Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen Voltijd / afstandsleren

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen Voltijd / afstandsleren Christelijke Hogeschool Windesheim

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen voltijd / afstandsleren CROHO nr. Engels vt Nederlands vt Christelijke Hogeschool Windesheim Hobéon Certificering BV December 2009 Auditteam: W.L.M. Blomen A.J.M.van Gils prof.dr. G.J. Westhoff mw. P.E.J.G.Clement (student) mw. I.C.E.J. Sieben (student secretarissen: mw. drs. M.S. Bijkerk mr. Q.J. Bunschoten

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de School of Education Visitatierapport Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Kwaliteit lerarenopleiding Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie en Programma 9 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 11 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 11 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 11 Facet 1.2. Niveau Bachelor 14 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 16 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 24 Facet 2.5. Instroom 26 Facet 2.6. Duur 28 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 29 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 35 Facet 3.1. Eisen HBO 35 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 37 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 39 Onderwerp 4: Voorzieningen 41 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 41 Facet 4.2. Studiebegeleiding 43 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 46 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 46 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 48 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 50 Onderwerp 6: Resultaten 52 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bacheloropleiding Tweedegraads LO, Nederlands, vt, afstandsleren Oordeelschema HBO bacheloropleiding Tweedegraads LO, Engels, vt, afstandsleren Integraal oordeel/ advies aan NVAO 59 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie heeft opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde hbo bacheloropleidingen Bereik van de beoordeling Centrale afspraken Bij de beoordeling van de lerarenopleidingen heeft Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV) uitgevoerd. Zie paragraaf 1.5, Kwaliteit van Lerarenopleidingen. Bovendien heeft Hobéon Certificering nadere afspraken gemaakt met hogescholen en de NVAO over de inrichting van het accreditatietrajecten. Deze vinden hun grondslag in het volgende Generieke benadering A. Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk aspecten, i.c. de facetten en onderwerpen uit het NVAO-beoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of variant afzonderlijk en zelfstandig zijn ingevuld, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze aangestuurd worden, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. B. De tweedegraads lerarenopleidingen kenmerken zich door - onderlinge samenhang - inhoudelijke samenwerking in o.a. ADEF-verband. De lerarenopleidingen zijn georganiseerd in clusters (Mens en Maatschappij, Talen en Science). Hobéon Certificering heeft haar opzet van het beoordelingsproces en de rapportage hierop afgestemd. Een aantal aspecten is voor alle opleidingen binnen een cluster en tussen clusters gelijk. Daarbij gaat het om (een deel van) de doelstellingen, werkplekleren/opleiden in de School, personeelsbeleid en kwaliteitszorg. Ook minoren en lectoraten komen bij dit gemeenschappelijke deel aan de orde. Op het niveau van clusters hebben wij gesproken met docenten, studenten, curriculumcommissies, toets- en examencommissies. Tevens hebben wij studiemateriaal, toetsen, afstudeerscripties en andere werk van studenten beoordeeld. Deze laatstgenoemde materialen zijn natuurlijk opleidingsspecifiek en in de beoordeling van de opleiding zelf opgenomen. De gemeenschappelijke aspecten, op clusterniveau of nog hoger, hebben wij steekproefsgewijs geverifieerd op opleidingsniveau Uitwerking Deze uitgangspunten zijn zichtbaar in opzet, uitvoering en rapportage: Per cluster zijn vakdeskundigen en werkvelddeskundigen in de auditteams opgenomen. In een aantal gevallen zijn correspondenten ingeschakeld die op afstand specifieke onderdelen hebben beoordeeld. Tijdens de audit kwamen eerst generieke onderwerpen aan de orde, daarna volgde verificatie op opleidingsniveau. Per cluster hebben we één adviesrapport geschreven, waarin de verschillen en/of eigenheden van opleidingen en varianten binnen het cluster tot uitdrukking komen. Christelijke Hogeschool Windesheim 1

8 1.2.4 Situatie Christelijke Hogeschool Windesheim In de onderhavige hogeschool is sprake van een duidelijk op cluster- en opleidingsniveau waarneembare krachtige sturing op generiek niveau. Generiek niveau en clusterniveau vallen hierbij voor een groot gedeelte samen. In onze rapportage komt dit tot uitdrukking in clusterrapporten die veel generieke bevindingen gemeenschappelijk hebben. Bevindingen die wij vervolgens op opleidingsniveau hebben getoetst, hetgeen uiteindelijk tot een afzonderlijk oordeel van elke opleiding heeft geleid De Christelijke Hogeschool Windesheim, in casu School of Education, verzorgt de HBO bachelor opleidingen voor tweedegraads leraren. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Crohonr: Engels vt Nederlands vt du*) Deze VT opleidingen worden in samenwerking met de LOI ook aangeboden in de vorm afstandsleren. *) kopopleiding, samenwerkingsverband met het Carmelcollege, eenmalig aangeboden, wordt afgebouwd en loopt tot De wijze waarop de kopopleidingen en het afstandsleren voldoen aan de NVAOcriteria voor accreditatie is in de betreffende adviesrapporten in algemene zin beschreven. Alleen voor de aspecten waar voor de verschillende varianten specificering noodzakelijk is of als wenselijk wordt gezien, wordt per onderwerp nader ingegaan op de voor de verschillende varianten bepalende kenmerken Hobéon Certificering heeft de lerarenopleidingen verdeeld in drie clusters, te weten: Mens en Maatschappij, (aardrijkskunde, economie (algemeen), economie (bedrijfs-) en geschiedenis, gezondheidszorg en welzijn), Talen (Engels, Nederlands, Frans, Duits) en Science (biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskunde). Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de opleidingen van het cluster Talen in één rapport samengevat omdat alle opleidingen binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de verschillende opleidingen en de verschillende varianten zichtbaar gemaakt In het jaar 2002 zijn de lerarenopleidingen Duits, Frans en Gezondheidszorg en welzijn gestart. Omdat deze later toegevoegd zijn aan het aanbod van lerarenopleidingen, hebben deze opleidingen een andere cyclus met betrekking tot de accreditatie en heeft dit rapport dus geen betrekking op deze opleidingen. Deze opleidingen zijn in 2008 geaccrediteerd. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review Meester in leerkracht van de School of Education van de Hogeschool Windesheim Karakteristiek van de School of Education In 1979 is de Christelijke Lerarenopleiding Zwolle van start gegaan. In 1986 fuseerde de lerarenopleiding met een aantal andere opleidingen tot de sector Hoger Pedagogisch Onderwijs van de Christelijke Hogeschool Windesheim. In het jaar 2000 is de Lerarenopleiding Voortgezet Onderwijs/Beroeps- en Volwasseneducatie een samenwerkingsverband aangegaan op het terrein van afstandsonderwijs met de Leidse Onderwijs Instellingen (LOI). Stapsgewijs zijn nagenoeg alle lerarenopleidingen (behalve natuur- en wiskunde) in afstandsleren opgezet. Studenten kunnen hierdoor kiezen om de lerarenopleiding grotendeels plaats-, tijd-, en tempo-onafhankelijk te volgen: een flexibele vorm van studeren via het internet. De studenten die in de variant afstandsleren studeren, volgen hetzelfde programma als de studenten uit de voltijd dagopleiding. Christelijke Hogeschool Windesheim 2

9 Het verschil tussen de twee varianten is met name zichtbaar in de vorm waarin de studiebegeleiding en de stagebegeleiding plaatsvindt. In heeft de School het major-minormodel ingevoerd voor al haar opleidingen. Centraal staat competentieleren op basis van de SBL (Stichting Beroepskwaliteit Leraren) - competenties, in een vraaggestuurd curriculum. Dit nieuwe curriculum wordt zoveel mogelijk vormgegeven in de context van kenmerkende beroepssituaties, waardoor de student leert aan de hand van authentieke beroepssituaties. De missie van de Lerarenopleiding is verwoord in Education Valley uit 2006 en geactualiseerd in Enkele passage uit Education Valley: De School of Education van Windesheim draagt bij aan de kwaliteit van onderwijs, kennisontwikkeling en kenniscirculatie door het opleiden van leraren en andere professionals, praktijkonderzoek en dienstverlening. De School of Education wil een topinstelling zijn met een breed portfolio dat studenten opleidt tot competente leraren en professionals. Belangrijk daarin is waardevol onderwijs dat opleidt tot meelopers en dwarsliggers (socialisatie- en emancipatiefunctie), waar pedagogische kwaliteit centraal staat, dat leidt tot ontmoeting, identiteit en burgerschap, geïnspireerd door christelijke bronnen. Vanuit het verleden heeft de Lerarenopleiding sterke banden met het protestants christelijk voortgezet onderwijs. Tegenwoordig vervult de lerarenopleiding vooral een regionale functie. In haar curriculum is er aandacht voor identiteit in brede zin in de onderwijseenheden Beroep. De School of Education heeft een directeur met eindverantwoordelijkheid. De afdeling VO/BVE/PTH wordt aangestuurd door een manager. De manager wordt ondersteund door een hogeschoolhoofddocent en clustermanagers. Iedere afzonderlijke opleiding heeft een studieleider. De studieleider is verantwoordelijk voor het operationele proces binnen de opleiding en wordt aangestuurd door de clustermanager. De School of Education bestaat uit een aantal marktgroepen: VO/BVE/PTH; Primair Onderwijs en Speciaal Onderwijs. Daarnaast is er een aantal opleidingen met een status aparte, zoals Theologie en Levensbeschouwing, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, en Hoger Onderwijs voor Ouderen (HOVO). De Lerarenopleiding VO/BVE (exclusief PTH) telt 2427 studenten, waarvan 1192 in de dagopleiding en 1235 in het traject afstandsleren (peildatum 2008). Er werken 95 lerarenopleiders voor 78 fte en vier managers voor 4 fte. De flexibele schil voor het afstandsleren bedraagt 30 lerarenopleiders met een omvang van 3,5 fte (peildatum november 2008). In de afgelopen jaren is er een stijging te zien geweest in het aantal studenten. Via het Regionaal Platform Arbeidsvoorziening werkt de opleiding samen met een viertal scholen in de zogeheten dieptepilot Opleidingsschool. In de dieptepilot wordt experimenteel verder vormgegeven aan een opleidingsstructuur voor Opleiden in de school. Daarnaast is de opleiding partner in de dieptepilot Academische Opleidingsschool van het Assink Scholengemeenschap in Haaksbergen. Op het ogenblik wordt er met twee curricula gewerkt binnen de opleidingen. Het betreft hierbij het curriculum oude stijl, waarvan het laatste cohort in 2005 begonnen is en waarvan de studenten in 2009 in het vierde jaar studeren. Vanaf 2006 hanteert de opleiding een nieuw curriculum, gebaseerd op het major-minorsysteem en op de missie van de opleiding, verwoord in Education Valley uit Bij de beoordeling van de opleidingen is uitgegaan van het curriculum nieuwe stijl, tenzij dat anders vermeld is. Christelijke Hogeschool Windesheim 3

10 1.4. Visitatierapport In de voorgaande visitaties (2003) zijn de opleidingen steeds voldoende beoordeeld. Op een aantal deelaspecten scoorden de opleidingen onvoldoende, te weten: Het waarborgen van het voldoen aan de beoogde kwalificaties is onvoldoende. De behaalde rendementen van de lerarenopleidingen waren te laag. Er is geen sprake van systematische evaluatie en verbetering van kwaliteit. Het toetsbeleid voldeed niet. Naar aanleiding van de visitatie in 2003 heeft de NVAO gevraagd een notitie met de betrekking tot de stand van zaken te schrijven. Medio januari 2006 is de Stand van zaken notitie 2006 aan de NVAO aangeboden. Deze notitie geeft in het generieke deel aan welke maatregelen de Lerarenopleiding genomen heeft, waardoor aangetoond wordt dat de studenten voldoen aan de beoogde kwalificaties. Ook wordt beschreven welke maatregelen genomen zijn voor het behalen van een kwantitatief aanvaardbaar rendement. Voor het vak Engels worden de extra maatregelen beschreven die de opleiding genomen heeft naar aanleiding van de visitatie. De stand van zaken notitie is in november 2006 door de NVAO goedgekeurd. In oktober 2008 hebben de eerste drie opleidingen van de Lerarenopleiding de officiële accreditatie verkregen van de NVAO, namelijk Duits, Frans en Gezondheidszorg & Welzijn. Deze opleidingen en de opleidingen waarop het onderhavige rapport betrekking heeft, hebben een identiek generiek gedeelte. Ook is er in november 2008 een interne audit op Schoolniveau uitgevoerd. De focus van deze interne audit lag op de kwaliteit van de bedrijfsvoering van de School of Education als geheel en betrof alle randvoorwaarden voor goed onderwijs en met name de besturingsen ondersteunende processen. Als sterk punt wordt de heldere visie van de directeur genoemd. Hij verwacht van managers, lerarenopleiders en andere medewerkers een professionele houding in een cultuur van verantwoordelijkheid nemen en eigen ondernemerschap. Daarbij zijn transparantie in besluitvorming en elkaar aanspreken op kwaliteit van groot belang. Het management van de Lerarenopleiding deelt deze visie en draagt haar mee uit. Flankerend is een aanzet gemaakt met een beloningssysteem gerelateerd aan functioneren. Het auditteam heeft toen voorts geconstateerd, dat: er sprake is van onvoldoende systematische vermelding van resultaten; er veel meetgegevens aanwezig zijn die onvoldoende inzicht en overzicht geven. De meetgegevens worden onvoldoende geanalyseerd. De School of Education heeft in 2008 een aantal initiatieven genomen om tot verbetering te komen van de ondersteunende processen, met name door het Bedrijfsbureau en de Regeltafel, het afstemmingsoverleg van afdelingsmanagers binnen de school ten aanzien van operationele processen. Het management beschrijft dat er in de School of Education een sterke urgentie leeft wat betreft de noodzaak van een procesmatige inrichting. Zij acht het van groot belang dat initiatief is genomen tot het samenstellen van één kwaliteitshandboek voor de hele School of Education. Daarin is de nieuw opgestelde P&Ccyclus geïntegreerd Tijdens de recentste audit is het auditteam tot eenzelfde conclusie gekomen als het interne auditteam, te weten dat de uitkomsten uit evaluaties op Schoolniveau nog niet altijd tot gestructureerde verbeteracties op lange termijn leiden. Het auditteam is echter van mening dat dit binnen de korte termijn tussen de interne audit (november 2008) en de recente audit (april 2009) ook nog niet structureel vormgegeven kan zijn en ziet dat de opleiding wel verbetermaatregelen genomen heeft Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingen van de tweedegraads lerarenopleiding van Hogeschool Windesheim is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Christelijke Hogeschool Windesheim 4

11 Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleidingen voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO- Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingen en opleidingsvarianten geldt het volgende: De betreffende tweedegraads lerarenopleidingen hebben zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een tweedegraads lerarenopleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door School of Education aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door School of Education aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de verschillende opleidingen en opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding(-en) op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Christelijke Hogeschool Windesheim 5

12 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten een externe onafhankelijke deskundige op het gebied van werkveld, één externe onafhankelijke deskundige met generieke didactische kennis, per cluster (Science, Talen en Mens en Maatschappij) één vakdeskundige, twee studenten, één lead auditor en twee secretarissen vanuit Hobéon Certificering. Daarnaast heeft Hobéon Certificering twee correspondenten ingezet, die de verschillende vakken inhoudelijk beoordeeld hebben. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden Kwaliteit lerarenopleiding Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de tweedegraads lerarenopleiding rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14/11/07) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen. Hierin geeft de staatssecretaris aan dat de lerarenopleidingen de afgelopen jaren veel energie gestoken hebben in behoud en verbetering van kwaliteit en in het creëren van waarborgen voor duurzame kwaliteit. Verder geeft zij aan dat in het accreditatietraject zekerheid dient te worden verkregen dat de opleiding aan studenten biedt wat zij nodig hebben om voldoende voorbereid en op HO-niveau het beroep van leraar uit te oefenen. 1 Visitatie heeft op 14 en 15 april 2009 plaatsgevonden. Christelijke Hogeschool Windesheim 6

13 In overleg tussen de NVAO en de VBI s is vervolgens een aantal afspraken gemaakt wat betreft de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de site visit aan de tweedegraads lerarenopleiding, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Hobéon Certificering heeft de samenstelling van het auditteam voorafgaand aan de audit voorgelegd aan de NVAO. De NVAO heeft de samenstelling van het auditteam als adequaat beoordeeld. Om de externe legitimering verder te borgen heeft het auditteam tijdens de audit extra gesprekken gevoerd met studenten, docenten en werkveld. Bij de audit zijn (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. In het programma van de visitaties is, naast de reguliere gesprekken, ook ruimte gemaakt voor gesprekken met (deels at random) studenten en docenten tijdens lesbezoek. Het curriculum van de verschillende tweedegraads lerarenopleiding is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijk kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Wij merken op dat in de rapportage aandacht besteed is aan het aantal contacturen (colleges, werk- en projectgroepen en individuele begeleiding waarbij de student in direct contact staat met de docent), de docent/student ratio en het opleidingsniveau van de docenten. Ook is door het auditteam voorafgaand aan en tijdens de audit de wijze bestudeerd waarop de opleiding het Opleiden in de School heeft vormgegeven. Meer in het bijzonder heeft het auditteam concrete informatie bestudeerd waaruit blijkt op welke wijze de samenwerking tussen scholen en de opleiding vorm heeft gekregen en op welke wijze de opleiding de kwaliteit van het Opleiden in de School borgt. Hiermee volgt Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris inzake de beoordeling van de kwaliteit van de lerarenopleiding (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV). Het auditteam heeft verder gekeken naar de ontwikkeling van de kennisbases voor de verschillende opleidingen. In opdracht van het Algemeen Directeuren Overleg van Educatieve Faculteiten (ADEF) is in de ontwikkeling van een landelijke kennisbasis voor de onderscheiden tweedegraads lerarenopleidingen tot stand gekomen. De kennisbasis betreft het geheel aan vakinhoudelijke kennis en vaardigheden die een leraar vo/bve in een bepaald schoolvak moet bezitten. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de Hogeschool Windesheim meewerkt aan het vaststellen van de vakinhoudelijke eindkwalificaties. Zie verder bij facet Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp 1) Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. 2) Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. Christelijke Hogeschool Windesheim 7

14 3) Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet 4) Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening 5) Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Panelleden dhr. Blomen voorzitter Audit en kwaliteitzorg deskundigheid x Onderwijs deskundigheid Werkveld Deskundigheid Vakinhoud elijke deskundig heid Studentgebonden deskundig-heid dhr. Van Gils (werkvelddeskundige) dhr. Westhoff (deskundige didaktiek en vakdeskundige Talen) Dhr. Bunschoten, mw Bijkerk (secretarissen) mw.clement, mw. Sieben (studentleden auditteam) x x x x x x x x 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Christelijke Hogeschool Windesheim 8

15 Het auditteam van Hobéon Certificering heeft expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De werkveld- en vakdeskundigen hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De lead auditor, de heer Blomen, heeft ruime auditervaring binnen het hoger onderwijs. Hij is sinds lang in het hbo werkzaam, eerst bij de HBO-raad, vervolgens als directeur van Hobéon en voert sinds het begin van het accreditatiestelsel audits uit in het hbo. De heer Van Gils is sinds de jaren 70 in het onderwijs werkzaam en bekleedt sinds begin jaren 90 leidinggevende functies in het voortgezet onderwijs, onder andere als voorzitter van het College van Bestuur van het Scala College. De heer Westhoff is emeritus hoogleraar didactiek van de moderne talen en was directeur van het Nationaal Bureau moderne vreemde talen (NaB/MVT). De heer Bunschoten en mevrouw Bijkerk hebben in hun rol als secretaris meerdere malen deel uit gemaakt van een auditteam. Mevrouw Clement en mevrouw Sieben zijn studenten aan de lerarenopleiding van Fontys Sittard en hebben in die hoedanigheid deel uitgemaakt van het auditteam. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie en Programma Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor het programma en een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II. Christelijke Hogeschool Windesheim 9

16 Christelijke Hogeschool Windesheim 10

17 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAOcriterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Algemeen: De missie van Windesheim ten aanzien van de tweedegraads lerarenopleidingen is vastgelegd in het document Education Valley. Hierin staat verwoord dat de School of Education van Windesheim bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs en kennisontwikkeling en circulatie in het onderwijs door het opleiden van leraren en andere professionals, het doen van praktijkonderzoek en het bieden van dienstverlening. De School of Education wil een topinstelling zijn met een breed portfolio, waardevol onderwijs, uitstekende relaties en samenwerking met omgeving en stakeholders, topdocenten en een optimale bedrijfsvoering. Het beroepsbeeld bij de respectievelijke opleidingen kent de volgende elementen: Identiteit vormgeven vanuit de christelijk-joodse traditie Opleiden met pedagogische kwaliteit en opleiden tot burgerzin Vraagsturing en competentiegericht opleiden Opleiden op basis van het negenveldenmodel van de kennisbasis van Stichting Beroepskwaliteit Leraren In het kader van de Wet BiO zijn in 2005 landelijke bekwaamheidseisen vastgesteld voor leraren, opgesteld door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL). De opleiding hanteert deze SBL-competenties als referentiekader. De hbo-kwalificaties worden gedekt door de SBL-competenties. Daarnaast hebben de gezamenlijke directeuren van de tweedegraads lerarenopleidingen, verenigd in het ADEF, regiegroepen samengesteld om de kwaliteit vast te stellen en te verbeteren, het zogenaamde K3-project: Kennisbasis, Kennistoetsen en Kennisbank. Doel van het project is: opschonen en harmoniseren van aanwezige kennis per vak, voltooien van kennisbases kennis van afgestudeerden is vastgelegd, extern gelegitimeerd en gevalideerd. Hierover een duidelijk signaal naar de buitenwereld afgeven. het maken van items voor de kennistoetsen. De kennisbasis wordt medio 2009 voltooid en gepubliceerd. De kennistoetsen worden verplicht gesteld voor het cohort dat in met de studie begint. Er komt een propedeusetoets, een LiO-bekwaamheidstoets en een startbekwaamheidstoets. Windesheim participeert in dit project door aan de vakredacties deel te nemen. In het Bestuurscharter lerarenopleidingen (HBO-raad, 2006) wordt gesteld dat er in het VO/BVE behoefte is aan verschillende typen leraren die naast elkaar functioneren en die elkaar qua expertise aanvullen. Deze expertise wordt binnen de opleidingen verkregen door profilering gericht op verdieping van vakinhoudelijk vorming, beroepspraktijkvorming of zorgontwikkeling. De opleiding geeft hier vorm aan door drie verschillende uitstroomprofielen te hanteren. Christelijke Hogeschool Windesheim 11

18 De lerarenopleiding onderhoudt een sterke band met het werkveld, vanaf de jaren negentig via de Epos-consultatiegroep, in 2006 is deze groep opgegaan in de Beleidsraad en de Onderwijsadviesraad. Daarnaast spelen medewerkers een belangrijke rol in het onderhouden en uitbreiden van contacten met scholen in het kader van het opleiden van studenten. Door deze relaties met vakgenoten en het beroepenveld zijn de opleidingen in staat de actuele ontwikkelingen te borgen. Regionaal wordt contact gehouden met het werkveld door het Regionaal Platform Arbeidsvoorzieningen, met name over de werkgelegenheid in de regio. Via dit platform werkt de School of Education ook samen met een viertal scholen in een dieptepilot, waarbinnen geëxperimenteerd wordt over de opleidingsstructuur voor Opleiden in de School. Daarnaast is Windesheim partner in de dieptepilot Academische Opleidingsschool van de Assink Scholengemeenschap in Haaksbergen. Tevens heeft de opleiding in 2007 in samenwerking met het werkveld validatiecongressen voor de opleidingen gehouden om vast te stellen of de opleidingen zijn ingericht op basis van de vigerende beroepscompetenties en of de opleiding studenten aflevert die inzetbaar zijn in een breed tweedegraadsveld. Op internationaal vlak wordt er samengewerkt met de Artevelde-Hogeschool in Gent. Medewerkers van de hogeschool zullen in 2009 wederom wederzijds participeren in elkaars interne audits. Engels: De kennisbasis van de lerarenopleiding Engels is besproken en geaccordeerd in het landelijk overleg van de coördinatoren van de tweedegraads lerarenopleidingen Engels. De opleiding heeft het curriculum op deze kennisbasis gebaseerd. In 2007 heeft de opleiding een validatiecongres gehouden. Tijdens dit congres heeft het werkveld zijn mening uit kunnen spreken over de opleiding. Deze hadden onder andere betrekking op de inhoud van het programma, zoals het werken met leerlingen met leerproblemen en op de algemene opzet van de opleiding, zoals de balans tussen specialisatie en brede inzetbaarheid. Op basis daarvan heeft de opleiding enige aanpassingen in het programma gedaan. Door de aansluiting bij de landelijk vastgestelde kennisbasis en het aansluitende overleg met het werkveld over de invulling van het programma sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan de opleiding. Nederlands: De kennisbasis van de lerarenopleiding Nederlands is opgesteld en geaccordeerd door een redactieteam waarin de tweedegraads opleidingen participeren. De opleiding heeft het curriculum op deze kennisbasis gebaseerd. Docenten van de opleiding bezoeken op regelmatige basis congressen van Het Schoolvak Nederlands, de Vereniging Lerarenopleiders Nederland en dergelijke. De opleiding heeft een validatiecongres gehouden. Tijdens dit congres heeft het werkveld zijn mening uit kunnen spreken over de opleiding. Aandachtspunten die uit dit validatiecongres naar voren kwamen, hadden onder andere betrekking op de verhouding tussen taalbeheersing en bestuderingen van literatuur. Tijdens de begeleiding van stagetrajecten onderhoudt de opleiding contact met het werkveld, die op die wijze zijn mening kan geven over de invulling van de opleiding. Door de aansluiting bij de landelijk vastgestelde kennisbasis en het aansluitende overleg met het werkveld over de invulling van het programma sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan de opleiding. Het auditteam is van mening dat de Lerarenopleiding op een juiste wijze aansluiting gevonden heeft bij de landelijke eisen en een vertaalslag heeft gemaakt naar de eigen visie. Ook is het auditteam van mening dat de opleiding op juiste wijze de interactie met het afnemende werkveld aangaat en op die wijze goed geïnformeerd is over de eisen die het werkveld aan afgestudeerden van de opleidingen stelt. Christelijke Hogeschool Windesheim 12

19 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle opleidingen binnen het cluster Talen van de Lerarenopleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding hanteert als eindtermen de landelijk vastgelegde SBL-competenties en sluit daarmee aan bij de eisen die door vakgenoten gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De School heeft invulling gegeven aan de door de HBO-raad vastgestelde behoefte aan verschillende typen leraren door een heel duidelijke profileringmogelijkheid in het curriculum op te nemen. De School participeert in het ADEF en werkt mee aan het K3-project. Op verschillende niveaus wordt contact met het werkveld onderhouden, onder meer door de Beleidsraad, de Onderwijsadviesraad en de validatiecongressen. Uit bestudering van de opleidingsspecifieke documenten en na gesprekken met afgevaardigden van het cluster Talen tijdens de audit heeft het auditteam kunnen vaststellen dat het algemene beleid van de Lerarenopleiding een vertaling heeft gevonden in de afzonderlijke opleidingen en dat de eindkwalificaties van deze opleidingen daarmee aansluiten op de eisen die door vakgenoten stellen aan de opleiding. Christelijke Hogeschool Windesheim 13

20 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De opleiding baseert zich bij de inrichting van de opleidingen op volgende parameters: de Dublin Descriptoren de hbo-kwalificaties de SBL competenties De SBL-competenties zijn op landelijk niveau vastgesteld en omvatten de volgende componenten: interpersoonlijk pedagogisch vakinhoudelijk en didactisch organisatorisch samenwerken met collega s samenwerken met de omgeving reflectie en ontwikkeling De SBL-competenties zijn geformuleerd op drie niveaus, namelijk op het basis- het gevorderden en het bachelorniveau. Ze worden binnen de opleidingen op bachelorniveau afgesloten en sluiten hierdoor aan bij de algemeen geaccepteerde beschrijving van het bachelorniveau. De SBL-competenties zijn door Windesheim samengevoegd met de generieke HBO-competenties, waaraan de lerarenopleiding twee competenties toegevoegd heeft, te weten Zelfsturing en Pedagogische Kwaliteit. Vervolgens heeft de School deze competenties gekoppeld aan de vijf Dublin Descriptoren. Deze relatie is in een matrix uitgewerkt. Zo is bijvoorbeeld de competentie op het terrein van vakinhoud en didactiek op de volgende wijze gekoppeld aan de vijf Dublin Descriptoren: Kennis en inzicht: met inachtneming van theoretische en methodische kennis met betrekking tot het fundament en de leerinhouden van vakken, didactiek (in relatie tot leren), opbouw en samenhang schoolmethodes, doorlopende leerlijnen. Toepassen kennis en inzicht: in een specifieke onderwijscontext kunnen ontwerpen en uitvoeren en passend maken van leerinhoud(en) via methodieken en didactiek op basis van integratie tussen praktische kennis (schoolmethoden en leerinhouden), methodische- en theoretische kennis en op basis van de diagnose van de eigen praktijk. Oordeelsvorming: beredeneerde keuzes maken mede op basis van praktijkonderzoek met betrekking tot didactiek (in relatie tot leren) en inhoud van het vak en gericht op de verbetering van de eigen schoolpraktijk. Communicatie: uitleggen en verantwoorden van keuzes en hierbij rekening houdend met de doelgroep ten aanzien van de didactiek, de inhoud van het vak en de doelgroep leerlingen. Leervaardigheden: systematisch oriënteren, plannen en uitvoeren van ontwikkel- en verbeteracties en reflecteren op de eigen onderwijspraktijk en het kunnen inschakelen van professionele leervormen (o.a. via intervisie en supervisie). In een schema is deze koppeling voor de opleidingen vervolgens beschreven per competentie, waarbij een relatie wordt gelegd naar de kennisbasis voor de opleiding. Het auditteam heeft de matrix bestudeerd, waarin de opleiding de SBL-competenties met de Dublin Descriptoren verbindt en is van mening dat de opleiding op deze wijze de eindkwalificaties laat aansluiten bij het algemeen erkende hbo-eindniveau. Ook heeft het auditteam de verbinding tussen de competenties en de kennisbases bestudeerd en is van mening dat deze verbinding op een juiste wijze gelegd wordt. Christelijke Hogeschool Windesheim 14

21 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle opleidingen binnen het cluster Talen van de Lerarenopleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De lerarenopleidingen hebben door middel van een matrix aangetoond dat de eindkwalificaties, gebaseerd op de SBL-competenties, de Dublin Descriptoren dekken. Daarmee is aangetoond dat de eindkwalificaties van de lerarenopleiding aansluiten bij de algemeen geaccepteerde beschrijvingen van een Bachelor. De lerarenopleiding heeft in een schema een relatie gelegd tussen de SBL-comptenties en de kennisbases van de verschillende opleidingen. Christelijke Hogeschool Windesheim 15

22 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs Zoals al onder 1.2. is beschreven hebben de opleidingen op landelijk niveau een relatie gelegd tussen de Dublin Descriptoren en de SBL competenties en kennisbases. Het auditteam is van oordeel dat de opleidingen daarom gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs Beroepsonderwijs Zoals al onder 1.1. is beschreven hebben de opleidingen zich gebaseerd op het landelijk beroeps- profiel en de landelijke SBL competenties en kennisbases. Het auditteam heeft vastgesteld, dat de eindcompetenties van de opleidingen corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een hbo opleiding tweedegraads leraar Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van beide opleidingen. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle opleidingen binnen het cluster Talen van de Lerarenopleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de lerarenopleiding zijn ontleend aan de op landelijk niveau vastgestelde SBL-competenties. Het werkveld heeft op verschillende wijze invloed op het curriculum op de lerarenopleiding. Op die wijze borgt de lerarenopleiding het eindniveau van de verschillende opleidingen. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor alle opleidingsvarianten als voldoende. De opleiding hanteert als eindtermen de landelijk vastgelegde SBL-competenties en sluit daarmee aan bij de eisen die door vakgenoten gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De School participeert in het ADEF en werkt mee aan het K3-project. De lerarenopleidingen hebben door middel van een matrix aangetoond dat de eindkwalificaties, gebaseerd op de SBL-competenties, de Dublin Descriptoren dekken. Daarmee is aangetoond dat de eindkwalificaties van de lerarenopleiding aansluiten bij de algemeen geaccepteerde beschrijvingen van een Bachelor. De lerarenopleiding heeft in een schema een relatie gelegd tussen de SBL-comptenties en de kennisbases van de verschillende opleidingen. Op verschillende niveaus wordt contact met het werkveld onderhouden, onder meer door de Beleidsraad, de Onderwijsadviesraad en de validatiecongressen. Christelijke Hogeschool Windesheim 16

23 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Algemeen: Het auditteam heeft kunnen constateren dat kennisontwikkeling binnen de opleidingen plaatsvindt aan de hand van beroepspraktijkstudiemateriaal en vakliteratuur op hboniveau. Iedere opleiding van Windesheim draagt zorg voor verplichte literatuur bij de verschillende programmaonderdelen en adviesliteratuur in de vorm van recente artikelen, digitale bronnen en leermiddelen voortgezet onderwijs. Jaarlijks is er een geactualiseerde lijst met literatuur en andere studiematerialen. De School of Education werkt met zogenaamde Kenmerkende Beroepssituaties (KBS), beroepssituaties, die representatief zijn voor het toekomstige werkveld. Elk majoronderdeel bestaat uit een kenmerkende beroepssituatie van 15 ECTS. Centraal staan de beroepstaken (4 EC). De benodigde kennis, vaardigheden en attitudes om de beroepstaken op een goede manier te kunnen uitvoeren worden voorafgaand of parallel aan de beroepstaak aangeboden in ondersteunende onderwijseenheden en gegeven in de vorm van hoorcolleges, werkcolleges, practica, projecten en supervisiegroepen. De beroepstaken worden uitgevoerd in leerwerktrajecten (stages) en deze hebben een belangrijke positie binnen de opleiding: zowel in de visie van de oude (cohort 2005 en ouder) als de nieuwe opleiding verwerft de student zijn SBL-competenties door de wisselwerking van theorie en praktijk. Vanaf het eerste jaar lopen de studenten stage. In het eerste jaar is dit een dag per week, in de loop van de studie loopt dit op. De laatste helft van het vierde jaar bestaat uit een fulltime LiO-stage. Voor het programma oude stijl geldt als uitgangspunt het competentiegerichte leren, waarbij het curriculum opgebouwd is langs drie leerlijnen, te weten de vaklijn, de reflectielijn en de beroepspraktijklijn. Het laatste cohort in dit curriculum is in 2005 aan zijn studie begonnen. Het auditteam heeft vast kunnen stellen dat de opleiding op verschillende wijze contact onderhoudt met het werkveld. Zo gebruiken lerarenopleiders gemiddeld 12,5% van hun aanstelling voor begeleiding van studenten in leerwerktrajecten. Doordat dit in intensief overleg met de stagescholen gebeurt, hebben zij op die wijze veelvuldig contact met het werkveld. Daarnaast onderhoudt de School of Education formele samenwerkingsverbanden met dertien vo-scholen en één ROC en relaties met 45 stagescholen. Ook participeert de lerarenopleiding in twee door het ministerie van OCW gesubsidieerde diepteprojecten/ pilots. De opleiding onderhoudt tevens contacten met het werkveld door de inbreng van de Onderwijsadviesraad en de Beleidsraad, waarin het werkveld participeert. Het auditteam is van mening dat de opleiding op die wijze in voldoende mate geadviseerd wordt door de omgeving. Christelijke Hogeschool Windesheim 17

24 De School of Education beschikt over vier lectoraten. Deze maken sinds 2007 deel uit van de School of Education, tot die tijd vielen ze onder het CvB. Thema s binnen de lectoraten zijn ICT onderwijsinnovatie en gedragsbeïnvloeding. Binnen de lectoraten zijn, naast de lectoren, 13 promovendi werkzaam aan veertig onderzoeksprojecten. Engels: De opleiding heeft in het programma een excursie naar Engeland opgenomen. Daarnaast hebben de studenten gelegenheid om in het kader van een van hun minoren een deel van hun opleiding in een Engelstalig land te doen. Onderzoek in de opleiding doen is geen doel op zich, maar een middel om vragen systematisch en gecontroleerd te formuleren, om zo het eigen (professioneel) handelen te kunnen verbeteren. Om studenten op adequate wijze te leren onderzoeken worden in de onderwijseenheid Masterpiece in de verdiepende minor de verschillende stadia van onderzoek doen belicht en ervaren. Binnen het leerwerktraject wordt onderzoek verder ingezet om de eigen lespraktijk bij te sturen. Nederlands: Bij de verschillende (hoofd) onderdelen van het vak Nederlands komen de onderzoeksvaardigheden aan de orde. Een van de rollen van de aankomende docent is die van onderzoeker. Een afgestudeerde student zal ook na zijn studie de attitude en de bekwaamheden moeten hebben om zelfstandig een kritisch onderzoek te doen binnen zijn vakgebied. Deze onderzoeksvaardigheden worden tot uiting gebracht in het schrijven van het zogenaamde meesterstuk aan het einde van het derde studiejaar. Gastdocenten uit de praktijk verzorgen een deel van de opleiding, waarmee verbanden gelegd worden tussen de opleiding en de praktijk. Op basis van bovenstaande voorbeelden heeft het auditteam kunnen vaststellen dat het beleid van de School of Education op een zinvolle wijze doorwerking heeft gekregen in de afzonderlijke opleidingen. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle opleidingen binnen het cluster Talen van de Lerarenopleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De door de opleiding gebruikte literatuur is actueel en relevant en kennisontwikkeling van studenten vindt plaats door aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Doordat de Lerarenopleiding intensief contact onderhoudt met het werkveld blijft het curriculum aantoonbaar verbanden houden met de actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Doordat de leerwerktrajecten een belangrijke en doorlopende plek binnen de Lerarenopleiding heeft en ingebed is in de KBS worden aantoonbare verbanden met de beroepspraktijk onderhouden. Christelijke Hogeschool Windesheim 18