BACHELOR LAGER ONDERWIJS

Transcriptie

1 BACHELOR LAGER ONDERWIJS LESONTWERP UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Bachelor lager onderwijs Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Fax Campus Diest Weerstandsplein Diest Tel Fax NAAM: MENTOR : opleidingsfase Deze lesvoorbereiding werd ingediend op... in orde kleine aanpassing nodig (niet nodig om opnieuw in te dienen) te herwerken en opnieuw indienen op... Aanvraag materiaal en voortaken (indien nodig):... STUDENTENCOACH:... school : leergebied : klas en leerjaar : onderdeel : aantal leerlingen : lesonderwerp : datum (data) : lestijden : van tot uur bijlage(n) (aantal) : van tot uur BEGINSITUATIE: SITUERING IN EINDTERMEN / LEERPLANNEN: eindterm-rubriek/leerplan nummer - omschrijving DOELEN: BRONNEN: DIDACTISCHE VERANTWOORDING: Zorg dat je mondeling kan verantwoorden of je les beantwoordt aan de breinprincipes. AANDACHTSPUNT VOOR DEZE LES Concretisering : lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 1 van 10

2 BORDSCHEMA SCHERMAFDRUKKEN VAN DIGITAAL BORDPLAN OF PRESENTATIE - ZAALPLAN lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 2 van 10

3 Timing WAT? lesgang en leerinhoud verwijzing naar doel bij de verschillende lesmomenten vraagstelling, instructie en verwachte antwoorden met aandacht voor differentiatie HOE? didactische werkvormen, groeperingsvormen en organisatie met aandacht voor differentiatie LEERMIDDELEN MATERIAAL met aandacht voor differentiatie aanknoping kern verwerking afronding lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 3 van 10

4 Handvaten voor het ontwerpen van lessen DIDACTISCHE VERANTWOORDING Je hoeft in jouw lesontwerp de didactische verantwoording NIET volledig uit te schrijven, maar moet jouw lesopbouw en vormgeving WEL mondeling kunnen verantwoorden. Je kan jezelf toetsen aan de hand van onderstaande vragen. Deze vragen sluiten aan de (vak)didactiek en de breinprincipes. Door de vragen krijgen de verschillende componenten van het lesontwerp een gerichtere invulling. Meer informatie over de componenten vind je in het psychodidactisch web. Naarmate je vordert in de opleiding worden bijkomende vragen/eisen gesteld. 2 BALO vanaf semester 3 vanaf semester 4 3 BALO Vanaf semester 5 BEGINSITUATIE SITUERING IN EINDTERMEN EN LEERPLANNEN Leerling- leerlingengroep- context (ruimte, tijd) Welke bijkomende (dus nog niet in klaswijzer opgenomen) informatie over de leerlingen/klas/school is belangrijk voor deze les? Op welke vlakken is de handleiding niet afgestemd op jouw concrete klas? Welke aanpassingen zijn wenselijk? Is dit een herhalingsles of is dit nieuwe leerstof? Wat moeten de leerlingen kennen en kunnen om met de les te starten? Welke leerlingen hebben specifieke onderwijsbehoeften? Leerkracht (onderstaande info schrijf je niet in je lesontwerp, maar je denkt er wel over na) Hoe vertrouwd ben je zelf met het lesonderwerp? Sluit dit aan bij jouw eigen interesses en passie? Doelen op meso- en macroniveau Stel hierbij volgende vragen: Tot welk onderwijsnet behoort mijn stageschool, vrij onderwijs, gemeentelijk onderwijs of gemeenschapsonderwijs? Je gebruikt het leerplan dat hoort bij het juiste onderwijsnet. lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 4 van 10

5 Waar vind ik de leerplannen? (zie praktijkwebsite) In welk leerplan en in welk leerdomein, categorie, dimensie, situeert zich dit lesonderwerp? Weet ik hoe ik het leerplan voor deze les moet gebruiken? Hoe ik erin op zoek moet gaan? Heb ik wel de essentiële leerplandoelen geselecteerd? Zijn er ook domeinoverschrijdende doelen die in deze les aan bod kunnen komen? Kan deze les ook aansluiten bij eindtermen of leerplandoelen van andere leergebieden (vakoverschrijdend werken)? Hoe noteer ik deze eindtermen en leerplandoelen?: Afspraak: eindtermen: ET rubriek nr beschrijving vb.: ET Nederlands - luisteren 1.4 een telefoongesprek leerplan, domein ( of categorie, dimensie, ), nr. - omschrijving van leerplandoel vb.: LP VVKBaO Nederlands Luisteren - NED L 2.2 Talige boodschappen decoderen, begrijpen en interpreteren LP OVSG - DL-NL-LUI-D11.12 De leerlingen kunnen hun communicatief gedrag aanpassen. Komen deze leerplandoelen ook effectief in mijn les aan bod? DOELEN In de loop van het tweede jaar zal je voor elk leergebied steeds beter kunnen antwoorden op deze vragen. Je zal immers tijdens de lessen leren hoe je de leerplannen voor elk leergebied moet gebruiken. Ondertussen wordt echter al van je verwacht dat je van bij de eerste stagelessen een poging onderneemt om deze rubriek degelijk in te vullen. In sommige handleidingen wordt bij de lessen al verwezen naar eindtermen en leerplandoelen. Dit kan je zeker op weg helpen maar dit mag je niet beletten om toch ook nog zelf te gaan kijken in het leerplan. Je moet deze immers leren hanteren in de opleiding. In deze rubriek noteer je alleen de hoofddoelen (1 tot max. 3) van je les. Onderstaande vragen helpen bij het goed kiezen en formuleren van je hoofddoel. 1. BEPALEN VAN DE DOELEN Selectie Wat moeten de leerlingen (kunnen) tonen op het einde van de les? Welke hoofddoelen leid je hieruit af? Beperk in aantal (max. 2 à 3 per les) lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 5 van 10

6 Maak onderscheid tussen het hoofddoel en de weg er naar toe. De stappen naar het hoofddoel moet je niet opnemen bij doelen, maar moeten wel duidelijk blijken in je lesgang. In welke mate krijgen leerlingen inspraak bij het bepalen van doelen? Differentiatie/ op niveau/ haalbaar Welke differentiatie zit in je lesdoelen? Wat is basis en wat is uitbreiding? Voor welke leerlingen zijn er individuele doelen nodig (individueel aangepast curriculum) Waardevol/ open en gesloten Welke (verschillende soorten) doelen zijn volgens jou zinvol voor deze les? 2. FORMULERING Formuleer de lesdoelen juist. Vermeld steeds de concrete leerinhoud en noteer het beoogde leerlingengedrag in termen van concreet observeerbaar gedrag. 3. EVALUATIE VAN DE DOELEN (Dit moet je niet bij de rubriek doelen opnemen, maar hier kan je al wel eens over nadenken en moet wel ingebouwd worden in je lesgang.) Expliciet Hoe en wanneer maak je je hoofddoel(en) kenbaar aan je leerlingen? Doelgerichte feedback Waar en wanneer heb je de ruimte om feedback te geven aan de leerlingen gericht op het doel? In welke mate betrek je de leerlingen bij het geven van feedback aan elkaar? Evaluatie Hoe en wanneer ga je na of de leerlingen het doel behaald hebben in de les? BRONNEN Stel hierbij volgende vragen: Welke handleiding gebruikt mijn stagementor voor dit leergebied? Als er geen handleiding gebruikt wordt, waar ga ik op zoek naar zinvolle en degelijke bronnen? (cursussen geven hier zeker al suggesties, geef ook goede bronnen aan elkaar door, ) Welke cursus vakdidactiek moet ik raadplegen voor deze les? lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 6 van 10

7 Zijn er elementen in de beginsituatie die ertoe leiden dat ik op zoek moet naar andere bronnen? (bv leefwereld, sterke leerlingen, interesse, zorgvragen van leerlingen, ) Zijn er elementen in mijn beginsituatie die ertoe leiden dat ik op zoek moet naar andere bronnen? (minder sterk in bepaalde leergebieden, creatieve invalshoek, ) Hoe noteer ik correct mijn brongebruik? (APA, zie 1 BALO) Heb ik al mijn bronnen vermeld? o Handleidingen o Boeken, tijdschriften, cursussen,.. o Relevante Websites (wel niet voor elke afbeelding) o Samenwerking met medestudenten o Materiaal van stagementor Je neemt nooit les een volledig over. De persoonlijke verwerking in functie van de beginsituatie van je klas en jezelf is noodzakelijk! Vertrouw niet te vlug op één handleiding! Probeer een brede genuanceerde kijk te krijgen op je lesonderwerp. Door meerdere bronnen te raadplegen, verwerf je steeds meer inzicht in wat er allemaal op de markt is en leer je geleidelijk aan steeds beter je weg hierin te vinden want niet alle bronnen zijn even zinvol en bruikbaar! AANDACHTSPUNTEN (is individueel bepaald) Waar moet je als leerkracht op letten? Wat moet je zeker doen of waaraan moet je denken? Wat is voor mij een valkuil? Ga hiervoor eventueel kijken naar voorgaande lesevaluaties, naar tips en feedback die je hebt gekregen. BORDPLAN schermafdrukken van DIGITAAL BORDPLAN of hand-outs van PRESENTATIE Voeg je (digitaal) bordplan/powerpoint/zaalplan toe aan je voorbereiding. Onderstaande vragen helpen je bij het goed opstellen hiervan. Op welke manier en wanneer worden de doelen gevisualiseerd en vertaald naar kinderen? Op welke manier wordt de essentie tijdens de les visueel gemaakt? Indien je een digibord hebt: wees je ervan bewust dat het bordboek GEEN bordschema is. lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 7 van 10

8 ZAALPLAN Welke structuur zit in het (digitaal) bordplan of de powerpoint? Welke info moet visueel blijven tijdens de hele les en welke mag weg? Kijk of er ook zijborden zijn die je kunt gebruiken en inschakelen. Hoe wordt het bordplan en/of de presentatie opgebouwd samen met je leerlingen? Welke titel noteer je wanneer op het bord? STRUCTUUR IN DE LEERINHOUD (WAT?) Onderstaande info/vragen helpen je bij het goed uitwerken van je lesgang. Opbouw leergebied of domein Hoe is het leergebied geordend en opgebouwd? Analyse leerinhoud Welke structuur zit er in de leerinhoud? Hoe hangen de verschillende inhoudelijke elementen/ termen aan elkaar? Welke vaktaal komt aan bod in deze les(senreeks)? Selectie Sluit de leerinhoud aan bij het/de geselecteerde hoofddoel/en? Hoe bied je de leerinhoud gedoseerd aan? Aansluiten bij voorkennis Hoe knoop je aan bij de voorkennis van de leerlingen? Herhaling Hoe bouw je herhaling in? Hoe zorg je voor gevarieerde oefenkansen? Vragen per grote lesfase: Aanknoping Hoe activeer je relevante voorkennis? Is het een herhalingsles of niet? Hoe zorg je ervoor dat ze gemotiveerd zijn voor het verdere vervolg van de les? Hoe maak je je doelen duidelijk? Hoe zorg je voor focus? lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 8 van 10

9 Kern/verwerking Hoe maak je de leerinhoud betekenisvol voor de lln? Bied je de leerinhoud multisensorieel aan? Wat gebruik je om de leerinhoud visueel te ondersteunen? Hoe en wanneer verwoorden de lln de leerinhoud? Welke vragen stel je? Stel ook vragen die het denken van leerlingen stimuleren. Hoe maak je het denkproces expliciet? Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen met de leerinhoud aan de slag kunnen? Verwerking/afronding Zit er voldoende variatie in je soorten oefeningen? Zit er voldoende actieve inoefening in van de leerinhoud? Is er een kort reflectiemoment op het einde van je les? Welke feedback geef je aan kinderen? Voorzie je verschillende manieren waarop kinderen kunnen aantonen dat ze de doelen bereikt hebben? Hoe controleer je of je je doelen bereikt hebt? Hoe maak je eventueel een link naar de volgende les? Integreer je pauzes binnen de les en tussen de lessen? DIDACTISCHE WERKVORMEN en GROEPERINGSVORMEN (HOE?) LEERMIDDELEN en MATERIAAL Raadpleeg zeker nog eens het overzichtsblad met de verschillende werkvormen. Onderstaande vragen helpen je bij het voorbereiden van je les. Benoem de gebruikte werkvormen in de derde kolom van het lesontwerpformulier. Zit er voldoende variatie in op vlak van werkvormen en groeperingsvormen? Is er voldoende (inter)actie in je werkvormen en groeperingsvormen voorzien? Op welke manier zit bewegend leren in je les? Sluiten je werkvormen en groeperingsvormen aan bij je doelen? Hoe ga je je klasschikking eventueel aanpassen aan de werkvormen en groeperingsvormen? Welke ruimte (ook buiten de klas, buiten de school) is het meest doelgericht om je les in te laten verlopen? Op welke manier hou je rekening met de klasgewoontes en met vaste plaatsen van materiaal? Onderstaande vragen helpen je bij het invullen van de laatste kolom op je lesontwerpformulier. Welke materialen en attributen kan je doelgericht inzetten? Heb je een overzicht van de materialen? Maak per les een materialenlijstje en zorg dat daarvan alles bij het begin van je les klaar ligt. lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 9 van 10

10 BIJLAGEN bij je lesontwerp Welke materialen zijn er voorhanden, vanuit de methode en van de mentor? Zijn de materialen kindvriendelijk? Is het voldoende duidelijk? Spreekt het de kinderen aan en is het uitdagend? Is er genoeg materiaal voor iedereen? Kan iedereen manipuleren en actief bezig zijn? Heb je met de materialen ook oog voor differentiatie? Welke bijlage geef je mee af voor feedback aan je mentor? o (leeg én ingevuld) zelf gemaakt werklad en (alleen) een zelf ingevulde kopie van het werkboek o Leesteksten, liedtekst, o Handouts van je presentatie o Oefenbundel o Verdere richtlijnen voor het lesontwerp We blijven in het lesverloop voldoende belang hechten aan structuur en het benoemen van die structuur. De technische formulering staat niet voorop, wel de link met de doelen, de leeractiviteiten en inhoud. Elke stap in die structuur moet benoemd worden in een concrete leeractiviteit en een inhoud. Formuleer dus nog steeds doelgerichte titels, zoals geleerd in 1 BALO. Het is niet de bedoeling om te veel proza te schrijven. Lesontwerpen dienen to the point geformuleerd te worden. Neem dus alleen het nodige op. Dit vergemakkelijkt het overzicht en de bruikbaarheid. Je vult na het lesgeven het I-boek aan met een korte reflectie op een selectie van positieve ervaringen en werkpunten met het oog op persoonlijke groei. Wat verliep vlot? Wat verliep minder vlot? Mogelijke oorzaken hiervan? Welk(e) aandachtspunt(en) neem je mee naar een volgende les? Welke concrete actie stel ik voor mezelf voorop? Beschrijf kort en bondig. Geef in je I-boek duidelijk aan over welke les(dag) je reflecteert. 1 BaLO : na elke les 2 BaLO : 1 reflectie na de eerste lesdag en minstens 2 keer per stageweek 3 BaLO : minstens 2 keer per stageweek lesontwerp BaLO Brabant-UCLL-met handvaten-v pagina 10 van 10