LESVOORBEREIDING. voorna(a)m(en) (indien individueel/groepsgericht): / Specifieke LerarenOpleiding, Lemmensberg 3, 3000 Leuven

Transcriptie

1 Specifieke LerarenOpleiding, Lemmensberg 3, 3000 Leuven LESVOORBEREIDING NAAM STAGIAIR: Eva Vermeren Stageplaats: Heilig Grafinstituut Turnhout Vak: Muziekanalyse Onderwijsvorm: KSO voorna(a)m(en) (indien individueel/groepsgericht): / Lesonderwerp/activiteit: Het slagwerk JAAR/ KLAS: 4 Muziek Naam vakmentor: Lieve Van Gorp (a.i.) Jaar/graad/klas: 4 e middelbaar (2 e graad) Klas/groep/aantal: 12 leerlingen Datum en uur: 16/10/ u15 tot 13u05 Beginsituatie Taken / huistaak bij de vorige les / specifieke voorkennis of vaardigheid waarop de les steunt / aansluiting bij leefwereld & interesse van de leerlingen... In de vorige les zijn we begonnen aan het hoofdstuk van het slagwerk. De membranofonen zijn overlopen aan de hand van de cursus en extra toegevoegd beeld-/luistermateriaal. Situering van de les in de lessenreeks, de leerlijn, het leerplan, de vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen, product/procesgericht perspectief In deze les zien we het overige deel van het hoofdstuk rond het slagwerk: de idiofonen. In deze les moet het hoofdstuk rond het slagwerk afgewerkt zijn. Ik illustreer de verschillende instrumenten die onder de idiofonen vallen met luister- en beeldmateriaal. Algemeen lesdoel (omsluit alle leerdoelen van deze les) (1) De idiofonen overlopen en de cursus verder aanvullen. Leerdoelen (welke specifieke kennis, vaardigheden, attitudes streef ik na in deze les + leerdoelen nummeren) Aan de hand van de cursus maken we kennis met de idiofonenfamilie uit het slagwerk. (1) De leerlingen proberen de cursus zo goed mogelijk te vervolledigen. (1) De leerkracht reikt stimulerend materiaal aan bij het studeren: beeld- en luistermateriaal. (1) Schoolagenda van de leerling Wat moeten de leerlingen in hun persoonlijk agenda noteren? (indien van toepassing voor deze les) Als lesonderwerp mogen ze in hun agenda het volgende noteren: Het slagwerk de idiofonen Tegen de volgende les moeten ze de leerstof van het hele hoofdstuk over het slagwerk goed studeren zodat de leerkracht hen schriftelijk kan overhoren. Gebruikte bronnen / achtergrond bij het voorbereiden Voeg telkens gebruikt hoofdstuk/ trefwoord + blz. toe. Eigen cursus. Online bronnen (youtube, google) bij het zoeken naar beeld- en luistermateriaal. Gebruikte onderwijsmedia in deze les (specifieke onderwijsmiddelen / instrumentarium gebruikt door de leraar) Ingevulde cursus. Harde schijf met vele gevonden luister- en beeldfragmenten over de specifieke instrumenten. Een computer en aangesloten beamer. Gebruikte leermedia in deze les (specifieke leermiddelen / instrumentarium gebruikt door de lln in de loop van de les) Invulcursus. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 1/8

2 Normaal gezien is een lesfase gekoppeld aan een bepaald leerdoel (zie bladzijde 1) en aan minstens één werkvorm. Geef elke lesfase een duidelijke titel (= wat erin hoofdzakelijk gebeurt). Het lesverloop begint met bv. een motivatiefase en/of aansluiting bij de vorige les (= instapfase). Een belangrijke lesfase kan onderverdeeld worden in kleine methodische tussenstappen (met concrete kernvragen of opdrachten enz.). Ook tussentijdse evaluatie of een lesovergang rekenen we als een (deel van een) lesfase. In de kolom van het lesverloop vermelden we kernachtig de concrete leerstof/inhoud die zich in de loop van de lesfasen ontrolt / aan de orde is. We vergeten niet om de gebruikte onderwijs- en leermedia op het juiste moment te noteren (= overeenkomstig het tijdspad). Toetsing (eventueel voorzien voor het begin van de volgende les) behoort ook als aparte fase tot het lesverloop. Alle onderwijs- en leeractiviteiten in het lesverloop dragen allemaal samen bij tot het realiseren van het algemeen lesdoel. Voorzie een realistische timing per lesfase. Alle concrete werkbladen enz. die in DEZE les aan bod komen voeg je toe aan de lesvoorbereiding. Daarop kan je ook de lesfase of het lesmoment vermelden zodat je in je lesverloop daarnaar kan verwijzen. Lesfasen + timing LESVERLOOP Onderwijs- en leeractiviteiten, media, inhoud cfr. leerdoel (nummer) Instap: Inleiding (5 min.) Ik, als leerkracht, vat de les van vorige week samen en concludeer dat we alvast één familie uit het slagwerk hebben behandeld: de membranofonen. Ik vraag de leerlingen kort uit te leggen wat een membranofoon is en wat een idiofoon is. (1) Lesfase 1: Idiofonen met bepaalde toonhoogte (20 min.) Aan de hand van de cursus zien we de instrumenten met een bepaalde toonhoogte uit de idiofonenfamilie van het slagwerk. Elke leerling leest het tekstje over een bepaalde instrument en probeert de weggelaten woorden in te vullen. Telkens er een nieuw instrument is gezien toon ik een beeld-luisterfragment over het gelezen instrument. Wanneer de instrumenten met een bepaalde toonhoogte zijn gezien wijs ik op de verschillen. (bv. het verschil tussen een Xylofoon en een marimba) (1) Lesfase 2: Idiofonen zonder bepaalde toonhoogte (23 min.) Na de idiofonen met een bepaalde toonhoogte zien we de idiofonen zonder een bepaalde toonhoogte. We maken kennis met deze instrumenten op dezelfde manier als in lesfase 1. Ook wanneer deze instrumenten zijn gekend, wijs ik op verschillen en overeenkomsten. (1) Lesfase 3: Opdracht ( 2 min.) De leerstof over het slagwerk is gekend. Ik betrek hier ook de leerstof van vorige les bij. (de membranofonen) Ik geef hen de opdracht om tegen volgende week dit geziene hoofdstuk goed te leren zodat ik hen kan toetsen. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 2/8

3 Indien van toepassing (klassikaal vak...) BORD links midden rechts Projectie beeld-luistermateriaal LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 3/8

4 2. Idiofonen a) met bepaalde toonhoogte: Xylofoon De xylofoon ( xylos =... in het grieks ) bestaat uit twee rijen houten staven die op dezelfde wijze geordend zijn als de pianotoetsen: de achterste rij komt overeen met de zwarte toetsen van de piano, de voorste met de witte toetsen. Hierdoor is het instrument chromatisch. De toonomvang ( =... ) omvat 5 octaven. Het instrument wordt bespeeld met stokken met een harde kop. De klank is droog en kort. Marimba De marimba is groter dan de xylofoon en klinkt dus.... Dit instrument kan beschouwd worden als de alt- of basversie van de xylofoon. De marimba heeft een veel warmere en vollere klank dan de xylofoon. Vibrafoon Bij de vibrafoon zijn de staven niet uit hout, maar uit... vervaardigd. In de resonantiebuizen onder de staven bevinden zich metalen plaatjes die elektrisch worden bewogen en waardoor er een trillend geluid, een... ontstaat. Hieraan dankt de vibrafoon zijn naam. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 4/8

5 Klokkenspel Het klokkenspel bestaat uit... staafjes. Zoals ook bij de xylofoon, de marimba en de vibrafoon bepaalt de afmeting van de toets ( lengte en dikte ) de hoogte van de voortgebrachte toon. Dus: de toetsen voor de lage tonen zijn... dan de toetsen voor de hoge tonen. Het instrument wordt bespeeld met metalen of houten hamertjes. Celesta De celesta is aan het klokkenspel verwant en lijkt een beetje op een piano. De toetsen slaan metalen staafjes aan die zich bevinden in resonantiekastjes van verschillende grootte. Hierdoor ontstaat de klokjesachtige klank. De celesta komt van het Franse celeste = hemels van klank. Het is het énige slaginstrument dat niet door een slagwerker, maar wel door een pianist wordt bespeeld. Buisklokken Om de klank van kerkklokken te imiteren gebruikt men in het orkest buisklokken. Het instrument bestaat uit een reeks buizen die net als de toetsen van de piano zijn geordend. Met een kunststof of houten hamer wordt aan de bovenkant tegen de buizen geslagen. De buizen zijn boven gesloten en onder open. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 5/8

6 b) zonder bepaalde toonhoogte: Bekkens of cimbalen Bekkens zijn twee ronde, metalen schijven die langs of tegen elkaar worden geslagen.... : 1 bekken wordt horizontaal opgehangen en bespeeld met een stok of borstel... of charleston : 2 bekkens op een standaart die bespeeld worden d.m.v. een pedaal. Gong en Tamtam De gong is een grote, zware, bronzen plaat die bespeeld wordt met een knuppel die overspannen is met vilt of leder. De tamtam is veel groter en heeft een donkerdere klank dan de gong. De tamtam wordt omwille van zijn doordringende klankkleur meer gebruikt in het orkest. Het instrument wordt opgehangen in een sterk frame. Triangel Een driehoekig gebogen, maar niet gesloten, metalen staaf die wordt bespeeld met een metalen staafje. De klank is helder en doordringend. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 6/8

7 Castagnetten Spaanse benaming voor... Ze zijn schelpvormig en worden per paar gebruikt. Woodblock of houtblok Een klein, houten balkje dat voorzien is van klankgleuven en dat wordt bespeeld met een hamertje. Maracas Twee bollen van hout of kunststof met een handvat, die gevuld zijn met kleine steentjes. Er wordt mee geschud. Rasp ( Guiro ) Holle, afgesloten buis met klankgaten en een ruw oppervlak. Er wordt met een houten staafje over gestreken wat een raspend geluid veroorzaakt. Zweep Dit slaginstrument bestaat uit 2 houten planken die scharnieren en op elkaar worden geslagen. Het geluid lijkt op dat van een zweepslag. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 7/8

8 Bellenkrans Drie, vier of meerdere belletjes die op een riem zijn bevestigd. Men schudt met dit instrument. Claves of staafjes Twee stokjes van hard hout die tegen elkaar worden getikt. Ratel Dit instrument bestaat uit een tandrad en een raam. Het raam kan om de steel draaien en geeft een knetterend geluid. Temple-blocks Dit slaginstrument bestaat uit een hol houten of kunststof blok met een spleet. Vaak worden verschillende blokken gebruikt die gezamenlijk op een statief worden gemonteerd. De bloks zijn dan van verschillende grootte, dus ze geven elk een andere toonhoogte. Het geluid klinkt als dat van een droge tok. Koebel ( cowbell ) Dit instrument ziet er uit als een platte bel van brons of smeedijzer. De koebel wordt als muziekinstrument oa. gebruikt in drumbands, en in veel Latijns- Amerikaanse muziek. Ook in het drumstel vindt men dit instrument terug. LUCA Campus Lemmensinstituut SLO 8/8