Shared Decision Making met ROM als informatiebron

Transcriptie

1 Shared Decision Making met ROM als informatiebron 13 oktober 2015 (opfris)training Haske van Veenendaal, Margot Metz 1

2 Programma Welkom & uitleg/opfrissen model SDM met ROM Gesprek SDM met ROM als voorbeeld Pauze Filmpjes uit de praktijk bespreken in subgroepen Aan de slag in subgroepen Plenaire afsluiting 2

3 Shared Decision Making: Wat is het? Minimaal twee experts: behandelaar én cliënt. Behandelaar en cliënt: verkennen en wegen samen opties af en komen samen tot een passend besluit. SDM kent een aantal stappen (in ons model 5) Besteed voldoende aandacht aan: Introductie/verwachtingen uitwisselen (stap 1) & neutraal verkennen van opties (stap 3). 3

4 Shared Decision Making: Wat is het? Model Samen Keuzes Maken, Kwaliteit in Zorg 2013, Bähler, Oosterveld. 4

5 Shared Decision Making: Wanneer? Bij voorkeursgevoelige beslissingen. Bij meerdere min of meer gelijkwaardige opties. Op diverse momenten in het zorgproces 5

6 Stelling 1 Shared Decision Making is gemeengoed in de GGZ. 6

7 Stelling 1 Beperkte, veelbelovende onderzoeksresultaten in GGZ Positieve effecten voor cliënten: Beter geïnformeerd Actieve rol in besluitvorming Cliënttevredenheid neemt toe Meer therapietrouw Behandeling conform richtlijnen Minder onzekerheid over genomen besluit Soms positieve gezondheidsuitkomsten Malm et al. 2003; Patel et al. 2008; Loh et al. 2007a en b; Hamann et al. 2006; Clever et al. 2006, Westerman et al. 2013; Ludman 2003; Joosten et al Onderzoek vooral bij doelgroepen depressie, psychose. 7

8 Stelling 1 Toepassing SDM in GGz-praktijk blijkt nog niet zo vanzelfsprekend. Cliënten hebben voorkeur meer te participeren dan hen wordt aangeboden. Van Staveren, 2011, Helmus et al. 2011; De Las Cuevas, 2014, Adams et al. 2007; Swenson et al. 2004, Patel et al

9 Stelling 2 ROM heeft een positieve invloed op de samenwerking tussen cliënt en behandelaar en op uitkomsten van de behandeling. 9

10 Stelling 2 Positief effect van ROM bij: Diagnostiek: sneller, adequater vaststellen. Monitoren: sneller inschatten en bijstellen van behandeling. Communicatie cliënt en hulpverlener: vaker en effectiever spreken met elkaar. ROM vooral positieve invloed op herstelcurve (outcome) bij behandelingen die onvoldoende aanslaan. Feedback met ROM werkt: Bij feedback aan hulpverleners én cliënten Als behandelaar feedback actief in de behandeling gebruikt. Carlier et al. 2012, Davidson et al. 2014, De Jong,

11 Ingrediënten ROM voor gebruik in Shared Decision Making a) Vaak genoeg, tussentijds, op logische momenten meten. b) Meetinstrument sluit aan op cliënt én hulpverlener. c) Heldere verwachtingen over plek van ROM in behandeling. d) Uitkomsten visueel en tijdig tonen. e) Samen (in triade) methodisch betekenis geven aan ROM. f) ROM is input voor behandeldoelen en vervolgstappen. 11

12

13 Kortom: SDM met ROM in 5 stappen

14 De verbetercyclus (PDCA): SDM & ROM Samen verkennen, afwegen en besluiten over vervolgstappen (zo nodig bijsturen). Behandelopties (zorgpaden, modules) en doelen samen verkennen, afwegen en beslissen => behandelplan. Frequente ROM, op logische momenten. Samen betekenis geven aan ROM Behandelplan evaluatie. Uitvoeren zorgpaden, modules, behandelplan. 14

15 Toelichting stappen SDM & ROM 15

16 Stap 1: Introductie Probleem markeren. Ben zo neutraal mogelijk: Er zijn meerdere opties, er is geen beste keuze. Het is belangrijk dat u een eigen keuze maakt, omdat de ene optie beter bij u past en een andere optie beter bij iemand anders. Ik wil u graag helpen bij het maken van de beste keuze voor u. 16

17 17

18 Stap 3: Verkennen van opties Presenteer de feiten Individuele situatie cliënt (ROM!) Per optie: de voor- en nadelen (risico s, kosten, inspanningen) en de kansen Stel niet-realistische verwachtingen bij Presenteer kansen helder Men onderschat én overschat kansen Indien mogelijk mondeling en/of visueel Speelveld is bepaald 18

19 Stap 4: Voorkeuren en afwegen opties Keer terug naar (levens)doelen: Wat is op dit moment voor u van belang in uw leven? Beschrijf uitkomsten: eenvoudig, herkenbaar. Introspectie: Welke punten wegen voor u zwaar in het nemen van de beslissing? Wegen: Op een schaal van 1 tot 10, hoe belangrijk is voor u dat? Eventueel ervaringsverhalen (voor elke optie). 19

20 Over wikken en wegen Wat verwacht je van de behandeling/ beslissing? Met wie in je omgeving wil je de beslissing bespreken? Heb je alle informatie die nodig is? Wat is voor jou het belangrijkst bij het nemen van een besluit? Waarover maak je je de meeste zorgen? Wat vind je van de voordelen (of nadelen) van optie A in vergelijking met optie B? 20

21 Stap 5: Gezamenlijk besluit Stel samen vast of voldoende informatie is ingewonnen om een beslissing te nemen. Stel samen vast of cliënt een eigen keuze wil maken of deze aan de professional wil overlaten. Regel de nodige follow-up. 21

22 Aan de slag: voorbeeld, filmpje, oefenen 22

23 Voorbeeld gesprek SDM met ROM Observeer met behulp van de stappen op het kaartje het gesprek. Wat valt op? Herken je de stappen?: 1. Introductie 2. Betekenis geven aan ROM Herkennen, begrijpen, waarderen, handelen 3. Verkennen van opties 4. Afwegen van opties 5. Gezamenlijk besluit over vervolg 23

24 Voorbeeldgesprek in UK Depressie in primary care: 24

25 Filmpjes uit praktijk Bekijk de filmpjes. Bespreek met behulp van de stappen op het kaartje het gesprek. Wat valt op? Herken je de stappen?: 1. Introductie 2. Betekenis geven aan ROM Herkennen, begrijpen, waarderen, handelen 3. Verkennen van opties 4. Afwegen van opties 5. Gezamenlijk besluit over vervolg 25

26 Aan de slag in subgroepen In drie of viertallen (behandelaar, cliënt, 1 of 2 observatoren). Oefen met behulp van de meegebrachte casus en de stappen op het kaartje het gesprek: 1. Introductie 2. Betekenis geven aan ROM Herkennen, begrijpen, waarderen, handelen 3. Verkennen van opties 4. Afwegen van opties 5. Gezamenlijk besluit over vervolg Geef feedback (cliënt, behandelaar, observator) Wissel na 10 minuten van rol 26

27 Wat ging goed? Welke dilemma s kwam je tegen? Kun je er vanaf morgen mee aan de slag? Welke aanvullende ondersteuningsbehoefte is er? Zijn er andere vragen? Evaluatieformulier Afsluiting Contact: mmetz@trimbos.nl haskevanveenendaal@gmail.com 27