Omwenteling van Samenleving: Betekenis voor het sociaal domein

Transcriptie

1 JANROTMANS Omwenteling van Samenleving: Betekenis voor het sociaal domein Nyenrode, 27 November 2018 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans

2 We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk

3

4 19e EEUW - Industriële revolutie - Angst voor machines - Langdurige onrust - Sociale ongelijkheid - Marx 21ste EEUW - Digitale revolutie - Angst voor robots - Steeds meer onrust - Sociale ongelijkheid - Piketty

5

6 OMWENTELING samenleving organisaties mensen

7 1 MAATSCHAPPELIJKE OMWENTELING Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

8 Opbouw van samenleving 3.0 OVERGANG NAAR SAMENLEVING 3.0 Voorontwikkelingfase Doorontwikkelingfase INHOUD Verticaal Horizontaal Centraal Decentraal Top-down twitter.com/janrotmans KANTELPERIODE Bottom-up WE ZITTEN HIER Tijd

9 OUDE ORDENING - Top-down - Centraal - Collectief - Gelijkheid - Hokjes NIEUWE ORDENING - Bottom-up - Decentraal - Gepersonaliseerd - Ieder het zijne - Vloeibaar

10 OUDE SAMENLEVING - Branche-Organisaties - Vakbonden - Politieke Partijen - Woningcorporaties - Traditionele media (tv, radio) NIEUWE SAMENLEVING - Netwerken, Gemeenschappen - Coöperaties - Bewegingen - Wooncoöperaties - Social media (twitter, youtube)

11 HET ROER MOET OM Arbeidsmarkt Pensioenstelsel INHOUD Zorg Gepersonaliseerd, geen onderscheid tussen vast en flex Gepersonaliseerd, zeggenschap over eigen pensioen Gepersonaliseerd, eenvoudiger, goedkoper Onderwijs twitter.com/janrotmans Gepersonaliseerd onderwijs op maat Democratisch stelsel Lokaal, van onderop, inclusief, transparant, zeggenschap

12 CHAOS

13 ANGST VERZET ACTIE

14 OPTIMISME commons waarden omslag nieuwe solidariteit

15 100 VERNIEUWINGSNETWERKEN IN ZORG sprekende mantelzorgers het roer moet om opvoedspreekuren koplopers in de zorg jonge zorgprofessionals care hacks eigen plan senioren co-op zorgaccent mijn passende zorg

16 EXPLOSIEVE GROEI VAN COÖPERATIES 180 Banken INHOUD twitter.com/janrotmans In & verkoop food In & verkoop nonfood Industrie, energie & transport Kunst & Cultuur Land & Tuinbouw Onderwijs Overige Prof. dienstv. Scheepvaart Verzekeraars Wonen, Recreatie & Vastgoed Zorg

17 WAARDEN OMSLAG VAN wantrouwen regelzucht controle doelmatigheid chronos NAAR vertrouwen keuzevrijheid ruimte aandacht / tijd karios

18 disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en gaat zijn eigen leefomgeving inrichten

19 2 ECONOMISCHE OMWENTELING Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

20 DEEL ECONOMIE CIRCULAIRE ECONOMIE DIGITALE ECONOMIE ECONOMIE 3.0 BIO- EN GROENE ECONOMIE MAKER- ECONOMIE ROBOT ECONOMIE

21 blockchain internet of things 3D-printen ECONOMIE 3.0 quantum computing artificial intelligence nano-neurobiotechnologie

22 OUDE ECONOMIE - Economisch ondernemen - Waarden onttrekken - Financiële impact - Fossiel - Lineair - Bezit NIEUWE ECONOMIE - Betekenisvol ondernemen - Waarden creëren - Maatschappelijke impact - Schoon - Circulair - Gebruik

23 TIJDPERK VAN DISRUPTIE disruptieve innovaties Iphone disruptieve technologieën Blockchain disruptieve bedrijven Uber &Airbnb

24 OUDE ECONOMIE - Banken - Energiebedrijven - Taxibedrijven - Hotelketens - Boekenwinkels - Platenmaatschappij NIEUWE ECONOMIE - Fintechs - Google, Tesla, van de bron - UBER - Airbnb - Bol.com - Spotify

25 UBER DIGITAAL PLATFORM INHOUD twitter.com/janrotmans UBER verbindt chauffeurs aan passagiers

26 BINNEN 5 JAAR = er een UBER voor de zorg

27 BINNEN 5 JAAR = er een UBER voor de bouw

28 Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

29

32

33 AUTONOOM BOUWER PRO-ACTIEF CONSUMENT 3.0 ENERGIE- LEVERANCIER PROSUMENT FABRICENT

34 3 WAT BETEKENT HET VOOR BEDRIJVEN? Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

35 MEESTE BEDRIJVEN ZIJN NIET VOORBEREID risicomijdend gedrag angst voor verandering focus op ultrakorte termijn log en bureaucratisch

36 TYPOLOGIE VAN BEDRIJVEN

37 3 van 5 bedrijven sneuvelen in kantelfase van transitie

38 SURVIVAL OF THE FITTEST niet de grootste bedrijven overleven, ook niet de slimste bedrijven, maar de meest wendbare bedrijven

39 HOE WENDBAAR IS EEN BEDRIJF? eenvoud van organisatie klant begrijpen multi-disciplinair werken leren van experimenteren vertrouwen

40 INVESTEREN IN EEN TWEEDE LIJN nieuwe klanten nieuwe verdienmodellen nieuwe oriëntatie

41 ENERGIE BEDRIJF 3.0 verdient niet zozeer geld met energie maar met het faciliteren van de klant energiebesparing smart grids wijk/buurt niveau

42 BOUWBEDRIJF 3.0 verdient niet zozeer geld met bouwen maar met het faciliteren van de klant decentrale energie telecommunicatie interieurinrichting

43 ZORGBEDRIJF 3.0 verdient niet zozeer geld met zorg maar met het faciliteren van de klant van 100% naar 20% zorg helpen met netwerk ontwikkelen helpen met scholing & baan zoeken

44 4 WAT BETEKENT DAT VOOR DE OVERHEID? Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

45 CONTRA-TRENDS decentralisatie regionalisering burgerschap glokalisering integratie

46 OVERHEID 3.0 wendbaar pro-actief faciliterend

47 FACILITERENDE ROL VOOR OVERHEID richting geven & innovatieruimte bieden

48 RICHTING GEVEN richting geven duidelijke, ambitieuze kaders stellen opstellen van heldere spelregels afstemmen van ontwikkelingen in samenhang

49 RUIMTE BIEDEN innovatieruimte bieden mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte belemmeringen wegnemen ongedachte coalities stimuleren niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk maken dat anderen het zelf kunnen organiseren

50 Omgevingswet als Transitie radicale, onomkeerbare verandering in denken: noopt tot integraal denken doen: noopt tot stimuleren van omgeving & participatie organiseren: noopt tot wendbare, platte organisatie

51 Transitie van Ruimtelijk Domein Van sectoraal beleid toetsen van plannen generiek plannen maken toetsen op criteria nee, mits Naar integraal beleid stimuleren van initiatieven maatwerk plannen van anderen mogelijk maken wegen op waarde ja, tenzij

52 FACILITERENDE OVERHEID pro-actief stimulerend agenderend

53 AMBTENAREN 3.0 luisteren spelen buiten verbinden leefwereld met systeemwereld

54 5 TRANSITIE VAN SOCIAAL DOMEIN Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

55 Transitie Jeugdzorg, Ouderenzorg overheveling van taken, bevoegdheden, financiën van het rijk naar de gemeenten Decentralisatie

56 Transformatie cultuurverandering anders denken, anders organiseren van zorgen voor naar zorgen dat denken en handelen vanuit mensen Paradigmawisseling

57 Sociaal Domein Van zorgen voor klassieke hulpverlening controle, beheersing grote organisatie complex Naar zorgen dat moderne ondersteuning vertrouwen coöperatie integraal

58 TRANSITIE & TRANSFORMATIE transitie is redelijk goed verlopen weinig calamiteiten en incidenten veel experimenten op buurt- en wijkniveau transformatie is nog nauwelijks op gang gekomen

59 WAT HEBBEN GEMEENTEN GEDAAN? administratie op orde gebracht het geld zo goed mogelijk verdeeld alles geregeld en iedereen zorg geleverd Gemeente als Zorgkantoor

60 WAT HEBBEN GEMEENTEN NIET GEDAAN? zijn nog niet anders georganiseerd zijn nog niet anders gaan denken zijn nog niet anders gaan werken nog geen cultuuromslag

61 CULTUUROMSLAG vereist dat je als gemeente dingen uit handen geeft

62 TRANSFORMEREN = DIEP VERANDEREN echt anders gaan denken echt anders gaan werken echt anders gaan organiseren

63 SOCIALE WIJKTEAMS interessant experiment alleen als er echt anders wordt gewerkt praktijk leert dat men toch weer zorgt voor omdenken en omdoen kost tijd en ruimte

64 we zijn nog niet echt anders gaan denken en werken

65 we maken vorderingen, maar er is nog een lange weg te gaan

66 een cultuuromslag duurt wel 10 jaar

67 niet organiseren met beleidsplannen, nota s, vergaderingen, maar een zoektocht organiseren

68 transformatie vraagt nieuwe rol & werkwijze van alle betrokkenen

69 WIJK & BUURTNIVEAU alles focust zich op wijk / buurtniveau organisatie, financiering, uitvoering veel experimenten waarbij veel wordt geleerd wordt te weinig kennis gedeeld

70 SAMEN FINANCIEREN IN ENSCHEDE 5 zorgaanbieders maken 1 zorgarrangement afgestemd op behoeften van mensen 1 totaalbedrag, Menzis actief betrokken

71 DEZELFDE TAAL SPREKEN IN DE WOLDEN afstemming sociale en medische domein wijkverpleegkundigen, huisartsen, jeugdzorgprofessionals werken samen in welzijn en jeugdzorg in wijk & buurt in De Wolden

72 KRACHTIGE BASISZORG IN UTRECHT Utrecht Overvecht Gezond eerstelijnspraktijken, buurtteams, wijkverpleging, GGZ integrale aanpak Krachtige Basiszorg huisartsen gebruiken concept positieve gezondheid zorg op maat voor mensen met meervoudige problemen

73 INVESTEREN IN ONDERLINGE RELATIES Tilburg huisartsen en sociaal domein gezondheidscentrum deelt kennis met gemeente gemeente maakt afspraken met zorgverzekeraars coalition of the willing

74 1.5 LIJNSZORG IN MAASTRICHT Tussen huisarts en ziekenhuis in stadspoli in Maastricht [huisartsen, AZM, VGZ] specialisten zijn medisch adviseur kleinere doorstroom naar Ziekenhuis geen verplicht gebruik van eigen risico

75 INTEGRALE AANPAK IN WIJK/BUURT mens staat in alles centraal zelfredzaamheid & samenredzaamheid integratie sociaal & medisch domein wijkteams en 1.5 lijns zorg

76 VAN EXPERIMENTEN NAAR BEWEGING bruist van experimenten kunt experimenten niet uitrollen wordt te weinig geleerd van elkaar vertaling nodig naar specifieke context

77 VERBINDERS & VERTALERS NODIG

78 6 HOE KUNNEN ORGANISATIES KANTELEN? Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

79 wel of niet de organisatie van binnen uit veranderen?

80 radicaal de organisatie veranderen of in kleine stappen?

81 niet gelijk de hele organisatie op de schop nemen!

82 SLEUTELS VERANDER TRAJECT 1. Tijd & Ruimte 2. Verander Strategie 3. Proeftuinen 4. Persoonlijke Transitie

83 VERANDER ANGST 10% van mensen wil én kan veranderen 20% van mensen wil wel maar kan niet veranderen 20% van mensen wil niet maar kan wel veranderen 50% van mensen wil én kan niet veranderen

84 Start niet vanuit breed draagvlak maar vanuit een smal & diep draagvlak

85 TRANSITIE TEAM kernteam van ca. 5 mensen 5 veranderingsgezinde docenten en bestuurders mandaat om te gaan zoeken-leren-experimenteren schaduwlijn naast de primaire onderzoekslijn

86 Evolutionaire Sturing visie leren strategie actie

87 SCHADUW TRAJECT primaire onderwijslijn wordt gecontinueerd vanuit ambitieuze visie een doel formuleren schaduwlijn starten met nieuwe experimenten succesvolle experimenten overhevelen naar primaire lijn

88 GROOT DENKEN, KLEIN DOEN

89 zet de ramen en deuren open voor friskijkers en dwarsdenkers

90 7 HOE KUN JE ALS MENS KANTELEN? Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

91 PERSOONLIJKE TRANSITIE zit veel angst bij mensen om te veranderen overwinnen van angst is grote opgave kost tijd en ruimte mensen hebben veilige omgeving nodig

92 ANGST

93 probeer je angst te benoemen

94 in transitie Marlous Martine Marieke Chantal Melanie Ilse Elke Aziza Anneke Christien Herman Yvonne Natasha Monique Astrid

95

96 Als je echt wilt veranderen zoek je het niet in regels & procedures, dan leg je het buiten je zelf neer. Als je wilt veranderen, zoek dan de verandering in jezelf

97 WAT HEB JE NODIG? tijd ruimte vertrouwen

98 Kaïros Tijd

99 wie wezenlijk wil veranderen moet eerst tot stilstand komen

100 KAÏROS TIJD Jezelf wezenlijke vragen stellen waarom doe ik de dingen zoals ik ze altijd gedaan heb? doe ik wat ik wil, of wil ik wat ik doe? volg ik wel mijn innerlijk kompas? waar ben ik nu eigenlijk zo bang voor?

101 WEES AMBITIEUS & BEGIN KLEIN stel een hoger, ambitieus doel begin klein met tussentijds doel Ongewoon doen!

102 visie-strategie-actie

103 SCHAKEN OP VERSCHILLENDE SCHAAKBORDEN schaakbord binnen jezelf schaakbord van je organisatie schaakbord van je omgeving

104 GEVOELVOL SCHAKEN 1. je start een interventie om te veranderen 2. creëer tijd en ruimte voor interventie 3. daarmee roep je weerstand & steun op 4. probeer in te schatten welk soort weerstand 5. anticipeer op dit soort weerstand 6. organiseer je eigen rugdekking 7. zoek complementaire medestanders 8. analyseer effect van volgende interventie 9. creëer tijd en ruimte voor nieuwe interventie 10. start een volgende interventie

105 GEVOELVOL SCHAKEN 11. analyseer modulatie van de omgeving 12. reflecteer op je eigen gevoel 13. doe een stap terug als het niet goed voelt 14. vier het succes als interventie is gelukt 15. leer van de interventies voor vervolgstappen 16. probeer smal draagvlak wat groter te maken 17. zoek medestanders van buiten 18. deel resultaten met medestanders & anderen 19. preludeer op de volgende interventie 20. start een volgende interventie

106 Leer Genieten van de Weerstand

107 durf te falen

108 Reis licht in Tijden van Transitie

109 iedereen zei dat het onmogelijk was, totdat iemand langskwam die dat niet wist