanningsastma Exercise Induced Asthma / Bronchospasm -- EIA

Nadere informatie

Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor?

Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor? Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor? Are we ready for phenotype-specific treatment of asthma? Auteur: Y. van Wijck, C. Taube Trefwoorden: astma, biologicals, fenotypes, specifieke

Nadere informatie

Disclosure Slide. Astma / COPD zorg anno. Wat vind je van zijn medicatie? NHG-standaard COPD. knelpunten De heer J.

Disclosure Slide. Astma / COPD zorg anno. Wat vind je van zijn medicatie? NHG-standaard COPD. knelpunten De heer J. Disclosure Slide Speakers Bureau: Astma / COPD zorg anno Arnold Huisman en Regien Kievits Adembenemend 2017 - Astra Zeneca - Novartis Advisory Board/Consultancy: - GSK - Boehringer Ingelheim - Mundipharma

Nadere informatie

Prof Dr L.J. Dupont Exhaled Markers

Prof Dr L.J. Dupont Exhaled Markers Prof Dr L.J. Dupont Inleiding Meting van gassen in uitademingslucht Prof. Dr. Lieven Dupont Pneumologie UZ Leuven Inleiding Gebruik van ademtesten Hippocrates: aroma's 1784 Lavoisier: CO2 in uitademingslucht

Nadere informatie

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen LOK-programma Domus Medica 2008 Programma Voorstelling en doelstellingen programma Warming-up Casuïstiek Overlopen GINA- en GOLDaanbevelingen Conclusies

Nadere informatie

CME ERNSTIG ASTMA. Academy WORK-UP EN BEHANDELING. Dr. G.J. Braunstahl, longarts. accreditatie: NVALT, NVvA 2. longartsen, allergologen

CME ERNSTIG ASTMA. Academy WORK-UP EN BEHANDELING. Dr. G.J. Braunstahl, longarts. accreditatie: NVALT, NVvA 2. longartsen, allergologen CME Academy www.cme-academy.nl augustus 2017 ERNSTIG ASTMA WORK-UP EN BEHANDELING accreditatie: NVALT, NVvA 2 ptn longartsen, allergologen Dr. G.J. Braunstahl, longarts COLOFON Hoofdredactie Cardiovasculair/endocrinologie

Nadere informatie

Obesitas is een dodelijke ziekte!

Obesitas is een dodelijke ziekte! Rode Kruis ziekenhuis Obesitas is een dodelijke ziekte! Niet opereren is een kunstfout! Rode Kruis ziekenhuis Wat is bariatrische chirurgie? Bariatrie = wetenschap van de medische begeleiding van de toename

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen

Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten

Nadere informatie

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée COPD, Emfyseem, spiroflow 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée Leerdoelen COPD en emfyseem Definitie en beeldvorming Patronen en interpretatie van spiro flow curve medicatie bij COPD Wat is COPD Blijvende

Nadere informatie

Behandeling van de orgaandonor Fellow onderwijs 2015. Astrid Hoedemaekers

Behandeling van de orgaandonor Fellow onderwijs 2015. Astrid Hoedemaekers Behandeling van de orgaandonor Fellow onderwijs 2015 Astrid Hoedemaekers Inhoud We8elijk kader Fysiologie na hersendood Donormanagement: algemene principes Vocht en inotropie/vasopressie Hormonale behandeling

Nadere informatie

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,

Nadere informatie

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Respiratoire virussen en astma Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Plan Wheezing phenotypes Virussen als oorzaak van episodes van wheezing Virussen als oorzaak van astma Behandeling

Nadere informatie

Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het?

Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het? Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het? The diagnosis and clinical implications of the Asthma COPD overlap syndrome Dr. M. van den Berge Samenvatting Zowel astma als

Nadere informatie

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen

Nadere informatie

Systemische inflammatie bij obesitas en astma

Systemische inflammatie bij obesitas en astma Klinische immunologie Systemische inflammatie bij obesitas en astma Systemic inflammation in obesity and asthma Auteurs: A. van Huisstede en G.J. Braunstahl Trefwoorden: adipokines, astma, metabool syndroom,

Nadere informatie

Tussen Verwachting en Hoop

Tussen Verwachting en Hoop Chronische Obstructieve Long Aandoeningen anno 2020 e.v. Tussen Verwachting en Hoop Bert Roldaan, longarts HagaZiekenhuis VERWACHTING Er is in 2020 weinig vooruitgang geboekt, want we hebben onze tijd

Nadere informatie

Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC

Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch

Nadere informatie

Slaapapneu en co-morbiditeit. Monique Klaaver Longarts Havenziekenhuis

Slaapapneu en co-morbiditeit. Monique Klaaver Longarts Havenziekenhuis Slaapapneu en co-morbiditeit Monique Klaaver Longarts Havenziekenhuis Slaapapneu en co-morbiditeit 1. ontwikkelen en ontregelen van andere ziektebeelden 2. de invloed op slaapapneu en klachten op andere

Nadere informatie

Ziektelastmeter: adviezen eerstelijn

Ziektelastmeter: adviezen eerstelijn nee, nooit gerookt U rookt niet. Heel goed! Voor COPD- patiënten is het van groot belang om niet te roken. roken exacerbaties Voorheen ja en gemotiveerd om te stoppen Ja, niet gemotiveerd om te stoppen

Nadere informatie

Bariatrische Chirurgie: een gewichtige ingreep

Bariatrische Chirurgie: een gewichtige ingreep Bariatrische Chirurgie: een gewichtige ingreep 1 Mellody Cooiman Arts-onderzoeker/PhD-student Disclosure belangen spreker Geen 2 3 Evolutie 4 Overgewicht? Dit zijn de risico s 5 Medicatie switch of behandeling

Nadere informatie

Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD

Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD Dr Leo Heunks longarts-intensivist afd intensive care April, 211 Programma Regulatie van de ademhaling Effect O2 tijdens AE-COPD Oorzaken hypercapnie tijdens AE-COPD

Nadere informatie

Richtlijn. Diagnostiek en behandeling van ernstig astma

Richtlijn. Diagnostiek en behandeling van ernstig astma Richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma Initiatief: Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) Organisatie: Kennisinstituut van Medisch Specialisten (KiMS)

Nadere informatie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts

Nadere informatie

Stem via APP.PENTALFA.BE

Stem via APP.PENTALFA.BE Functionele Beeldvorming MR vs. CT Thoracale Beeldvorming: CT CT geeft het meest detailrijke beeld van de in vivo long: 5mm 1mm Pulmonaire Lobulus 0,2 mm Eens: CT geeft het meest detailrijke beeld van

Nadere informatie

Hoesten, en dan...? Huisartsensymposium Jon van Harten, longarts

Hoesten, en dan...? Huisartsensymposium Jon van Harten, longarts Hoesten, en dan...? Huisartsensymposium 21-11-2018 Jon van Harten, longarts Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen

Nadere informatie

SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Nachtelijke luchtwegklachten worden vaak gemeld bij kinderen met astma. Over het algemeen wordt dit toegeschreven aan

Nadere informatie

Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen

Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen Sibyl Geelen/ Paul Brand Wilhelmina Kinderziekenhuis, Utrecht Amalia kinderafdeling Isala klinieken, Zwolle Leerdoelen Na deze workshop Kun je verschillende vormen

Nadere informatie

Introductie tot allergische reacties op voedsel. Immunopathogenese en klinische praktijk

Introductie tot allergische reacties op voedsel. Immunopathogenese en klinische praktijk Introductie tot allergische reacties op voedsel Immunopathogenese en klinische praktijk Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen Huid GI-tractus 1 Allergiesymptomen

Nadere informatie

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft

Nadere informatie

ATOPIE ASTMA EN ALLERGISCHE RHINITIS

ATOPIE ASTMA EN ALLERGISCHE RHINITIS ATOPIE ASTMA EN ALLERGISCHE RHINITIS Astma Definitie Epidemiologie Diagnose Behandeling Allergische rhinoconjunctivitis Astma bij kinderen = episoden van hoesten/piepen en /of kortademigheid bij een kind

Nadere informatie

Succesvol behandelen van astma bij kinderen: 10 tips

Succesvol behandelen van astma bij kinderen: 10 tips Stand van zaken Succesvol behandelen van astma bij kinderen: 10 tips Paul Brand en Johan de Jongste Astma is de meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen. De aandoening kan in principe effectief

Nadere informatie

Het genotype adrb2 Arg 16 verhoogt de kans op astmaexacerbaties bij kinderen die langwerkende beta-2-agonisten gebruiken: resultaten van de

Het genotype adrb2 Arg 16 verhoogt de kans op astmaexacerbaties bij kinderen die langwerkende beta-2-agonisten gebruiken: resultaten van de x O O R S P R O N K E L I J K A R T I K E L Het genotype adrb2 Arg 16 verhoogt de kans op astmaexacerbaties bij kinderen die langwerkende beta-2-agonisten gebruiken: resultaten van de pacman-cohortstudie

Nadere informatie

BariatrischeChirurgie. Sjoerd Bruin Chirurg Slotervaartziekenhuis

BariatrischeChirurgie. Sjoerd Bruin Chirurg Slotervaartziekenhuis BariatrischeChirurgie Sjoerd Bruin Chirurg Slotervaartziekenhuis Bariatrische Chirururgie Bariatrie van uit het Grieks: bar= gewicht -iatrie behandeling 1998 13,386 2008 220,000 Wereldwijd 333.000 per

Nadere informatie

benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen

benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen de ernst van een exacerbatie COPD kunnen benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat kunnen maken met de COPD-patiënt wat wordt er verstaan onder een (acute) exacerbatie

Nadere informatie

Astma en COPD. Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent

Astma en COPD. Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent Astma en COPD Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent Definitie astma (WHO) een chronische ontsteking van de lagere luchtwegen Die leidt tot herhaalde periodes van luchtwegvernauwing met piepende

Nadere informatie

THERAPEUTISCHE IMPLICATIES BIJ VERSCHILLENDE FENOTYPES VAN ERNSTIG ASTMA

THERAPEUTISCHE IMPLICATIES BIJ VERSCHILLENDE FENOTYPES VAN ERNSTIG ASTMA FACULTEIT GENEESKUNDE EN EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2012-2013 THERAPEUTISCHE IMPLICATIES BIJ VERSCHILLENDE FENOTYPES VAN ERNSTIG ASTMA Thijs LONCKE Promotor: Prof. Dr. G. Brusselle Scriptie

Nadere informatie

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven Populatie Management COPD Leuven Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven COPD: definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common, preventable and treatable

Nadere informatie

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd: Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in

Nadere informatie

Astma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits

Astma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Astma bij Kinderen Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Wat wil je weten? Astma is meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen Prevalentie: 8 10 % van alle kinderen Standaarden: NHG- en Zorgstandaard

Nadere informatie

Knelpunten en mogelijkheden

Knelpunten en mogelijkheden A l l e r g i e Licht astma bij kinderen Knelpunten en mogelijkheden Auteurs Tr e f w o o r d e n W. Hagmolen of ten Have, N.J. van den Berg, P.J.E. Bindels, J. van der Palen en W.M.C. van Aalderen astma,

Nadere informatie

Allergieën zijn multisysteemaandoeningen. Introductie tot allergische reacties op voedsel. Verloop atopische symptomen met leeftijd.

Allergieën zijn multisysteemaandoeningen. Introductie tot allergische reacties op voedsel. Verloop atopische symptomen met leeftijd. Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Introductie tot allergische reacties op voedsel Immunopathogenese en klinische praktijk Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen Huid GI-tractus 1 Allergiesymptomen

Nadere informatie

Richtlijn. Diagnostiek en behandeling van ernstig astma

Richtlijn. Diagnostiek en behandeling van ernstig astma Richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma Initiatief: Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) Organisatie: Kwaliteitsinstituut van de Orde van Medisch Specialisten

Nadere informatie

Hypereosinofiel syndroom

Hypereosinofiel syndroom Hypereosinofiel syndroom R. Fijnheer Meander Medisch Centrum/UMCUtrecht HES Incidentie: 2-4 per 1.000.000 per jaar Man> vrouw Leeftijd: 30-70 erg in belangstelling: glivec, mepolizumab etc. Lastig voor

Nadere informatie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie COPD in de huisartspraktijk Marc Decramer Diensthoofd Pneumologie UZ Gasthuisberg 31 mei 2012 Vrouw 59 jaar Geschiedenis 40 pakjaren gerookt progressief

Nadere informatie

Chapter 8. Samenvatting in het Nederlands

Chapter 8. Samenvatting in het Nederlands Chapter 8 Samenvatting in het Nederlands 158 Chapter 8 Astma Astma is een chronische ziekte van de luchtwegen waar ongeveer 300 miljoen mensen wereldwijd last van hebben. De verspreiding van deze ziekte

Nadere informatie