Leerdoelen en succescriteria in de wiskundelessen.

Transcriptie

1 Leerdoelen en succescriteria in de wiskundelessen

2 Aanleiding Integreren van relevante nieuwe inzichten over wat werkt in onderwijs in een nieuw ontwikkeld didactisch kader voor de opleiding (zie bronnen)

3 Onderzoeksvragen Hoofdvraag: Hoe kunnen we succescriteria (die bijdragen aan betekenisvol en zelfregulerend leren) doen werken in de wiskundelessen, zowel op niveau van de lerarenopleiding als in de lagere school?

4 Onderzoeksvragen Deelvragen: A. Algemeen Wat zijn succescriteria? Hoe bevorderen succescriteria het leren van kinderen of studenten? B1. Op niveau van de lerarenopleiding Hoe formuleer je leerdoelen en succescriteria van wiskundelessen het best op niveau van de studenten? Hoe kan je studenten stimuleren om zelf met leerdoelen en succescriteria aan de slag te gaan tijdens de wiskundelessen? B2. Op niveau van de lagere school Hoe formuleer je leerdoelen en succescriteria van wiskundelessen het best op niveau van de leerlingen? Hoe kan je leerlingen stimuleren om zelf met leerdoelen en succescriteria aan de slag te gaan tijdens de wiskundelessen?

5 Tijdspad onderzoek Oktober december 2017 november 2017 mei 2018 Februari juli 2018 Literatuurstudie Onderzoek op niveau van de lagere school Oriëntering studenten op onderzoeksvragen -Selecteren literatuur en bespreken van inzichten Ondersteuning onderzoeksproces van studenten -Coachen bij ontwerpen van lessen en peerfeedback -Intervisie na realisatie op stage Onderzoek op niveau van de lerarenopleiding Co-creatie van wiskundelessen Realisatie van wiskundelessen Bevraging bij studenten Analyse en selectie van inspirerende voorbeelden

6 Tijdspad onderzoek Oktober december 2017 Literatuurstudie

7 Antwoorden uit literatuurstudie Succescriteria geven aan wat leerlingen en leerkrachten willen zien wanneer een leerdoel bereikt is. ze vormen dus een concretisering van het leerdoel zodat het leerdoel voorstelbaar en bevattelijk wordt succescriteria en leerdoelen zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden

8 Antwoorden uit literatuurstudie Succescriteria kunnen verschillende vormen aannemen een stappenplan om een bepaalde vaardigheid uit te voeren een lijst van aandachtspunten een opsomming van tips een keuzelijst van mogelijke methodes van aanpak...

9 Antwoorden uit literatuurstudie Succescriteria kunnen door de leerkracht aangeboden worden of door de leerlingen zelf geformuleerd worden belangrijk dat succescriteria steeds besproken worden (dus geen blind volgen van een betekenisloos stappenplan) meestal worden succescriteria pas geformuleerd nadat de inhoud/vaardigheid inzichtelijk aan bod is gekomen in de les succescriteria kunnen eventueel verschillen van leerling tot leerling (omwille van persoonlijke voorkeuren, meer of minder nood aan concretisatie,...)

10 Tijdspad onderzoek november 2017 mei 2018 Onderzoek op niveau van de lagere school Oriëntering studenten op onderzoeksvragen -Selecteren literatuur en bespreken van inzichten Ondersteuning onderzoeksproces van studenten -Coachen bij ontwerpen van lessen en peerfeedback -Intervisie na realisatie op stage

11 Niveau van de lagere school Groep van zeven studenten in het kader van een opleidingsonderdeel rond onderzoeksvaardigheden Aanpak: selectie uit literatuurstudie bespreken van begrippen leerdoelen en succescriteria met studenten samen uitwerken van stagelessen door studenten en lectoren realisatie door studenten reflectie door studenten

12 Niveau van de lagere school Voorbeeld van een stageles rond kijklijnen Leerdoel De leerlingen kunnen a.d.h.v. kijklijnen aangeven wat ze zelf zien en wat anderen kunnen zien Leeractiviteiten Op de speelplaats oefeningen waarin leerlingen in verschillende opstellingen verwoorden of ze elkaar kunnen zien. Dit wordt ondersteund door een touw die de kijklijn illustreert. Bespreken van het begrip kijklijn a.d.h.v. een filmpje. Per twee Playmobil-mannetjes plaatsen rondom een toren, met instructies over het al dan niet kunnen zien van elkaar. Individueel tekenen van kijklijnen op plattegronden waarbij de succescriteria samen met de leerlingen besproken worden. Succescriteria Kijklijnen geven weer wat iemand ziet of niet kan zien. Een kijklijn vertrekt vanuit het oogpunt. Een kijklijn is een rechte lijn. Als een kijklijn onderbroken wordt, betekent dit dat je het voorwerp niet (helemaal) kan zien.

13 Niveau van de lagere school Meerwaarde: Hogere taakgerichtheid en hoger betrokkenheid (enthousiasme) Meer begrip van de leerinhoud door focus, structuur en houvast Beter zicht op het al dan niet behalen van de lesdoelen (zowel door leerkracht als leerlingen) Valkuilen Indien de stapjes te nauwkeurig geformuleerd zijn, is er weinig ruimte voor variatie aan oplossingswijzen Tijdsintensief, zowel het ontwikkelen van de lessen als het bespreken van de succescriteria tijdens de les Leerlingen die het lesdoel reeds bereikt hebben, moet je op een alternatieve manier betrekken

14 Niveau van de lagere school Voorwaarde: Om bewuster met lesdoelen om te gaan en succescriteria te (laten) formuleren, moet je de inhouden heel goed onder de knie hebben

15 Tijdspad onderzoek Februari juli 2018 Onderzoek op niveau van de lerarenopleiding Co-creatie van wiskundelessen Realisatie van wiskundelessen Bevraging bij studenten Analyse en selectie van inspirerende voorbeelden

16 Niveau van de lerarenopleiding Opleidingsonderdeel Wiskunde II in 1 BaLO inhouden en vakdidactiek rond Meetkunde en Metend rekenen Aanpak: elke les start met het verkennen van de leerdoelen we laten studenten zo veel mogelijk de inzichten en de nodige stappen zelf ervaren werkvormen, opdrachten en materialen zoals in de lagere school op het einde van de les teruggrijpen naar de leerdoelen en succescriteria (laten) formuleren bijkomende vraag: Wat heb je nog nodig om deze leerdoelen te bereiken?

17 Niveau van de lerarenopleiding Leerdoelen Je kan alle begrippen en terminologie i.v.m. ruimtefiguren gebruiken in de juiste context Je kan ruimtefiguren classificeren volgens verschillende eigenschappen Je kan de leerinhouden m.b.t. vormleer op een didactische correcte manier aanbrengen bij de leerlingen Leeractiviteiten Bespreken van veelvlakken, niet-veelvlakken en omwentelingslichamen rond de demotafel Opstellen van een identiteitskaart voor een ruimtefiguur en toelichten aan de klasgroep (in groep) Zoeken van de juiste ontvouwing van hun ruimtefiguur tussen goede en slechte voorbeelden en kunnen verantwoorden (in groep) Werkwijze Succescriteria Lesideeën opschrijven voor het aanbrengen van deze ruimtefiguur (in duo) Formuleren van drie didactische aandachtspunten bij deze les (in duo) Bespreken van deze didactische aandachtspunten leidt tot de succescriteria

18 Aansluiten bij gekende vormen uit de leefwereld Leerdoelen Niveau van de lerarenopleiding Opbouw van eenvoudige figuren (bv. kubus) naar meer complexe figuren (bv. driehoekige piramide) Werken volgens het CSA-model concreet: bv. schoendoos Je kan alle begrippen en terminologie i.v.m. ruimtefiguren gebruiken in de juiste context schematisch: bv. tekening van een balk Je kan ruimtefiguren classificeren volgens verschillende eigenschappen abstract: Je bv. kan omschrijving de leerinhouden in m.b.t. eigen vormleer woorden op van een een didactische balk correcte manier aanbrengen bij de leerlingen Nadruk op terminologie (vaktaal) Bespreken van veelvlakken, niet-veelvlakken en omwentelingslichamen rond de demotafel Leerlingen veel laten verwoorden (gebruiken van de vaktaal) Opstellen van een identiteitskaart voor een ruimtefiguur en toelichten aan de klasgroep (in groep) Zoeken van de juiste ontvouwing van hun ruimtefiguur tussen goede en slechte voorbeelden en kunnen Leeractiviteiten Leerlingen verantwoorden veel laten handelen (in groep) (knippen, vouwen, kleuren, vergelijken, meten, bouwen, tekenen,...) Werkwijze Succescriteria Lesideeën opschrijven voor het aanbrengen van deze ruimtefiguur (in duo) Formuleren van drie didactische aandachtspunten bij deze les (in duo) Bespreken van deze didactische aandachtspunten leidt tot de succescriteria

19 Niveau van de lerarenopleiding Bevraging bij studenten in de laatste les

20 Niveau van de lerarenopleiding Bevraging bij studenten in de laatste les

21 Niveau van de lerarenopleiding Bevraging bij studenten in de laatste les

22 Niveau van de lerarenopleiding Bevraging bij studenten in de laatste les

23 Niveau van de lerarenopleiding Bevraging bij studenten in de laatste les Dit is te moeilijk voor leerlingen. We moeten hier eerst in de opleiding goed mee leren werken.

24 Conclusies In de eigen lessen in de opleiding zien studenten heel wat voordelen in het bewust werken met leerdoelen en succescriteria betere focus in de les helpt om de leerstof te begrijpen en te studeren In de praktijk van de lagere school zien studenten mogelijkheden en uitdagingen in het werken met leerdoelen en succescriteria congruent opleiden leidt niet automatisch tot transfer naar hun eigen didactische aanpak hogere betrokkenheid, meer begrip, duidelijke focus tijdsinvestering afwegen, opletten voor vastgetimmerde oplossingswijzen

25 Bronnen (selectie) Hattie, J. (2014). De impact van leren zichtbaar maken. Sint-Niklaas: Abimo Uitgeverij Clarke, S. (2016). Leren zichtbaar maken met formatieve assessment. Kalmthout: Uitgeverij Pelckmans Pro Castelijns, J & Andersen, I. (2013). Beoordelen om te leren. Leerlingen als medebeoordelaars van hun eigen leerproces. 's-hertogenbosch, KPC Groep Verbeeck, K. (2010). Het kwartje valt. Doelgericht rekenen in anders georganiseerd onderwijs. 's-hertogenbosch, KPC Groep Hall, K & Burke, W. (2004). Making formative assessment work. Effective practice in the primary classroom. Maidenhead: Open University Press

26 Vragen/stellingen voor ronde tafelgesprek Welke ervaringen hebben jullie rond het werken met leerdoelen en/of succescriteria? Welke meerwaarde zien jullie in het werken met succescriteria? Welke knelpunten zien jullie in het werken met succescriteria? Welke mogelijke pistes voor verder onderzoek zijn er?