HANDLEIDING RELIGIESTUDIES GRAAD 10

Transcriptie

1 HANDLEIDING RELIGIESTUDIES GRAAD 10 n Publikasie van Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk Kopiereg voorbehou. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat onder die Kopieregwet, mag geen gedeelte van hierdie boek gereproduseer of versend word in enige vorm of op enige manier, elektronies of meganies, insluitend fotokopiëring en opname, sonder skriftelike toestemming van Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk nie. KABV-aangepas Samesteller Dr G Snyman Ë1510-A-RES-SG01µ Î

2 INHOUDSOPGAWE VOORWOORD... 5 LESELEMENTE... 6 AANBEVOLE BOEKE... 8 KWARTAAL EENHEID 1: Inleiding tot Religiestudies as vak... 9 Les 1: Inleiding/verwelkoming AKTIWITEIT 1 Toetsvrae Les 2: Die ontwikkeling van Religiestudies as vak AKTIWITEIT 2: Toetsvrae Les 3: Die doelwitte van Religiestudies as vak AKTIWITEIT 3: Toetsvrae Les 4: Die onderskeid tussen godsdiensonderrig en Religiestudies. 17 AKTIWITEIT 4: Toetsvrae Les 5: Die belangrikste metode wat gebruik word by die studie van godsdiens AKTIWITEIT 5: Toetsvrae OEFENING 1: Oopboektoets EENHEID 2: Belangrike beginsels wat in ag geneem moet word by die bestudering van godsdienste Les 6: Objektiwiteit in die studie van godsdiens AKTIWITEIT 6: Toetsvrae Les 7: Subjektiwiteit in die studie van godsdiens AKTIWITEIT 7: Toetsvrae Les 8: Neutraliteit in die bestudering van godsdiens AKTIWITEIT 8: Toetsvrae Les 9: Onpartydigheid in die studie van godsdiens AKTIWITEIT 9: Toetsvrae Les 10: Die binne- en buiteperspektief in die bestudering van godsdienste AKTIWITEIT 10: Toetsvrae OEFENING 2: Oopboektoets EENHEID 3: Verskillende maniere om die begrip godsdiens te verstaan Les 11: Basiese/algemene godsdiensfeite AKTIWITEIT 11: Toetsvrae Les 12: Oorsprong van godsdiens as ʼn verskynsel in kulture AKTIWITEIT 12: Toetsvrae Les 13: Die betekenis van die begrip godsdiens in verhouding met ander konsepte soos byvoorbeeld wêreldbeeld en geloofsisteem AKTIWITEIT 13: Toetsvrae OEFENING 3: Oopboektoets Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 1

3 KWARTAAL EENHEID 4: Die belangrikste godsdienste in die wêreld Les 14: Ontstaan van die belangrikste wêreldgodsdienste AKTIWITEIT 14: Toetsvrae Les 15: Die grootte van die belangrikste wêreldgodsdienste AKTIWITEIT 15: Toetsvrae Les 16: Onderskeid tussen VHJ en HJ godsdienste AKTIWITEIT 16: Toetsvrae Les 17: Belangrikste heilige dae van die belangrikste wêreldgodsdienste AKTIWITEIT 17: Toetsvrae OEFENING 4: Oopboektoets EENHEID 5: Geografiese groepering van godsdienste Les 18: Godsdiensgroepering in Afrika AKTIWITEIT 18: Toetsvrae Les 19: Godsdiensgroepering in Europa AKTIWITEIT 19: Toetsvrae Les 20: Godsdiensgroepering in Asië AKTIWITEIT 20: Toetsvrae Les 21: Godsdiensgroepering in die VSA AKTIWITEIT 21: Toetsvrae Les 22: Godsdiensgroepring in Australië AKTIWITEIT 22: Toetsvrae Les 23: Godsdiensgroepering in die Stille Oseaan-gebied AKTIWITEIT 23: Toetsvrae OEFENING 5: Oopboektoets EENHEID 6: Die verskillende godsdienste van Suid-Afrika Les 24: Die godsdienste wat in Suid-Afrika beoefen word AKTIWITEIT 24: Toetsvrae Les 25: Waar en hoe die verskillende godsdienste ontstaan het AKTIWITEIT 25: Toetsvrae Les 26: Waar hierdie godsdienste vandaan kom en hoe hulle in Suid- Afrika gekom het AKTIWITEIT 26: Toetsvrae Les 27: Die belangrikste leer, boeke en rituele wat deur die godsdienste in Suid-Afrika beoefen word AKTIWITEIT 27: Toetsvrae OEFENING 6: Oopboektoets KWARTAAL EENHEID 7: Interaksie tussen verskillende godsdiensgroepe Les 28: Godsdienstige interaksie AKTIWITEIT 28: Toetsvrae OEFENING 7: Oopboektoets Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 2

4 EENHEID 8: Die belangrikste leierskaprolle wat ontwikkel het in verskillende godsdienste Les 29: Leierskaprolle in verskillende godsdienste OEFENING 8: Oopboektoets EENHEID 9: Die belangrikste dimensies wat algemeen is aan alle godsdienste Les 30: Godsdienstige dimensies OEFENING 9: Oopboektoets KWARTAAL EENHEID 10: Godsdiens en etiek AKTIWITEIT 31: Toetsvrae Les 32: Bronne wat morele besluitneming beïnvloed AKTIWITEIT 32: Toetsvrae Les 33: Beginsels wat godsdienste benut om harmonie in die samelewing te bewerkstellig AKTIWITEIT 33: Toetsvrae OEFENING 10: Oopboektoets EENHEID 11: Die ekonomie vanuit n godsdiensperspektief Les 34: Godsdiensperspektief op die verhouding tussen godsdiens en ekonomie OEFENING 11: Oopboektoets WOORDELYS BRONNELYS EN VERWYSINGS Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 3

5 KWARTAAL 1 EENHEID 1: Inleiding tot Religiestudies as vak Kwartaal 1 LEERDOELWITTE Wat die leerder moet weet aan die einde van die les. Geneem uit die KABV. Inleiding en verwelkoming Die ontwikkeling van Religiestudies as vak Wat is Religiestudies Spesifieke doelwitte in Religiestudies Onderskeid tussen Religiestudies en godsdiensonderrig Metodes wat gebruik word om godsdienste te bestudeer. Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy die volgende kan doen: Die ontstaan en ontwikkeling van Religiestudies as ʼn vak kan beskryf Beskryf wat Religiestudies as vak is Wat die doelwitte van Religiestudies is Wat die verskil is tussen godsdiensonderrig en Religiestudies Die belangrikste metodes wat vandag gebruik word in die bestudering van Religiestudies kan noem. INLEIDING Hierdie eenheid is om jou as leerder bekend te stel aan Religiestudies as akademiese vak. BELANGRIKE TERMINOLOGIE Epogé, fenomenologie, Religiestudies, godsdiensonderrig, godsdienstige verdraagsaamheid, geskiedenis van godsdiens, neutraliteit, metodologie, vergelyking van godsdienste Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 9

6 Kwartaal 1 Eenheid 1 Inleiding tot Religiestudies as ʼn vak bestaan uit Lesse 1-5. Les 1 is ʼn verwelkoming en hier begin die proses om jou as leerder voor te berei tot die studie van ander godsdienste. By elke les is daar godsdienstige begrippe waarmee jy aan ʼn betrokke godsdiens asook die vak Religiestudies bekend gestel word. Les 2 bied ʼn basiese oorsig oor hoe Religiestudies as akademiese vak ontwikkel het. Les 3 verduidelik die doelwitte wat die Suid-Afrikaanse Onderwysdepartement vir die studie van godsdiens as ʼn vak stel. Les 4 verduidelik die onderskeid tussen godsdiensonderrig en Religiestudies. Dit is belangrik dat leerders die onderskeid verstaan, want in Religiestudies word nie Bybelonderrig gebied nie, maar word die godsdienste wat in ons land beoefen word bestudeer. Les 5 stel jou as leerder bekend aan die metode wat gebruik word in hierdie handleiding vir bestudering van godsdienste. Die oorkoepelende doel van les 1-5 is om jou aan godsdiesstudies as vak bekend te stel. Wat dit is? Watter doelwitte wil daarmee bereik word en watter metode word gebruik in die studie van godsdiens as algemene menslike verskynsel? Les 1: Inleiding/verwelkoming DEFINIEER: Monoteïsme: is afgelei van die Griekse woorde monos ("een/enkel") en theos ("god"). Dit beskryf ʼn godsdiens wat net in één aanbiddingsfiguur/godsfiguur glo. In die wêreld is daar net drie monoteïsmes: Yahwisme (die Joodse godsdiens), die Christendom en Islam. Politeïsme: Die woord is gevorm uit die Griekse woorde "polus" ("baie") en theos ("god"). Politeïsme dui op ʼn godsdienssisteem waarin daar meer as een/baie/verskillende gode aanbid word dit is m.a.w. teenoorgesteld van monoteïsme. n Voorbeeld van politeïsme is die Griekse of Romeinse mitologie waarin daar baie gode figureer (en die gode word gesamentlik Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 10

7 Kwartaal 1 die mitologiese pantheon genoem, d.w.s. al die gode in daardie mitologie). Panteïsme: Die woord is gevorm uit die Griekse woord pan ( alles /almal ) en theos ( god ). Dit dui op ʼn godsdiensvorm waarin alles as goddelik beskou word (en dus aanbiddingswaardig is). Dit maak van alle sigbare/tasbare dinge iets wat ʼn goddelike funksie kan vervul. Hindoeïsme is ʼn voorbeeld van hierdie godsdiensvorm. Afgodsdiens: Die beskouing vanuit ʼn bepaalde godsdiens as verering gegee word aan iemand of iets anders as die gods-/aanbiddingsfiguur wat daarin vereer word. n Goeie voorbeeld hiervan is in die Ou Testament toe die volk Israel ʼn goue kalf i.p.v. Yahweh alleen vereer het. Vernaamste godsdienste: godsdienste wat gedefinieer word volgens die aantal volgelinge wêreldwyd. In Suid-Afrika is die vernaamste godsdienste die Christendom, Islam, Hindoeïsme, Boeddhisme, Afrika Tradisionele Religieë en Judaïsme. KERNINHOUD: Baie welkom by Religiestudies in graad 10! Ons is baie bly dat jy hierdie vak gekies het. Dit is vanuit die staanspoor belangrik dat jy verstaan dat ons hierdie jaar van die belangrikste en vernaamste godsdienste in die wêreld gaan leer. Godsdiens is ʼn wêreldwye kultuurverskynsel, met ander woorde, regoor die wêreld in feitlik al die kulture is mense te vind wat in ʼn god, gode of geeste glo; mense wat bid, ʼn heilige boek lees of die loop van die lewe in die wêreld aan die ingryping van ʼn Opperwese /oppermag toeskryf. Met die begrip godsdiens word bedoel die aanbidding of dien van een of ander godheid. ʼn Godsdienssin behels basies geloof in die onsigbare wêreld. Die algemeenste godsdienstige elemente in godsdiens is geloof in een of ander bonatuurlike wese/wesens, ʼn Higher power ; gebed as kommunikasie met/bekendmaak van nood of behoefte; een of ander heilige geskrif (bv. wat die drie monoteïsmes hierbo genoem betref, onderskeidelik die Tenak, die Bybel [Ou en Nuwe Testament] en die Qur an [ook geskryf Koran], n sekere soort gedragskode, mites/verhale, rites, ens. Die doel van Religiestudies is om hierdie verskynsel wat ons godsdiens noem te bestudeer binne die kulture en geografiese liggings waar dit voorkom. Daar word gekyk na wat in hierdie godsdienste geglo en/of Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 11