Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Fontys PABO Tilburg voltijd - deeltijd. Stichting Fontys Hogescholen

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Fontys PABO Tilburg voltijd - deeltijd Stichting Fontys Hogescholen

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Fontys PABO Tilburg voltijd - deeltijd CROHO nr Stichting Fontys Hogescholen Hobéon Certificering BV juli 2008 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg Prof. Dr. P.J.C. Sleegers W.J.J. van Brecht B.J. Kneppers Secretaris: G.C. Versluis

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding 1.4. Visitatierapport Moed tot meesterschap 30 september Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 8 april BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 10 Facet 1.2. Niveau Bachelor 14 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Onderwerp 2: Programma Facet 2.1. Eisen HBO 18 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 23 Facet 2.3. Samenhang Programma 26 Facet 2.4. Studielast 28 Facet 2.5. Instroom 31 Facet 2.6. Duur 34 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 35 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 37 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 42 Facet 3.1. Eisen HBO 42 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 45 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 47 Onderwerp 4: Voorzieningen 50 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 50 Facet 4.2. Studiebegeleiding 52 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 55 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 55 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 57 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 59 Onderwerp 6: Resultaten 61 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 61 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs voltijd-deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 66 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 8 april 2008

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling Stichting Fontys Hogescholen verzorgt de HBO bachelor opleidingen Leraar Basisonderwijs (PABO) in Limburg, Den Bosch. Eindhoven en Tilburg in voltijd, deeltijd en duale varianten. Het onderhavige rapport heeft betrekking op Fontys PABO Tilburg, voltijd crohonummer Fontys PABO Tilburg, deeltijd crohonummer Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd en de deeltijd variant van Fontys PABO Tilburg in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de beide varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Zelfevaluatierapport van Fontys PABO Tilburg Karakteristiek van de opleiding Fontys PABO Tilburg is in 1984 ontstaan uit een fusie van de Pedagogische Academies St. Stanislaus en Oude Dijk in Tilburg, de Pedagogische Academies Hoge Ham en Gerardus Majella uit Dongen en de Kleuterleidsteropleiding in Tilburg. In 1999 startte de PABO naast de voltijd ook met een deeltijdopleiding. Sinds januari 2000 is PABO Tilburg één van de zelfstandige instituten binnen Stichting Fontys Hogescholen Met de andere Fontys Instituten, met name met de andere Fontys PABO s, is er de afgelopen jaren een structurele samenwerking tot stand gekomen. De PABO s opereren vanaf 2002 als een kwartet met regie. Er is een samenwerkingsstructuur ingericht als resultaatgerichte projectorganisatie waarbij projectgroepen met vertegenwoordigers van alle vier de PABO s gezamenlijke kaders/standaarden hebben geformuleerd op een groot aantal terreinen van het onderwijs. Zo is er een gezamenlijk opleidingskader geformuleerd, een gezamenlijk beroepsbeeld opgesteld en zijn er o.a. standaarden gekomen voor het curriculum, toetsen, studieloopbaanbegeleiding, de leraar als onderzoeker, internationalisering en kwaliteitscriteria voor werkplekleren. Tevens werken de vier PABO s samen in een drietal lectoraten (zie ) en is er een samenwerking binnen de regionale educatieve sector met o.a. andere educatieve opleidingen van Fontys Hogescholen, andere hogescholen in Zuid Nederland en de Eindhoven School of Education die door Fontys en de Technische Universiteit Eindhoven is opgericht Sinds oktober 2003 is Fontys Hogescholen bezig met een ingrijpend proces van onderwijsvernieuwing: het Biloba-programma. De doelen hiervan zijn tweeledig: invoering van het major-minorsysteem en een daarmee samenhangende onderwijstransformatie. Het Biloba-programma heeft drie hoofddoelen. Ten eerste het toegankelijk maken van het totale onderwijsaanbod van Fontys Hogescholen voor alle studenten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 1

5 Ten tweede het creëren van mogelijkheden voor studenten om in verschillende leeromgevingen en in verschillende contexten te studeren, onder andere afhankelijk van hun persoonlijke leerstijlen of beroepsambities. Ten derde het centraal stellen van het leerproces in plaats van het onderwijsproces. De onderwijstransformatie steunt op de uitgangspunten competentiegestuurd, vraaggericht en constructivistisch leren in combinatie met de creatie van krachtige leeromgevingen en optimale integratie van ICT. De opleidingen hebben de ruimte gekregen om de bijbehorende onderwijstransformatie in eigen tempo door te voeren. (Zie hierover facet 2.7.) In het major-minorsysteem krijgen alle opleidingen de opbouw van een majordeel en een minordeel. Fontys heeft inmiddels 58 minoren ontwikkeld die breed toegankelijk zijn doordat studenten hun persoonlijke beroepsperspectieven en opleidingscontext in de minoren kunnen inbrengen. In september 2005 zijn alle reguliere opleidingen voltijd en deeltijd en duaal bij Fontys gestart met de propedeuse conform deze uitgangspunten. Per mei 2006 hebben de propedeuse studenten uit de minoren een keuze gemaakt voor de eerste minor die zij willen volgen in hun tweede studiejaar. De minoren worden synchroon aan het majorprogramma gevolgd, zodat er een optimale integratie en uitwisseling van beroepscontexten en leerinhouden tussen major en minoren ontstaat. In 2008 is beleid vastgesteld dat de bacheloropleidingen één of twee minoren als differentiatieminor vaststellen, waardoor de keuzevrijheid van de student met betrekking tot één van de twee minoren is gelimiteerd. Binnen de differentiatieminoren, die nauw aansluiten bij de opleiding, bestaat wel de mogelijkheid eigen keuzen te maken. De tweede minor blijft een uit het aanbod van de 58 minoren te kiezen vrije minor. Bij de PABO s gaat het in dit geval om de differentiatieminor Specialiseren in kinderen. Binnen deze minor moeten de studenten kiezen of ze zich in het jonge of het oudere kind willen verdiepen. Daarbij kiezen zij ook een vak/vormingsgebied ter verdieping. (Zie facet 2.2.) De eigen inkleuring van de opleiding komt o.a. tot uiting in: het beroepsbeeld - het soort leraar dat de opleiding voor ogen heeft is de leraar als pedagoog, expert, didacticus, samenwerker, kwaliteitsbewaker, onderzoeker, reflectieve professional en kenniswerker. Daarbij streeft de opleiding naar duurzame participatie van de leraar als wereldburger; scholingsconcept - de opleiding wil een beroepsopleiding zijn en samen met het werkveld professionele, innovatieve leraren van hoog niveau opleiden. Inhoudelijke accenten - De opleiding hanteert daarbij Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO) en verwacht van de student initiatief, zelfsturing, verantwoordelijkheid voor kwaliteit. Daarbij erkent de opleiding de autonomie van de student. PABO Tilburg legt de volgende inhoudelijke accenten en werkt hier met ingang van 2007 binnen de opleiding heel expliciet aan: maatschappelijke betrokkenheid en levensbeschouwing; wereldburgerschap; cultuureducatie Om voor een goede aansluiting te zorgen heeft de opleiding verschillende maatregelen getroffen. Zo is er met het ROC een doorstroomprogramma ontwikkeld, kunnen studenten deelnemen aan ateliers om deficiënties weg te werken en worden er instaptoetsen afgenomen waarmee de student zijn eigen niveau voor alle vakgebieden kan vaststellen. De opleiding biedt studenten die daar voor in aanmerking komen de mogelijkheid tot versnellen. (Zie facet 2.5.) Al vanaf het eerste jaar van de opleiding lopen de studenten stage. De duur en de complexiteit van de stage neemt toe tijdens de opleiding van één dag in de week in de propedeuse naar één dag in de week plus een aantal stageweken in de hoofdfase. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 2

6 In de opleiding zijn momenteel 43 docenten (37,5 fte) werkzaam voor 622 studenten. Daarvan is het merendeel voltijdstudent (bijna 500) en volgt het overige deel de deeltijdopleiding. De docent: student ratio ligt daarmee in formeel op 1:16,5, maar valt iets hoger uit daar twee docenten langere tijd met o.a zwangerschapsverlof zijn. (Zie facet 3.2.) De Fontys PABO s hebben drie lectoraten ingesteld met bijbehorende kenniskringen en promovendi. Lectoraat Het nieuwe leren en nieuwe leerarrangementen. Dit lectoraat is gestart in 2002 en is in 2006 verlengd. Lectoraat Ontwikkeling van scholen en professionalisering van schoolmanagement. Dit lectoraat is behalve aan de PABO S ook verbonden aan het Fontys opleidingscentrum school management en is gestart in 2001 en verlengd in Lectoraat Techniek en Science. Dit lectoraat is begin 2008 van start gegaan. (Zie facet 2.1. en 3.1.) 1.4. Visitatierapport Moed tot meesterschap 30 september De vorige visitatiecommissie constateerde, dat de opleiding het lopende onderwijsprogramma naar behoren uitvoerde. De opleiding combineerde dit met een voortdurende ontwikkeling van het onderwijs. Het probleemgestuurd onderwijs was al lang geleden ingevoerd en de opleiding vulde dit concept nu aan met het competentiegericht onderwijs. Ook de organisatieontwikkeling was systematisch opgepakt. Van het sterke informele karakter en het werken in grootschalig verband kon de opleiding de vruchten plukken in de vorm van richttinggevende (hogeschoolbrede) beleidsdocumenten en (onderwijskundige) ondersteuning. De visitatiecommissie heeft de volgende aanbevelingen gedaan: Pas de organisatorische inrichtingen van de deeltijdopleiding aan. De deeltijdopleiding dient in het verbetertraject prioriteit te krijgen; Operationaliseer het HBO-niveau en geef daarbij het kennisaspect meer theoretische diepgang; Zet de ingezette verandering van een informele organisatie naar een formele organisatie met kracht voort; Formaliseer het personeelsbeleid en besteedt daarbij speciaal aandacht aan persoonlijke ontwikkelingsplannen; Implementeer versneld het formele integrale kwaliteitszorgsysteem en zorg voor het sluiten van de cyclus De opleiding heeft na de visitatie de organisatieontwikkeling stevig aangepakt en is overgegaan van een informele naar een formele organisatie. Daarbij is informeel beleid beschreven in formele beleidsstukken. Tevens heeft de opleiding geprofiteerd van richtinggevende hogeschoolbrede documenten. De opleiding heeft de aanbevelingen van de visitatiecommissie vertaald in 4 pijlers die de leidraad zijn geweest in de verbeterplannen sinds 2003: Blik naar buiten o.a. door intensivering van de relatie met het werkveld en partners in de regio, het vormgeven van opleidingsscholen, het meewerken aan schoolontwikkelingsvragen; Herontwerp van het programma door o.a. de invoering van de major-minor structuur en competentiegericht onderwijs met expliciete aandacht voor de borging van het HBO-niveau en het kennisaspect, flexibilisering en een aangepast begeleidingssysteem. Inrichting van de deeltijdopleiding conform de voltijdopleiding; Formalisering integraal personeelsbeleid o.a. door vastlegging van het beleid, invoering van competentiemanagement en bijbehorende gesprekscyclus en persoonlijke ontwikkelingsplannen en scholingstrajecten; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 3

7 Het werk efficiënt en effectief organiseren door o.a. de doorontwikkeling van de organisatie naar een matrixorganisatie en projectmatig werken. Daarbij zijn de evaluatie- en verbetercyclus aan elkaar gekoppeld. Voor de uitwerking heeft de opleiding een organisatie- en besluitvormingsstructuur opgezet met resultaatverantwoordelijke faseteams en expertiseteams waarvan de teamleiders samen met de directeur en de programmanager het Management Team (MT) vormen. Daarbij is vastgelegd wie waarvoor verantwoordelijk is bij het formuleren van beleid en de uitvoering daarvan De opleiding heeft de huidige stand van zaken beschreven in het Zelfevaluatierapport dat opgesteld is ten behoeve van de audit op 8 april Het door Hobéon samengestelde auditteam, dat op 8 april 2008 ten behoeve van de accreditatie de audit uitvoerde bij de opleiding Fontys PABO Tilburg, heeft kennisgenomen van het visitatierapport en het Zelfevaluatierapport van de opleiding. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het auditteam op bovengenoemde punten naar aanleiding van de audit die op 8 april 2008 heeft plaatsgevonden Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten voltijd en deeltijd is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De voltijd en deeltijd varianten van de opleiding hebben zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals wettelijk vastgesteld (wet BIO) na landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Leraar Basisonderwijs op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. Kwaliteit lerarenopleiding Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de opleiding Leraar basisonderwijs expliciet rekening gehouden met de afspraken betreffende de beoordeling van de lerarenopleiding tussen de NVAO en de VBI s. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14/11/07) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen. In een overleg tussen de NVAO en de VBI s is eind 2007 een aantal afspraken gemaakt wat betreft de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de site visit aan de lerarenopleiding, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Hobéon Certficering heeft voorafgaand aan de audit een lijst opgesteld van potentiële auditteamleden. Deze lijst is voorgelegd aan de NVAO en door haar als adequaat beoordeeld. Vervolgens heeft Hobéon Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 4

8 Certificering uit deze lijst twee externe auditoren geselecteerd. Hierdoor is geborgd dat er aandacht is besteed aan de kwaliteit van de inhoudelijke samenstelling van de panels. Om de externe legitimering verder te borgen is de audit verlengd waardoor het voor het auditteam mogelijk was om additionele gesprekken te voeren met studenten, docenten, werkveld en alumni. Evenals bij de reguliere ééndaagse audits zijn ook bij deze audit (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. De selectie van studenten die het auditteam gesproken heeft is at random gebeurd. Het auditteam heeft de opleiding hier in de voorbereidende fase van de audit op gewezen. Het curriculum is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijk kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Onder 1.4. zijn in deze rapportage de resultaten van de visitatie in mei 2002 kort beschreven. Wij hebben tijdens de audit expliciet aandacht besteed aan de wijze waarop de opleiding is omgegaan met de aanbevelingen uit de vorige visitatie. Wij merken op dat in de rapportage, zoals gebruikelijk, aandacht besteed is aan het aantal contacturen, de docent/student ratio en het opleidingsniveau van de docenten. Door het auditteam is voorafgaand aan en tijdens de audit (in de documentenanalyse)de wijze bestudeerd waarop de opleiding het Opleiden in de School heeft vormgegeven. Meer in het bijzonder heeft het auditteam concrete informatie bestudeerd waaruit blijkt op welke wijze de samenwerking tussen scholen en de opleiding vorm heeft gekregen en op welke wijze de opleiding de kwaliteit van het Opleiden in de School borgt. Hiermee volgt Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris inzake de beoordeling van de kwaliteit van de lerarenopleiding (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV). De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Leraar Basisonderwijs aangeleverde schriftelijke informatie: Zelfevaluatierapport; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Moed tot meesterschap 30 september 2003 (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 5

9 - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door Fontys PABO Tilburg aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de voltijd en deeltijd opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding(-en) op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van het basisonderwijs, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs tevens secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. 1 Visitatie heeft op 8 april 2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 6

10 Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC S) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 7

11 een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg Prof. Dr. P.J.C. Sleegers W.J.J. van Brecht B.J. Kneppers G.C. Versluis Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Leraar Basisonderwijs, Fortys PABO Tilburg noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer G.J. Stoltenborg is lead auditor en heeft inmiddels een brede ervaring in het uitvoeren van audits in het HBO in het kader van accreditatie binnen verschillende domeinen. De werkvelddeskundige W.J.J. van Brecht heeft zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Van Brecht heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan leerkrachten in het primair onderwijs op HBO-niveau in Nederland. Van Brecht volgde zelf de opleiding aan de Pedagogisch Academie en studeerde Pedagogiek MO-A Onderwijskunde. Na eerst zelf jaren voor de klas te hebben gestaan is Van Brecht hoofd/directeur geworden van een basisschool. Op dit moment is hij algemeen directeur Stichting Katholieke Scholen Westelijk Weidegebied (sksww) waarbij hij leiding geeft aan 15 schooldirecteuren en algemeen directeur is van Vereniging Passaat, waar hij de directie voert over Samenwerkingsverband Weer samen naar School (WSNS). De vakdeskundige de heer P.J.C. Sleegers is als hoogleraar Onderwijskunde werkzaam bij de Afdeling Pedagogische en Onderwijskundige Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Tevens is hij als senioradviseur werkzaam bij BMC, een advies- en managementbureau dat zich richt op de verbetering van de kwaliteit en resultaatgerichtheid van de overheid en non-profitorganisaties. Sleegers heeft zich in zijn beoordeling gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Mevrouw Versluis heeft zich als deskundige onderwijs vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Zij heeft in haar vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die haar in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen gesteld worden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 8

12 De heer Kneppers is student aan de verkorte deeltijdopleiding van de PABO van Hogeschool INHOLLAND. Voor hij aan deze studie begon was hij jarenlang manager in o.a. de hotellerie, bij NS Reizigers, de ABN Amro bank en bij verschillende organisaties voor kinderopvang na afronding van zijn opleiding aan de Hotelschool in Den Haag. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 8 april 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 9

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Vanaf 1 augustus 2006 zijn de PABO s gehouden aan de wet Beroepen in het Onderwijs (wet BIO). Hierin is voor leraren een minimumniveau van kwaliteit vastgesteld dat uitgedrukt wordt in de zogenaamde bekwaamheidseisen. Deze zijn naar aanleiding van de landenvergelijkende studies en uitvoerige bijeenkomsten met alle geledingen uit het onderwijsveld (leerkrachten en directeuren basisonderwijs, onderzoeks- en begeleidingsinstituten ) door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SLB) beschreven. De bekwaamheidseisen zijn geordend volgens zeven samenhangende competenties met vier beroepsrollen in vier contexten: interpersoonlijk competent, pedagogisch competent, vakinhoudelijk/didactisch competent en organisatorisch competent met de leerlingen; competent in samenwerking met de collega s; competent in samenwerking met de omgeving; competent in reflectie en ontwikkeling (met zichzelf). De competenties omschrijven samen het beroepsprofiel leraar primair onderwijs Tot het studiejaar hanteerden de Fontys PABO s de eindkwalificaties in de vorm van startbekwaamheden beschreven in het zogenaamde SKIF-Kwaliteitskader deel II. Dit kader is voortgekomen uit een samenwerking tussen het KPC, de Interactum en de Fontys PABO s en vormde een operationalisering van de toen geldende landelijke startbekwaamheden leraar primair onderwijs. De startbekwaamheden waren geordend in twaalf ontwikkelingslijnen en in de curriculumtabel verbonden aan studiepunten Vanaf 2002 opereren de vier Fontys PABO s als een kwartet met regie. De directeuren van de PABO s vormen een collegiaal directieteam dat gezamenlijk verantwoordelijk is voor een aantal beleidsterreinen waaronder Beroepsbeeld en competentieprofiel Fontys PABO s. In het Kwaliteitskader III is een gemeenschappelijk opleidingskader vastgelegd, dat is gebaseerd op de wettelijk vastgestelde bekwaamheidseisen en voor de studenten is geoperationaliseerd naar drie niveaus. Deze niveaus sluiten aan bij de drie opleidingsfasen: propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase. (Zie hierover verder onder 2.2. ) Voor de validering van de operationalisering van de eindcompetenties zijn door de Curriculum Groep van de Fontys PABO s deskundigen geraadpleegd binnen de Open Universiteit, binnen de KPC-groep, binnen het Fontys lectoraat voor het nieuwe leren (de lector) en binnen bureau Onderwijs van Fontys (de consulent Kwaliteitszorg). Achteraf is dit Kwaliteitskader III gevalideerd in de Raden van Advies Vanaf het studiejaar zijn de PABO s, te beginnen bij de propedeuse, gestart met de vertaling van de zeven vastgestelde competenties naar een vernieuwd curriculum. De competenties gelden voor zowel de voltijd- als de deeltijdvariant van PABO Tilburg en tevens voor alle cohorten, dus ook voor de studenten die nog vallen onder het curriculum in afbouw, dat is gebaseerd op het oude SKIF-kader II. (Zie verder onder 2.2. ) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 10

14 Conform de nieuwe samenwerkingsstructuur tussen de Fontys PABO s is vanaf 2006/2007 een aantal gezamenlijke projecten uitgevoerd waaronder het project Beroepsbeeld. Doel van dit project was het gemeenschappelijk beroepsbeeld te beschrijven dat de door de Fontys PABO s gewenste leraar weergeeft. Dit beroepsbeeld is een eigen inkleuring van het landelijke beroepsprofiel dat gevormd wordt door de wettelijke bekwaamheidseisen. Het beroepsbeeld is inmiddels beschreven in Gids voor de reiziger met lef (2007) en besproken met het regionale werkveld (de basisscholen en de Raden van Advies). Met het werkveld is ook besproken per PABO een regiospecifieke inkleuring van het opleidingsprogramma mogelijk te maken. (Zie verder 2.2.) Gesprekken met o.a. het werkveld maken ook duidelijk dat het werkveld behoefte heeft aan leraren met een eigen profilering. Het beroep vraagt om een brede inzetbaarheid van de professional, maar vraagt tegelijkertijd om specialisering. Vanaf 2007/2008 is door de Fontys PABO s profilering als leraar voor het jonge of oudere kind verplicht gesteld. Daarnaast kunnen studenten kiezen voor andere profielen binnen hun opleiding, zoals Speciale zorg voor leerlingen en Bewegingsonderwijs Eénmaal per drie jaar vindt er binnen de Fontys PABO s een startbekwaamhedenonderzoek (SBO) plaats dat gericht is op het meten van het niveau en de beheersing van de eindkwalificaties van de afgestudeerden. De meest recente SBO s maken duidelijk dat meer dan 90% van de alumni en de werkgevers alle bekwaamheden relevant vinden. Alle bekwaamheden worden volgens meer dan 80% van de alumni en hun werkgevers voldoende beheerst. Uit de onderzoeken komt ook naar voren dat steeds rond de 90% van de respondenten werkt en steeds rond de 90% meteen na de opleiding een baan vindt. Nagenoeg alle alumni werken in een functie waartoe zij zijn opgeleid: het overgrote deel is werkzaam in het basisonderwijs en de meeste anderen in het speciaal onderwijs of is in een andere onderwijsfunctie of veld werkzaam. Respondenten zijn van mening dat de opleiding noodzakelijk is voor de huidige functie die ze vervullen. Het auditteam heeft kennisgenomen van de op basis van het landelijk beroepsprofiel en wettelijke bekwaamheidseisen door de Fontys PABO s uitgewerkte set eigen opleidingscompetenties in de drie niveaus propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase. Het auditteam is van mening, dat de eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Leraar Basisonderwijs. Uit de competentiematrix die de Fontys PABO s hebben opgesteld blijkt een duidelijke relatie tussen de landelijk vastgestelde competenties en de opleidingscompetenties Het Landelijk Platform Beroepen in het Onderwijs (LPBO) doet op verzoek van de minister uitspraken over beroepen in het onderwijs en de bijbehorende bekwaamheidseisen. Deze eisen kunnen elke zes jaar worden herijkt. Omdat de nieuwste eisen pas in 2006 van kracht zijn geworden is herijking voorlopig niet aan de orde. Alleen het eigen beroepsbeeld en competentiekader kan eventueel tussentijds bijgesteld worden. Daarom wordt zicht gehouden op actuele ontwikkelingen en opvattingen van vakgenoten en de beroepspraktijk. Dit gebeurt o.a door: deelname van de Fontys PABO s aan landelijke overlegverbanden, bijvoorbeeld in het kader van de Beleidsagenda Lerarenopleidingen; overleg met de eigen Raad van Advies en de Alumni-vereniging; docenten, die vrijwel allemaal regelmatig in de stagescholen zijn en daardoor zicht houden op de actualiteit van de bekwaamheidseisen; experts uit diverse geledingen van het werkveld, die betrokken zijn bij onderdelen van de opleiding; deelname aan (internationale) congressen en studiereizen. Als verbeter-/ontwikkelactie houdt de opleiding in 2007/2008 een internationale benchmark over de operationalisering van de bekwaamheidseisen als onderdeel van het project Inhoudelijke profilering. Daartoe zijn contacten gelegd met een PABO in Brussel. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 11

15 Zoals al onder is beschreven heeft de PABO Tilburg net als de andere PABO s van Fontys een Raad van Advies, die ongeveer drie maal per jaar bijeenkomt. Met de Raad van Advies bespreekt de opleiding o.a. de bekwaamheidseisen, de uitkomsten uit het driejaarlijkse SBO en de eigen (regionale) inkleuring van het beroepsprofiel. Van deze bijeenkomsten worden verslagen gemaakt. Het auditteam heeft kennisgenomen van de verschillende contacten die de opleiding onderhoudt met het werkveld en is van mening dat de opleiding er op een zeer goede en actieve manier voor zorgt dat zij zicht houdt op de ontwikkelingen in het veld en de betekenis daarvan voor de bekwaamheidseisen/ competenties. Het auditteam heeft kennisgenomen van de samenstelling van de Raad van Advies en is van mening, dat deze Raad een representatieve vertegenwoordiging laat zien van het werkveld waarbinnen PABO Tilburg opereert. Op basis van de verslagen van overleggen concludeert het auditteam, dat er met de Raad regelmatig is gesproken over de structuur en de inhoud van de opleiding Hoe de Fontys PABO s de internationale dimensie invulling geven is beschreven in een gemeenschappelijk beleidsplan Internationalisering (2002). In 2007 is het beleidsplan Internationalisering herzien. De internationale dimensie van PABO Tilburg blijkt o.a. uit de volgende zaken: In het programma van PABO Tilburg komen binnen de verschillende leerarrangementen aspecten van wereldburgerschap en cultuur in een internationale context aan de orde. Incidenteel vinden er excursies en studiereizen in het kader van internationalisering plaats. In het derde studiejaar staat een verplichte randstage van 2 weken in een buurthuis of op een multiculturele school op het programma. Studenten mogen dan ook kiezen voor een buitenlandstage van 2 weken. In het vierde studiejaar bestaat de mogelijkheid van een buitenlandstage van 3 weken of een afstudeerstage van 3 maanden in een aantal landen waar PABO Tilburg vaste contacten heeft, zoals India, Indonesië, Suriname en Zuid Afrika. Met PABO s in Brussel en Paramaribo heeft PABO Tilburg contact in het kader van een benchmark en personeelsontwikkeling. In het beleidsplan van 2007 hebben de Fontys PABO s beschreven hoe zij tussen de internationale dimensie van de opleiding verder willen expliciteren en uitbreiden. Tijdens de audit is ook gesproken over de internationale dimensie. Daaruit kwam naar voren dat met name het wereldburger zijn en het aandacht besteden aan cultuur in de breedste zin van het woord de opleiding mogelijkheid biedt ook aandacht te besteden aan internationale aspecten. Het gaat PABO Tilburg niet alleen om het naar het buitenland gaan. Studenten én docenten moeten zich kunnen bewegen in een internationale en interculturele omgeving. Het auditteam is van mening dat de opleiding voldoende zorgt dat belangrijke internationale en multiculturele ontwikkelingen in het curriculum aan bod komen en studenten die competenties kunnen verwerven, die zij nodig hebben om ook in een internationale/multiculturele context te kunnen werken. Dit zou naar mening van het auditteam nog explicieter en meer aandacht mogen krijgen. Op basis van het beleidsplan 2007 hebben de vier PABO s op beleidsniveau goede plannen gemaakt, zo constateert het auditteam Aandachtspunt is ook het gebruik van buitenlandse literatuur. (Zie 2.1.) Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beide varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Fontys PABO s hebben op basis van het landelijk beroepsprofiel en wettelijke bekwaamheidseisen een set eigen opleidingscompetenties uitgewerkte in de drie niveaus propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase. Uit de competentiematrix die de Fontys PABO s hebben opgesteld blijkt een zeer duidelijke relatie tussen de landelijk vastgestelde competenties en de opleidingscompetenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 12

16 De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten goed aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Leraar Basisonderwijs. Met allerlei verschillende geledingen vanuit het werkveld hebben de diverse betrokkenen vanuit de opleiding zeer regelmatig overleg over de opzet en inhoud van de opleiding en de competenties. De Fontys PABO s nemen actief deel aan landelijke overlegverbanden. Uit de diverse evaluaties blijkt dat werkgevers en alumni tevreden zijn over de geformuleerde eindcompetenties en de beheersing daarvan door de afgestudeerden. Nagenoeg alle afgestudeerden werken in een functie waartoe ze zijn opgeleid. PABO Tilburg zorgt er voldoende voor dat belangrijke internationale en multiculturele ontwikkelingen in het curriculum aan bod komen en studenten díe competenties kunnen verwerven, die zij nodig hebben om ook in een internationale/multiculturele context te kunnen werken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 13

17 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In de wettelijke bekwaamheidseisen zijn de vijf Dublin Descriptoren herkenbaar. In een landelijk vastgestelde matrix is beschreven wat er per wettelijk vastgestelde competentie verstaan wordt onder de vijf Dublin Descriptoren. Zowel tijdens het landelijke overleg over de Beleidsagenda als tijdens het overleg met andere PABO s om een nieuw startbekwaamheden onderzoek te ontwikkelen was er grote overeenstemming over de verankering van het HBO- niveau in de bekwaamheidseisen (in de matrix) De Fontys PABO s zijn in november 2004 gestart met het project HBO-niveau om de Dublin Descriptoren te expliciteren in het gemeenschappelijke Fontys competentiekader. (Zie over dit kader ook ) Uitvoeriger dan in de landelijke matrix is bij elke competentie beschreven wat er bij de betreffende competentie gevraagd wordt aan kennis en inzicht, toepassing, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheden. Het Advies HBO-niveau Fontys PABO s is vervolgens vertaald binnen het gemeenschappelijk competentiekader. PABO Tilburg heeft bovendien bij competentie 7 nog specifieke prestatie-indicatoren voor reflectie en onderzoek ontwikkeld die een zeer zichtbare vertaling zijn van de Dublin Descriptoren. Als voorbeeld hoe de Fontys PABO s in het competentiekader de relatie tussen de zeven competenties en de Dublin Descriptoren heeeft beschreven volgt hieronder de uitwerking van de competentie pedagogisch competent : Kennis en inzicht Je hebt aantoonbare kennis van en inzicht in de leefwereld en de belevingswereld van de leerlingen, met name hun beleving en verwachtingen van school, leraar en medeleerlingen. Je hebt aantoonbare kennis van verschillende opvoedings- en ontwikkelingstheorieën: je hebt globaal een beeld van een normaal, gezond verloop van de psychomotorische, cognitieve en sociale ontwikkeling van kinderen in de basisschoolleeftijd. Je hebt aantoonbaar inzicht in de verschillende opvoedings- en ontwikkelingsproblematieken, met name in hun consequenties voor het onderwijs en het doen en laten van de leraar. Je kent de locale zorgstructuur (samenwerkingsverband Weer Samen Naar School (WSNS), ouders, school en groepsniveau) en kan daarbinnen handelen. Toepassen Kennis en inzicht Je kunt de communicatiepatronen in een lastige groep leerlingen (klas) met de hulp van een collega analyseren. Je kunt anticiperen en adequaat reageren op onverwachte en/of complexe situaties, je kunt deze definiëren, analyseren en op basis daarvan een begeleidingsprogramma ontwerpen om het leef- en werkklimaat te verbeteren, waarbij geen standaardprocedures voor handen zijn. En je kunt dit begeleidingsprogramma (eventueel met coaching) uitvoeren, evalueren en bijstellen. Oordeelsvorming Je kunt op basis van actuele kennis omtrent groepsdynamica en eigen onderzoek, informatie van leerlingen en informatie van collega s binnen enkele weken een oordeel vormen van de sociale verhoudingen en het Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 14

18 sociale klimaat binnen een groep leerlingen. En je kunt aansluitend daarop een begeleidingsprogramma ontwerpen (met behulp van collega s ) dat erop gericht is de leerlingen te ondersteunen in hun ontwikkeling en gedragsregulering. Communicatie Je bent in staat je handelen, mede op basis van deze actuele kennis, te legitimeren naar collega s, ouders en externen. Leervaardigheden Je signaleert onmiddellijk wanneer er problemen zijn die je niet zelfstandig aan kunt en je zoekt daarbij ondersteuning bij collega s en/of externe deskundigen, je maakt gebruik van gespecialiseerde handboeken. Het auditteam heeft kennis genomen van het gemeenschappelijk competentiekader van de Fontys PABO s, dat is gebaseerd op de wettelijke bekwaamheidseisen en de explicitering van de Dublin Descriptoren per competentie uit de landelijk vastgestelde matrix. Het auditteam is van mening, dat de eindcompetenties van de opleiding zeer duidelijk voldoen aan het niveau Bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De PABO s van Fontys hebben zich gebaseerd op de landelijk vastgestelde matrix, waarin per wettelijk vastgestelde competentie is beschreven wat verstaan wordt onder de vijf Dublin Descriptoren en hebben deze beschrijvingen per competentie nog verder geëxpliciteerd. De eindcompetenties van de opleiding voldoen zeer duidelijk aan het niveau Bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 15

19 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs Zoals al onder 1.2. is vermeld hebben de Fontys PABO s de Dublin Descriptoren bij elk van de bekwaamheidseisen in de landelijke vastgestelde matrix verder geëxpliciteerd en vertaald binnen het gemeenschappelijke competentiekader. Het auditteam is van mening dat de twee varianten van de opleiding op basis hiervan gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs. (Zie ook onder 1.2.) Beroepsonderwijs Zoals onder 1.1. is beschreven hebben de Fontys PABO s zich gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de wettelijke bekwaamheidseisen en een eigen set opleidingscompetenties uitgewerkt in de drie niveaus propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase. Het auditteam is van mening dat de PABO Tilburg een beroepsopleiding is en heeft geconstateerd dat hierover frequent afstemming plaats heeft gevonden met diverse geledingen vanuit het beroepenveld. (Zie ook onder 1.1.) De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten goed aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Leraar Basisonderwijs. Uit de diverse SBO onderzoeken onder alumni en werkveld en afgestudeerden blijkt dat zij positief hebben gereageerd op de vraag of zij de bekwaamheden relevant vonden, of zij de bekwaamheden beheersten. Een groot deel van de afgestudeerden werkt in een functie waartoe zij zijn opgeleid Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van beide opleidingen. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 16

20 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindcompetenties van de Fontys PABO s voldoen zeer duidelijk aan het niveau Bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. De opleiding baseert zich op het landelijk opgestelde beroepsprofiel en de wettelijke bekwaamheidseisen en heeft op basis daarvan een eigen set opleidingscompetenties uitgewerkt. De eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. Met het werkveld is frequent contact over de opzet en inhoud van de opleiding en de competenties. Werkgevers en alumni zijn tevreden over de geformuleerde eindcompetenties en de beheersing daarvan door de afgestudeerden en nagenoeg alle afgestudeerden werken in een functie waartoe ze zijn opgeleid. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de beide opleidingsvarianten als voldoende. Fontys PABO s hebben op basis van het landelijk beroepsprofiel en wettelijke bekwaamheidseisen een set eigen opleidingscompetenties uitgewerkte in de drie niveaus propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase. De eindcompetenties van de opleiding voldoen aan het niveau Bachelor en corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. Met verschillende geledingen vanuit het werkveld hebben de diverse betrokkenen vanuit de opleiding zeer regelmatig overleg over de opzet en inhoud van de opleiding en de competenties. Werkgevers en alumni tevreden zijn over de geformuleerde eindcompetenties en de beheersing daarvan door de afgestudeerden en nagenoeg alle afgestudeerden werken in een functie waartoe ze zijn opgeleid. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel twee facetten van het onderwerp Doelstellingen opleiding als goed en één als voldoende. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Tilburg, Stichting Fontys Hogescholen 17