IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

Transcriptie

1 IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK

2 EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal Presentatie: Wim Oomen Hans Bressers

3 DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK

4 EEN NEUS VOOR ASTMA Workshop Heb jij een neus voor astma? Astma en de neus

5

6 ASTMA IS EEN KLINISCH SYNDROOM JA Nee

7 ASTMA IS EEN KLINISCHE SYNDROOM JA aanvalsgewijs optredende bronchusobstructie op basis van een verhoogde gevoeligheid van de luchtwegen voor allergische (IgEgemedieerde) en niet-allergische prikkels (inspanning, rook, fijnstof, mist, kou, virale infecties), met als pathologisch substraat een chronische ontstekingsreactie. Nee

8 EEN PATIENT DIE PERIODIEK HOEST, KLACHTEN HEEFT VAN DYSPNEU EN EXPIRATOIR PIEPEN HEEFT ASTMA JA NEE

9 EEN PATIENT DIE PERIODIEK HOEST, KLACHTEN HEEFT VAN DYSPNEU EN EXPIRATOIR PIEPEN HEEFT ASTMA JA NEE Astma is klinisch syndroom LF ondersteunt de diagnose

10 EEN PATIENT MET PERIODIEK HOEST, ZONDER DYSPNEU EN EXPIRATOIR PIEPEN HEEFT ASTMA JA NEE Reversibiliteit moet aangetoond zijn LF Histamineprovocatietest

11 EEN BIJ HERHALING NORMALE LONGFUNCTIE SLUIT ASTMA UIT JA NEE

12 EEN BIJ HERHALING NORMALE LONGFUNCTIE SLUIT ASTMA UIT JA NEE Het klinische beeld prevaleert, de lf ondersteunt Een lf dient te worden afgenomen als de patient in een slechte periode zit.

13 BIJ ALLE PATIENTEN MET VERDENKING OP ASTMA MOET EEN ALLERGIETEST GEDAAN WORDEN JA NEE

14 BIJ ALLE PATIENTEN MET VERDENKING OP ASTMA MOET EEN ALLERGIETEST GEDAAN WORDEN JA Nieuwe standaard beveelt aan bij iedereen met verdenking astma een RAST test te doen NEE

15 ALLE PATIËNTEN VAN 16 JAAR EN OUDER MET DE KLINISCHE DIAGNOSE ASTMA MOGEN IN DE ASTMA DBC JA Nee

16 ALLE ASTMA-PATIENTEN VAN 16 JAAR EN OUDER MOGEN IN DE ASTMA DBC JA Nee Inclusiecriteria ketenzorgprogramma: Leeftijd 16 jaar en ouder Patiënt stemt in met deelname ketenzorg En er is sprake van één van onderstaande items: Patiënt gebruikt inhalatiesteroïden of heeft hiervoor een indicatie volgens de NHG-standaard Patiënt rookt (actueel) Exclusie ketenzorgprogramma: Patiënt is onder behandeling van een longarts Patiënt had volledige controle over zijn astma zonder gebruik van inhalatiesteroïden gedurende minimaal de afgelopen 12 maanden

17 DE ERNST VAN DE ASTMA WORDT BEPAALD DOOR DE MATE VAN OBSTRUCTIE (FER) ONDER MEDICATIE Ja Nee

18 DE ERNST VAN DE ASTMA WORDT BEPAALD DOOR DE MATE VAN OBSTRUCTIE (FER) ONDER MEDICATIE Ja Nee Klachten zijn leidend ACQ6 of ACT Frequentie gebruik SABA

19 Gemiddelde score = 2.42

20 Beoordeling actuele controle (bij voorkeur gedurende een periode van 4 weken) Goede controle (alle items aanwezig dan wel normale ACQ/ACT en normale spirometrie) Gedeeltelijke of slechte controle (1 of meer van onderstaande items aanwezig in willekeurige week dan wel afwijkende ACQ/ACT of afwijkende spirometrie) Symptomen overdag* Tweemaal of minder/wee k Normale ACQ6 (< 0,75) of ACT ( 20) Driemaal of meer/week Afwijkende ACQ6 ( 0,75) of ACT ( 19) Beperking activiteiten* Nee Ja Nachtelijke symptomen* Nee Ja Gebruik noodmedicatie* Tweemaal of minder/wee k Driemaal of meer/week Spirometrie Normaal (of niet noodzakelijk vanwege goede controle gedurende 3 jaar; zie [tabel 2] Afwijkend (FEV 1 /FVC <5 e percentiel, reversibiliteit aanwezig)

21 ASTMA ONVOLDOENDE ONDER CONTROLE Is de diagnose correct? TIP Therapietrouw Inhalatietechniek Prikkelreductie Roken

22

23 STELLING 1 40% van de patienten met Allergische Rhinitis heeft astma of bronchiale hyperreactiviteit

24 STELLING 2 80% van de mensen met astma heeft ook Allergische Rhinitis

25 ALLERGISCHE RHINITIS (AR) EN ASTMA Met IgE samenhangende chronische aandoeningen Prevalentie in Europa 23% 40% van patienten met AR heeft astma of bronchiale hyperreactiviteit 80% van patienten met astma heeft AR Één nosologische entiteit of interactie van twee verschillende aandoeningen?

26 QOL SCORE IN PATIENTEN MET ASTMA EN MET CHRONISCHE RHINITIS

27 IMPACT VAN ALLERGISCHE AANDOENINGEN Productiviteitsverlies per 1000 werknemers (2004)

28 ANAMNESE Astma Periodieke symptomen, kortademigheid, piepen Reversibele obstructieve longfunctiestoornis Bronchiale hyperreactiviteit (aspecifieke prikkels) Vooral op jonge leeftijd sterke samenhang met allergie

29 ANAMNESE Allergische rhinitis Seizoensgebonden klachten, niezen, nasale jeuk, rhinorroe, obstructie, conjunctivitis Relatie met inhalatieallergenen: RAST, huidpriktest Niet-seizoensgebonden, persisterende neusklachten (> 4dg/week en > 4 weken achtereen)

30

31 CARAT VRAGENLIJST De scores komen als volgt tot stand: Bij vragen 1 t/m 9 leveren de 4 antwoordopties van 'nooit' naar '(bijna) iedere dag': 3, 2, 1 en 0 punten op. Bij vraag 10 (over medicatie) leveren de 4 antwoordopties van 'geen medicijnen' tot '7 dagen of meer': 3, 3, 2 en 0 punten op Een totaalscore van meer dan 24 punten betekent dat de allergische luchtwegaandoening als geheel goed onder controle is: Een score van meer dan 8 punten op de vragen 1-4 duidt op het goed onder controle zijn van de bovenste luchtwegen Een score van 16 of meer op de vragen 5-10 duidt op het goed onder controle zijn van de onderste luchtwegen

32 STELLING 3 Voor het aantonen van een allergie heeft de Skinpricktest de voorkeur boven de RAST

33 STELLING 4 Een negatieve RAST test sluit een allergie vrijwel uit

34 OVERLAPPENDE SYMPTOMEN BLWI Allergische Rhinitis Dichte neus Rhinorroe Meer afscheiding Niezen Jeukende, waterige ogen Niet-allergische Rhinitis Dichte neus Rhinorroe Meer afscheiding Postnasal drip Chronische Sinusitis Dichte neus Rhinorroe Meer afscheiding Postnasal drip Hoofdpijn Aangezichtspijn

35 THE NOSE IS THAT PART OF THE LUNG WHICH IS ACCESSIBLE TO THE FINGER

36 ALLERGISCHE RHINITIS EN ASTMA

37 Shaaban, Lancet 2008

38 asthma Asthma + rhinitis Untreated rhinitis increases the risk of asthma attacks. Bousquet, Clin Exp Allergy 2005

39 STELLING 5 Heb je eenmaal een allergische rhinitis, dan raak je deze nooit meer kwijt

40 Allergische ontstekings cascade in patienten -switch met IgE-gemedieerd astma B lymphociet Plasma cel Allergische mediatoren Allergisch ontsteking: eosinofielen en lymfocieten vrijkomen van IgE Allergenen Allergische excacerbatie Mast cel Basofielen

41 % of patients who developed asthma ALLERGIC RHINITIS IS A RISK FACTOR FOR ASTHMA Allergic rhinitis increased the risk of asthma ~3-fold 12 p< No allergic rhinitis at baseline (n=528) Allergic rhinitis at baseline (n=162) 23-year follow-up of college freshmen undergoing allergy testing; data based on 738 individuals (69% male) with average age of 40 years. Settipane RJ et al Allergy Proc 1994;15:21-25.

42 STELLING 6 Bij een Allergische Rhinitis geeft u eerst antihistaminicum voordat u overgaat tot nasale corticosteroiden

43 STELLING 7 Nasale corticosteroiden werken na 8-10 dagen

44 STELLING 7 Een verstopte neus kan veroorzaakt worden door: Cocaine Aspirine Statine ß blokker NSAID s

45 STELLING 8 Immunotherapie heeft een plaats bij de behandeling van allergische rhinitis

46 STELLING 9 Antileukotriënen (bv Montelukast) hebben geen plaats bij de behandeling van allergische rhinitis

47 STELLING 10 Allergeenwerende hoezen spelen een belangrijke rol in de behandeling van allergische rhinitis

48 TREATMENT OF ALLERGIC RHINITIS ARIA -Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma mild intermittent Moderatesevere intermittent Mild persistent Moderatesevere persistent Nasal steroid Cromones 2nd Generation antihistamine Decongestant (<10 days) Antileukotrienes (if asthma) Allergen avoidance Immunotherapy

49 Aanbevelingen Patienten met rhinitis moeten worden gediagnostiseerd op astma Patienten met astma moeten worden gediagnostiseerd op rhinitis De aanpak moet bestaan uit een combinatie van behandeling van bovenste én onderste luchtwegen

50

51 DANK VOOR UW AANDACHT