HANDLEIDING AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL GRAAD 10

Transcriptie

1 HANDLEIDING AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL GRAAD 10 n Publikasie van Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk Kopiereg voorbehou. Afgesien van enige billike gebruik vir die doel van navorsing, kritiek of resensie soos toegelaat onder die Kopieregwet, mag geen gedeelte van hierdie boek gereproduseer of versend word in enige vorm of op enige manier, elektronies of meganies, insluitend fotokopiëring en opname, sonder skriftelike toestemming van Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk nie. KABV-aangepas Samesteller M Keyter Ë1510-A-AET-SG01µ µî

2 INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE... 7 VOORWOORD... 9 JAARPLAN EENHEID 1 IN DIE SPORTWÊRELD Les 1: Praat oor sportfoto s AKTIWITEIT 1: Les 2: Taal: Hoofletters en spelling AKTIWITEIT 2: Les 3: Leesbegrip (koerantartikel) AKTIWITEIT 3: Les 4: Skryf (paragraaf hoe n stophorlosie werk) AKTIWITEIT 4: Les 5: Luisterbegrip AKTIWITEIT 5: Les 6: Taal in konteks (samestelling) AKTIWITEIT 6: Les 7: Woordeskat AKTIWITEIT 7: Les 8: Taal in konteks (voorsetsels) AKTIWITEIT 8: Les 9: Lees en kyk (visuele lees) AKTIWITEIT 9: Les 10: Skryf (vriendskaplike brief) AKTIWITEIT 10: Les 11: Lees: Die opsomming (précis) AKTIWITEIT 11: Les 12: Taal (voegwoorde) AKTIWITEIT 12: Les 13: Lees: Letterkunde n Kortverhaal: Sweef (Jaco Jacobs) AKTIWITEIT 13: Les 14: Taal (woordvorming) AKTIWITEIT 14: Les 15: Lees: Letterkunde Gedig: Die ou bokser (Peter Blum) AKTIWITEIT 15: Les 16: Taal in konteks: stelsinne, feite en menings in die teenwoordige tyd AKTIWITEIT 16: Les 17: Taal: selfstandige naamwoord (meervoud, verkleining, geslag) AKTIWITEIT 17.1: AKTIWITEIT 17.2: Les 18: Taal in konteks: byvoeglike naamwoord (intensiewe vorme, attributief en predikatief, letterlike en figuurlike betekenis, idiomatiese taalgebruik, vergelykings) AKTIWITEIT 18: Les 19: Skryf n verbeeldingsteks: n gedig Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 1

3 AKTIWITEIT 19: Les 20: Luister en praat (groepbesprekings) AKTIWITEIT 20: Les 21: Skryf AKTIWITEIT 21.1: Invul van n vorm AKTIWITEIT 21.2: Skryf van n e-pos AKTIWITEIT 21.3: Die dialoog Les 22: Taal in konteks (gevoelstaal, stereotipering en veralgemening) AKTIWITEIT 22: Les 23: Taal in konteks (direkte en indirekte rede en korrekte leestekens) AKTIWITEIT 23: Les 24: Soorte werkwoorde AKTIWITEIT 24.1: Tye AKTIWITEIT 24.2: Verwarrende werkwoord AKTIWITEIT 24.3: Hulpwerkwoord AKTIWITEIT 24.4: Skeibare werkwoord (deeltjiewerkwoord) Les 25: Luister en praat Literêre teks: Drama: Goed Beter Basjan AKTIWITEIT 25.1: Lees drama AKTIWITEIT 25.2: Karakterisering Les 26: Skryf: Verhalende opstel AKTIWITEIT 26: Les 27: Luister en praat (Liriek: Stuur groete aan Mannetjies Roux) AKTIWITEIT 27: Les 28: Lees: n Advertensie AKTIWITEIT 28: Les 29: Skryf: n Resensie AKTIWITEIT 29: Les 30: Taal in konteks: deelwoorde, homofone en homonieme AKTIWITEIT 30.1: Deelwoorde AKTIWITEIT 30.2: Homofone AKTIWITEIT 30.3: Homonieme Les 31: Skryf: ontwerp n plakkaat AKTIWITEIT 31: EENHEID 2 SUID-AFRIKAANSE MUSIEK ROCK! Les 32: Praat: Pas en bespreek foto s en beskrywings Les 33: Luister en praat: n Liedjie: Beloofde land (Die Heuwels Fantasties) AKTIWITEIT 33: Les 34: Lees: Letterkunde Kortverhaal: Die slot van die verhaal AKTIWITEIT 34: Les 35: Skryf n paragraaf oor n literêre teks AKTIWITEIT 35: Les 36: Taal in konteks: Stam, afleiding, samestelling, samestellende afleiding en soorte sinne AKTIWITEIT 36: Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 2

4 2.6 Les 37: Lees- en luisterbegrip: Gedig: Kô laat ons sing (Adam Small) AKTIWITEIT 37: Les 38: Skryf van n voorbereide toespraak AKTIWITEIT 38: Les 39: Taal in konteks: Enkelvoudige sinne: bywoordelike bepalings van tyd, wyse en plek AKTIWITEIT 39: Les 40: Lees: Letterkunde Kortverhaal: Die sokkie AKTIWITEIT 40: Les 41: Skryf: Skep n advertensie AKTIWITEIT 41: Les 42: Luister en praat: Hardoplees AKTIWITEIT 42: Les 43: Lees: Visuele teks - spotprent AKTIWITEIT 43: Les 44: Skryf n aanbeveling/verslag AKTIWITEIT 44: Les 45: Taal in konteks: Spelling: los of vas AKTIWITEIT 45: Les 46: Taal in konteks: Woordorde en woordkeuse AKTIWITEIT 46: Les 47: Taal in konteks: Ontkenning AKTIWITEIT 47: Les 48: Lees: Letterkunde n Gedig: Knipmes AKTIWITEIT 48: Les 49: Taal in konteks: Hersiening AKTIWITEIT 49: Les 50: Luister en praat: Onderhoud AKTIWITEIT 50: Les 51: Aandagtige lees AKTIWITEIT 51: Les 52: Skryf: n Persoonlike ervaring AKTIWITEIT 52: Les 53.1: Lees: n Inligtingsteks Les 53.2: Lees: Taal in konteks (sinonieme, antonieme, paronieme en woorde wat verwar) AKTIWITEIT 53: Les 54: Lees-en luistergrip: Gedig: Sprokie vir n stadskind AKTIWITEIT 54: Les 55: Lees: Letterkunde kortverhaal: Die brief AKTIWITEIT 55: Les 56: Skryf n formele brief (vra verskoning) AKTIWITEIT 56: EENHEID 3 SLAAN MISDAAD HOK! Les 57: Praat: Bespreek prente AKTIWITEIT 57: Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 3

5 3.2 Les 58: Praat: Gesels oor eie ervaringe AKTIWITEIT 58: Les 59: Praat: Lees hardop AKTIWITEIT 59: Les 60: Lees: Letterkunmde Kortverhaal: Die beursie AKTIWITEIT 60: Les 61: Skryf: beskrywende opstel AKTIWITEIT 61: Les 62: Taal: Voornaamwoorde (persoonlik, besitlik en betreklik) AKTIWITEIT 61.1: AKTIWITEIT 61.2: Les 63: Lees-en luisterbegrip: Gedig: Die gesteelde TV AKTIWITEIT 63: Les 64: Luister: n Toespraak AKTIWITEIT 64: Les 65: Taal: byvoeglike naamwoord AKTIWITEIT 65.1: AKTIWITEIT 65.2: AKTIWITEIT 65.3: Les 66: Luister: debatprosedures AKTIWITEIT 66: Les 67: Lees: Letterkunde Kortverhaal: Sticks and stones AKTIWITEIT 67: Les 68: Skryf: n Uitnodiging AKTIWITEIT 68: Les 69: Taal in konteks: Hersiening (direkte en indirekte rede, lydende en bedrywende vorm, veralgemening en stereotipering, woordsoorte en ontkenning) AKTIWITEIT 69: Les 70: Luister en praat: Hou n vergadering AKTIWITEIT 70: Les 71: Lees: Letterkunde: Gedig Om groot te word AKTIWITEIT 71: Les 72: Skryf: Kennisgewing van n vergadering, agenda en notule AKTIWITEIT 72: Les 73: Taal: Teenwoordige, verlede en toekomende tyd en infinitiewe vorm AKTIWITEIT 73: Les 74: Taal in konteks: Woordeboekgebruik AKTIWITEIT 74: Les 75: Taal in konteks: Afkortings en akronieme AKTIWITEIT 75: EENHEID 4 DIE LEWE IS N STROKIE Les 76: Praat: Bespreek strokies AKTIWITEIT 76: Les 77: Aandagtige lees: n Koerantberig AKTIWITEIT 77: Les 78: Skryf: n Brief aan die pers Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 4

6 AKTIWITEIT 78: Les 79: Taal in konteks: Woordeskat en lettergrepe AKTIWITEIT 79.1: AKTIWITEIT 79.2: Les 80: Luister vir waardering: n Liedjie: Spietkop (Wicus van der Merwe) AKTIWITEIT 80: Les 81: Lees en kyk: Lees strokiesprente aandagtig AKTIWITEIT 81: Les 82: Skryf: n Brief van waardering/bedanking AKTIWITEIT 82: Les 83: Taalhersiening AKTIWITEIT 83: EENHEID 5 HERSIENINGSVRAESTELLE INLEIDING TYDSBESTUUR HERSIENINGSVRAESTEL 1 (Lees- en Taalbegrip) HERSIENINGSVRAESTEL 2 (Letterkunde) HERSIENINGSVRAESTEL 3 (Skryf) BIBLIOGRAFIE EN VERWYSINGS Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 5

7 Eenheid EENHEID 1 In die sportwêreld 1 LEERDOELWITTE: Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy in staat wees om die volgende te doen: Luister en praat Lees en kyk: Begrip en letterkunde Skryf en aanbied Taalstrukture en -konvensies oor sport en die rol van sport in die samelewing praat; na n teks luister en ontbrekende woorde invul; n visuele teks in kan verduidelik; na n liedjie luister om betekenis te verstaan; deelneem aan n groepbespreking om eie mening en standpunt in te neem; na n literêre teks te luister en karakters te identifiseer; na n liriek te luister vir waardering; tekens en beskrywings by mekaar pas; n artikel vir inligting en begrip lees en vrae daaroor beantwoord; inligting op te som; letterkundige begrippe lees en toepas in n kortverhaal en beantwoord; literêre tekste aandagtig te lees en te bestudeer; advertensies te lees en te geniet; in n paragraaf kan verduidelik hoe n stophorlosie werk; skryf van n vriendskaplike brief, n verbeeldingteks (gedig); invul van n vorm; n verhalende opstel; n resensie; en die ontwerp van n plakkaat; spelling en hoofletters inoefen; voegwoorde reg gebruik en woordeskat uitbrei; met voorsetsels werk; met woordvorming deur afleiding, samestelling en samestellende afleiding werk; samestellings vorm; stelsinne, feite en menings in die teenwoordige tyd, selfstandige naamwoord (meervoud, verkleining en geslag), byvoeglike naamwoorde; gevoelstaal, stereotipering en veralgemening; direk en indirekte rede en korrekte leestekens; soorte werkwoorde (tye, verwarrende werkwoord, hulpwerkwoord, deeltjiewerkwoord); homofone en homonieme. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 19

8 INLEIDING Eenheid 1 In graad gaan jy voortbou op die mondelinge vaardighede wat in vroeër grade ontwikkel is. Die doel is om meer selfvertroue te kry en makliker te reageer op vrae. Jy sal ook beter verstaan wat gepas is en wat nie. Hierdie aktiwiteit is ontwikkel om informele en formele praataktwiteite te oefen. Die nodige woordeskat en taalstrukture word ontwikkel sodat alle leerders aan hierdie praatvorme kan deelneem. Die leeromgewing of klas moet ondersteunend en ontspanne wees. 1.1 Les 1: Praat oor sportfoto s KERNINHOUD: Hierdie aktiwiteit is n informele bespreking/gesprek. Die doel hiervan is om idees, opinies en standpunte te deel. Die fasiliteerder sal sekere vrae stel om jou te help om kommunikasie vol te hou. Let op na taal, gebare en oogkontak. Toon belangstelling deur om op n gepaste wyse te reageer. Let op na die daaglikse taalhandelinge in sekere situasies. Sien die volgende ikoon: VIR DIE NUUSKIERIGES Voorbeelde van taalhandelinge VIR DIE NUUSKIERIGES: Lees die onderstaande voorbeelde van taalhandelinge. Dit kan jou help om daaglikse mondelinge kommunikasie in Afrikaans te verbeter. VRA TOESTEMMING/VERSOEK Kan ek...? Mag ek...? Is dit moontlik om...? Is dit reg as...? Is dit goed as ek...? Gee jy om as...? Ek vra toestemming om... Laat my asseblief toe... Vergun my om... Veroorloof my... Sal jy my toelaat om...? GESPREK ONDERBREEK Verskoon my, mag ek...? Jammer, dink jy ek kan...? Verskoon my, weet jy dalk...? Ekskuus, maar kan jy my help...? Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 20

9 HULP AANBIED Mag ek jou help? Kan ek jou help? Soek jy iets? Het jy hulp nodig? Wat kan ek vir jou doen? APOLOGIE / VERSKONING AANBIED Jammer. Ek is jammer omdat... Ek is spyt omdat... Vergewe my, asseblief. Ek bied verskoning aan vir... Ek vra om verskoning vir... Vergewe my. Verskoon my. Ekskuus. Verskoon my, asseblief. ADVIES/RAAD GEE Ek dink nie jy moet... Jy behoort dit... Jy behoort dit nie... As ek jy was, sou ek... As ek in jou posisie was, sou ek... As ek in jou skoene was, sou ek... Jy moet dit maar liewer doen... Jy moenie... Wat jy ook al doen, moet net nie... VERMOEDE UITSPREEK Dit mag... nodig hê. Hy mag daar wees. Dit lyk soos n... Miskien het hy... Miskien sal hulle... Dit is moeilik om te sê, maar ek dink hulle... Ek is nie baie seker nie, maar... Eenheid HULP VRA Kan jy my asseblief help met...? Sal jy my asseblief help om...? Ek het hulp nodig met... Ek benodig hulp... Help my asseblief... Verleen hulp aan... Help my om asseblief... KLA OOR IETS Ek is jammer, maar... Jammer om jou te pla, maar... Dalk het jy vergeet om... Ek dink jy het vergeet om... Verskoon my, maar... Moontlik bestaan daar n misverstand oor... Moenie my verkeerd verstaan nie, maar ek dink ons behoort... VOORKEUR UITSPREEK Sal jy daarvan hou... Ek wil liewer / liefs... Hoekom het ons nie...? Wel, ek verkies... Wat dink jy? Wat dink jy moet ons doen? As dit van my afhang, moet ons... Ek dink ons moet na... gaan. NIE PRESIESE INLIGTING GEE NIE Daar is omtrent... Daar is ongeveer... Daar is n groot aantal... Voorspel dat... Dit is n voorbeeld van... Hulle is soort van... Dit is moeilik om te bepaal, maar... Ek is nie seker nie, maar ek dink... 1 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 21