Verdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Verdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets)"

Sylvia van Veen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Allergie speelt een belangrijke rol in de pathofysiologie van astma: klachten en symptomen kunnen erdoor ontstaan of verergeren. Zowel in als buiten de huisartsenpraktijk bestaat een aantal tests voor allergie. In dit programmaonderdeel wordt de kennis van de deelnemers getoetst ten aanzien van een aantal tests die gebruikt worden bij de diagnostiek van astma. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling De deelnemer toetst de eigen kennis over allergietests aan de richtlijnen van de NHG-Standaard Astma bij volwassenen. Doelgroep Hagro, toetsgroep, huisartsen-in-opleiding Tijdsduur 25 minuten Groepsgrootte Tot 20 personen 3. Uitvoering Leid dit programmaonderdeel in. U kunt hierbij gebruikmaken van de tekst onder Toelichting (1 min.). Vraag de deelnemers Werkblad 1 in te vullen (5-10 min.). Houd een plenaire bespreking aan de hand van het 1 (15 min.). 4. Organisatie Organisatie bij groepsgewijze presentatie Kopieer Werkblad 1 voor de deelnemers. Zorg dat u goed op de hoogte bent van de NHG-Standaard Astma bij volwassenen. Werkmateriaal voor de deelnemers Zie het Werkblad, Toets Zie het, Antwoorden bij de toets Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 1

2 Werkblad Toets 1. Het percentage astmapatiënten dat met bronchusobstructie reageert op allergenen, neemt toe met de leeftijd. 2. Bij seizoengebonden klachten is een allergie waarschijnlijker dan wanneer de klachten niet seizoenafhankelijk zijn. 3. Bij patiënten met astma wordt, indien allergologisch onderzoek is geïndiceerd, in eerste instantie een multi-rast aanbevolen. 4. Bepaling van het totale IgE-gehalte wordt in de standaard afgeraden. 5. Met de multi-rast wordt in het serum het al dan niet aanwezig zijn van antistoffen tegen de meest voorkomende inhalatieallergenen bepaald. 6. Een negatieve Multi-RAST sluit een allergische component uit. 7. Met de RAST wordt allergeenspecifiek IgE bepaald. 8. Een allergie voor een bepaald allergeen wordt bevestigd indien bij een RAST de score twee of meer plusjes bedraagt. Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 2

3 Antwoorden bij de toets Sleutel: Toelichting 1. Het percentage astmapatiënten dat met bronchusobstructie reageert op allergenen, neemt toe met de leeftijd. Bij kleuters vanaf ongeveer vier jaar speelt in 80 procent van de gevallen allergie een rol. Dit percentage neemt langzaam af met de leeftijd tot tien procent bij volwassenen tussen 50 en 60 jaar. Dit heeft diagnostische en therapeutische consequenties: hoe ouder de patiënt is, des te kleiner is de kans bij allergologisch onderzoek iets te vinden en des te minder zin heeft het allergische componenten (saneringsadviezen, toepassing van mestcelstabilisatoren) bij de behandeling te betrekken. Bij astmapatiënten boven 50 jaar vindt allergologisch onderzoek alleen plaats ter bevestiging van duidelijke anamnestische aanwijzingen voor allergie. (N.B.: Onder vier jaar heeft allergologisch onderzoek weinig waarde; zie hiervoor de NHG-Standaard Astma bij kinderen.) 2. Bij seizoengebonden klachten is een allergie waarschijnlijker dan wanneer de klachten niet seizoenafhankelijk zijn. De respiratoire allergie is in de regel het gevolg van een type-i-allergie, die berust op de aanwezigheid van IgE-antilichamen in het serum, gericht tegen inhalatieallergenen. Aangezien de meest voorkomende allergenen voorkomen in bepaalde seizoenen (pollen in het voorjaar en de zomer; huisstofmijt in het najaar), zullen de klachten seizoengebonden zijn. 3. Bij patiënten met astma wordt, indien allergologisch onderzoek is geïndiceerd, in eerste instantie een multi-rast aanbevolen. Bij patiënten met astma vindt allergologisch onderzoek plaats om te bepalen of maatregelen noodzakelijk zijn om blootstelling aan allergenen te verminderen. Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 3

4 Het volgende onderzoek wordt aangevraagd: - een multi-rast; - bij een positieve uitslag van de multi-rast een RAST op huisstofmijt of kat of hond als een dergelijk dier in huis is. Bij een vermoeden van een allergie voor andere (huis)dieren (knaagdieren, paard) wordt de desbetreffende RAST aangevraagd. 4. Bepaling van het totale IgE-gehalte wordt in de standaard afgeraden. De waargenomen IgE-gehaltes zijn sterk leeftijdsafhankelijk en vertonen zowel bij gezonden als bij allergische patiënten een zeer grote inter-individuele spreiding. Hoge IgE-waarden kunnen ook gevonden worden bij sensibilisatie voor andere allergenen zoals voedselallergenen, geneesmiddelen en beroepsallergenen. Ook de parasitaire infecties en sommige zeldzame aandoeningen van het immuunsysteem kunnen gepaard gaan met hoge IgE- serumspiegels. Daarnaast worden bij respiratoire allergieën ook normale IgE-waarden gevonden, met name bij mono-allergieën. Bovengenoemde factoren maken de bepaling in de huisartsenpraktijk voor de diagnostiek ongeschikt. Wel is interessant dat het totale IgE-gehalte bij pasgeborenen een voorspellende waarde heeft voor het ontwikkelen van een atopische ziekte. Bepaling van het totale IgE-gehalte wordt in de standaard niet aanbevolen. Evenals overigens de bepaling van het aantal eosinofielen in het bloed of neusslijmvlies (dit is een onbetrouwbare parameter). 5. Met de multi-rast wordt in het serum het al dan niet aanwezig zijn van antistoffen tegen de meest voorkomende inhalatieallergenen bepaald. Multi-RAST: deze in-vitrotest is een algemeen screenende test. De test meet het al of niet aanwezig zijn van IgE-antistoffen in het serum tegen algemeen voorkomende inhalatieallergenen. Met andere woorden: het is een samengestelde RAST. De multi-rast is geschikt om in eerste instantie toe te passen bij een verdenking van respiratoire allergie. De multi-rast is goedkoper dan de RAST. Nadeel is dat een negatieve testuitslag een allergische component niet uitsluit, omdat het pakket een beperkt aantal allergenen bevat. Bij een positieve multi-rast wordt vervolgens een RAST verricht op huisstofmijt of kat of hond als een dergelijk dier in huis is. Bij een vermoeden van een allergie voor andere (huis)dieren (knaagdieren, paard) wordt de desbetreffende RAST aangevraagd. De sensitiviteit en specificiteit van de Multi-RAST voor een klinisch gediagnosticeerde allergie blijken goed te zijn. De voorspellende waarde van een positieve Multi-RAST voor een positieve RAST bedraagt 100 procent, en van een negatieve Multi-RAST voor een negatieve RAST 98 procent. Zouden met de RAST ook andere allergenen dan uit de Phadiatop-reeks worden getest, dan zouden de sensitiviteit en specificiteit uiteraard lager uitvallen. Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 4

5 6. Een negatieve Multi-RAST sluit een allergische component uit. Zie de toelichting bij vraag Met de RAST wordt allergeenspecifiek IgE bepaald. RAST: radio-allergo-sorbent test. Dit is een in-vitrotest, waarbij de bepaling van allergeenspecifiek IgE geschiedt. De uitslag wordt in de klinische diagnostiek semikwantitatief weergegeven in klassen van 0 tot 4. Klasse 0 betekent: geen specifiek IgE-gehalte; de klassen één tot en met vier wijzen op respectievelijk een laag, matig, hoog tot zeer hoog IgE-gehalte. Het belangrijkste nadeel is het kostenaspect ( 20,- per allergeen). Dit wordt overigens wel door de verzekeraar vergoed (in tegenstelling tot de huidtest). 8. Een allergie voor een bepaald allergeen wordt bevestigd indien bij een RAST de score twee of meer plusjes bedraagt. Afgesproken is om bij een testuitslag van twee of meer plusjes de RAST positief te noemen. Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 5

Vergelijkbare documenten

Allergische rhinitis bij kinderen

Allergische rhinitis bij kinderen Dr. Jurjan R. de Boer KNO heelkunde Martini Ziekenhuis Epidemiologie Prevalentie allergische en niet allergische rhinitis in Nederland: 150 200 per 1000 personen/jaar