Van verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ. Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr.

Transcriptie

1 Van verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr. Kim Putters Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau Hoogleraar Beleid en Sturing van de Zorg

2 Hoe Nederlanders denken over de verzorgingsstaat, samenleving en zichzelf Lange tijd: Met de samenleving gaat het slecht, maar met mij gaat het goed! Recent: `Het gaat met mij slechter`(62%). Relatief hoog, maar afnemend vertrouwen in politieke besluitvorming over de verzorgingsstaat (48%). Toenemende angst voor de toekomst (69%). Veel zorgen over de crisis, maar nog meer over hoe we met elkaar omgaan (aggression, egoism). Er lijkt een kanteling aan te komen. Veel prioriteit voor stabiele economie en goede zorg. Mensen willen meer investeringen in arbeid (86%), onderwijs (75%) and zorg (70%). Groeiende verschillen in opleiding en levensverwachtingen beinvloeden ons geluk en welbevinden. Sociaal en Cultureel Planbureau

3 Zorgen over de gezondheidszorg Top vijf belangrijkste maatschappelijke problemen 2013: 1.Inkomen en economie 2.Omgangsvormen 3.Gezondheidszorg 4.Politiek en bestuur 5.Werkgelegenheid Top vijf belangrijkste agendapunten voor de regering 2013: 1.Inkomen en economie 2.Gezondheidszorg 3.Werkgelegenheid 4.Onderwijs 5.Criminaliteit en veiligheid 3

4 Zorg in transitie Zorgzaamheid, zelfredzaamheid, gemeenschapszin: dicht bij mensen. In wijken en buurten. Behoeften centraal: integrale benadering zorg, werk, wonen, onderwijs (leefsituatie burger centraal). Lokale beslissingsmacht, burgerparticipatie en keuzevrijheid. Sociale innovatie en creativiteit.! Onderzoek SCP, o.a. de Wmo wetsevaluaties, Awbz, Langdurende Zorg.! Onderzoek EUR, o.a. evaluaties WMG, ZvW. Sociaal en Cultureel Planbureau

5 De rol van eigen verantwoordelijkheid, zelfen samenredzaamheid Wat vinden burgers van meer informele zorg? Familie heeft een verantwoordelijkheid 41%: hulp bij langdurige ziekte moet zoveel mogelijk van vrienden of familie komen (39% oneens) Op vrijwillige basis, niet als plicht Vrijwillige hulp in combinatie met professionele hulp Maakt uit voor wie (familie, buren), hoe lang (aantal maanden of langer) en wat (boodschappen, huishouden, zorg) 5

6 Het is goed dat de overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft

7 Grenzen aan informele zorg Werkenden - Beschikbare tijd (werk, gezin) - Arbeidsparticipatie vrouwen Mantelzorg - Gevaar overbelasting (ondersteuning belangrijk) - Relatie moet goed zijn - Reistijd; financiële belemmeringen Vrijwilligers - Eisen aan vrijwilligers. - Verplichte vrijwilligheid?

8 Vijf grote uitdagingen 1. De weg van meer naar anders, vraagt afscheid nemen van het groeiparadigma. Meer focus op (sociale) innovatie. 2. De omslag van medicalisering naar preventie en eigen regie gaat traag maar is nodig voor gezondheidswinst en kwaliteit van leven. 3. Samenredzaamheid vraagt afstemming tussen professionele en informele zorg (belang van steunsystemen in de wijk/buurt). 4. Vrijwilligheid kun je niet verplicht opleggen. Er is meer aandacht nodig voor de grenzen van informele zorg. 5. Burgerkracht kan niet zonder burgermacht: zeggenschap voor zorggebruikers en invloed via sterke lokale democratie. Sociaal en Cultureel Planbureau

9 Gevolgen voor beleid Beleid ontwikkelen in samenspraak met GGZ patienten. Rol persoonskenmerken, levensgebeurtenissen (profielen). Afstemming van ondersteuning tot zorg in keten: grote verantwoordelijkheid gemeenten en verzekeraars, maar matig beleidsoptimisme! Zelfstandig blijven met informele hulp, Zvw-zorg en Wmo-voorzieningen en woningaanpassingen. Maar: sociale netwerken zijn niet vanzelfsprekend. Zwakke schakels in de ketenzorg; rol huisartsen verandert.

10 Onderzoeksagenda Vooruitkijken op basis van cijfers uit het verleden. Werken aan integrale benadering behoeften kwetsbare personen. Toenemend belang fysieke en sociale omgeving voor kwaliteit van leven. Interventies in de levensloop ter behoud van kwaliteit van leven: niet enkel focus op medische interventies. Samenredzaamheid, hulpbronnen en veerkracht.

11 Ten slotte Uitwisseling onderzoek, beleid en praktijk is cruciaal en leidt tot innovaties. Dat heeft Indigo in 5 jaar tijd bewezen. Hartelijk gefeliciteerd! Sociaal en Cultureel Planbureau