Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland"

Transcriptie

1 Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Nijmegen, 01 Februari 2018 twitter.com/janrotmans

2 We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk

3

4 19e EEUW - Industriële revolutie - Angst voor machines - Langdurige onrust - Sociale ongelijkheid - Marx 21ste EEUW - Digitale revolutie - Angst voor robots - Steeds meer onrust - Sociale ongelijkheid - Piketty

5 DEEL ECONOMIE CIRCULAIRE ECONOMIE DIGITALE ECONOMIE ECONOMIE 3.0 BIO- EN GROENE ECONOMIE MAKER- ECONOMIE ROBOT ECONOMIE

6 RENDEMENT VAN NIEUWE ECONOMIE Elke geïnvesteerd in de NIEUWE economie LEVERT 3 rendement op voor economie INHOUD innovatie werkgelegenheid structuurversterking twitter.com/janrotmans Elke geïnvesteerd in de OUDE economie KOST de samenleving 2

7 Roadmap Next Economy

8 Vier kernvragen voor de regio Waar verdient onze regio in de toekomst zijn geld mee? Wat vraagt dat aan investeringen? Wat levert dat op aan werkgelegenheid? Welke competenties zijn daarvoor nodig

9 Smart Digital Delta Towards zero marginal costs Smart Energy Delta Towards zero carbon Circular Economy Towards zero waste Entrepreneurial Region Towards new productivity Next Society Towards an inclusive society

10 2 ENERGIE TRANSITIE Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

11 Energie Transitie vooral mentale & organisatorische opgave veel minder een technologische opgave

12 TRANSITIE NAAR DUURZAME ENERGIE Voorontwikkelingsfase Doorontwikkelingsfase Duurzaam Energie Systeem Kantel Punt Fossiel Centraal Top-down Duurzaam Decentraal Bottom-up Wij zitten hier Tijd

13 GAS: VAN PANACEE NAAR PARIA 2006 Nederland Gasrotonde 2009 Energieneutrale Gebouwde Omgeving INHOUD 2012 Rekenkamer kraakt plan Gasrotonde twitter.com/janrotmans 2014 Zwaarste aardbeving in Groningen 2017 Van Gas Los beweging

14 Mondiale Investeringen Duurzame Energie

15 Europa nieuwe economie is booming in potentie 25 miljoen Europeanen betrokken in 2018: 4-6% van totale werkgelegenheid in 2020: 5-10% van totale werkgelegenheid in 2030: 25-50% van totale werkgelegenheid Duitsland & Denemarken absolute koplopers

16 Nederland Sukkeltje van Europa duurzame energie totaal: 27 ste van 28 landen duurzame energie per hoofd: 21 ste van 28 duurzame energie per BNP: 24ste van 28

17 Waarom is Nederland zo traag? fossiele energie zit in ons DNA gebrek aan politiek leiderschap invloed multinationals op energiebeleid overregulering en bureaucratie falend duurzaam innovatiebeleid

18 3 OPGAVE NEDERLAND Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

19 ENERGIE TRANSITIE OPGAVE 1. industrie INHOUD 2. huizen & gebouwen twitter.com/janrotmans 3. verkeer & vervoer

20 INDUSTRIE 1. energie efficiency INHOUD 2. elektrificatie [i.p.v. gas] twitter.com/janrotmans 3. biomassa [i.p.v. olie]

21 HUIZEN & GEBOUWEN 1. warmtenet INHOUD 2. biogas twitter.com/janrotmans 3. all electric decentraal duurzaam

22 WONINGVOORRAAD GASLOOS woningen loskoppelen van gas-infrastructuur vraagreductie van 80% door optimale isolatie resterende 20% duurzaam opwekken via warmtepompen en zonnepanelen

23

24

25 Groningen

26 Loppersum

27 WONINGVOORRAAD 7.5 miljoen woningen in Nederland 95% is aangesloten op aardgas woningen energieneutraal nog 7 miljoen woningen te gaan in 2038 gasloos: woningen/jaar per dag

28 KOSTEN/BATEN Digitale Infrastructuur Slimme Energie Infrastructuur Totaal INHOUD 100 miljard euro 50 miljard euro 150 miljard euro Geneert ca banen twitter.com/janrotmans CO2-reductie van ca. 40% 50 miljard 15 miljard Gezondheidswinst, comfort, geluk??

29 3 OPGAVE GELDERLAND Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

30 Status Gelderland in Energie Transitie energiedoelen niet gehaald, door geen enkele gemeente koplopers doen veel, maar toch niet genoeg achterblijvers leren niet van koplopers in dit tempo is er nog 9 jaar CO2 budget

31 Gelderland is een middenmotor

32 4 WAT KUNNEN GEMEENTEN DOEN? Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans

33 Energietransitie was Rijksopgave, maar is nu opgave van gemeenten

34 GELDERSE DYNAMIEK Gelders Energie Akkoord Hausse aan burgercoöperaties Prosumenten Beweging van Onderop

35 NIEUWE ROL GEMEENTE FACILITEREN help jonge ondernemers & burgers belemmeringen wegnemen u bent de spelverdeler

36 SYSTEEMDOORBRAKEN NODIG 1. CO2-prestatieladder 2. Schaduwboekhouding 3. Klimaatfonds

37 Leiderschap gevraagd van gemeenten

38 WIJK VAN DE TOEKOMST van gas los technisch kan het moet nog geld bij opschalen maakt goedkoper

39 Hoe gaan we dat organiseren?

40 ORGANISATIEKRACHT mobiliseer 5 mensen in gemeente vorm transitieteam van 5 mensen geef transitieteam vrije ruimte

41 MAAK AMBITIEUS PLAN roadmap voor 10 jaar coalition of the willing start vernieuwende pilots

42 Ga op Tournee!

43 LEER VAN ELKAAR achterblijvers kunnen leren van koplopers koplopers kunnen leren van koplopers elders successen doorvertalen naar andere context

44 verbinders nodig

45 Transitie Opgave Gemeente 1. huizen & gebouwen Stroomversneling, Urgenda, Esco s 2. bedrijventerreinen duurzaam bedrijventerrein in 5 jaar terugverdiend 3. mobiliteit elektrische bussen zijn er al, oplaadinfrastructuur

46 ga het wiel niet opnieuw uitvinden, alles is er al elders, dus leer daarvan

47 Grootste Opgave in 150 jaar 85% van Nederlanders weet niet dat we een enorme energie-opgave hebben Hoe krijgen we mijn moeder mee?

48 Over 10 jaar is Gelderland koploper!

49 Iedereen zei dat het onmogelijk was, totdat er iemand langs kwam die dat niet wist

Klimaat & Energie Transitie: ultieme opgave voor Limburg

Klimaat & Energie Transitie: ultieme opgave voor Limburg Klimaat & Energie Transitie: ultieme opgave voor Limburg Venlo, 27 Juni 2018 twitter.com/janrotmans 1 URGENTIE Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans Anthropoceen tijdperk waarin de Mens de Aarde

Nadere informatie

Nederland kantelt naar een duurzame samenleving

Nederland kantelt naar een duurzame samenleving Nederland kantelt naar een duurzame samenleving Jan Rotmans pagina 1 van 68 Nederland kantelt naar een duurzame samenleving Prof.dr.ir. Jan Rotmans nr. pagina 2 van 68 Transitie naar Duurzame Economie:

Nadere informatie

Energie- & Klimaat Transitie: ultieme uitdaging voor België

Energie- & Klimaat Transitie: ultieme uitdaging voor België Energie- & Klimaat Transitie: ultieme uitdaging voor België Oostende, 03 Mei 2019 twitter.com/janrotmans 1 URGENTIE Hengelo, 25 Augustus 2016 twitter.com/janrotmans Anthropoceen tijdperk waarin de Mens

Nadere informatie

Aanpassen of Overleven: U kunt nu nog kiezen

Aanpassen of Overleven: U kunt nu nog kiezen Aanpassen of Overleven: U kunt nu nog kiezen Emmen, 17 Oktober 2018 twitter.com/janrotmans Het stenen tijdperk kwam niet ten einde omdat er te weinig stenen waren, maar omdat er betere alternatieven kwamen

Nadere informatie

De Kanteling van het Westland in sociaal, economisch en ecologisch opzicht

De Kanteling van het Westland in sociaal, economisch en ecologisch opzicht JANROTMANS De Kanteling van het Westland in sociaal, economisch en ecologisch opzicht Naaldwijk, 25 Januari 2017 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans We leven NIETin tijdperk van verandering maar

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: revolutie voor het Beroeps Onderwijs

Verandering van Tijdperk: revolutie voor het Beroeps Onderwijs Verandering van Tijdperk: revolutie voor het Beroeps Onderwijs Amsterdam, 15 Juni 2017 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25

Nadere informatie

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor de high-tech sector?

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor de high-tech sector? JANROTMANS Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor de high-tech sector? Leiden, 28 Maart 2017 We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25 Augustus 2016

Nadere informatie

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Rotterdam?

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Rotterdam? JANROTMANS Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Rotterdam? Rotterdam, 19 Januari 2017 We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25 Augustus 2016 Hengelo,

Nadere informatie

Overandering van Tijdperk: Transitie naar Tuinbouw 3.0

Overandering van Tijdperk: Transitie naar Tuinbouw 3.0 Overandering van Tijdperk: Transitie naar Tuinbouw 3.0 Kessel, 22 Februari 2018 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25 Augustus

Nadere informatie

Omwenteling: wat betekent dat voor zakelijke intermediairs?

Omwenteling: wat betekent dat voor zakelijke intermediairs? Omwenteling: wat betekent dat voor zakelijke intermediairs? Maarssen, 07 November 2018 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW -

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Revalidatie?

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Revalidatie? Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Revalidatie? Zeist, 20 September 2017 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25

Nadere informatie

Energiewende vs Energietransitie

Energiewende vs Energietransitie Energiewende vs Energietransitie Jan Rotmans Amsterdam, 23-09-2013 www.twitter.com/janrotmans Cijfermatige Trends Energiemix Duitsland versus Nederland Duitsland Nederland kolen 25% 7% olie 34% 56% aardgas

Nadere informatie

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Schiedam?

Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Schiedam? JANROTMANS Roadmap Next Economy: wat betekent dat voor Schiedam? Schiedam, 1 December 2016 We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25 Augustus 2016 Hengelo,

Nadere informatie

In het Oog van de Orkaan: waar staat het groen onderwijs?

In het Oog van de Orkaan: waar staat het groen onderwijs? In het Oog van de Orkaan: waar staat het groen onderwijs? Jan Rotmans Dronten, 24-04-2013 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Herman

Nadere informatie

Beroeps Onderwijs in Transitie: van initiatief naar beweging

Beroeps Onderwijs in Transitie: van initiatief naar beweging Beroeps Onderwijs in Transitie: van initiatief naar beweging Rotterdam, 04 Februari 2016 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken 19 de Eeuw

Nadere informatie

Een verandering van tijdperken: wat betekent dat voor de zorg?

Een verandering van tijdperken: wat betekent dat voor de zorg? Een verandering van tijdperken: wat betekent dat voor de zorg? Jan Rotmans Tilburg, 20 November 2013 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

Nadere informatie

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen. De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde

Nadere informatie

Verandering van tijdperk: transitie van vakantieparken Harderwijk, 18 februari twitter.com/janrotmans

Verandering van tijdperk: transitie van vakantieparken Harderwijk, 18 februari twitter.com/janrotmans Verandering van tijdperk: transitie van vakantieparken Harderwijk, 18 februari 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Oude Samenleving

Nadere informatie

De Sluipende Energierevolutie

De Sluipende Energierevolutie De Sluipende Energierevolutie ARN, Nijmegen 24 Mei 2013 Jan Rotmans www.twitter.com/janrotmans wie niet goed kijkt is verrast door de explosie aan lokale energie initiatieven, wie wel goed kijkt vindt

Nadere informatie

Omwenteling: Wat betekent dat voor U?

Omwenteling: Wat betekent dat voor U? JANROTMANS Omwenteling: Wat betekent dat voor U? Amsterdam, 06 Februari 2018 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans OMWENTELING samenleving organisaties mensen We leven NIET in tijdperk van verandering

Nadere informatie

Omwenteling van de Samenleving Wat betekent dat voor u?

Omwenteling van de Samenleving Wat betekent dat voor u? Omwenteling van de Samenleving Wat betekent dat voor u? Hilversum, 15 Mei 2018 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: unieke kans voor glastuinbouw

Verandering van Tijdperk: unieke kans voor glastuinbouw Verandering van Tijdperk: unieke kans voor glastuinbouw Naaldwijk, 15 Oktober 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken 19 de Eeuw vs

Nadere informatie

Energie Transitie: traagheid en versnelling

Energie Transitie: traagheid en versnelling twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: hoe kunnen we de zorg laten kantelen?

Verandering van Tijdperk: hoe kunnen we de zorg laten kantelen? Verandering van Tijdperk: hoe kunnen we de zorg laten kantelen? Houten, 08 Juni 2017 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25

Nadere informatie

Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen

Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.

Nadere informatie

Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor kunstenaars?

Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor kunstenaars? Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor kunstenaars? Ede, 12 November 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Laatste Kantelperiode

Nadere informatie

Hoe versnellen we de energietransitie in Brabant?

Hoe versnellen we de energietransitie in Brabant? Hoe versnellen we de energietransitie in Brabant? Breda, 30 November 2016 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo, 25 Augustus 2016

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor professionals?

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor professionals? Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor professionals? Nyenrode, 12 December 2017 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo,

Nadere informatie

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel Te besluiten om 1. De ambitie vast te stellen om in 2050 als Krimpen aan den IJssel energieneutraal te zijn. 2. Een stappenplan op te stellen

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Enexis: energie in goede banen Even if you doubt the evidence, providing incentives for energy-efficiency and clean energy are the right thing to do

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie

Haarlemmermeers akkoord

Haarlemmermeers akkoord Haarlemmermeers akkoord of met regio? Pieter van der Ploeg Alliander 1 Alliander is van jou 2 Alliander is van jou 3 energietransitie 3 tenminste motieven 4 energietransitie onafhankelijk 5 energietransitie

Nadere informatie

Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 19 oktober 2018

Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 19 oktober 2018 Opzij opzij opzij - maak plaats, maak plaats, maak plaats. Wij hebben ongelofelijke haast. Opschalen en Opschieten Marjan Minnesma 19 oktober 2018 Zeespiegel stijgt versneld 2,5 mm/jaar in 90 s 3,4

Nadere informatie

Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee?

Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee? Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee? Amersfoort, 08 December 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Meervoudige Crisis 1. economische

Nadere informatie

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgprofessionals?

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgprofessionals? Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgprofessionals? Den Haag, 21 November 2016 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken 1 SAMENLEVING

Nadere informatie

Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid

Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Lieven Van Lieshout Econext 8 april 203 Uitdagingen van het energiebeleid Bron: IEA, WEO 202 2 Uitdagingen van het energiebeleid Bron : EC, Impact

Nadere informatie

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak

Nadere informatie

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: kantelt Gooi en Vechtstreek mee?

Verandering van Tijdperk: kantelt Gooi en Vechtstreek mee? Verandering van Tijdperk: kantelt Gooi en Vechtstreek mee? Bussum, 13 Februari 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Laatste Kantelperiode

Nadere informatie

Transitie naar Achterhoek 3.0: volgende stappen

Transitie naar Achterhoek 3.0: volgende stappen Transitie naar Achterhoek 3.0: volgende stappen Jan Rotmans Ulft, 05 Februari 2014 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Unieke Kanteling

Nadere informatie

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgmanagers?

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgmanagers? Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor Zorgmanagers? Maarssen 25 November 2016 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo,

Nadere informatie

Energietransitie bij Mobiliteit

Energietransitie bij Mobiliteit Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale

Nadere informatie

Omwenteling: wat betekent dat voor de overheid en voor u?

Omwenteling: wat betekent dat voor de overheid en voor u? Omwenteling: wat betekent dat voor de overheid en voor u? Den Bosch, 04 Oktober 2018 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële

Nadere informatie

Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor jeugdzorg?

Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor jeugdzorg? Verandering van tijdperk: wat betekent dat voor jeugdzorg? Amsterdam, 3 December 2015 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Laatste Kantelperiode

Nadere informatie

Omwenteling van Samenleving: Betekenis voor het sociaal domein

Omwenteling van Samenleving: Betekenis voor het sociaal domein JANROTMANS Omwenteling van Samenleving: Betekenis voor het sociaal domein Nyenrode, 19 Juni 2018 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering

Nadere informatie

Roadmap Next Economy. Transitiepad Energie: towards a zero carbon

Roadmap Next Economy. Transitiepad Energie: towards a zero carbon Roadmap Next Economy Transitiepad Energie: towards a zero carbon region Kees.dhuy@tno.nl @Keesdhuy Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) Aanleiding Economische potentie MRDH onvoldoende benut Noodzaak

Nadere informatie

C. Monitoring en backcasting

C. Monitoring en backcasting C. Monitoring en backcasting Backcasting en monitoring Deelsessie werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 dr. C. (Cor) Leguijt Inhoud 1. Backcastingproject stadsgewest Haaglanden 1. Klimaat- en

Nadere informatie

DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN

DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN Energie afspraken, laatste ontwikkelingen, kansen en uitdagingen Rafaël Lazaroms Coördinator Team Energie Unie van Waterschappen KLIMAATTOP PARIJS 2015 MONDIAAL

Nadere informatie

Mark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken

Mark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Mark Frequin Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Energiebeleid: van context tot acties. Mark Frequin Rijks Universiteit Groningen Inhoud 1. Context 2. Richting

Nadere informatie

Roadmap Next Economy. September 2016

Roadmap Next Economy. September 2016 Roadmap Next Economy September 2016 2.2 miljoen inwoners 23 gemeenten 1 miljoen woningen 12 miljoen m2 kantoor ruimte 3.800 ha bedrijfsterreinen 12 kennis instituten 50 business netwerken MRDH Urgentie

Nadere informatie

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN?

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN? WAAR MOETEN WE VERSNELLEN? Electriciteit Warmte Vervoeren Producten TOTAAL % EINDVBR Industrie 166 410 557 1133 46% 576 Huizen 80 339 419 17% 419 Gebouwen (diensten) 120 127 247 10% 247 Mobiliteit / transport

Nadere informatie

DUURZAAM WEERSELO WAAROM EN HOE

DUURZAAM WEERSELO WAAROM EN HOE WAAROM EN HOE Klimaat akkoord Parijs / Nederland Stimuleringsmaatregelen Accijns Energie besparing Inzet hernieuwbare bronnen Verminderen van fossiele brandstoffen 10-12-2018 1 KLIMAAT AKKOORD NL Nederlands

Nadere informatie

In het Oog van de Orkaan: op weg naar nieuwe economie

In het Oog van de Orkaan: op weg naar nieuwe economie In het Oog van de Orkaan: op weg naar nieuwe economie Jan Rotmans Breda, Rotterdam, 26-03-2013 www.twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

Nadere informatie

Van klimaatakkoord naar de transitievisie warmte voor de gemeente Heemstede Vind de juiste reispartner

Van klimaatakkoord naar de transitievisie warmte voor de gemeente Heemstede Vind de juiste reispartner Van klimaatakkoord naar de transitievisie warmte voor de gemeente Heemstede Vind de juiste reispartner De eerste transitie naar aardgas Klimaattop dec 2018 en rapport IPCC oktober 2018 Zuid Korea Intergovernmental

Nadere informatie

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van

Nadere informatie

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019 Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin

Nadere informatie

Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016

Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016 Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016 Energieneutraal; waar hebben we het over? Wat wel, wat niet? Hoe gaan we het aanvliegen? Want energieneutraliteit kan op vele manieren worden

Nadere informatie

Geothermie in de gebouwde omgeving

Geothermie in de gebouwde omgeving Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid

Nadere informatie

De noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad

De noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad De noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad Delft, 9 maart 2018 Sander Fijn van Draat, Mark Jurjus, Hans Schneider Beheert het netwerk voor gas en stroom Inhoudsopgave

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. April 2019

Raadsakkoord energietransitie. April 2019 Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie

Nadere informatie

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit Voordracht aan Provinciale Staten van Gedeputeerde Staten Onderwerp Watt anders, Energieagenda 2016-2020-2050 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland, Gelet op: Artikel 105 van de Provinciewet;

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:

Nadere informatie

Kanteling op komst. Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde

Kanteling op komst. Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde Kanteling op komst Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde JANROTMANS Verandering van Tijdperk Wat betekent dat voor pensioenfondsen? Groenekan, 29 Maart 2017 twitter.com/janrotmans twitter.com/janrotmans

Nadere informatie

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens

Nadere informatie

Van Gasbel Naar Waterbel

Van Gasbel Naar Waterbel Van Gasbel Naar Waterbel 11 oktober 2018, Jan-Maarten Elias Huidige klantvragen Unica voor verduurzaming Op gebouwniveau Corporatie -> Hoe kan ik de CO2 reduceren? En de woonlasten laag houden? Sportclub

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Route naar een Duurzame Energievoorziening

Route naar een Duurzame Energievoorziening Route naar een Duurzame Energievoorziening Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel Bijeenkomst: 25 november 2013, Power Lab 5 / USI & KIVI-NIRIA Inhoud Energie-transitie Energieakkoord voor duurzame groei

Nadere informatie

GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN

GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN 1 Inhoudsopgave Voorstellen: Bureau BUITEN Doel onderzoek en achtergrond Definitie toekomstbestendig bedrijventerrein Methode

Nadere informatie

Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel

Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel Mogelijke transitiepaden naar 235 en 25: tempo en soort van elektrificatie Brede bijeenkomst transitiepad lage temperatuurwarmte, 27 september

Nadere informatie

29 November Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr.

29 November Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr. Copernicus Institute of Sustainable Development Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr. Robert Harmsen 29 November 2018 Klimaatakkoord

Nadere informatie

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW

Nadere informatie

SMART SOCIETY IN NEDERLAND

SMART SOCIETY IN NEDERLAND SMART SOCIETY IN NEDERLAND Roxane Daniels Vereniging Nederlandse Gemeenten 23 april 2019 VVSG Brussel Paraplu-begrip Integrale aanpak van maatschappelijke opgaven Cross-sectoraal Publiek-privaat Bottom-up

Nadere informatie

Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver?

Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver? Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver? Casper Tigchelaar Plannen voor Gasloos worden Top-down gemaakt Gasloos: Wie gaan er over?... Wie houden zich bezig met gasloos: Netwerkbedrijven Rijksoverheid

Nadere informatie

Sterker, Slimmer, Schoner

Sterker, Slimmer, Schoner Sterker, Slimmer, Schoner D66 visie op duurzaamheid en groei C100 01-11-2014 Stientje van Veldhoven Groene genen Van Mierlo Terlouw Club van Rome Richtingwijzer: streef naar een duurzame en harmonieuze

Nadere informatie

Na aardgas komt zonneschijn

Na aardgas komt zonneschijn Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland

Nadere informatie

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten Stadsverwarming Windmolenbroek Agenda Strategie Cogas en speerpunten Stadsverwarming Windmolenbroek Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten 1 Cogas staat voor verduurzaming Strategie

Nadere informatie

DUURZAME WARMTEVOORZIENING

DUURZAME WARMTEVOORZIENING DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario

Nadere informatie

Eneco Groep. Duurzame energie voor iedereen

Eneco Groep. Duurzame energie voor iedereen Eneco Groep Duurzame energie voor iedereen Duurzame koploper Eneco is het grootste energiebedrijf van Nederland in publieke handen. Onze missie is betaalbare duurzame energie mogelijk maken die altijd,

Nadere informatie

Succesvolle aanpak CO 2 -emissiereductie voor NL en onze sector

Succesvolle aanpak CO 2 -emissiereductie voor NL en onze sector Succesvolle aanpak CO 2 -emissiereductie voor NL en onze sector FMN SYMPOSIUM VERDUURZAMEN GEBOUWEN WAAROM? WAT? HOE? 14 maart 2018 Intro Evert Holleman Adviseur energietransitie bij Royal HaskoningDHV

Nadere informatie

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,

Nadere informatie

Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni

Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni Ron Lander en Nathalie Harrems openen de goed bezochte bijeenkomst in de schouwburg in Meppel. Naast het delen van kennis over de werkwijze in het Meerjarenprogramma

Nadere informatie

De snelste route naar aardgasvrije wijken

De snelste route naar aardgasvrije wijken De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik

Nadere informatie

Tussenstand Klimaatakkoord. 5 september 2018

Tussenstand Klimaatakkoord. 5 september 2018 Tussenstand Klimaatakkoord 5 september 2018 Landelijke opgave klimaatmitigatie In 2050 maximaal 1,5-2 graden opwarming in 2030 49% co2-reductie t.o.v. 1990, naar 95% in 2050 Nederland: 200 Mton CO2-eq

Nadere informatie

INNAX Gebouw & Omgeving

INNAX Gebouw & Omgeving INNAX Gebouw & Omgeving Gebouwverduurzamer van A tot Z Pieter Klep, 26 oktober 2017 Waarom energietransitie? Belangrijke ontwikkelingen Regeerakkoord (Rutte II) energieneutraal 2050 Klimaatakkoord Parijs

Nadere informatie

2. KOPLOPER IN DUURZAAMHEID

2. KOPLOPER IN DUURZAAMHEID 2. KOPLOPER IN DUURZAAMHEID Dit is de eeuw van het veranderende wereldklimaat. We nemen onze verantwoordelijkheid: no time to waste. Duurzaamheid en een circulaire economie, daar maken we ons sterk voor.

Nadere informatie

Transitie in het sociaal domein: hoe staan we ervoor, en hoe verder?

Transitie in het sociaal domein: hoe staan we ervoor, en hoe verder? JANROTMANS Transitie in het sociaal domein: hoe staan we ervoor, en hoe verder? Nyenrode, 25 Juni 2019 twitter.com/janrotmans We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk

Nadere informatie

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI

Nadere informatie

Samenvatting Klimaatplan

Samenvatting Klimaatplan Samenvatting Klimaatplan 2016-2020 Op 23 februari 2016 heeft de gemeenteraad van Eindhoven de Klimaatverordening Eindhoven 2016 vastgesteld. Onderdeel van de verordening is de verplichting tot het opstellen

Nadere informatie

Roadmap Next Economy. Hans Beekman

Roadmap Next Economy. Hans Beekman Roadmap Next Economy Hans Beekman Aanleiding Roadmap Next Economy Economische potentie wordt onvoldoende benut Versterken regionale samenwerking noodzakelijk (OESO) Eenduidige toekomstbestendige economische

Nadere informatie

Energieakkoord: Wij zijn aan zet!

Energieakkoord: Wij zijn aan zet! Energieakkoord: Wij zijn aan zet! Energieakkoord in het kort - Akkoord over energiebesparing binnen de SER tussen overheid, natuur- en milieuorganisaties, vakbonden, energieproducenten, netbeheerders,

Nadere informatie

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor het onderwijs?

Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor het onderwijs? Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor het onderwijs? Lunteren, 05 Oktober 2017 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Hengelo,

Nadere informatie

Kennisdeelsessie Hoe? Jasper Donker & Jeroen Brouwer. 14 maart 2017

Kennisdeelsessie Hoe? Jasper Donker & Jeroen Brouwer. 14 maart 2017 Kennisdeelsessie Hoe? Jasper Donker & Jeroen Brouwer 14 maart 2017 Agenda 13.00 13.05 Intro 13.05 13.15 Presentatie gemeente Wageningen 13.15 13.25 Presentatie gemeente Utrecht 13.25 13.40 Vragen + discussie

Nadere informatie