LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Nele Mertens Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Vakkencombinatie: Aardrijkskunde - Biologie Stagebegeleider DLO: Mevrouw Hannelore Verstappen School: Miniemeninstituut Leuven Onderwijsvorm: Oefenlessen Richting: A-stroom Klas: 1A Lokaal: K21 Aantal leerlingen: 11lln Les gegeven door: Nele Mertens Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Het gradennet Vakmentor: Meneer Logie Datum/Data: 5/11/2013 Lesuur/-uren: 11u20-12u10 BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks - Het eerste thema, in het eerste jaar gaat over landschap en kaart. Ze leren alles interpreteren, termen als de 3H s, reliëfvormen, soorten kaarten,... - Verschillende aspecten van kaarten worden eerst besproken en in deze les wordt het gradennet uitgelegd. - Voor deze les hebben ze leren werken met de altas en na deze les bespreken ze aspecten van het landschap en hoe ze deze terugvinden op kaarten. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) - Leerlingen kennen de verschillende werelddelen en kunnen ze situeren op een wereldkaart. Ondanks dat dit leerstof was uit het lager onderwijs, moet het toch stees opgefrist worden voor ze deze kennis moeten toepassen in oefeningen. - Leerlingen kennen de windroos maar wordt nog kort even opgefrist aan het begin van de les. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit - We leven elke dag op de aarde en plaatsen worden vaak beschreven aan de hand van coördinaten. Om deze manier van werken te begrijpen, moet je de basis van het gradennet van de wereld onder de knie hebben. - Elke leerling kent een GPS dat werk met behulp van coördinaten die je ligging weergeven tov de referentielijnen die de basis van het gradennet vormen. Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, - Een nieuwe leerkracht kan de klasgroep positief of negatief stimuleren. - Het is een leuke klas om in te staan. Enkele leerlingen zullen wat meer een harde hand nodig hebben. - Met het klasniveau moet zeker rekening gehouden worden. De leerlingen hebben nood aan veel herhaling, visualisering en voldoende begeleiding tijdens het maken van oefeningen. DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak? - In deze les maak ik gebruik van zelfgemaakte werkblaadjes. Deze heb ik gemaakt omdat ik vond dat het werkboek van de leerlingen te veel en te letterlijke naar bepaalde termen vroeg. De leerlingen moeten in mijn werkblaadjes niet veel termen invullen, maar vooral oefeningen maken. - De oefeningen die de leerlingen maken zorgen voor herhaling op verschillende manieren. Zo kunnen ze leren toepassen wat ze van theorie gezien hebben. - Structureringsprincipe: Er wordt gestart vanuit een wereldbol of globe, om zo tot een wereldkaart te komen en eventueel nog toe te spitsen op Europa. Dit laatste is om België te kunnen situeren in het gradennet hoewel ik er niet specifiek op in ga. Volgens mij is dit voor sommige leerlingen al een stap te ver en ik heb er geen tijd voor tijdens dit lesuur. - Het bordschema wordt opgebouwd in het begin van de les. De theorie die leerlingen nodig hebben tijdens oefeningen staat zo steeds ter beschikking.

2 EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) ET3 Een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister. Situering in het leerplan: VVKSO, Leerplan Aardrijkskunde 1e graad A, September 2008, BRUSSEL D/2008/7841/ Landschap en kaart 10.1 België en Europa in het wereldgradennet situeren Didactische wenken: De leerlingen situeren een plaats en een gebied ten opzichte van de dichtstbijzijnde lengtelijnen en breedtecirkels op een kaart. Mogelijke methodiek: - de evenaar en nulmeridiaan aanduiden op de wereldbol - de halfronden op de wereldbol aanduiden - breedtecirkels en lengtelijnen aanduiden op de wereldbol - stap 1 tot 3 herhalen op een wereldkaart - Europa afbakenen aan de hand van 2 uiterste breedtecirkels en 2 uiterste lengetijnen en nadien voor België (V) Een plaats nauwkeurig situeren in het wereldgradennet Didactische wenken: De leerlingen kunnen de sterrenkundige ligging van een plaats bepalen tot op enkele graden nauwkeurig, afhankelijk van de kaart. ALGEMEEN LESDOEL Leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen hoe we het noordelijk-, zuidelijk-, westelijk- en oostelijk halfrond kunnen bepalen op een wereldkaart. Ze kunnen Leuven plaatsen in het gradennet. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Het wereldgradennet (werkblaadjes) BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) Werkgroep Didactische Middelen, Werkmap aardrijskunde 1, Wauters-Van Boven BVBA, Hemiksen, 1999, p10. VAN HECKE E., Vanderhallen D., Callemeyn A., Kleine Wereldatals, Plantyn, Mechelen, 2013, p112. COPPENHOLLE J., VAN MOL R., e.a., Geogenie 1, De boeck, Antwerpen, 2010, p160. LEERKRACHTEN HHH, Les 7: Het gradennet op de wereldbol en de wereldkaart, Werkgroep didactische middelen, 1e graad, 1e jaar, 2013, p LEERMIDDELEN & MEDIA Ppt (handouts zie bijlage) Eigen werkblaadjes Atlas: Plantyn Kleine Wereldatlas (Editie 2013) Opblaasbare globe (of staande globe) Kaartjes als wereldbol met halfronden en nulmeridiaan/evenaar.

3 Leerdoelen Lesfasen & timing Instapfase 3 min Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Lln mogen hun naamkaartjes nemen Ze leggen hun schrijfgerief eop de bank. De werkblaadjes worden uitgedeeld door de leerkracht. Extra lege naamkaartjes Verwondering opwekken voor het feit dat op een kaart of globe verschillende lijnen getekend staan die niet in de legende worden verklaard. Probleemstelling: DEMONSTRATIE globe Wat stelt deze bol voor? Wat kan je erop zien? Wat zie je naast landen in verschillende kleuren en de zeeën nog op deze globe? Hoe lopen de lijnen die op de globe staan? Staan ze kriskras door elkaar of is er een bepaald patroon dat je erin kan herkennen? Op een globe of wereldbol staan verschillende lijnen getekend. Die staan er uiteraard niet op omdat wetenschappers ze mooi vonden. We gaan vandaag eens kijken waarom deze lijnen dan wel op deze wereldbol getekend staan. Er staan landen, zeeën, reliëfgebieden,enz. op de globe weergegeven. Ook zijn er lijnen terug te vinden die parallel aan elkaar lopen van boven naar beneden en van links naar rechts. Agenda: Het wereldgradennet (werkblaadjes) Zelfstandig een windroos opbouwen met de 4 hoofdwindrichtingen Lesfase 1: Herhaling 3 min Voor we kunnen starten met wat deze lijnen betekenen, moeten we eerst een aantal zaken weer opfrissen. OLG windroos p.1 Iemand enig idee wat deze figuur voorsteld? Wat staat er bovenaan op een windroos? Wat staat onderaan op de windroos? Welke windrichting vinden we links? Welke windrichting vinden we rechts? Kent iemand een regeltje om de volgorde van de windrichtingen te kunnen onthouden? Figuur windroos op bord De windroos Windroos bevat de hoofdwindrichtingen en tussenwindrichtingen. Bovenaan = het noorden (N) Onderaan = het zuiden (Z) Links = het oosten (O) Rechts = het westen (W) Ezelsbruggetje: Nooit Oorlog Zonder Wapens In eigen woorden omschrijven wat de evenaar is. Lesfase 2: 8 min Nu we de windroos weer opgefrist hebben, kunnen we starten met de lijnen te ontleden die op de globe staan. OLG Evenaar en breedtecirkels p.1 Kent iemand de naam van de lijn die in het midden van west naar oost over de wereldbol loopt? Leerkracht brengt definitie evenaar aan. Ligt het noordelijk halfrond boven of onder de evenaar? Ppt evenaar Ppt noordelijk- en zuidelijk halfrond Het gradennet 1. Op de wereldbol of globe 1.1 Evenaar Evenaar = de cirkel op 0 die de aardbol in 2 gelijke helften verdeelt, het noordelijk en zuidelijk halfrond. Noordelijk halfrond ligt boven de evenaar (ten noorden ervan). Zuidelijk halfrond ligt onder de evenaar (ten

4 Het noordelijk en zuidelijk halfrond plaatsen/aanduiden op een kaart met de evenaar gegeven. Als je kijkt naar de windroos, waar staat het noorden tegen over het de evenaar? Boven of onder de lijn van west naar oost (= evenaar )? Leerkracht brengt term breedtecirkels aan adhv oefening bij puntje 2.1. Ppt breedtecirkels zuiden ervan). Breedtecirkel = zijn cirkels die evenwijdig lopen met de evenaar. Een plaats ten noorden van de evenaar heeft een noorderbreedte (NB). Een plaats ten zuiden van de evenaar heeft een zuiderbreedte (ZB). In eigen woorden omschrijven wat de nulmeridiaan is. Het oostelijk en westelijk halfrond plaatsen/aanduiden op een kaart met de nulmeridiaan gegeven. DOCEREN Nulmeridiaan en lengtelijnen p.1 Leerkracht brengt definitie nulmeridiaan aan. Aan welke kant van de nulmeridiaan ligt het westelijk halfrond? Links of rechts? Als je kijkt naar de windroos, waar staat het westen tegen over de nulmeridiaan? Links of rechts van de lijn van noord naar zuid (= nulmeridiaan )? Leerkracht brengt term lengtelijnen aan adhv oefening bij puntje 2.2. (Korte uitleg zoals staat bij Toepassing op 2 van de werkblaadjes.) Ppt nulmeridiaan Ppt oostelijk- en westelijk halfrond Ppt lengtelijnen Ppt zeeslag 2.1 Nulmeridiaan Nulmeridiaan = meridiaan van Greenwich = meridiaan van 0 die van de Noordpool naar de Zuidpool loopt en samen met de meridiaan van 180 de aarbol in 2 gelijke helften verdeelt, het oostelijk en westelijk halfrond. Westelijk halfrond ligt links van de nulmeridiaan (ten westen ervan). Oostelijk halfrond ligt rechts van de nulmeridiaan (ten oosten ervan). Lengtelijnen = meridianen = zijn halve cirkels die van de Noordpool naar de Zuidpool lopen. Een plaats ten oosten van de nulmeridiaan heeft een oosterlengte (OL). Een plaats ten westen van de nulmeridaan heeft westerlengte (WL). Van een blanco wereldkaart een samenvattende kaart maken met evenaar, nulmeridiaan, noordelijk-, zuidelijk-, westelijken oostelijk halfrond erop. Lesfase 3: 5 min We weten op de wereldbol dat de lengtelijnen en breedtecirkels samen het gradennet vormen. Wanneer we kijken naar een wereldkaart, zien we dezelfde lijnen terugkomen. OLG Oefening 1 p.2 - Plaats om te beginnen de juiste windrichtingen bij de lijntjes van de wereldkaart zoals gevraagd wordt bij puntje a. Van welke windrichting naar welke windrichting loopt de evenaar over de wereldkaart? (mag je aanduiden in het rood op de kaart) Ze loopt in dezelfde richting als op de globe, welke richting is dit? Hoe loopt de nulmeridiaan over de kaart? (mag je aanduiden in het groen op de kaart) In vakjes 1 en 2 schrijven we de halfronden tegen over de nulmeridiaan. Welke schrijf je in kader 1, westelijk of oostelijk halfrond? Welke schrijf je in kader 2? In vakjes 3 en 4 schrijven we de halfronden tegen over de evenaar. Welke schrijf je in kader 3, noordelijk of zuidelijk halfrond? Welke schrijf je dan in kader 4? met evenaar met nulmeridiaan Ppt oplossingen kaders halfronden 2. Op de wereldkaart Lengtelijnen + breedtecirkels = gradennet Evenaar loopt van west naar oost op de wereldkaart. Nulmeridiaan loopt van noord naar zuid op de wereldkaart. Kader 1: westelijk halfrond Kader 2: oostelijk halfrond Kader 3: noordelijk halfrond Kader 4: zuidelijk halfrond

5 Kennis over de ligging van de verschillende halfronden toepassen in een oefening. INDIVIDUEEL oefening 2 (vastzetting) p.2 Doel:Op de wereldkaart staan 8 letters. Deze letters staan geplaats in een bepaald halfrond. Plaats de letters bij het juiste halfrond tegen over de evenaar en nog eens voor tegen over de nulmeridiaan. + Snelle verbetering door een lln de nummers te laten zeggen/op bord te laten invullen. Ppt kaart met letters Zuidelijk halfrond: B, C, E, F, H Noordelijk halfrond: A, D, G Westelijk halfrond: B, C, G, H Oostelijk halfrond: A, D, E, F Aan de hand van de evenaar en nulmeridiaan Europa situeren in het wereldgradennet. Lesfase 4: Aangezien de wereld nogal groot is, gaan we ons nu eens toespitsen op Europa waar ons landje zich in bevindt. INDIVIDUEEL en OLG oefening 3 p.2 Lln lossen puntje a en b van oefening 3 zelfstandig op. De oplossing wordt getoond op de slides. Kijken we naar de wereldkaart, ligt Europa ten zuiden of ten noorden van de evenaar? In welk halfrond tegenover de evenaar situeren we Europa dan? Als we dan inzoemen op Europa zelf en kijken naar de nulmeridiaan. Door welk land gaat de nulmeridiaan? Kunnen we dan zeggen dat België in het oostelijk of eerder in het westelijk halfrond gelegen is? Ppt kaart Europa 3. Europa in het gradennet Europa is gelegen in: - Het noordelijk halfrond tegen over de evenaar. - De nulmeridiaan loopt door Engeland (Greenwich bij Londen). - De meeste Europese landen zijn gelegen in het oostelijk halfrond, zo ook België. Slot: We hebben tijdens deze les dus gezien dat de lijnen op de globe en wereldkaart er niet zomaar opstaan. OLG toepassingen gradennet Er bestaan vele toepassingen waarin ze gebruikt worden. Welke toepassingen herkennen jullie op volgende foto s? Ppt toepassingen gradennet Toepassingen - gps - klimaat bepalen - zeevaart (afstanden bepalen) DEMONSTRATIE link met extra uitleg Wanneer ze nog eens de uitleg willen met kaarten, kunnen ze terecht op de link onderaan p.2 Internet link

6 Gradennet BORDSCHEMA REFERENTIELIJNEN Evenaar (breedtecirkel) Nulmeridiaan (lengtelijn)