Zorgcontractering Wijkverpleging 2016

Transcriptie

1 Rapportage ActiZ onderzoek Zorgcontractering Wijkverpleging 2016 Voor ActiZ, organisatie van zorgondernemers Van ICSB Marketing en Strategie Drs. Yousri Mandour Loes Wevers MSc Datum Maart 2016

2 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Beschouwing door ActiZ Inkoop eigen verzekerden Productieafspraken met zorgverzekeraars Stellingen m.b.t. vervallen representatie en inkoop voor eigen verzekerden Inkoop cliëntgebonden zorg Volumekorting en tariefkorting Inkoop diverse prestaties nieuwe prestaties Prestatie wijkgericht werken Instandhouding beschikbaarheidsvoorzieningen Specifieke doelgroepen en/of specifieke zorgvormen Onder- en overproductie 2015 en bijcontractering Budgetoverschrijding en -onderschrijding (Tijdelijke) cliëntenstop Budget overschreden Inkoopeisen en mogelijke problemen (On)redelijke inkoopeissen Verwachting problemen Bijlage 1 - Onderzoeksverantwoording Evaluatie contractering wijkverpleging Kenmerken respondenten Bijlage 2 Verschillen tussen zorgverzekeraars Bijlage 3 Verdeling respons volumekorting Bijlage 4 Enquête Bijlage 5 Analyse van het inkoopbeleid Pag. 2

3 Samenvatting Dit jaar onderzocht ActiZ voor de tweede maal de contractering wijkverpleging door middel van een enquête onder haar leden. Deze contractering is aanzienlijk veranderd ten opzichte van vorig jaar, omdat er niet langer in representatie wordt ingekocht. Zorgorganisaties kunnen dit jaar met meerdere verzekeraars afspraken maken. De vragen uit de vragenlijst zijn voor een deel gebaseerd op de analyse van het inkoopbeleid dat ActiZ in september 2015 heeft gemaakt (bijlage 5). Daarnaast is gekeken naar de enquête die vorig jaar is uitgezet en de enquête Wlz Als gevolg van het extramuraliseren van verzorgingshuiscapaciteit hangt de contractering van de Wlz en de Wijkverpleging (idealiter) immers samen. Respons en verantwoording 153 zorgorganisaties hebben de enquête volledig ingevuld. Dit komt neer op bijna de helft van de ActiZ-leden die zijn benaderd voor dit onderzoek. Een overzicht is te vinden in bijlage 1. Inkoop eigen verzekerden Zorgorganisaties hebben dit jaar veelvuldig met meer dan 1 verzekeraar productieafspraken gemaakt. Over het vervallen van de representatie zijn diverse vragen opgenomen. Hierbij zien we dat twee derde van de respondenten zich niet kan vinden in het besluit dat de wijkverpleging in 2016 niet meer in representatie wordt ingekocht. Daarnaast vindt bijna 80% van de respondenten dat door het wegvallen van de representatie hun onderhandelingspositie is verslechterd en vindt 93% dat de administratieve lasten voor de organisatie zijn toegenomen. Ook in de toelichting merken de respondenten op dat de administratieve lasten voor de zorgorganisatie zijn verzwaard, terwijl ze weinig of geen voordelen van het vervallen van het representatiemodel hebben ervaren. Volume- en tariefkortingen In 2016 is er landelijk sprake van een taakstelling van 500 miljoen euro. Dit blijkt ook uit de antwoorden. De respondenten worden zowel geconfronteerd met volumekortingen als tariefkortingen. Van de zorgorganisaties geeft 44% aan dat zij te maken hebben met een volumekorting, die gemiddeld 12,3% bedraagt. Bij 86% van de zorgorganisaties heeft de contractering van de cliëntgebonden zorg geleid tot een korting op de tarieven. Deze tariefkorting bedraagt 6,2% voor verpleging, 8,5% voor persoonlijke verzorging en 6,1% voor AIV. Pag. 3

4 Inkoop diverse prestaties Met ingang van 2016 zijn er 3 nieuwe prestaties geïntroduceerd. Deze zijn allen beperkt gecontracteerd. 8% van de respondenten is gecontracteerd voor de prestatie Beloning op maat. 21% is gecontracteerd voor de prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie voor onplanbare zorg. Hierbij merken we op dat de beschikbaarheidsvoorzieningen slechts door 35% van de respondenten gecontinueerd kunnen worden op het niveau van 2015, zoals te zien is onder het kopje beschikbaarheidsvoorzieningen en in paragraaf 2.3. Daarnaast is er vanaf 2016 de mogelijkheid om op basis van een experiment afspraken te maken over de declaratie van een vast bedrag per cliënt (op basis van de samenstelling van de populatie). Slechts 5% van de respondenten is door 1 of meerdere zorgverzekeraars voor deze prestatie gecontracteerd. Prestatie wijkgericht werken Alle 83 organisaties die in 2015 gecontracteerd waren voor de prestatie wijkgericht werken, zijn hier ook in 2016 voor gecontracteerd. 94% van de zorgorganisaties is voor een vergelijkbaar totaalbudget als in 2015 gecontracteerd; 6% is gecontracteerd voor substantieel minder dan het budget In totaal zijn 93 zorgorganisaties gecontracteerd voor de prestatie wijkgericht werken. Dit wil zeggen dat 10 zorgorganisaties die in 2015 niet gecontracteerd waren, dat in 2016 wel zijn. Respondenten hebben vooral afspraken gemaakt met Zilveren Kruis, op afstand gevolgd door CZ en VGZ. Beschikbaarheidsvoorzieningen Ruim de helft van de zorgorganisaties bood in 2015 voorzieningen aan die kunnen worden aangemerkt als beschikbaarheidsvoorzieningen. Van de respondenten die in 2015 beschikbaarheidsvoorzieningen boden, geeft 35% aan dat zij de beschikbaarheidsvoorzieningen helemaal kunnen continueren. Ruim de helft van hen kan dit deels, 10% kan dit helemaal niet. Intensieve Kindzorg Intensieve Kindzorg werd in 2015 door slechts 6% van de respondenten aangeboden. Ruim de helft van hen kan in 2016 Intensieve Kindzorg aanbieden conform % kan dit deels, 11% kan dit in het geheel niet. Ketenzorg Dementie Ruim drie kwart van de respondenten leverde in 2015 (een bijdrage aan) Ketenzorg Dementie. Ruim twee derde van deze organisaties stelt dat dit in 2016 gecontinueerd wordt conform Volgens 27% is dit deels het geval, 4% geeft aan dat dit niet gecontinueerd wordt. Pag. 4

5 Palliatief Terminale Thuiszorg 57% van de zorgorganisaties bood in 2015 (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg aan. Een ruime meerderheid van hen (83%) kan dit in 2016 aanbieden conform % kan dit deels, 2% kan dit in het geheel niet. Daarnaast zijn er 5 nieuwe toetreders. Onder- en overproductie 2015 en bijcontractering Medio 2015 ontving ActiZ veel signalen van leden, die meldden dat zij over hun budgetplafonds heen dreigden te gaan. Voor ActiZ was dit aanleiding voor nader onderzoek. Een grove inschatting maakte duidelijk dat de totale verwachte budgetoverschrijding voor miljoen bedraagt. Ook in dit onderzoek is een aantal vragen over de onder- of overproductie wijkverpleging 2015 opgenomen. Bij 12% van de zorgorganisaties was het budget voor 2015 toereikend voor de cliënten in zorg, zij werden niet geconfronteerd met over- of onderschrijding van het budget. 19% van de zorgorganisaties heeft het budget onderschreden. Dit betekent dat 69% van de respondenten het budget voor 2015 heeft overschreden. Van deze organisaties geeft 10% aan een cliëntenstop te hebben ingevoerd en dit aan de zorgverzekeraar te hebben laten weten. Veel andere zorgorganisaties merken op dat zij wel een cliëntenstop hebben overwogen. Ruim een kwart van de respondenten (26%) geeft aan dat zij momenten hadden waarop zij niet alle cliënten in zorg konden nemen die zich meldden. Van de respondenten die het budget hebben overschreden, heeft slechts 13% het totale bedrag gecompenseerd gekregen door de zorgverzekeraar. 58% kreeg het overgrote deel gecompenseerd. 7% van de respondenten kreeg minder dan de helft gecompenseerd, 5% kreeg helemaal niets gecompenseerd en 18% weet dit nog niet. Van de 102 respondenten die het budget hebben overschreden, geeft 44% aan dat de zorgverzekeraar van hen verwachtte dat ze een gedeelte van de overschrijding, te weten maximaal 5% van de overproductie, voor eigen rekening nam. 32% stelt dat de zorgverzekeraar verwachtte dat de organisatie 5% van de initiële productieafspraken voor eigen rekening nam. 24% geeft aan dat er een andere situatie was, waarbij zij overwegend opmerken dat dit nog niet bekend is of dat dit verschilt per verzekeraar. Bijna de helft van de respondenten is niet tevreden over het uiteindelijke resultaat / de mate waarin de overproductie is gecompenseerd. 13% weet dit niet, 40% is hier wel tevreden over. 46% van de zorgorganisaties vindt dat het proces van bijcontracteren niet in goed overleg met de zorgverzekeraar heeft plaatsgevonden. Pag. 5

6 Zorgorganisaties worden geconfronteerd met onredelijke eisen en verwachten problemen als gevolg van de contractering wijkverpleging 2016 Ruim de helft van de zorgorganisaties (54%) vindt dat de zorgverzekeraar geen redelijke eisen hanteert bij de inkoop van de wijkverpleging. Dit aandeel is iets lager dan vorig jaar, toen dit 65% bedroeg. De belangrijkste onredelijke eis waarmee zorgorganisaties worden geconfronteerd is dat de zorgverzekeraar voortzetting van zorglevering voor eigen rekening eist na bereiken van het budgetplafond. Daarnaast vindt 64% van de respondenten die onredelijke eisen ervaart, dat de zorgverzekeraar onredelijke tariefkortingen oplegt. Dit aandeel is gestegen ten opzichte van 2015, toen 39% van de respondenten dit aangaf. Ook de eis dat de zorgaanbieder onvoorwaardelijk akkoord gaat met alle inkoopdocumenten en bijlagen wordt door meer dan de helft van de respondenten die onredelijke eisen ervaren, genoemd. Een meerderheid van de respondenten heeft de onredelijke eisen (noodgedwongen) geaccepteerd. Daarnaast merken respondenten in de ruimte voor toelichting op dat het resultaat van de acties nihil tot afwezig is. Een ruime meerderheid van de respondenten (72%) verwacht problemen als direct gevolg van de contractering wijkverpleging Dit is vergelijkbaar met vorig jaar, toen 71% van de respondenten dit aangaf. Pag. 6

7 Beschouwing door ActiZ In het voorjaar van 2014 heeft een aantal landelijke partijen 1 afspraken gemaakt over de overheveling van de extramurale verpleging en verzorging van de AWBZ naar de Zvw per 2015 en de gewenste transformatie van de wijkverpleegkundige zorg die in het verlengde plaats zal vinden. In het Onderhandelaarsresultaat transitie verpleging en verzorging zijn o.a. afspraken gemaakt over een kwaliteitsagenda, het behoud van beschikbaarheidsvoorzieningen, financiële randvoorwaarden en de wijze waarop de budgettaire taakstelling wordt doorgevoerd. Een jaar geleden werd uit het onderzoek naar de zorgcontractering wijkverpleging 2015 duidelijk dat de wijkverpleging na de overheveling onder druk staat. In het bijzonder gold dit voor de beschikbaarheidsvoorzieningen en de voorzieningen voor specifieke doelgroepen/specialistische zorg. Een jaar later blijkt dit een trend te zijn die doorzet. Ook in 2016 is sprake van forse volume- en tariefkortingen. De continuïteit van beschikbaarheidsvoorzieningen, zorg voor specifieke doelgroepen en/of specifieke zorgvormen staat andermaal onder druk. Het is jammer dat (financiële) mogelijkheden om innovatie en vernieuwing te belonen nog weinig benut lijken te worden. Eensgezind zijn tot slot- alle respondenten in de constatering dat de administratieve lasten zijn toegenomen en dat het proces van (bij)contracteren zich voor verbetering leent. Ook in 2016 forse volume- en tariefkortingen in de wijkverpleging Stop deze race to the bottom, dat is een belangrijk signaal dat de leden van ActiZ afgeven. In 2015 is reeds geconstateerd dat de combinatie van (soms forse) volume- en tariefkortingen veel druk op de budgetten veroorzaakte. ActiZ heeft benadrukt te hechten aan naleving van landelijk gemaakte afspraken. Eén van de belangrijkste afspraken is dat de taakstelling in de regel- wordt gerealiseerd via het reduceren van het zorgvolume. In 2016 worden de leden van ActiZ wederom geconfronteerd met volume èn tariefkortingen. Het is de combinatie van deze verdergaande volume- en tariefkortingen die zorgen baart. Leden van ActiZ geven daarnaast aan dat de druk op de wijkverpleging toeneemt omdat de vraag groter is dan hetgeen geleverd kan worden. Veel organisaties hebben in 2015 het beschikbare budget overschreden. Slechts een enkeling heeft het totale bedrag dat men heeft overschreden, gecompenseerd gekregen. Zorgorganisaties geven aan dat voor de wijkverpleging een vergelijkbaar scenario dreigt als voor de hulp bij het huishouden. En roepen op om een einde te maken deze dreigende race to the bottom. 1 NPCF, V&VN, ZN, VWS, BTN en ActiZ. Pag. 7

8 Continuïteit beschikbaarheidsvoorzieningen en specifieke zorgvormen De continuïteit van beschikbaarheidsvoorzieningen, zorg voor specifieke doelgroepen en/of specifieke zorgvormen is een tweede onderwerp dat zorgen baart. Voor het tweede jaar op rij geven de leden van ActiZ aan dit type voorzieningen niet op hetzelfde niveau te kunnen continueren als in het voorafgaande jaar. Ook de afbouw van dit type voorzieningen verhoudt zich slecht tot de ambities die de landelijke partijen met de wijkverpleging voor ogen hebben. Het is met name de laag complexe zorg die in veel gevallen het gemakkelijkst kan worden afgebouwd en waarover in termen van overname met familie of mantelzorgers afspraken kunnen worden gemaakt. Zaken als een verkorte ligduur in ziekenhuizen en/of de afbouw van de lage zorgzwaartepakketten ook in andere sectoren (gehandicaptenzorg/ggz)- maakt dat de vragen waar wijkverpleegkundigen mee te maken krijgen in toenemende mate complexer worden. Dit vraagt om investeringen in plaats van om afbouw. Innovatie en vernieuwing Met de prestatie beloning op maat en de mogelijkheid om op basis van een experiment afspraken te maken over de declaratie van een vast bedrag per klant (op basis van de samenstelling van de populatie) is beoogd om met ingang van 2016 vernieuwing te stimuleren. Over deze prestaties moeten dan wel afspraken gemaakt kunnen worden. Begin 2016 blijkt dit nog maar zeer beperkt aan de orde te zijn. 13 zorgorganisaties (N= 153) zijn gecontracteerd voor de prestatie beloning op maat. Slechts 7 organisaties (N = 153) geven aan een contract voor een experiment te hebben afgesloten; meerdere organisaties zijn hierover nog wel in overleg met de zorgverzekeraar. Het bevorderen van innovatie en vernieuwing is een belangrijk doel van de zojuist genoemde prestaties die met ingang van 2016 gecontracteerd kunnen worden. Het is jammer wanneer dergelijke mogelijkheden onbenut blijven. Toename administratieve lasten Tot slot valt de veelheid van opmerkingen en signalen over de toename van de administratieve lasten op. Om te beginnen als gevolg van het wegvallen van de representatie. Echter ook de verschillende inhoudelijke eisen die zorgverzekeraars aan zorgorganisaties stellen, worden door vrijwel alle respondenten als groot knelpunt naar voren gebracht. De inkoop wordt daarbij beleefd als een administratief proces, waarvan de uitkomst al van te voren bekend is. Ook ten aanzien van het proces van bijcontracteren dat in het najaar van 2015 heeft plaats gevonden, betreft dit een aandachtspunt. Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan dat geen maatwerkgesprekken zijn gevoerd; voor de overige respondenten is dit wel het geval. Pag. 8

9 1. Inkoop eigen verzekerden 2016 Voor het jaar 2016 wordt de wijkverpleegkundige zorg, met enkele uitzonderingen 2, ingekocht voor de eigen verzekerden. Dat is een belangrijk verschil in vergelijking met de inkoop wijkverpleging Alleen de prestatie wijkgericht werken wordt in 2016 nog volledig in representatie ingekocht. 1.1 Productieafspraken met zorgverzekeraars Respondenten hebben meestal met meerdere zorgverzekeraars afspraken gemaakt. Zij hebben vooral afspraken gemaakt met VGZ, CZ, Zilveren Kruis, Menzis, Multizorg en DSW (allen meer dan 90%). De meest omvangrijke afspraken werden vooral gemaakt met Zilveren Kruis en CZ, gevolgd door VGZ en Menzis. Een overzicht is te vinden in figuur 1.1. Figuur 1.1 Afspraken voor 2016 met zorgverzekeraar(s) (n=153) 2 Er zijn 2 uitzonderingen: De Friesland zorgverzekeringen representeert Zilveren Kruis met betrekking tot de inkoop van toewijsbare zorg in de provincie Friesland. Zilveren Kruis representeert De Friesland Zorgverzekeringen met betrekking tot de inkoop van toewijsbare zorg in de rest van Nederland. Ook Multizorg VRZ, ENO en Zorg en Zekerheid hebben afspraken gemaakt over gezamenlijke inkoop. Pag. 9

10 18% van de respondenten (28 organisaties) heeft er voor gekozen om met één of meerdere zorgverzekeraar(s) geen productieafspraken te maken. Zij hebben vooral geen afspraken gemaakt met ENO (72%), De Friesland (56%), Zorg en Zekerheid (52%) en Menzis (24%). Een deel van de respondenten die er voor kozen om niet met alle zorgverzekeraars afspraken te maken, merkt op dat deze niet in de regio actief zijn of dat ze geen cliënten bij deze verzekeraar hebben. Ook geven enkele organisaties aan dat het aangaan van contracten met alle verzekeraars te veel werk met zich meebrengt. Daarnaast geven enkele zorgorganisaties aan dat de prijs te laag was of dat zij geconfronteerd werden met een bijzonder laag plafond. Enkele citaten: Deze niet in onze regio werkzaam zijn. Geen cliënten bij deze verzekeraar. Wij een hele kleine organistie zijn en het heel veel werk impliceert. Enkele van deze verzekeraars in onze regio worden vertegenwoordigd via andere verzekeraars. Na onderhandelingen niet uit kwamen op een juiste prijs-kwaliteitsverhouding. Het aangeboden tarief was niet toereikend om de benodigde deskundigheid en continuïteit van de zorg te organiseren. Productieplafond nihil i.v.m. geen klanten in Wij niet aan de gestelde eisen konden voldoen en omdat er soms een 0 plafond werd aangeboden, dus geen budget maar wel leverplicht. 1.2 Stellingen m.b.t. vervallen representatie en inkoop voor eigen verzekerden Aan respondenten zijn stellingen voorgelegd met betrekking tot het vervallen van de representatie en de inkoop voor eigen verzekerden. Een overzicht hiervan is te vinden in figuur 1.2. We zien dat twee derde van de respondenten het niet eens is met de stelling ik kan mij vinden in het besluit dat de wijkverpleging in 2016 niet meer in representatie wordt ingekocht. Zij zijn het overwegend niet eens met de stellingen dat door het wegvallen van de representatie de uitgangspositie in de onderhandelingen is verbeterd en dat zij als preferente aanbieder in het kernwerkgebied van een zorgverzekeraar goede afspraken hebben kunnen maken. Een meerderheid van de zorgorganisaties (56%) geeft aan dat zij geen preferente aanbieder zijn en derhalve alleen maar standaardcontracten hebben gekregen. Door het wegvallen van de representatie zijn de administratieve lasten toegenomen. Daarnaast zijn zorgorganisaties het in grote mate eens met de stelling als gevolg van het Pag. 10

11 wegvallen van de representatie heb ik in 2016 te maken met meerdere zorgverzekeraars die allemaal eigen (inhoudelijke) eisen stellen. Ruim drie kwart van de zorgorganisaties vindt dat de beschikbaarheidsvoorzieningen en de gespecialiseerde verpleegkundige zorg gevaar lopen als gevolg van het wegvallen van de representatie. Zij vinden het noodzakelijk dat verzekeraars elkaar gaan volgen. Een meerderheid van de zorgorganisaties heeft de processen in de organisatie het afgelopen jaar anders ingericht om de inkoop voor eigen verzekerden op een goede manier op te kunnen vangen. Figuur 1.2 Stellingen m.b.t. vervallen representatie en inkoop eigen verzekerden (n=153) Pag. 11

12 Respondenten hebben zeer diverse opmerkingen gegeven bij de stellingen die zij voorgelegd kregen. Zij geven onder andere aan dat de administratieve lasten zijn toegenomen, dat de voordelen van de niet-representatie nog niet zichtbaar zijn, dat zij worden geconfronteerd met lagere tarieven en/of een productieplafond en dat er geen onderhandelingsruimte was. Daarnaast geven enkele respondenten aan dat enkele zorgtypen extra worden geraakt. Enkele voorbeelden: Het niet meer toepassen van het representatiemodel leidt tot extra administratieve lasten. Daarbij zijn de tarieven toch niet onderhandelbaar, m.i. geen enkel voordeel. Niet alleen beschikbaarheidsvoorzieningen en gespecialiseerde verpleegkundige zorg lopen gevaar als gevolg van het wegvallen van de representatie, maar ook casemanagement dementie. Onderhandelen? We konden de aangeboden contracten accepteren of niet. Niet onderhandelbaar. Van 1 contract voor wijkverpleging naar 6 contracten voor wijkverpleging. Iedere verzekeraar kent zijn eigen inkooptraject, kwaliteitseisen, rapportage eisen en inkoopsystematiek. Hoezo minder administratieve lasten? Voor kleine aanbieders is het vooral tekenen bij het kruisje. Er is geen interesse in de keten WMO-Zvw-Wlz laat staan in goede product-marktcombinaties die de verzekerden ten goede komen. Vooral de last van diverse budgetplafonds waardoor onderlinge middeling niet meer mogelijk is. Wel preferente aanbieder; desondanks alleen standaard contracten geen onderhandeling mogelijk. Zeer grote verhoging van administratieve lasten door alle afzonderlijk te sluiten overeenkomsten met elk hun eigen regeltjes. Volgens mij ook geen enkel voordeel voor de klant, als dat de bedoeling zou moeten zijn. Inkoop is een administratief proces, waarvan de uitkomst al van tevoren bekend is. Er is helemaal geen sprake van onderhandeling. Dit proces moest nu 6x in plaats van 2x. Diverse eisten/tarieven voor verschillende verzekeraars geeft extra administratieve belasting bij inkoop maar ook bij de uitvoering van de zorg. De voordelen van niet-representatie nog niet gezien. Er was namelijk geen ruimte voor onderhandeling op inhoud, innovatie en kwaliteit. Alleen onderhandeling op tarieven en volumes per verzekeraar, maar wel binnen vaste plafonds waardoor het per saldo alleen maar meer werk was. De onduidelijkheid over wat onder Zvw, WMO en Wlz valt, liepen hier dwars doorheen. Pag. 12

13 1.3 Inkoop cliëntgebonden zorg Cliëntgebonden zorg wordt hoofdzakelijk aangeboden via de prestaties persoonlijke verzorging, oproepbare verzorging, verpleging, oproepbare verpleging, gespecialiseerde verpleging en AIV (advies, instructie en voorlichting). Een ruime meerderheid van de zorgorganisaties heeft voor 2016 geoffreerd voor cliëntgebonden zorg. 4% heeft dit niet gedaan. Zij geven aan dat dit niet mocht of dat zij geen erkenning hadden. Van de respondenten die geoffreerd hebben voor cliëntgebonden zorg, heeft een ruime meerderheid dit ook gecontracteerd gekregen. Degenen die dit niet gecontracteerd hebben, merken op dat zij niet voldeden aan de eisen. Figuur 1.3 Links: Heeft u voor 2016 geoffreerd (actief belangstelling getoond/zich ingeschreven) voor cliëntgebonden zorg? (n=153) Rechts: Bent u voor 2016 gecontracteerd voor cliëntgebonden zorg? (n=147) Van de zorgorganisaties die gecontracteerd zijn voor cliëntgebonden zorg voor 2016, heeft een ruime meerderheid contracten met alle verzekeraars afgesloten voor persoonlijke verzorging en verpleging. Ook voor AIV zijn zij in ruime mate (57%) door alle verzekeraars gecontracteerd. Voor gespecialiseerde verpleging zijn zorgorganisaties het minst gecontracteerd. Ja, door alle verzekeraars Door een gedeelte van de verzekeraars Door geen enkele verzekeraar Persoonlijke verzorging 94% 6% 0% Oproepbare verzorging 37% 45% 18% Verpleging 93% 7% 0% Oproepbare verpleging 35% 48% 18% Gespecialiseerde verpleging 31% 41% 28% AIV (advies, instructie en voorlichting) 57% 35% 8% Figuur 1.4 Bent u voor 2016 gecontracteerd voor (n=141) Pag. 13

14 1.4 Volumekorting en tariefkorting In 2016 is er sprake van een taakstelling. Bij 44% van de respondenten (62 organisaties) heeft de contractering van de cliëntgebonden zorg voor 2016 geleid tot een korting op het volume 3. De gemiddelde volumekorting waarmee zij worden geconfronteerd, bedraagt 12,3%. Hierbij zien we dat de korting sterk varieert, van 2% tot 64%. Bijna een kwart van de zorgorganisaties die geconfronteerd worden met een volumekorting, heeft te maken met een korting van 15% of meer. Voor sommige respondenten is de volumekorting groter dan gemiddeld. Deze afwijkende antwoorden zijn gecontroleerd en blijken correct; als gevolg daarvan zijn ze in de respons behouden. Een overzicht van de verdeling is te zien in de hiernaast opgenomen figuur. Voor meer informatie, zie bijlage 3. 48% van de respondenten heeft vergelijkbare afspraken over het volume kunnen maken als in 2015 en bij 9% is sprake van een uitbreiding van de volumeafspraken in vergelijking tot Figuur 1.5 Heeft de contractering van de cliëntgebonden zorg voor 2016 bij u geleid tot een korting op het volume? (n=141) 3 Gevraagd is naar het totaal van de productieafspraken die met alle zorgverzekeraars zijn gemaakt en om de volumeafspraken voor 2015 na geschatte bijcontractering- als vertrekpunt te nemen. Pag. 14

15 Bij een ruime meerderheid van de zorgorganisaties (86%, 121 organisaties) heeft de contractering van de cliëntgebonden zorg voor 2016 geleid tot een korting op de tarieven 4. Figuur 1.6 Heeft de contractering van de cliëntgebonden zorg voor 2016 bij u geleid tot een korting op de tarieven? (n=121) De tariefkorting is het hoogst bij persoonlijke verzorging (8,5%). Bij verpleging en AIV bedraagt deze respectievelijk 6,2% en 6,1%. Procentuele afwijking Aantal (n) Verpleging 6,2% 119 Persoonlijke verzorging 8,5% 118 AIV 6,1% 100 Figuur 1.7 Tariefkorting In de ruimte voor toelichting bij de tariefkortingen merken respondenten op dat dit de gemiddelde tariefkortingen ten opzichte van het NZa-tarief betreft, maar dat de kortingen ten opzichte van 2015 dus hoger zijn; de tarieven voor 2016 zijn immers onder andere als gevolg van de indexering gedaald ten opzichte van de tarieven voor Daarnaast merken zorgorganisaties op dat de verschillen tussen zorgverzekeraars soms groot zijn. 4 Gevraagd is naar het totaal van de productieafspraken en om de maximum NZa-tarieven als vertrekpunt te nemen. Pag. 15

16 2. Inkoop diverse prestaties nieuwe prestaties Met ingang van 2016 zijn er 3 nieuwe prestaties geïntroduceerd, te weten: de prestatie Beloning op maat, de prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie onplanbare zorg en de mogelijkheid om op basis van een experiment afspraken te maken over de declaratie van een vast bedrag per cliënt (op basis van de samenstelling van de populatie). Prestatie Beloning op maat De prestatie Beloning op maat biedt ruimte om op maat afspraken te maken over de beloning van innovatie, kwaliteit, uitkomsten van zorg of naar de bediende populatie van de zorgaanbieder. In totaal zijn 13 zorgorganisaties door 1 of meer zorgverzekeraars gecontracteerd, wat neerkomt op 8% van de respondenten. Vooral bij Zilveren Kruis en Menzis zijn hier afspraken over gemaakt, zoals te zien is in figuur 2.1. Ja Nee Wij zijn hierover nog in overleg Zilveren Kruis 6 29% 15 71% 0 0% CZ 0 0% % 0 0% De Friesland 1 8% 12 92% 0 0% DSW 0 0% % 0 0% ENO 0 0% % 0 0% Menzis 6 29% 14 67% 1 5% VGZ 0 0% % 0 0% Zorg en Zekerheid 2 14% 11 79% 1 7% Multizorg 0 0% 20 95% 1 5% Figuur 2.1 Bent u voor 2016 gecontracteerd voor de prestatie Beloning op maat? (n=21) Prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie voor onplanbare zorg Met de prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie voor onplanbare zorg worden de infrastructurele en personele voorzieningen bekostigd die nodig zijn om regionaal uitvoering te kunnen geven aan de ongeplande zorgtaak in de regio. Dit kan bestaan uit de componenten bereikbaarheid en/of beschikbaarheid. 21% van de zorgorganisaties (32 organisaties) zijn door 1 of meerdere zorgverzekeraars gecontracteerd voor de prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie voor onplanbare zorg. Vooral bij CZ is dit gecontracteerd, gevolgd door Menzis, Zilveren Kruis en VGZ. Hierbij merken we op dat uit paragraaf 2.3 blijkt dat slechts 35% van de respondenten aangeeft dat zij de beschikbaarheidsvoorzieningen helemaal kunnen continueren, nadat ook in 2014/2015 al minder respondenten dit konden aanbieden. In de open opmerkingen daar merken respondenten bovendien op dat zij de beschikbaarheidsvoorzieningen soms uit eigen middelen in stand houden. Pag. 16

17 Ja Nee Wij zijn hierover nog in overleg Zilveren Kruis 17 36% 27 57% 3 6% CZ 23 50% 20 43% 3 7% De Friesland 4 19% 15 71% 2 10% DSW 9 20% 35 80% 0 0% ENO 2 11% 16 84% 1 5% Menzis 17 37% 29 63% 0 0% VGZ 16 34% 25 53% 6 13% Zorg en Zekerheid 5 19% 17 65% 4 15% Multizorg 12 27% 31 70% 1 2% Figuur 2.2 Bent u voor 2016 gecontracteerd voor de prestatie Regionale beschikbaarheidsfunctie voor onplanbare zorg? Experiment Per 2016 is er ook de mogelijkheid om op basis van een experiment afspraken te maken over de declaratie van een vast bedrag per cliënt (op basis van de samenstelling van de populatie). Er zijn 7 zorgorganisaties gecontracteerd door 1 of meer zorgverzekeraars; dit is slechts 5% van de totale respons. Bij Menzis is dit het meest gecontracteerd. Ja Nee Wij zijn hierover nog in overleg Zilveren Kruis 2 13% 11 73% 2 13% CZ 2 13% 9 60% 4 27% De Friesland 0 0% 9 82% 2 18% DSW 0 0% 12 86% 2 14% ENO 0 0% 7 78% 2 22% Menzis 4 27% 8 53% 3 20% VGZ 0 0% 12 80% 3 20% Zorg en Zekerheid 0 0% 8 80% 2 20% Multizorg 0 0% 13 87% 2 13% Figuur 2.3 Bent u voor 2016 gecontracteerd voor een experiment? Pag. 17

18 2.2 Prestatie wijkgericht werken De prestatie wijkgericht werken is de enige prestatie die in 2016 in representatie wordt ingekocht. Het merendeel van de zorgverzekeraars heeft aangekondigd er voor te kiezen om de inkoop van deze prestatie te continueren conform de afspraken in Prestatie wijkgericht werken 2015 Ruim de helft van de zorgorganisaties (54%, 83 organisaties) was voor 2015 gecontracteerd voor de prestatie wijkgericht werken. De overige 70 (46%) geven aan hier niet voor gecontracteerd te zijn in Bijna twee derde van de zorgorganisaties was in 2015 voor minder dan gecontracteerd. Een grove inschatting van het totale bedrag waarvoor de respondenten gecontracteerd waren voor wijkgericht werken komt uit op ruim 31 miljoen. Het totale budget voor wijkgericht werken in 2015 bedraagt circa 40 miljoen. Wanneer we de 31 miljoen van de respondenten vergelijken met het totaalbudget van 40 miljoen, blijkt dat de respondenten op deze enquête daarmee grofweg verantwoordelijk zijn voor 78% van het budget van de prestatie wijkgericht werken. Figuur 2.4 Omvang totaalbudget prestatie wijkgericht werken in 2015 (n=83) Prestatie wijkgericht werken 2016 Alle 83 organisaties die in 2015 waren gecontracteerd voor de prestatie wijkgericht werken, zijn hier ook in 2016 voor gecontracteerd. 94% is voor een vergelijkbaar totaalbudget gecontracteerd als in 2015, 5 organisaties (6%) zijn gecontracteerd voor substantieel minder dan het totaalbudget in In totaal zijn 93 zorgorganisaties gecontracteerd voor de prestatie wijkgericht werken. Dit wil zeggen dat 10 zorgorganisaties die vorig jaar niet gecontracteerd waren, dat in Pag. 18

19 2016 wel zijn. De respondenten hebben vooral afspraken gemaakt met Zilveren Kruis, op afstand gevolgd door CZ en VGZ, zoals te zien is in figuur 2.5. Figuur 2.5 Met welke zorgverzekeraar heeft u de meest omvangrijke productieafspraken over de prestatie wijkgericht werken voor 2016 gemaakt? (n=153) 2.3 Instandhouding beschikbaarheidsvoorzieningen In het Onderhandelaarsresultaat transitie verpleging en verzorging (2014) zijn afspraken gemaakt over beschikbaarheidsvoorzieningen. Letterlijk staat hier: op dit moment zijn er zorgorganisaties die voorzieningen realiseren zoals onplanbare zorg of nachtzorg, veelal op regionaal niveau. Tijdens de transitiefase worden de door deze organisaties gecreëerde basisvoorzieningen, gecontinueerd [ ]. De voorziening voor ongeplande zorg bestaat uit mensen en (zorg)infrastructuur. Ruim de helft van de zorgorganisaties (51%, 79 organisaties) bood in 2015 voorzieningen aan die kunnen worden aangemerkt als beschikbaarheidsvoorzieningen. Enkele respondenten merken hierbij op dat zij dit in stand houden, ook al is er geen budget voor: In stand gehouden, ondanks geen financiering/afspraken. Daarnaast is het volgens ons niet uitvoerbaar en niet wenselijk voor de klant, om in geval van onplanbare zorg een andere zorgaanbieder in te schakelen. Maar geen budget beschikbaar gesteld. Pag. 19

20 Van de respondenten die in 2015 beschikbaarheidsvoorzieningen boden, geeft 35% aan dat zij de beschikbaarheidsvoorzieningen helemaal kunnen continueren. Ruim de helft van hen (54%, 43 organisaties) kan dit deels, 10% kan dit helemaal niet. Slechts 1 organisatie geeft aan in 2015 geen beschikbaarheidsvoorzieningen te hebben geboden en deze in 2016 als nieuwe toetreder wel aan te bieden. Figuur 2.6 Links: Bood uw organisatie in 2015 voorzieningen aan die kunnen worden aangemerkt als beschikbaarheidsvoorzieningen? (n=153) Rechts: Is het resultaat van de contractering wijkverpleging 2016 dat u de beschikbaarheidsvoorzieningen in 2016 kunt continueren? (n=79) Wanneer we de resultaten omtrent de beschikbaarheidsvoorzieningen vergelijken met 2014 en 2015, zien we dat ook toen al respondenten aangaven de beschikbaarheidsvoorzieningen niet op eenzelfde niveau te kunnen continueren. Door jaar op jaar de beschikbaarheidsvoorzieningen niet volledig te continueren, worden deze steeds verder afgebouwd. Figuur 2.7 Beschikbaarheidsvoorzieningen vorige onderzoek (2014/2015) Pag. 20

21 Zorgorganisaties die de beschikbaarheidsvoorzieningen in 2016 deels of niet kunnen continueren, merken op: De contractering geeft geen ruimte om de beschikbaarheidsvoorziening te continueren, omdat dit niet meegenomen wordt in het tarief. De zorgorganisatie betaalt de beschikbaarheidsvoorzieningen uit eigen middelen. Het is de vraag hoe lang dit volgehouden kan worden. Door de forse kortingen op het tarief kunnen wij deels de beschikbaarheidsvoorzieningen financieel continueren. We hebben geen overeenkomst onplanbare/oproepbare zorg en leveren nu wel de zorg vanuit visie en tegen een niet-kostendekkend tarief. Door zorginfrastructuurmiddelen kunnen we dit nu nog organiseren. In feite niet, maar we kunnen de functie ook niet zomaar ineens opheffen. Er was een regionale afspraak beloofd. Die is echter niet tot stand gekomen. Nu moeten we de dienst met een opslag op het tarief zien te financieren. Dat is echter niet kostendekkend. Zoals ook voor 2015 aangegeven, hebben wij geen afspraken hierover. Wij houden het wel in stand, gezien de onduidelijkheid in invulling in de toekomst. Pag. 21

22 2.4 Specifieke doelgroepen en/of specifieke zorgvormen In het inkoopbeleid onderscheidt een aantal zorgverzekeraars specifieke doelgroepen en/of specifieke zorgvormen. Intensieve Kindzorg Vanaf 1 januari 2015 valt de Intensieve Kindzorg (IKZ) onder de aanspraak wijkverpleging. Het betreft zorg waarbij sprake is van complexe somatische problematiek en/of een lichamelijke handicap. Er is behoefte aan permanent toezicht of er moet 24 uur per dag zorg in de nabijheid beschikbaar zijn omdat de zorg gepaard gaat met een of meer specifieke verpleegkundige handelingen. Vrijwel alle respondenten (94%, 144 organisaties) hebben in 2015 geen Intensieve Kindzorg aangeboden en bieden dit ook in 2016 niet aan. 9 organisaties (6%) boden in 2015 Intensieve Kindzorg aan. Er zijn geen nieuwe toetreders die in 2015 voor deze voorziening zijn gecontracteerd. Figuur 2.8 Links: Bood uw organisatie in 2015 Intensieve Kindzorg aan? (n=153) Rechts: Is het resultaat van de contractering wijkverpleging 2016 dat u ook in 2016 Intensieve Kindzorg kunt aanbieden? (n=9) Wanneer we de resultaten over het aanbieden van Intensieve Kindzorg in 2014/2015 vergelijken met 2015/2016, zien we dat 44% van de respondenten de Intensieve Kindzorg niet of deels kunnen continueren zoals in In 2015 kon echter ook al ruim de helft van de zorgorganisaties de Intensieve Kindzorg niet continueren. Deze afname stapelt zich jaar op jaar, aangezien er geen nieuwe toetreders zijn gecontracteerd. Pag. 22

23 Figuur 2.9 Intensieve Kindzorg in 2014/2015 Ketenzorg Dementie Ruim drie kwart van de respondenten (77%, 117 organisaties) leverde in 2015 Ketenzorg Dementie. Er zijn in 2016 geen nieuwe toetreders. Van de 117 organisaties geeft ruim twee derde (68%) aan dat de keten(s) dementie in de regio gecontinueerd worden. Bij 27% is dit deels het geval en volgens 4% van de organisaties (5 organisaties) is dit geheel niet het geval. Figuur 2.10 Links: Leverde uw organisatie in 2015 (een bijdrage aan) Ketenzorg Dementie? (n=153) Rechts: Is het resultaat van de contractering wijkverpleging 2016 dat de keten(s) dementie in uw regio gecontinueerd worden? (n=117) Wanneer we de resultaten voor Ketenzorg Dementie in 2016 vergelijken met voorgaande jaren, zien we dat in 2016 bij 31% van de zorgorganisaties Ketenzorg Dementie deels of in het geheel niet wordt gecontinueerd. Dit komt bovenop 33% van de zorgorganisaties die dit vorig jaar aangaf (figuur 2.11). Aangezien er geen nieuwe toetreders zijn gecontracteerd, stapelt deze afname zich gedurende de laatste jaren op. Pag. 23

24 Figuur 2.11 Ketenzorg Dementen in 2014/2015 Zorgorganisaties die aangeven dat de keten(s) dementie in hun regio in 2015 deels of niet gecontinueerd worden, merken op vooral op dat de financiering lastig is. Daarnaast worden zij soms geconfronteerd met kortingen. Financiering nu draagt niet bij aan de continuïteit van de ketens. Is vervallen en ondergebracht bij de individuele zorgaanbieders. De kassiersfunctie levert problemen op. Niet alle zorgaanbieders bieden hun gelden aan in het netwerk, waardoor onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn. Worden nog wel gecontinueerd, maar financiering is een probleem, wordt nu gedragen door deelnemende aanbieders. Voortgang wordt in samenspraak met gemeenten en zorgverzekeraars besproken. Pag. 24

25 (Extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg 57% van de zorgorganisaties bood in 2015 (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg aan. Een ruime meerderheid van hen (83%) kan in 2016 (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg aanbieden conform % kan dit deels, 2% kan dit in het geheel niet. Daarnaast zijn er 5 nieuwe toetreders (3%). Figuur 2.12 Links: Bood uw organisatie in 2015 (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg? (n=153) Rechts: Is het resultaat van de contractering wijkverpleging 2016 dat u ook in 2016 (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg kunt aanbieden? (n=87) Hoewel een ruime meerderheid van de respondenten (83%) aangeeft dat zij (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg kan bieden conform 2015, merken we op dat dit wel bovenop de afname in 2015 komt. Toen gaf bijna de helft van de respondenten (46%) aan dat zij (extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg niet of slechts deels konden continueren. Figuur 2.13 (Extramurale) Palliatief Terminale Thuiszorg in 2014/2015 Pag. 25

26 3. Onder- en overproductie 2015 en bijcontractering Medio 2015 ontving ActiZ veel signalen van leden, die meldden dat zij over hun budgetplafonds heen dreigden te gaan. Voor ActiZ was dit aanleiding voor nader onderzoek. Een grove inschatting maakte duidelijk dat de totale verwachte budgetoverschrijding voor miljoen bedraagt. Ook in dit onderzoek is een aantal vragen over de onder- of overproductie wijkverpleging 2015 opgenomen. In 2015 werd de wijkverpleegkundige zorg in representatie aangeboden. De meest omvangrijke contracten werden gesloten met Zilveren Kruis, CZ en VGZ. Figuur 3.1 Afspraken wijkverpleegkundige zorg 2015 Pag. 26

27 3.1 Budgetoverschrijding en -onderschrijding Bij 12% van de zorgorganisaties was het budget voor 2015 toereikend voor de cliënten in zorg, zij werden niet geconfronteerd met over- of onderschrijding van het budget. 19% van de respondenten heeft het budget onderschreden. 69% van de respondenten (102 organisaties) hebben het budget voor 2015 overschreden. Figuur 3.2 Budgetoverschrijding/-onderschrijding voor de zorgverzekeraar waarmee respondenten in 2015 de meest omvangrijke productieafspraken hebben gemaakt (n=147) Er is geen significant verschil tussen de zorgverzekeraars. Pag. 27

28 3.2 (Tijdelijke) cliëntenstop Van de 102 organisaties die het budget hebben overschreden, geeft een ruime meerderheid (86%, 88 organisaties) aan dat zij in 2015 geen cliëntenstop hebben ingevoerd. 4% van de respondenten weet dit niet. 10% van de zorgorganisaties heeft wel een cliëntenstop ingevoerd en dit ook aan de zorgverzekeraar laten weten. Zij lichten toe: Cliëntenstop in overleg met de zorgverzekeraar. Wij hebben in november 2015 een selectieve cliëntenstop ingevoerd na een onderhandelingsproces te hebben doorlopen met de zorgverzekeraar. Na een zorgvuldig doorlopen herindicatieproces uitgevoerd door de wijkverpleegkundigen, was nog steeds sprake van dreigende overproductie bovenop het gekort budget van 20% ten opzichte van Bij de selectieve cliëntenstop hebben wij dit zorgvuldig gecommuniceerd, zodat verwijzers en andere zorgaanbieders op de hoogte waren. Wij hebben geen stop doorgevoerd voor palliatieve zorg, hoogcomplexe zorg, dementie en de meest kwetsbare ouderen in onze woonzorgcentra. Omdat de keuzevrijheid van cliënten in het geding kwam, heeft CZ alsnog aanvullende budgetafspraken gemaakt voor 2016 (dus niet meer voor 2015). De overproductie is voor eigen rekening geweest. Binnen onze regio hebben de andere VVT zorgaanbieders ook met overproductie te kampen gehad. Zorgorganisaties die geen cliëntenstop hebben ingevoerd merken onder andere op dat zij dit wel hebben overwogen. Enkele respondenten geven aan dat ze een cliëntenstop niet in het belang van de cliënt vonden. Cliëntenstop overwogen, maar niet doorgevoerd. Bijna cliëntenstop ingevoerd. Op het laatste moment voorkomen door toezeggingen van de verzekeraar. Echter het betreft maar een gedeeltelijke vergoeding van de overproductie. De eerste 5% wordt niet vergoed. Wij hebben vanaf 1 januari 2015 een wachtlijst gehanteerd, dit had in veel gevallen de uitwerking van een cliëntenstop. Cliënten konden niet direct worden bediend en keken uit naar een andere aanbieder. Wij nemen verlies in het belang van de cliënt. Ondanks budgetbeperkingen willen we geen cliëntenstop. Zorg blijven leveren, zorgverzekeraar ingelicht, plafond is 2 maal bijgesteld (regionale herverdeling). 69% van de respondenten (102 organisaties) geeft aan dat men in 2015 geen selectief opnamebeleid heeft gehanteerd. Voor 26% (38 organisaties) van de respondenten is dit wel aan de orde; 5% weet dit niet. Pag. 28

29 3.3 Budget overschreden 102 organisaties hebben het budget in 2015 overschreden. Een meerderheid van hen (58%, 59 organisaties) heeft het overgrote deel van het bedrag dat zij overschreden hebben, vergoed gekregen. Slechts 13% van de zorgorganisaties kreeg het totale bedrag dat zij overschreden hebben gecompenseerd. Bij 18% is dit nog onduidelijk. Van de 102 respondenten, geeft 44% (45 organisaties) aan dat de zorgverzekeraar van hen verwachtte dat ze een gedeelte van de overschrijding, te weten maximaal 5% van de overproductie, voor eigen rekening nam. 32% (33 organisaties) stellen dat de zorgverzekeraar verwachtte dat de organisatie 5% van de initiële productieafspraken voor eigen rekening nam. 24% zegt dat een andere situatie van toepassing is, waarbij zij opmerken dat dit andere percentages betreft, dat het nog niet bekend is of dat het verschilt per verzekeraar. Er zijn geen afspraken gemaakt over percentages. Is nu nog onduidelijk. Verschilt per verzekeraar. Bijna de helft van de zorgorganisaties (47%, 48 organisaties) is niet tevreden over het uiteindelijke resultaat / de mate waarin de overproductie is gecompenseerd. 13% weet dit niet, 40% is hier wel tevreden over. 49% van de respondenten is van mening dat er geen maatwerkgesprek met hen heeft plaats gevonden tijdens het proces van bijcontracteren, ook niet over de mate waarin de productie is gecompenseerd. 46% van de respondenten vindt dat het proces van bijcontracteren niet in goed overleg met de zorgverzekeraar heeft plaatsgevonden. Figuur 3.3 Stellingen omtrent bijcontracteren/compensatie overproductie (n=102) Pag. 29

30 In de ruimte voor toelichting bij de stellingen merken respondenten op dat er grote verschillen zijn tussen zorgverzekeraars, dat er nauwelijks sprake is van dialoog en dat een deel van de overproductie niet wordt vergoed. Er is nauwelijks sprake van een dialoog of een mogelijkheid om de specifieke situatie uit te leggen. Zorgverkoopproces is een administratief proces. Van echt overleg was geen sprake. Zorgverzekeraar wachtte duidelijk totdat er meer budget van de regering kwam na alle ophef in de pers. E.e.a. is budgetgestuurd. Insteek is bizar: de productieafspraken beperken hier de keuzevrijheid van de cliënt. Bij echte keuzevrijheid mogen er alleen prijsafspraken gemaakt worden, geen volumeafspraken. Verzekeraar geeft aan alleen het budgetplafond te kunnen verhogen als er landelijk meer middelen beschikbaar gesteld worden. We zijn in grote mate tevreden over de uitkomst. Overleg heeft niet plaatsgevonden. Er is uitsluitend per mail gecommuniceerd over de toegekende budgetruimte. Wij zijn uiteindelijk tevreden over het resultaat, maar niet over de procesgang. Nogmaals er hebben harde onderhandelingen moeten plaatsvinden voor extra budget. Pag. 30

31 4. Inkoopeisen en mogelijke problemen 4.1 (On)redelijke inkoopeissen 46% van de zorgorganisaties is van mening dat de zorgverzekeraar waarmee zij de grootste productieafspraken hebben gemaakt, redelijke eisen hanteert bij de inkoop van de wijkverpleging. Dit betekent dat 54% (83 organisaties) onredelijke eisen ervaart. Hoewel dit nog steeds meer dan de helft van de zorgorganisaties betreft, is dit een lichte verbetering ten opzichte van vorig jaar, toen 65% van de respondenten vond dat de zorgverzekeraar geen redelijke eisen hanteerde bij de inkoop van de wijkverpleging. In figuur 4.1 zijn de resultaten uitgesplitst naar zorgverzekeraars. Hierbij merken we op dat er geen significant verschil is. Redelijke eisen Geen redelijke eisen Zilveren Kruis 47% 53% CZ 53% 47% Menzis 23% 77% VGZ 44% 56% Overige zorgverzekeraars 58% 42% Gemiddeld 46% 54% Figuur 4.1 Bent u van mening dat de zorgverzekeraar waarmee u voor 2016 de meest omvangrijke productieafspraken heeft gemaakt redelijke eisen hanteert bij de inkoop van de wijkverpleging? De belangrijkste onredelijke eis die respondenten ervaren is dat de zorgverzekeraar voortzetting van zorglevering voor eigen rekening eist na bereiken van het budgetplafond. Daarnaast vindt 64% van de respondenten dat de zorgverzekeraar onredelijke tariefkortingen oplegt. Dit is een forse stijging ten opzichte van 2015, toen 39% van de respondenten dit aangaf. Wanneer we dit uitsplitsen naar zorgverzekeraar, zien we dat de tariefkortingen vooral binnen het werkgebied van Zilveren Kruis vaak benoemd worden (92%). Bij VGZ (33%) en binnen de categorie Overige verzekeraars (38%) is dit het minst. Naast de tariefkortingen wordt ruim de helft van de respondenten die onredelijke eisen ervaart, geconfronteerd met volumekortingen. Een onredelijke eis die vaker wordt genoemd ten opzichte van vorig jaar is het beleid van de zorgverzekeraar veroorzaakt verzwaring van administratieve lasten. In 2015 werd dit door 29% van de respondenten benoemd, in 2016 is dit gestegen tot 41%. De onredelijke toepassing van de Governance Code wordt enkel door respondenten in het werkgebied van CZ genoemd. Bij alle andere zorgverzekeraars werd dit niet benoemd. Pag. 31

32 Figuur 4.2 Onredelijke eisen (n=83) Een meerderheid van de respondenten (65%) heeft de onredelijke eisen (noodgedwongen) geaccepteerd. Daarnaast heeft ruim 40% overleg aangevraagd met de zorgverzekeraar en/of vragen gesteld, bijvoorbeeld in de Q&A procedure. Bijna een kwart (24%) is onderhandelingen gestart. Pag. 32

33 Figuur 4.3 Hoe bent u omgegaan met deze onredelijke eisen? (n=83) Het resultaat van de acties tegen de onredelijke eisen is vaak afwezig of nihil. Geen slikken of stikken! Geen, niet onderhandelbaar. Geen resultaten. Er wordt verwezen naar klikmomenten in 2016 waarop een en ander kan worden herzien. In de gesprekken is her en der wel meer ruimte ontstaan. Daarnaast is het ook wel een motivatie om intern wel te gaan voor de ambitieuze voorwaarden van de verzekeraar. Matig succes, plafond werd iets verhoogd en tariefkortingen werden wat bijgesteld. Tot nu toe is er nog geen resultaat bereikt, maar wij zijn nog in gesprek met de zorgverzekeraar. Pag. 33

34 4.2 Verwachting problemen Een ruime meerderheid van de respondenten (72%) verwacht problemen als direct gevolg van de contractering wijkverpleging in Dit is vergelijkbaar met vorig jaar, toen 71% van de respondenten dit aangaf. Een overzicht van de problemen die respondenten verwachten is te vinden in figuur 4.3. Het meest genoemde verwachte probleem is een verhoging van de administratieve lasten (75%). Dit aspect is vorig jaar niet bevraagd. Andere veel genoemde problemen zijn ontoereikende groeimogelijkheden, verslechtering van de financiële positie en geen antwoord kunnen bieden op de extramuralisering van verzorgingshuiscapaciteit. Ook de aspecten zorg moeten leveren onder kostprijs en geen antwoord kunnen bieden op cliënten met een laag ZZP die er voor kiezen om thuis te blijven wonen, die dit jaar voor het eerst bevraagd zijn, worden relatief vaak als probleem genoemd. In de ruimte voor toelichting zijn de antwoorden van respondenten over de problemen die zij verwachten zeer divers. Respondenten merken onder andere op dat de budgetten en volumes tekort schieten bij een grote (en stijgende) vraag en dat zij daardoor in sommige gevallen nu al verlieslatend werken. Daarnaast is er geen ruimte voor groei. Problemen die verwacht worden hangen met elkaar samen. De versnippering van inkoop zorgt ervoor dat niet de cliënt centraal staat. De regionale functie van een zorgaanbieder verschraalt. De vraag naar wijkverpleging is veel groter dan wat wij kunnen aanbieden/ realiseren, de tarieven zijn niet in lijn met de kwaliteit die gevraagd wordt. Extramurale druk op de wijkverpleging (thuiszorg) neemt toe. Cliënten blijven immers langer thuis wonen. De budgettaire middelen zijn beperkt. Afspraken zijn gebaseerd op het verleden, terwijl de huidige en toekomstige cliënt voor ons kiest als zorgaanbieder, ook nog eens langer thuis moet wonen met een hogere zorgvraag. De uiteindelijke tarieven gecombineerd met de door de NZa gewijzigde regelgeving omtrent afronding alsmede de verwachte loonstijgingen zullen leiden tot een zwaar verlies in Feitelijk is er voor 2016 sprake van een verlieslatend contract, vanwege niet dekkende tarieven, hetgeen nog verergerd zou kunnen worden door een te beperkt volume. Toegangstijden en wachttijden zullen toenemen, waardoor kwaliteit van zorg onder druk komt te staan en wellicht onnodige opnames (kosten) ontstaan in ziekenhuizen en verpleeghuizen. We hebben nu met meerdere plafonds per verzekeraar te maken, zonder substitutiemogelijkheden. Daardoor moeten we klanten mogelijk eerder nee verkopen, omdat het budget van de verzekeraar op is, terwijl er bij andere verzekeraars mogelijk nog geld beschikbaar is. Wij hebben geen invloed op de keuzevrijheid van cliënten voor hun zorgverzekeraar. Pag. 34

35 Figuur 4.4 Welke problemen verwacht u in 2016 als direct gevolg van de contractering wijkverpleging 2016? (n=110) Pag. 35

36 Bijlage 1 - Onderzoeksverantwoording Evaluatie contractering wijkverpleging 2016 Dit jaar onderzocht ActiZ voor de tweede maal de contractering wijkverpleging door middel van een enquête onder haar leden. De voorliggende rapportage heeft betrekking op In de periode van 12 januari tot en met 15 februari 2016 was de vragenlijst over de contractering wijkverpleging 2016 beschikbaar voor de leden van ActiZ. In totaal hebben 153 zorgorganisaties deelgenomen aan het onderzoek. Dit komt neer op een respons van 44%. Dit is iets lager dan vorig jaar, toen de respons 47% bedroeg. In tabel 0.1 vindt u een overzicht van de respons. Aantal benaderde respondenten en respons Aantal benaderde zorgorganisaties* Aantal deelnemende zorgorganisaties Responspercentage 44% 47% Tabel 0.1 Respons op onderzoek naar zorgcontractering * Het aantal benaderde zorgorganisaties kan groter zijn dat het aantal zorgorganisaties dat daadwerkelijk wijkverpleging aanbiedt. Derhalve kan het zijn dat het responspercentage hoger is. Het aantal antwoorden per vraag kan verschillen, omdat de vragen die respondenten krijgen voorgelegd afhankelijk zijn van hun eerdere antwoorden. Zodoende krijgen niet alle respondenten alle vragen voorgelegd. Kenmerken respondenten Bijna een derde van de deelnemende zorgorganisaties heeft een totale jaaromzet van de gehele organisatie tussen de 10 en 40 miljoen. Daarnaast heeft circa een kwart een jaaromzet tussen de 40 en 100 miljoen of kleiner dan 10 miljoen. Totale jaaromzet Aantal Percentage Minder dan 10 miljoen 38 25% Jaaromzet tussen de 10 en 40 miljoen 46 30% Jaaromzet tussen de 40 en 100 miljoen 40 26% Jaaromzet groter dan 100 miljoen 29 19% Tabel 0.2 Verdeling naar totale jaaromzet zorgorganisatie Pag. 36

37 Bijlage 2 Verschillen tussen zorgverzekeraars De verschillen tussen zorgverzekeraars dienen, vanwege de beperkte respons per zorgverzekeraar, met voorzichtigheid te worden gelezen. Onderstaand worden alleen significante verschillen (95% zekerheid) weergegeven. Stelling: De zorgverzekeraar heeft met mij maatwerkgesprekken gevoerd tijdens het proces van bijcontracteren, ook over de mate waarin mijn productie is gecompenseerd. Mee eens Niet mee eens Weet niet / n.v.t. Zilveren Kruis 24% 68% 8% CZ 63% 25% 13% Menzis 17% 75% 8% VGZ 43% 54% 4% Overige zorgverzekeraars 69% 23% 8% Gemiddeld 43% 49% 8% Stelling: Het proces van bijcontracteren heeft in goed overleg met de zorgverzekeraar plaatsgevonden. Mee eens Niet mee eens Weet niet / n.v.t. Zilveren Kruis 24% 60% 16% CZ 71% 25% 4% Menzis 33% 58% 8% VGZ 39% 57% 4% Overige zorgverzekeraars 62% 23% 15% Gemiddeld 45% 46% 9% Pag. 37

38 Bent u van mening dat de zorgverzekeraar waarmee u voor 2016 de meest omvangrijke productieafspraken heft gemaakt redelijke eisen hanteert bij de inkoop van de wijkverpleging? Nee, de zorgverzekeraar hanteert de volgende onredelijke eisen: Zilveren Kruis CZ Menzis VGZ Overige verzekeraars Gemiddeld De zorgverzekeraar eist dat aanbieder 56% 61% 59% 40% 63% 55% onvoorwaardelijk akkoord gaat met alle inkoopdocumenten en bijlagen De zorgverzekeraar gebruikt de landelijke 24% 33% 6% 13% 0% 18% resultaten van de kwaliteitsbeoordeling (CQ-index) op een onredelijke manier De zorgverzekeraar vraagt een 0% 22% 0% 0% 0% 5% onredelijke toepassing van de Governance Code* De zorgverzekeraar eist voortzetting van 64% 56% 70% 67% 88% 66% de zorglevering voor eigen rekening na het bereiken van het budgetplafond De zorgverzekeraar hanteert een verbod 20% 17% 18% 33% 25% 22% op het ontstaan van wachtlijsten De zorgverzekeraar eist dat er 32% 39% 53% 47% 0% 37% verpleegkundigen op niveau 5 in dienst zijn, daar waar deze functionarissen als gevolg van arbeidsmarktvraagstukken niet beschikbaar zijn De zorgverzekeraar hanteert 16% 22% 35% 33% 38% 27% (minimum)eisen die niet meer te beïnvloeden zijn De zorgverzekeraar hanteert termijnen 4% 6% 6% 7% 13% 6% die onredelijk zijn Het inkoopproces van de zorgverzekeraar 12% 17% 29% 7% 13% 16% is niet transparent De zorgverzekeraar legt onredelijke 92% 61% 65% 33% 38% 64% tariefkortingen op* De zorgverzekeraar legt onredelijke 28% 44% 41% 40% 38% 37% volumekortingen op De zorgverzekeraar verwacht dat ik onder 28% 22% 6% 20% 13% 19% kostprijs zorg lever Het beleid van de zorgverzekeraar 36% 50% 59% 27% 25% 41% veroorzaakt verzwaring van administratieve lasten Anders 16% 17% 6% 27% 0% 15% Pag. 38

39 Bijlage 3 Verdeling respons volumekorting De volumekorting die respondenten aangeven varieert sterk. Onderstaand zijn 2 figuren opgenomen, waarin de verdeling van de respons is opgenomen. Hierbij zijn ook enkele outliers (afwijkende antwoorden) te zien. De antwoorden van deze respondenten zijn gecontroleerd en blijken juist te zijn. Als gevolg daarvan, zijn ze niet verwijderd. Figuur 3a Histogram verdeling volumekorting Pag. 39

40 Figuur 3b Boxplot verdeling volumekorting Het boxplot geeft de extreme waarden aan met een * en de uitbijters (outliers) met een o. We zien dat de waarden vanaf bijna 30% outliers zijn, de waarden vanaf 60% zijn extremen. Na een controle van deze antwoorden, bleken deze wel correct te zijn. Zodoende zijn deze antwoorden behouden in de respons. Pag. 40