AWBZ Zorgcontractering 2014

Transcriptie

1 Rapportage ActiZ onderzoek AWBZ Zorgcontractering 2014 Voor ActiZ, organisatie van zorgondernemers Van ICSB Marketing en Strategie Drs. Yousri Mandour Loes Wevers MSc. Datum December 2013

2 Voorwoord We staan in de zorg voor een enorme veranderopdracht: mensen bijstaan om langer thuis te kunnen wonen, wijk- en buurtgerichte zorg organiseren en het inrichten en bieden van verblijf voor zware zorg. Volgens de huidige kabinetsplannen wordt dit beleid met bezuinigingen per 2015 ingevoerd. De hervormingen gaan hand in hand met een maatschappelijke omwenteling waarin burgers meer zelf oplossen en indien nodig de zorg ontvangen is een overgangsjaar. De resultaten van de evaluatie laten zien dat bij zorgkantoren de budgettaire beheersing in het inkoopbeleid domineert en dat vertaalt zich in een lastig inkoopproces. Keuzevrijheid van cliënt en persoonsvolgende bekostiging zijn tanend en staan onder druk door sturing van het zorgkantoor. ActiZ is juist van mening dat de cliënt meer regie en daarmee keuzevrijheid moet hebben zoals dat past bij de nieuwe maatschappelijke waarden. Dan kan de cliënt in samenspraak met de professional nagaan wat hij zelf nog kan met zijn omgeving en welke zorg nodig is. Dat leidt tot betere zorg op maat, doet recht aan de nieuwe maatschappelijke context en biedt betere aangrijpingspunten om de kosten te drukken. Een enkele zorgorganisatie heeft in overleg met het zorgkantoor hier stappen in kunnen zetten. We zien in de uitkomsten van de evaluatie een aantal belemmeringen om te anticiperen op de hervormingen. Van zorgaanbieders ontvingen we al signalen dat het beleid van zorgkantoren harder gaat dan het overheidsbeleid zoals tariefkortingen en de afbouw van zorg en dat wordt in de evaluatie bevestigd. De inkopers lopen daarmee vooruit op het vastgestelde beleid en het Zorgakkoord dat we in april 2013 met onder meer het ministerie van VWS zijn overeengekomen. Het aandeel zorgaanbieders dat problemen verwacht als gevolg van het inkoopbeleid neemt steeds verder toe. De risico s stapelen. Zorgorganisaties hebben onvoldoende zware zorg kunnen contracteren terwijl de zorg wel zwaarder wordt en zij vrezen onbetaalde rekeningen hetgeen kan leiden tot cliëntenstops. Het inkoopbeleid van de zorgkantoren loopt uiteen en wordt als een dictaat gezien met nauwelijks ruimte voor maatwerk. Deze belemmeringen hebben grote gevolgen. Cliënten dreigen onvoldoende zorg te ontvangen, er ontstaat willekeurige leegstand en daarmee vernietiging van maatschappelijk kapitaal. De kwetsbaarheid van de zorgorganisaties neemt toe met alle gevolgen van dien voor de bedrijfsvoering en voor de werkgelegenheid. Het is noodzakelijk dat zorgkantoren de hervormingen beter faseren met een vereenvoudigd inkoopbeleid en dat zij in overleg met zorgaanbieders, gemeenten, woningcorporaties etc. een meerjarenperspectief geven dat past bij de lokale/regionale situatie. Pag. 2

3 Toekomstbestendigheid en toegankelijkheid van kwalitatieve zorg is het gezamenlijke doel. Een zorgorganisatie is de spil naar de cliënt als het gaat om kwaliteit van leven met ontzorging en zorglevering, is werkgever en vormt de zorginfrastructuur lokaal of in de regio. De maatschappelijke hervormingen die aanstaande zijn behoeft een transitieagenda met partijen om zo goed mogelijk in te spelen op de regionale situatie. Dat vraagt inkoopbeleid met goede prikkels waarin participatie en preventie ondergebracht worden en dat verbinding heeft met de cure. De zorgcontractering moet die vernieuwing stimuleren. Dit rapport biedt een goede basis om met cliëntenorganisaties, verzekeraars, de overheid en de politiek het debat hierover te vervolgen. Aad Koster Directeur ActiZ Pag. 3

4 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Opbouw rapportage... 5 Samenvatting Inkoopbeleid Veranderingen in inkoopbeleid Kwaliteit Productieafspraken...15 Extramurale zorg Tarieven extramurale zorg Wijkverpleegkundigen / buurtgericht werken Intramurale zorg Tarieven intramurale zorg Capaciteitsmutaties en/of -uitbreiding voor ver- en nieuwbouw Volledig Pakket Thuis Extramuraliseren Cliëntwensen Zorgverzekeringswet Productieafspraken Zorgverzekeringswet Herschikking productieafspraken Herschikking productieafspraken 2013 extramuraal Herschikking productieafspraken 2013 intramuraal Inkoopeisen, knelpunten en verbetersuggesties Indiening productieafspraken Resultaten en knelpunten productieafspraken extramurale zorg Resultaten en knelpunten zorgzwaartepakketten (On)redelijke inkoopeisen Meerjarenafspraken Verwachting problemen zorgcontractering Voorbeelden ter verbetering van het AWBZ-inkoopbeleid Suggesties ter verbetering van het AWBZ-inkoopbeleid Concessiehouders Tariefkortingen per concessiehouder Speerpunten kwaliteit volgens concessiehouders Verbeteringen/vereenvoudigingen in inkoopbeleid 2014 volgens concessiehouders Bijlage 1 - Onderzoeksverantwoording...55 Evaluatie zorgcontractering AWBZ Respons op het onderzoek naar zorgcontractering Respons concessiehouders Kenmerken respondenten Respondenten onderverdeeld naar concessiehouders Bijlage 2 Begrippenlijst...61 Bijlage 3 Toelichting concessiehouders bij samenstelling tariefkorting...63 Bijlage 4 Enquête...65 Bijlage 5 - Vragenlijst concessiehouders...75 Pag. 4

5 Opbouw rapportage Dit rapport beschrijft de uitkomsten van de evaluatie AWBZ zorgcontractering 2014 voor de branche Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VV&T). Hoofdstuk 1 behandelt de veranderingen in het inkoopbeleid en kwaliteit. In hoofdstuk 2 staan de gemaakte extramurale en intramurale productieafspraken voor 2014 centraal, evenals de productieafspraken gemaakt onder de Zorgverzekeringswet. In hoofdstuk 3 gaan we in op de herschikking van productieafspraken van 2013, zowel voor extramurale als voor intramurale zorg. Hoofdstuk 4 biedt inzicht in de belangrijkste gepercipieerde knelpunten van zorgaanbieders tijdens het proces van zorgcontractering en suggesties ter verbetering van het inkoopbeleid. Hoofdstuk 5 gaat nader in op de gecontracteerde tarieven en overige gegevens die de (concerns van) concessiehouders hebben opgegeven. In bijlage 1 wordt uitleg gegeven over de onderzoeksverantwoording. Bijlage 2 voorziet in een begrippenlijst. In bijlage 3 vindt u de toelichting van concessiehouders bij de samenstelling van de tariefkorting. In bijlage 4 treft u de gehanteerde enquête voor zorgaanbieders aan. Tot slot ziet u in bijlage 5 de vragen voor de (concerns van) concessiehouders. De resultaten in deze enquête zijn representatief op landelijk niveau, maar bij een uitsplitsing naar concessiehouder is de respons te gering om representatief te zijn. De resultaten per concessiehouder zijn daarom indicatief en richtinggevend. Afhankelijk van de antwoorden van de respondent krijgt diegene een deel van de vragen wel of juist niet te zien. Het komt daardoor geregeld voor dat het aantal respondenten (N) per vraag afwijkend is. Bij elke tabel staat aangegeven hoeveel respondenten de vraag heeft ingevuld. Hierbij merken we bovendien op dat door het toevoegen van een weging, afrondingsverschillen kunnen ontstaan. Het aantal respondenten per vraag kan hierdoor licht afwijken. Alleen de volledig ingevulde vragenlijsten zijn meegenomen in de uitkomsten van dit onderzoek. Pag. 5

6 Samenvatting Elk jaar maken zorgorganisaties in de AWBZ afspraken met zorgkantoren over de prijs, het volume en de kwaliteit van de zorg in het volgende kalenderjaar. Voor het zevende opeenvolgende jaar heeft ActiZ deze zorgcontractering in de AWBZ laten onderzoeken. Dit rapport laat zien hoe de zorgcontractering 2014 in de branche Verpleging, Verzorging & Thuiszorg is verlopen. Ontwikkelingen 2014 Versterking positie cliënt Zorgorganisaties stellen cliëntwensen centraal. Zij geven ruimte voor eigen regie aan de cliënt door cliënten te laten meebeslissen over wat voor zorg zij krijgen en wanneer zij deze zorg krijgen. Ook is de cliëntenraad betrokken bij het opstellen van beleidsplannen van de organisatie. Ruim de helft van de zorgorganisaties (53%) ziet door het beleid van zorgkantoren de mogelijkheid voor de cliënt verslechteren om de aanbieder van voorkeur te kiezen. Langer thuis wonen Om in te spelen op het extramuraliseren van zorg passen zorgorganisaties hun zorgaanbod aan op zwaardere cliëntgroepen en gaan zij meer extramurale zorg leveren. Daarnaast neemt het aantal zorgorganisaties toe dat haar vastgoedstrategie bijstelt. Een ruime helft van de zorgorganisaties (54%) heeft een plan opgesteld om leegstand op te vangen; twee maal zoveel als vorig jaar. Ruim vijf van de zes organisaties heeft het zorgkantoor geïnformeerd over de plannen. Het zorgkantoor reageert, wanneer deze reactie reeds bekend is, overwegend positief op de extramuraliseringsplannen. Een enkele zorgaanbieder heeft het extramuraliseringsplan samen met het zorgkantoor opgesteld. Buurtgericht werken met wijkverpleegkundigen Een derde van de zorgorganisaties (30%) geeft aan dat het zorgkantoor heeft ingezet om een aanbod voor buurtgericht werken met wijkverpleegkundigen voor 2014 te contracteren. Bij een ruime meerderheid (60%) heeft het zorgkantoor dit aangeboden als onderdeel van de reguliere zorgverlening, de overige als (relatief) nieuw concept. Ongeveer de helft van de zorgorganisaties heeft hierover afspraken met een tariefopslag kunnen maken. Pag. 6

7 Knelpunten en problemen Toename verwachting problemen Zorgorganisaties verwachten steeds meer problemen te krijgen als gevolg van de uitkomsten van de zorgcontractering. In 2012 was dat 41%; in % en voor 2014 verwacht 66% in de problemen te komen. De problemen betreffen vooral verslechtering van de financiële positie, leegstand, ontoereikende groeimogelijkheden, geen zorg kunnen bieden als voorkeursaanbieder, verschraling van zorg en leegstand. Een kleine helft (47%) is van mening dat het zorgkantoor redelijke inkoopeisen hanteert, de overige zorgaanbieders vinden de inkoopeisen onredelijk. De helft van de zorgorganisaties constateert onder meer dat zorgkantoren scherpere inkoopeisen hanteren dan het overheidsbeleid. De ervaren onredelijke eisen van de concessiehouders/zorgkantoren verschillen overigens aanzienlijk. Knelpunten voor cliënten in zorg of die in zorg komen Terwijl de cliëntenzorg zwaarder wordt, heeft twee van de drie zorgorganisaties onvoldoende zware zorgpakketten kunnen contracteren. Een ruime meerderheid (56%) heeft problemen om met het zorgkantoor afspraken te maken over zware zorg op - door het wegvallen van zorgzwaartepakket 1, 2 en 3 - vrijvallende capaciteit. Een op de drie zorgorganisaties heeft onvoldoende zorg kunnen contracteren voor cliënten met een licht zorgzwaartepakket die al in zorg zijn of op de wachtlijst staan. Ruim de helft (53%) van de zorgorganisaties heeft minder extramurale zorg afgesproken dan voor Bijna de helft van de organisaties (45%) verwacht onbetaalde rekeningen als gevolg van overproductie boven het productieplafond. Dit kan leiden tot cliëntenstops en wachtlijsten. Ook zullen cliënten niet meer bij de zorgaanbieder van hun voorkeur terecht kunnen. Kwaliteit Een overgrote meerderheid (86%) van de zorgorganisaties geeft aan dat zij met het zorgkantoor ten behoeve van de zorginkoop- en verkoop in gesprek kunnen over de geleverde kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen. Deze gesprekken sorteren volgens de respondenten echter geen, of slechts een gering effect omdat het zorgkantoor via harde criteria vooral stuurt op prijs en volume en weinig oog heeft voor de ingezette verbeteringen. Rem op vernieuwing Om te kunnen inspelen op de toekomstige zorgvraag en -behoefte zijn voor zorgorganisaties commitment en afspraken nodig rondom capaciteitsmutaties voor veren nieuwbouw. Bijna de helft (48%) van de zorgorganisaties heeft met capaciteitsmutaties in 2014 te maken. Een toezegging in de planfase door het zorgkantoor blijkt geen garantie voor een productieafspraak: een kleine helft (43%) heeft maar zorg kunnen Pag. 7

8 contracteren. Zonder toezegging in de planfase zijn zorgorganisaties er nauwelijks in geslaagd productieafspraken te maken: 21% kon dat slechts in beperkte mate. Door het uitblijven van toezeggingen en door het gebrek aan meerjarenafspraken, is het voor zorgorganisaties uiterst moeilijk om een meerjarenbeleid te voeren. Met investeringsbeslissingen in zorginnovatie of (her) ontwikkeling van het zorgvastgoed maakt men een pas op de plaats. Een op de drie zorgorganisaties verwacht een rem op de innovatie als gevolg van het inkoopbeleid. Een enkele zorgorganisatie slaagt erin om in samenspraak met het zorgkantoor een vernieuwend zorgconcept vorm te geven. Druk op tarieven Uit de aangeleverde gegevens van de concessiehouders blijkt dat de overeengekomen tarieven met de zorgaanbieders sterk afwijken van de NZa-maximumtarieven en onderling sterk uiteenlopen. Veel zorgorganisaties (86%) ervaren onredelijke eisen rondom tariefkortingen, 14% meer dan vorig jaar. Vooral op de prestaties begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging is fors gekort: van 5,61% tot 9,8%. De overige extramurale prestaties zijn geminderd met 2,63% tot 6,9%. Voor verpleeghuizen hebben de concessiehouders de NZa-maximumtarieven voor de lichtere zorgzwaartepakketten 1-3 geminderd met 1,2% tot 3,2% en de hogere pakketten met 1,2% tot 3,2%. Bij verzorgingshuizen is er bij de lichte zorgzwaartepakketten 1-3 sprake van een korting tussen 1,3% en 3,2% en bij de hogere pakketten tussen 1,3% en 3,29%. De kortingen voor 2014 zijn hoger dan in Een beperkt aantal zorgorganisaties maakt afspraken tegen het NZa-maximumtarief. Risico s stapelen en onzekerheid bedrijfsvoering Met de genoemde problemen en knelpunten stapelen de risico s voor de zorgorganisaties zich op. Daarbij zijn de gemaakte productieafspraken voor 2014 tentatief. Pas in het late najaar van 2014 wordt bij de zogenaamde herschikking bepaald welke geleverde zorg daadwerkelijk wordt betaald, ook voor de cliënten die al in zorg zijn. Herschikkingen zijn afhankelijk van het beleid van de concessiehouder en de beschikbare (regionale) contracteerruimte. Dat leidt tot aanzienlijke onzekerheid in de bedrijfsvoering. Voor 2013 hebben de meeste zorgorganisaties in grote mate dan wel geheel overeenstemming over de herschikking bereikt, maar iets minder dan in het jaar Bijna de helft van de respondenten (45%) verwacht in 2014 onbetaalde rekeningen. Pag. 8

9 Verbeteringen en vereenvoudigingen De belemmeringen en risico s kunnen worden opgelost door verbeteringen op een aantal terreinen. Zorgaanbieders willen de mogelijkheid hebben om meerjarenafspraken te kunnen maken om verstandige investeringen te doen op de middellange termijn. Daarbij willen zorgaanbieders heldere en stabiele gunningscriteria en prijsafslagen die leiden tot reële tarieven en tot vermindering van de administratieve lasten. De administratieve lasten rondom de zorgcontractering zijn volgens een op de vier zorgorganisaties verminderd ten opzichte van Er is sprake van forse verschillen tussen de concessiehouders. 13% vindt de administratieve lasten rondom de zorgcontractering verslechterd en de overige zorgaanbieders zien deze gelijk gebleven met Daarnaast bepleiten de respondenten dat de cliënt zelf de zorgaanbieder van zijn voorkeur kan kiezen en dat het budget de keuze van de cliënt volgt. Dat vereenvoudigt de uitvoering en verbetert de positie van de cliënt. Onderzoeksverantwoording De vragenlijst is uitgezet onder de 403 VV&T-leden in de branche. In totaal zijn 179 enquêtes ingevuld. De respons in aantal enquêtes bedraagt daarmee 44%. De omvang van de productieafspraak telt op tot ruim 6,6 miljard. Het totale zorgbudget voor de branche is ongeveer 12,5 miljard. De respons afgezet tegen het zorgbudget komt neer op 53%. ActiZ heeft vier bestuurders geïnterviewd over de AWBZ-zorgcontractering. Hiervan zijn citaten opgenomen in de rapportage. De (concerns van) concessiehouders zijn gevraagd informatie te delen over onder meer de gehanteerde tariefkortingen met de zorgorganisaties in hun werkgebied. 7 van de 8 (concerns van) concessiehouders hebben hieraan gehoor gegeven. Pag. 9

10 1. Inkoopbeleid 1.1 Veranderingen in inkoopbeleid De AWBZ-zorginkoop 2014 is volgens de respondenten door de zorgkantoren op verschillende punten gewijzigd ten opzichte van de zorginkoop In tabel 1.1 is weergegeven hoe de respondenten de veranderingen ervaren: of deze positief of negatief zijn, of er geen verandering heeft plaatsgevonden of dat dit niet van toepassing was voor de zorgorganisatie. Wanneer we de kolommen verbeterd en verslechterd met elkaar vergelijken, blijkt dat op alle aspecten, behalve administratieve lasten, de situatie volgens meer respondenten is verslechterd dan is verbeterd. Veranderingen AWBZ-zorginkoop 2014 ten opzichte van 2013 Verbeterd Gelijk Verslechterd N.v.t. Administratieve lasten 24% 62% 13% 1% Heldere criteria voor gunning en prijsafslag 14% 57% 27% 2% Stabiliteit criteria voor gunning en prijsafslag 11% 48% 40% 1% Ruimte voor innovatie 4% 54% 35% 7% Op voorhand geen productielimiet en cliënt kiest aanbieder 1% 36% 50% 14% Ruimte voor inbreng vanuit de zorgaanbieder 3% 57% 37% 3% Afstemming inkoop op de regionale/lokale omstandigheden 3% 58% 33% 6% Ruimte voor meerjarenafspraken 1% 39% 29% 31% Stimulansen voor kwaliteitsverbetering 3% 67% 25% 5% Beleid ketenzorg dementie 5% 70% 12% 13% Inkoop extramurale behandeling 7% 42% 20% 31% Overeenkomst AWBZ % 77% 16% 2% Vergoeding overproductie 3% 35% 54% 8% Tabel 1.1 Veranderingen AWBZ-zorginkoop 2014 ten opzichte van 2013 (N=179) Opgemerkt zij dat gelijk niet wil zeggen dat aspecten vorig jaar goed waren. De grootste verslechtering heeft plaatsgevonden op het gebied van vergoeding overproductie, een onderdeel dat dit jaar voor het eerst is bevraagd bij veranderingen in het inkoopbeleid. Ruim de helft van de respondenten (54%) geeft hier een verslechtering aan, slechts 3% ervaart een verbetering. Daarnaast ervaart de helft van de zorgorganisaties een verslechtering op het gebied van de productielimiet en cliënt kiest aanbieder. Verbetering zien we, naast de administratieve lasten, bij de heldere criteria voor gunning en prijsafslag en de stabiliteit criteria voor gunning en prijsafslag. Echter, bij deze laatste 2 aspecten ervaren respondenten vaker een verslechtering dan een verbetering. De ervaringen van de respondenten lopen dus uiteen. Pag. 10

11 De administratieve lasten die zorgorganisaties ervaren, lopen sterk uiteen voor de verschillende concessiehouders. In tabel 1.2 zijn deze resultaten uitgesplitst. We zien dat vooral in het werkgebied van Achmea respondenten vaak een verbetering in administratieve lasten ervaren, op afstand gevolgd door respondenten in het werkgebied van de overige concessiehouders. In het werkgebied van CZ, Menzis en VGZ ervaren respondenten vaker een verslechtering dan een verbetering in administratieve lasten. Administratieve lasten Verbeterd Gelijk Verslechterd N.v.t. Achmea 62% 36% 0% 2% CZ 5% 68% 27% 0% Menzis 9% 75% 16% 0% VGZ 11% 75% 15% 0% Overig 1 28% 56% 6% 11% Totaal 24% 62% 13% 1% Tabel 1.2 Administratieve lasten (N=179) Respondenten stellen dat er vaak volumekortingen zijn doorgevoerd en dat zij verwachten dat overproductie (deels) niet wordt gefinancierd. Ook geeft een aantal zorgorganisaties aan dat er een uitname van ZZP 1 t/m 3 heeft plaatsgevonden, terwijl er geen ruimte is voor extramurale groei. Groei wordt volgens een deel van de zorgorganisaties lastiger, omdat hier geen ruimte voor wordt geboden of omdat groei slechts voor een klein deel wordt mogelijk gemaakt, waardoor de zorgorganisatie een groot deel van het risico draagt. Het maken van meerjarenafspraken en het voorzien in langjarig strategisch beleid is zorgorganisaties soms onmogelijk. Enkele opmerkingen die dit illustreren, staan onderstaand weergegeven: Het zorgkantoor heeft op basis van hun parameters ingekocht, ruimte voor extramurale groei is er niet ondanks de extramuralisering van ZZP 1 t/m 3. In het verleden steeds betaling van overproductie. Met ingang van 2013 deels niet (20%). Verwachting is voor 2014 en verder geen betaling van overproductie. Met name de sterk veranderende eisen aan de extramurale zorg maken een lange termijn strategisch beleid nagenoeg onmogelijk. Wanneer een instelling heel hoog scoort dan mag deze beperkt groeien. Onze instelling is voor 2014 hiervoor ook geselecteerd. Hier is echter een grote korting op de prijs voor gegeven en de groei wordt slechts voor 2,5% gegarandeerd. Het risico ligt verder helemaal bij de instelling. Aan de concessiehouders is gevraagd welke vereenvoudigingen/verbeteringen zij hebben doorgevoerd in het inkoopbeleid. Deze worden benoemd in hoofdstuk 5. 1 Overig omvat de overige concessiehouders: De Friesland, DSW, Salland en Zorg & Zekerheid. Pag. 11

12 Het inkoopbeleid is complex. Telkens denk je, wat staat hier nu eigenlijk, en hoe moet ik dit interpreteren? Het is onduidelijk welke waarde wordt toegekend aan bijvoorbeeld je inspanningen op het gebied van innovatie. Het spel van bonussen en malussen voor tarief en volume is er een waarbij je van te voren niet weet waar je uitkomt, beschrijft Aline Poolen, bestuurder van Bethanië, het inkoopbeleid. Zij merkt niet dat het inkoopbeleid ten opzichte van vorig jaar is vereenvoudigd, op het indienen van een bestuursverklaring na: maar dat is één vinkje. En kleine zorgaanbieders hebben het volgens Poolen extra lastig: Volgens het inkoopbeleid krijgt slechts een enkele zorgaanbieder in de regio de ruimte om te groeien. Dat zijn de zogenaamde GVK-aanbieders waarbij GVK staat voor Geld Volgt Klant. Als kleine zorgaanbieder kun je niet aan de GVK-eis voldoen om in de hele regio thuiszorg te verlenen. Het inkoopbeleid sorteert zo voor op grote zorgaanbieders, terwijl kleinere zorgaanbieders zoveel lokale waarde hebben. Het wordt hoog tijd dat het zorgkantoor op dit punt het eigen inkoopbeleid en de consequenties ervan evalueert. Zij licht toe dat ze wel in goed contact staat met het zorgkantoor, en waardeert het dat een dialoog mogelijk is om over lokaal maatwerk te praten. Zo heeft ze ook de verbouw- en nieuwbouwplannen om in te spelen op cliëntenwensen en het kabinetsbeleid intensief besproken met het zorgkantoor. Maar daarover afspraken maken ligt buitengewoon lastig. Het zorgkantoor ondersteunde ons nieuwbouwplan, maar deed pas op het allerlaatste moment boter bij de vis voor wat betreft zorgverzwaring bijvoorbeeld. En meerjarenafspraken maken is voor het zorgkantoor echt onbespreekbaar. Ook afspraken maken over zwaardere zorg is lastig. Ik heb veel mensen op de wachtlijst staan met een hogere ZZP-indicatie, maar ik krijg niet de financiële ruimte om die mensen in zorg te nemen. Aline Poolen, bestuurder Bethanië 1.2 Kwaliteit Voor concessiehouders is kwaliteit een van de speerpunten bij de inkoop. De kwaliteitsspeerpunten van de concessiehouders vatten we samen in een kader aan het eind van deze paragraaf. Voor de zorgorganisatie is het van belang het gesprek met het zorgkantoor aan te gaan om de inzet die zij met de cliënten(raad) plegen rondom kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen toe te lichten. Van de zorgorganisaties geeft 86% aan dat zij over kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen met het zorgkantoor in gesprek kunnen ten behoeve van de zorginkoop en verkoop. Pag. 12

13 Gesprek over kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen Ja Nee Achmea 91% 9% CZ 81% 19% Menzis 77% 23% VGZ 89% 11% Overig 88% 12% Totaal 86% 14% Tabel 1.3 Gesprek over kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen (N=179) Het aandeel respondenten dat aangeeft dat zij het gesprek aan konden gaan is het hoogst bij Achmea (91%, 43) en het laagst bij Menzis (77%, 24). Ook bij VGZ en de overige concessiehouders kunnen zorgorganisaties bovengemiddeld vaak het gesprek over kwaliteit en kwaliteitsverbeteringen aangaan. Respondenten lichten toe dat er vaak wel ruimte is voor een gesprek, maar dat de effecten hiervan gering/niet aanwezig zijn en dat het geen verruiming van de middelen oplevert: Een gesprek aanvragen is altijd mogelijk, of er ook werkelijk een resultaat aan een dergelijk gesprek gekoppeld kan worden is een ander punt. Praten kan altijd, maar het levert geen verruiming van de middelen op. Wel inhoudelijk, maar e.e.a. kent geen vertaling in extra financiële middelen. Respondenten die aangaven dat zij geen gesprek konden aangaan met het zorgkantoor, merken hierover op dat het zorgkantoor enkel op prijzen en volumes stuurt en niet/nauwelijks op kwaliteit. Andere respondenten merken op dat de criteria reeds vooraf bepaald zijn. Opmerkingen die dit illustreren zijn: Het gaat niet meer over kwaliteit, alleen nog om geld (bezuinigen), ook ten koste van kwaliteit. Zorgkantoor stuurt enkel op volumes en prijzen, is geen partner met betrekking tot de levering van het zorgaanbod in kleine kernen. Gewoon sterrenmethodiek en kortingen, geen narratieve methode. Er zijn harde criteria, kwaliteitsverbeteringen worden niet meegenomen. De mate waarin een gesprek met het zorgkantoor over de geleverde kwaliteit en kwaliteitsverbetering mogelijk is, wordt niet beïnvloed door de omvang van de jaaromzet van de zorgorganisatie. Pag. 13

14 Speerpunten kwaliteit volgens concessiehouders In dit kader vatten we de belangrijkste kwaliteitsspeerpunten volgens de concessiehouders samen. Kwaliteit is een abstract begrip en daardoor lastig vergelijkbaar. We zien dat de concessiehouders eigen accenten aanbrengen in de kwaliteitsspeerpunten. Een volledig overzicht van de kwaliteitsspeerpunten volgens de concessiehouders is te vinden in paragraaf 5.2. Achmea hanteert 3 kwaliteitsspeerpunten: Verbetering (aantoonbare) kwaliteit. Cliëntparticipatie. Keuzevrijheid van de cliënt, eigen regie van de cliënt en integraliteit van zorg. Bij CZ staan 4 beleidsspeerpunten centraal: Intensiveren wijkgerichte ondersteuning. Ketenzorg dementie. Versterking van de zelf- en samenredzaamheid van cliënten. Kwaliteit onplanbare zorg en spoedzorg. Dit doet zij door focus op zorginhoudelijk resultaat, klantgerichtheid, prijs en volume. Menzis hanteert een grote diversiteit aan kwaliteitsspeerpunten. Deze zijn gericht op het verbeteren van de klantervaringen, op zorglevering in samenwerking met partners en op het behouden/aantrekken van (hooggekwalificeerd) zorgpersoneel. Bij VGZ vormen 4 pijlers de basis van de kwaliteitsspeerpunten: Kosten van zorg: meer doelmatigheid. Kwaliteit van zorg: veilig, doeltreffend en integrale samenwerking. Klantgerichtheid: eigen regie van de cliënt. Administratieve onderbouwing. De Friesland hanteert een diversiteit aan kwaliteitsspeerpunten. Zij gebruikt hierbij diverse criteria. De landelijke kwaliteitskaders zijn leidend voor inkopen op kwaliteit. Daarnaast is er focus op wetenschappelijk onderzoek, medewerkertevredenheidsonderzoek, mantelzorg, het aanbieden van stageplaatsen, het bieden van integrale zorg, ketenzorg dementie, ketenzorg doelgroepen en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Volgens DSW behelst de kwaliteit van zorg doelmatige, rechtmatige, verantwoorde en efficiënte zorg, keuzevrijheid, goede informatievoorziening aan de cliënt en tevredenheid van cliënten en medewerkers. Voor het waarborgen van kwaliteit gaat Zorg & Zekerheid uit van menselijke maat, diversiteit, doelmatigheid, professionaliteit en samenwerking. Pag. 14

15 2. Productieafspraken Extramurale zorg 2.1 Tarieven extramurale zorg Om het overheidsbeleid te evalueren zijn de concessiehouders ook dit jaar gevraagd de gecontracteerde tariefkortingen aan te geven. Daarbij is dit jaar voor het eerst onderscheid gemaakt tussen begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging en overige extramurale prestaties VV&T. De ongewogen gemiddelde tariefkorting op het NZa-maximumtarief betreft volgens de concessiehouders 8,08% voor begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging en bedraagt 4,88% 2 voor overige extramurale prestaties. Beide kortingen zijn hoger dan de gemiddelde tariefkorting die de concessiehouders vorig jaar deelden, die 4,43% 3 bedroeg voor alle extramurale zorg. De kortingen voor begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging zijn het hoogst bij VGZ en DSW, gevolgd door CZ, Menzis en Zorg & Zekerheid. Bij de overige extramurale prestaties is de korting het hoogst bij Menzis, gevolgd door Zorg & Zekerheid. Concessiehouders Tariefkortingen Begeleiding, dagactiviteiten en Overige extramurale prestaties extramuraal 2014 persoonlijk verzorging VV&T Achmea 5,61% 2,63% CZ 8,58% 4,52% Menzis 8,5% 6,9% VGZ 9,8% 5,6% Overig De Friesland DSW Zorg & Zekerheid 6,48% 9,1%* 8,50% 4,25% 4,1% 6,19% Salland Totaal (ongewogen) 8,08% 4,88% Tabel 2.1 Tariefkortingen extramurale zorg door concessiehouder aangegeven Verscheidene concessiehouders hebben een toelichting gedeeld ten aanzien van de (samenstelling) van de tariefinformatie. Deze toelichtingen zijn per concessiehouder opgenomen in bijlage 5. * DSW hanteert een korting van 4,1% voor begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging. Additioneel wordt een korting van 5% toegepast voor persoonlijke verzorging en begeleiding. Deze additionele korting is verrekend in de tabel. 2 Voor 2014 is het NZa-maximumtarief voor de prestatie verpleging met ongeveer 1% gekort. De door het zorgkantoor gehanteerde korting komt daar bovenop. 3 De tariefkorting bedroeg vorig jaar 4,59%, maar Zorg & Zekerheid heeft in tweede instantie een aangepaste tariefkorting gedeeld, die in het nieuwe (ongewogen) gemiddelde is verwerkt. Pag. 15

16 Dit jaar is ook weer aan zorgorganisaties gevraagd of zij op het maximumtarief van de NZa (Nederlandse Zorgautoriteit) konden contracteren. Hierbij is ook een onderscheid gemaakt tussen begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging en overige extramurale zorg. Zorgaanbieders geven aan dat zij beperkt het NZa-maximumtarief konden contracteren: 4% van de zorgorganisaties deed dit voor begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging, 12% deed dit voor overige extramurale zorg. Een directe vergelijking met vorig jaar is door de verschillende uitvraag niet mogelijk, maar we zien dat dit aandeel voor begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging lager is dan het gemiddelde voor 2013, terwijl dit voor overige extramurale zorg hoger is (tabel 2.2 en 2.3). In de ruimte voor open opmerkingen geven respondenten aan dat zij niet alleen tariefkortingen hebben ervaren, maar dat zij ook geconfronteerd worden met volumekortingen. Tariefkortingen extramuraal Korting NZamaximumtarief / geen korting van toepassing Begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging 8,47% 4% Overige extramurale zorg 6,94% 12% Tabel 2.2 Tariefkortingen extramurale zorg volgens zorgaanbieders (N=166) NZa-maximumtarief / Korting geen korting van Tarieven extramurale zorg 2013 en 2012 toepassing Tarieven 4,3% 4,4% 8% 7% Tabel 2.3 Tariefkortingen extramurale zorg volgens zorgaanbieders in 2013 en 2012 De korting die zorgorganisaties hebben aangegeven is het hoogst bij begeleiding, dagactiviteiten en persoonlijke verzorging en bedraagt gemiddeld 8,47%. De korting op het NZa-tarief voor overige extramurale zorg bedroeg gemiddeld 6,94%. Respondenten hebben soms meer en soms minder dan gemiddeld tariefkortingen afgesproken dan de zorgaanbieders die de enquête niet hebben ingevuld. Hoewel het niet goed mogelijk is de resultaten van dit jaar en vorig jaar direct te vergelijken, zien we wel dat de kortingen voor beide vormen van extramurale zorg hoger zijn dan de korting van 4,3% die respondenten vorig jaar hebben aangegeven. Uit een vergelijking van de korting die de zorgorganisaties aangeven op basis van jaaromzet, blijkt geen direct verband tussen de grootte van de organisatie en de tariefkorting. Pag. 16

17 2.2 Wijkverpleegkundigen / buurtgericht werken Het zorgkantoor kan inzetten om buurgericht werken met wijkverpleegkundigen voor 2014 te contracteren. Het zorgkantoor stelt hierbij eisen op. Volgens bijna een derde van de zorgorganisaties (30%, 53 organisaties) heeft het zorgkantoor ingezet om wijkverpleegkundigen/buurtgericht werken voor 2014 te contracteren, 5% minder dan in Bij een meerderheid van hen (32 organisaties, 60%) heeft het zorgkantoor dit aangeboden als onderdeel van de reguliere zorgverlening, de overige 40% (21 zorgorganisaties) van hen heeft dit gedaan als (relatief) nieuw concept. Volgens 70% van de respondenten (121 zorgorganisaties) heeft het zorgkantoor niet ingezet om wijkverpleegkundigen/ buurtgericht werken te contracteren. Wijkverpleegkundigen/ Per concessiehouder buurtgericht werken Totaal Achmea CZ Menzis VGZ Overig Ja, als onderdeel van de reguliere zorgverlening 18% 17% 19% 37% 9% 17% Ja, als (relatief) nieuw concept 12% 2% 27% 13% 16% 0% Nee 70% 80% 54% 50% 76% 83% Tabel 2.4 Wijkverpleegkundigen/buurtgericht werken (N=174) Aan de respondenten die aangaven dat het zorgkantoor heeft ingezet om wijkverpleegkundigen/ buurtgericht werken te contracteren, is gevraagd of zij hebben gecontracteerd via een tariefopslag. 11 van de 53 organisaties (21%) heeft wijkverpleegkundigen/ buurtgericht werken gecontracteerd via een tariefopslag. De gemiddelde tariefopslag die zij afgesproken hebben bedroeg 2,9%. Ruim een kwart van de respondenten (26%, 14 organisaties) kon een tariefopslag onder andere voorwaarden contracteren, zoals een combinatie van AIV (Advies, Instructie en Voorlichting) en projecten. Een meerderheid van de zorgorganisaties (28 organisaties, 53%) die hierop hebben ingezet, geeft echter aan dat zij wijkverpleegkundigen/buurtgericht werken niet via een tariefopslag voor 2014 hebben gecontracteerd. Verscheidene respondenten merken op dat de contractering bijvoorbeeld via criteria voor volume werkt. Andere zorgorganisaties geven aan dat wijkverpleegkundigen/buurtgericht werken voor hen niet van toepassing is of dat dit nog niet is besproken met het zorgkantoor. Daarnaast geven enkele respondenten aan dat het niet mogelijk was tot afspraken te komen. Pag. 17

18 Enkele citaten die dit illustreren zijn: Nog niet besproken met het zorgkantoor. Interne actie om in te spelen op de toekomst. Dit is een discussiepunt met het zorgkantoor. Geen optie voor zorgkantoor. Geen mogelijkheid. Gelden worden na inlevering plan van aanpak versterkt. Hoe is nog niet bekend. In ieder geval niet via opslag tarieven. Wij zijn positief over onze samenwerking met het zorgkantoor, vertellen Frank Lentz en Paul Schoof, tezamen de Raad van Bestuur van de Respect Zorggroep. Vroeger was er sprake van spreadsheet contractering zonder enige dialoog of maatwerk. Nu tonen zij interesse voor de zorginhoud en krijgen wij veel goodwill voor onze plannen, vertelt Schoof. Het feit dat een medewerker van het zorgkantoor bij Respect een stage heeft gelopen is in dit verband tekenend voor de samenwerking. Maar je moet wel met een verhaal en met een visie komen, benadrukt Lentz. De afgelopen jaren spelen we met ons beleid in op het scheiden van wonen en zorg, zoals ook de overheid voorstaat. Onze panden worden omgevormd tot kleinschalige, healing environment eenheden en appartementen met eigen voordeuren en domotica. Schoof vervolgt: En we werken aan een eerstelijns geriatrisch netwerk, waar nu al het grootste deel van de huisartsen op Scheveningen aan meedoet. Toch zijn er bij het inkoopbeleid ook kritische noten te plaatsen, bij prijsopslagen die in feite afslagen van het tarief zijn, jaarlijks wijzigende andere criteria en de verantwoording die veel administratieve lasten oplevert. Lentz: Met de grote hervormingen die eraan komen hebben wij in het contracteerkader vooral duidelijkheid en stabiliteit nodig. Laat de zorgkantoren één kwaliteitsprotocol hanteren en heb het lef om te zeggen wat voor de komende 5 jaar de kwaliteitscriteria zijn. En laat de cliënt kiezen met de voeten! Schoof is hierbij kritisch over de bestaande instrumenten voor het meten van cliënttevredenheid: Wat is nu ècht klanttevredenheid? Hoe meet je of het echt klopt voor de cliënt? Je moet eens vragen wat geluk is voor iemand. Dan word je stil van de voorbeelden als een broodje haring en een hand op je schouder, maar daar draait het wel om. De politieke constellatie baart de bestuurders zorgen. In gemeenteland is er in de aanloop naar de gemeenteverkiezingen radiostilte. Keuzes worden uitgesteld en dat verlamt alles. Terwijl wij niet kunnen doen alsof we alle tijd van de wereld hebben. Ten aanzien van de landelijke politiek zien zij dat de spelregels voortdurend wisselen: Terwijl er juist consistentie voor alle veranderingen nodig is. Er zou een soort National Agreement (Langdurige) Zorg tussen politieke partijen moeten komen, waardoor er ongeacht het kabinet een heldere meerjarenlijn is. Paul Schoof en Frank Lentz, Raad van Bestuur Respect Pag. 18

19 Intramurale zorg 2.3 Tarieven intramurale zorg Ook dit jaar zijn de concessiehouders gevraagd informatie te delen over de tariefkortingen op de maximale NZa-tarieven 4. De intramurale tariefkortingen zijn dit jaar voor het eerst gesplitst in ZZP 1-3 en ZZP De tariefkortingen zijn het laagst bij DSW (1,2% voor verpleeghuizen en 1,3% voor verzorgingshuizen) en het hoogst bij Achmea. De gemiddelde (ongewogen) tariefkorting bedraagt voor verpleeghuizen 2,47% voor ZZP 1-3 en 2,53% voor ZZP Voor verzorgingshuizen blijkt de ongewogen gemiddelde tariefkorting 2,62% te zijn voor ZZP 1-3 en 2,67% voor ZZP Hoewel we vorig jaar niet goed een (ongewogen) gemiddelde konden berekenen vanwege een verschillende tariefopbouw van de concessiehouders, en een vergelijking met 2014 lastig is, zien we wel dat vrijwel alle concessiehouders dit jaar een hogere tariefkorting hanteren dan vorig jaar. Tariefkortingen Verpleeghuis Verzorgingshuis intramuraal Concessiehouders ZZP 1-3 ZZP 4-10 ZZP 1-3 ZZP 4-10 Achmea 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% CZ 3,01% 3,08% 3,15% 3,15% Menzis 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% VGZ 2,2% 2% 2% 2% Overig De Friesland DSW Zorg & Zekerheid 2,96% 1,2% 2,01% 3,04% 1,2% 2,48% 3,12% 1,3% 2,87% 3,08% 1,3% 3,29% Salland Totaal (ongewogen) 2,47% 2,53% 2,62% 2,67% Tabel Tariefkortingen intramurale zorg door concessiehouder Verscheidene concessiehouders hebben een toelichting gedeeld ten aanzien van de (samenstelling) van de tariefinformatie. Deze toelichtingen zijn per concessiehouder opgenomen in bijlage 5. Ook aan de zorgaanbieders is gevraagd in hoeverre zij tegen het NZa-maximumtarief konden contracteren, waarbij voor het eerst onderscheid is gemaakt tussen ZZP 1-3 en ZZP 4-10, voor zowel verpleeghuizen als verzorgingshuizen. De gemiddelde korting blijkt voor alle zorgtypen op 3,0% te liggen. Als we verder inzoomen blijken er minimale verschillen achter de komma te zitten (tabel 2.6). Doordat de tariefkortingen meer gedifferentieerd zijn uitgevraagd is niet goed een directe vergelijking met de resultaten uit eerdere jaren te maken. Wel is duidelijk dat de 4 Voor 2014 is het NZa-maximumtarief voor de zorgzwaartepakketten met ongeveer 1% gekort. De door het zorgkantoor gehanteerde korting komt daar bovenop. Pag. 19

20 korting voor zowel verpleeghuizen als verzorgingshuizen hoger is dan voorgaande jaren, omdat deze voor alle zorgzwaartepakketten hoger is dan in Tariefkortingen intramuraal Tariefkorting NZamaximumtarief / geen korting van toepassing Zorgzwaartepakket 1-3 verpleeghuis 2,98% 9% Zorgzwaartepakket 4-10 verpleeghuis 2,98% 10% Zorgzwaartepakket 1-3 verzorgingshuis 3,02% 44% Zorgzwaartepakket 4-10 verzorgingshuis 2,99% 17% Tabel 2.6 Tariefkortingen intramurale zorg volgens zorgaanbieders (N=86 tot N=142, dit varieert o.b.v. zorgzwaartepakket en verpleeghuis/verzorgingshuis) Wel zijn er grote verschillen in hoeverre een korting van toepassing was. 9% van de zorgorganisaties geeft aan dat een korting bij zorgzwaartepakket 1-3 in de verpleeghuizen niet van toepassing was, 10% geeft aan dat dit voor ZZP 4-10 niet aan de orde was. In de verzorgingshuizen liggen deze percentages hoger, hier geeft 17% aan niet te zijn gekort op ZZP 4-10 en stelt 44% dat een korting bij ZZP 1-3 niet van toepassing is. In 2013 gaf 23% van de respondenten aan dat een korting op verpleeghuiszorg niet van toepassing was, wat aanmerkelijk hoger is dan in 2014 (9% voor ZZP 1-3, 10% voor ZZP 4-10). 13% van de respondenten gaf in 2013 aan dat een korting voor verzorgingshuiszorg niet van toepassing was, dit aandeel is toegenomen in NZa-maximumtarief / Tariefkorting geen korting van Tarieven intramurale zorg 2013 en 2012 toepassing Zorgzwaartepakket 1-10 in het verpleeghuis 2,5% 1,8% 23% 30% Zorgzwaartepakket 1-10 in het verzorgingshuis 2,6% 2,0% 13% 12% Tabel 2.7 Overzicht tarieven intramurale zorg zorgzwaartepakketten volgens zorgaanbieders (N=154) 2.4 Capaciteitsmutaties en/of -uitbreiding voor ver- en nieuwbouw Bijna de helft van de zorgorganisaties (48%, 76 organisaties) heeft in 2014 te maken met een capaciteitsmutatie en/of uitbreiding in relatie tot ver- en nieuwbouw. Het zorgkantoor heeft aan 28% (21 organisaties) van deze zorgorganisaties met ver- en nieuwbouw 2014 in de planfase toezeggingen gedaan. De overige 72% (55 organisaties) heeft in de planfase geen toezeggingen voor productieafspraken van het zorgkantoor gekregen. Van de zorgorganisaties waar in 2014 ver- en nieuwbouw gereed komt, heeft 60% (47) - net als in geen afspraken kunnen maken (tabel 2.8). 19% (15) heeft dit in beperkte mate kunnen doen. 9% van de zorgorganisaties (7) heeft in grote mate Pag. 20

21 productieafspraken voor de capaciteitsmutatie kunnen maken, 13% (10) kon dat geheel. De mate waarin respondenten afspraken konden maken wijkt nauwelijks af van de afspraken die zij vorig jaar konden overeenkomen. Zorgorganisaties merken omtrent capaciteitsmutaties vooral op dat zij niet of maar deels productieafspraken kunnen maken. Zelfs als de nieuwe capaciteit gedurende 2014 in gebruik wordt genomen, geeft het zorgkantoor soms aan dat er geen ruimte is voor uitbreiding. Daar staat tegenover dat een deel van de zorgorganisaties aangeeft dat zij geheel productieafspraken hebben kunnen maken voor capaciteitsmutaties. Een aantal zorgorganisaties gaat nog in gesprek met het zorgkantoor over capaciteitsmutaties, omdat het zorgkantoor dat onderdeel niet bij de initiële productieafspraken 2014 betrekt. Enkele citaten die dit illustreren: Nieuwbouw uitbreiding van extra plaatsen worden niet ingekocht, die moeten komen uit bestaande plaatsen, terwijl dit geen vervangende nieuwbouw is. De ingebruikname van nieuwe capaciteit is overeengekomen m.i.v Door snelheid in de bouw wordt ingebruikname in september 2014 voorzien. Vanaf de ingebruikname tot aan waren in de initiële productieafspraak 2014 geen afspraken mogelijk. Er is toezegging gedaan door het zorgkantoor voor een tijdelijke uitbreiding (uitsluitend in 2014), dit i.v.m. een snellere opbouw van capaciteit dan de mogelijk haalbare afbouw op bestaande plaatsen. Productieafspraken voor capaciteitsuitbreiding en/of - mutatie Geheel 13% 13% 15% In grote mate 9% 6% 5% In beperkte mate 19% 21% 27% Nee 60% 60% 53% Tabel 2.8 Productieafspraken bij capaciteitsuitbreiding en/of mutatie (N=76) Zoals hiervoor reeds aangegeven, heeft het zorgkantoor in 28% (21 organisaties) van de gevallen reeds toezeggingen in de planfase gedaan over capaciteitsmutaties. Wanneer we dit combineren met de productieafspraken die zorgorganisaties uiteindelijk konden maken, blijkt dat een toezegging de kans op afspraken wel vergroot, maar dat het geen garantie voor afspraken is. Van de zorgorganisaties die toezegging kregen van het zorgkantoor, kon 43% (9 organisaties) geheel tot overeenstemming over de productieafspraak komen. 29% van de zorgorganisaties met een toezegging kon in grote mate tot overeenstemming komen, 9% lukte dit in beperkte mate. Dit betekent dat 19% (4 organisaties) van de zorgorganisaties ondanks een toezegging niet tot productieafspraken met het zorgkantoor kon komen. Van de zorgorganisaties die geen toezegging hadden van het zorgkantoor, kon 2% (1) geheel productieafspraken maken. 77% (42) van hen kon geen productieafspraken maken met het zorgkantoor. Pag. 21

22 Productieafspraken: toezegging gedaan en afspraken gemaakt? Wel toezegging Geen toezegging Geheel productieafspraken kunnen maken 43% 2% In grote mate productieafspraken kunnen maken 29% 0% In beperkte mate productieafspraken kunnen maken 9% 21% Geen productieafspraken kunnen maken 19% 77% Tabel 2.9 Productieafspraken bij capaciteitsuitbreiding of mutatie: toezegging gedaan en afspraken kunnen maken. Wel toezegging: N=21. Geen toezegging: N= Volledig Pakket Thuis In 2014 heeft 59% van de zorgorganisaties het Volledig Pakket Thuis gecontracteerd, een daling ten opzichte van 2013 (64%). Hierbij geeft een kwart aan dat het zorgkantoor minder heeft gecontracteerd dan hun verkoopinzet. De zorgorganisaties die geen afspraken hebben gemaakt over levering van het Volledig Pakket Thuis, merken op dat hier geen vraag naar is of dat zij deze zorg niet leveren. Een deel van de respondenten stelt daarbij dat het niet rendabel is voor hun organisatie. Enkele zorgorganisaties geven aan dat het zorgkantoor inzet op Volledig Pakket Thuis ontmoedigt, bijvoorbeeld omdat het zorgkantoor van mening is dat het niet past bij extramuralisering. Een volledig overzicht is te vinden in tabel Percentage Volledig Pakket Thuis Conform verkoopinzet 36% 47% 40% Minder dan verkoopinzet 23% 17% 12% Nee 41% 36% 48% Totaal 100% 100% 100% Tabel 2.10 Productieafspraken over Volledig Pakket Thuis (N=160) Ten aanzien van de vraag omtrent het aantal cliënten dat de zorgorganisatie van het Volledig Pakket Thuis heeft gecontracteerd, is blijkens de antwoorden onduidelijkheid ontstaan over de in te vullen eenheid (cliënten, dagen, uren, omzet). Als gevolg daarvan kunnen we geen uitspraken doen over het aantal cliënten waarvoor zorgorganisaties gecontracteerd hebben. Pag. 22

23 2.6 Extramuraliseren Op verzoek van de zorgkantoren / Zorgverzekeraars Nederland zijn vragen over extramuraliseren opgenomen in de vragenlijst voor de intramurale zorgaanbieders. Organisaties kunnen op verschillende wijzen inspelen op het extramuraliseren, waarbij cliënten langer zelfstandig blijven wonen. Zij doen dit vooral door (meer) extramurale zorg te gaan leveren (71%, 114), door het intramurale zorgaanbod aan te passen op zwaardere cliëntgroepen (70%, 111) en door het bijstellen van de vastgoedstrategie (68%, 108). Daarnaast heeft meer dan de helft van de zorgorganisaties (54%, 86) een plan opgesteld om leegstand op te vangen. De organisaties die aangeven anders met extramuralisering om te gaan, stellen vooral dat het niet van toepassing is, omdat er vooral locaties worden gesloten, omdat zij enkel hogere ZZP s hebben of omdat het niet mogelijk is hun in zorg zijnde cliënten te extramuraliseren. Over het algemeen zien we dat zorgorganisaties actiever inspelen op het extramuraliseren: bij ieder aspect, met uitzondering van anders inspelen op extramuralisatie, zien we een stijging ten opzichte van Het opstellen van plannen om leegstand op te vangen is zelfs verdubbeld. Blijkbaar houden veel zorgorganisaties er rekening mee dat er leegstand is of komt. Extramuraliseren We gaan (meer) extramurale zorg leveren 71% 67% Het intramurale zorgaanbod is/wordt aangepast op zwaardere cliëntgroepen 70% 68% De vastgoedstrategie is bijgesteld 68% 54% Er is een plan opgesteld om leegstand op te vangen 54% 27% Het extramurale zorgaanbod wordt aangepast op de nieuwe (zwaardere) cliëntgroep 31% 26% Met de gemeenten zijn afspraken gemaakt over een passend woningaanbod 11% 7% Anders 11% 18% Tabel 2.11 Omgaan met extramuraliseren (N=160) 44% van de zorgorganisaties (70) heeft het zorgkantoor geïnformeerd over de plannen rondom extramuraliseren, waarbij het zorgkantoor hierop positief heeft gereageerd. Dit is een lichte stijging ten opzichte van Ook blijkt dat 16% van de zorgorganisaties het zorgkantoor nog moet informeren, vorig jaar betrof dit 32%. Van de respondenten geeft 6% (9) aan de plannen samen met het zorgkantoor te hebben opgesteld, een stijging ten opzichte van 2013 (3%). Een volledig overzicht is weergegeven in tabel Pag. 23

24 Extramuraliseren De plannen zijn samen met het zorgkantoor opgesteld 6% 3% Het zorgkantoor is geïnformeerd over de plannen en zij heeft positief hierop gereageerd 44% 42% Het zorgkantoor is geïnformeerd over de plannen en zij heeft hierop nog niet gereageerd 23% 17% Het zorgkantoor is geïnformeerd over de plannen en zij heeft negatief hierop gereageerd 11% 7% Het zorgkantoor moet nog worden geïnformeerd 16% 32% Tabel 2.12 Zorgkantoor informeren over extramuraliseren (N=160) 2.7 Cliëntwensen Op verzoek van de zorgkantoren / Zorgverzekeraars Nederland is de vraag over inspelen op cliëntwensen opgenomen in de vragenlijst voor de intramurale zorgaanbieders. De cliëntwensen staan in zorgorganisaties centraal, en er zijn verschillende manieren om op de wensen van cliënten in te spelen. Zorgorganisaties doen dit vooral (90%, 143) door de cliënt ruimte te geven voor eigen regie door hen te laten meebeslissen over wat voor zorg zij krijgen. Ook zorgorganisaties die opmerken dat zij anders inspelen op cliëntwensen, verwijzen hierbij voornamelijk naar de eigen regie en participatie van de cliënt. Daarnaast stelt 87% van de zorgorganisaties (138) de beleidsplannen in overleg met de cliëntenraad op. Een volledig overzicht van de wijze waarop zorgorganisaties zich richten op de cliëntwensen staat in tabel Over het algemeen zien we dat het inspelen op de cliëntwensen in grote lijnen overeenkomt Inspelen op cliëntwensen De cliënt krijgt ruimte voor eigen regie door hen te laten meebeslissen over wat voor zorg zij krijgen 90% 88% De beleidsplannen van de zorgorganisatie worden in overleg met de cliëntenraad opgesteld 87% 83% De cliënt krijgt ruimte voor eigen regie door hen te laten meebeslissen over wanneer zij zorg krijgen 78% 79% De zorgorganisatie stimuleert dat cliënten en hun familie eigen verantwoordelijkheid in de zorg hebben 71% 70% De cliënt heeft een vast team van zorgverleners 70% 81% De zorgorganisatie informeert de cliënten regelmatig over de zorgmogelijkheden die zij binnen de zorgorganisatie hebben 68% 75% Anders 6% 4% Tabel 2.13 Inspelen op cliëntwensen (N=160) Pag. 24