C. Monitoring en backcasting
|
|
- Marleen Frieda de Smedt
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 C. Monitoring en backcasting
2 Backcasting en monitoring Deelsessie werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 dr. C. (Cor) Leguijt
3 Inhoud 1. Backcastingproject stadsgewest Haaglanden 1. Klimaat- en energiebeleid: waarom ook al weer 2. Inhoud en planning van het project 3. Wat is backcasting en wat kun je er mee? 4. Resultaten tot nu toe 2. Monitoring 3
4 CE Delft: wie zijn wij? Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Ruim 35 jaar; ca. 45 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid Energie, Verkeer, Economie, Ketenanalyses Gericht op structurele verandering Klanten: Europese Commissie en Europees Parlement Ministeries, provincies, regio s, gemeentes Bedrijfsleven NGO s Not for profit Zie ook voor alle (openbare) rapporten. 4
5 Motivaties voor energie- en klimaatbeleid Mondiale klimaatcrisis Lokale luchtkwaliteit gezondheid Comfort in gebouwen Leefbaarheid Betaalbare energierekening nu en in de toekomst (sociaal: fuel poverty) Directe stimulering economie (investeringen werk & innovativiteit) Indirecte stimulering economie (minder uitgaven aan energielasten, dus..) Robuustheid economie (i.v.m. minder afhankelijkheid, minder risico) NB: Huidige energierekening Zoetermeer: Huidige variabele energiekosten in Zoetermeer: 150 mln euro/jaar Gaat naar 30 mln/jaar als maatregelen Routekaart worden getroffen 5
6 Backcastingmethode kan niet is geen optie, tenzij het echt fysiek onmogelijk is start einddoel 2. eindbeeld(en) invullen 3. kritieke paden bepalen 4. maatregelen 6
7 Backcasting: wat kun je er mee? Een gedragen eindbeeld; klimaatneutraal, wat betekent dat eigenlijk? gezamenlijk beeld voorkomen van lock ins Inzicht in de inspanning die nodig is, en in kritieke paden input voor prioriteitstelling en richting gevoel van urgentie daar waar nodig input voor onderzoeksagenda en innovatie ijkpunten voor programmamonitoring: is het tempo hoog genoeg? Project Haaglanden: ook inzicht in samenwerkingsmogelijkheden 7
8 Fasering backcastingproject Haaglanden 8
9 Samenwerkingsopties lobby-agenda, plus: uitvoeringsagenda onderzoeksagenda 9
10 Resultaten tot nu toe - Technisch kan het. Hoe te zorgen dat het gebeurt? - Medewerking nodig van alle inwoners en bedrijven - én koplopers, én peloton, én achterblijvers - Rugwind - elektriciteitsproductie klimaatneutraal in 2050 (EU) - Nieuwbouw near zero energy per Verkeer (EU-roadmap): 65% CO2-reductie per Kritieke paden uit de backcasting klimaatneutraliteit - warmtevraag bestaande bouw (NB: geen aardgas meer!) - verkeer (NB: is buiten scope van doelstelling Zoetermeer) 10
11 CO2-reductie (eigen deel) Kritieke pad analyse (concept)
12 Resultaten tot nu toe, enkele cijfers Cijfers voor Zoetermeer (o.b.v. huidige prijzen) Huidige energierekening woningen+bedrijven 150 mln euro/jaar Na treffen maatregelen Routekaart 30 mln euro/jaar Huidig energielabel woningen Investeringen woningen naar label B,C Werkgelegenheidseffect gemiddeld D 250 miljoen euro 300 banen (bruto) Investeringen woningen, label B naar neutraal 1,4-2,2 miljard euro 12
13 Resultaten tot nu toe - Warmtevraag bestaande bouw: - Alle gebouwen moeten iets (isolatie en energie-aansluiting) - eindbeeld per soort gebied - dichtbebouwd stedelijk (isolatie + warmtenet, of renovatie naar energieneutraal) - grote utiliteit met koudevraag: WKO - Uitzonderingssituaties: inzet groen gas - Overige gebouwen: isolatie + warmtepomp (individueel of met bronnet) - Procesaanpak: bijv. zoals project warmte/koudekaart in Den Haag - De uitdaging: zorgen dat iedereen doet wat nodig is, óók peloton en achterblijvers - Zoetermeer heeft scherpste doel in de regio (2030) 13
14 Koplopers, peloton, achterblijvers 14
15 Monitoring: bottom-up én top-down Bottom-up: resultaten van specifieke maatregelen, plus schatting CO2-effect Voorbeelden: aantal deelnemers aan voorlichtingsbijeenkomst aantal geplaatste zonnepanelen via inkoopactie aantal geïsoleerde woningen via subsidie Doel: voortgangsmonitoring uitvoeringsprogramma Top-down: energiejaarverbruik per sector plus omrekening naar CO2-effect Doel: monitoring van doelbereik, ten behoeve van eventuele bijstelling van het programma. Plus aanvullende informatie, bijvoorbeeld labelverdeling gebouwen 15
16 Voorbeeld: Klimaatmonitor AgentschapNL Klimaatmonitor geeft o.a. ook gemiddeld energiegebruik woningen per gemeente. Aan bedrijven wordt gewerkt. 16
17 Voorbeeld 2: Energie in Beeld (netbeheerders) Energieverbruik op buurtniveau, op kaartondergrond, particulier en bedrijven 17
18 Voorbeeld 3: Prestatiemonitor Haaglanden Projectmeldingen plus nadere informatie, op kaartondergrond 18
19 VRAGEN? 19
20 Hulpsheets 20
21 Eindbeeld: Stadswoning De woningen in de stad zijn hoofdzakelijk aangesloten op collectieve systemen. Dit zijn ofwel grote warmtenetten met restwarmte of geothermie, ofwel grootschalige WKO-systemen. Alternatief is energieneutraalrenovatie. Besparing: Optimale isolatie Verbeterde ruimteverwarming Zuinig gedrag Hernieuwbaar Zonnepanelen Zonneboiler Bodemwarmte Restwarmte (evt. warmte uit BEC) 21
22 Eindbeeld: Utiliteit Kantoren, scholen, sportcentra en andere panden zijn hoofdzakelijk aangesloten op collectieve systemen, zoals warmtenetten. Bij voldoende grootte kan pand of groep van panden een WKO-installatie hebben. Besparing: Algemene besparing (schil) Zuinige apparatuur Hernieuwbaar Zonnepanelen Bodemwarmte Restwarmte (evt. warmte uit BEC) 22
23 Eindbeeld: Dorpswoningen Dorpswoningen hebben een mix van collectieve (bij uniforme bouw) en individuele (bij pluriforme bouw) voorzieningen. Collectieve voorzieningen bestaan uit kleine warmtenetten, eventueel met WKO, individuele uit CVketels met (groen) gas of warmtepompen. Besparing: Optimale isolatie Verbeterde ruimteverwarming Zuinig gedrag Hernieuwbaar Zonnepanelen Zonneboiler Groen gas Bodemwarmte Restwarmte (evt. warmte uit kas) 23
24 Eindbeeld: Vrijstaande woningen Een vrijstaande woning heeft een individuele warmtevoorziening, zoals een CV-ketel op groen gas of een elektrische warmtepomp. Besparing: Optimale isolatie Verbeterde ruimteverwarming Zuinig gedrag Hernieuwbaar Zonnepanelen Zonneboiler Groen gas Bodemwarmte 24
Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam. dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015
Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015 Inhoud 1. Doelen energie- en klimaatbeleid 2. Drie knoppen om aan te draaien
Nadere informatieVerduurzaming Gebouwde Omgeving Groen Links, Zaanstad dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 22 nov. 2015
Verduurzaming Gebouwde Omgeving Groen Links, Zaanstad dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 22 nov. 2015 Inhoud 1. Doelen energie- en klimaatbeleid 2. Drie knoppen om aan te draaien 3. Soorten buurten en verdeling
Nadere informatieDe toekomst van de netten
De toekomst van de netten Speelveld, energieneutrale wijk, rol van smart grids dr. C. (Cor) Leguijt, presentatie Kivi-Niria, 8 okt. 2013 Inhoud de toekomst van de netten Kort: over CE Delft De hoeken van
Nadere informatieAardgasloos met bodemenergie. Frans Rooijers
Aardgasloos met bodemenergie Frans Rooijers CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise - 50 medewerkers
Nadere informatieOok de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft
Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieWest-Friesland: warmte in transitie. Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017
West-Friesland: warmte in transitie Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017 Inhoud Warmtetransitie, van het aardgas af, hoezo???? Aanpak in het project Uitkomsten regio West-Friesland Eindbeeld (welke oplossing
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario
Nadere informatieHoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017
Hoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische
Nadere informatieWarmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst
Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming
Nadere informatieGas is geen aardgas, en hard nodig. Frans Rooijers - 4 november 2016
Gas is geen aardgas, en hard nodig Frans Rooijers - 4 november 2016 CE Delft: wie zijn wij? Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Bijna 40 jaar; ca. 50 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid
Nadere informatieVan het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne
Van het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 60
Nadere informatieBackcasting Haaglanden klimaatneutraal
Backcasting Haaglanden klimaatneutraal Rapport Delft, juni 2014 Opgesteld door: C. (Cor) Leguijt B.L. (Benno) Schepers L.M.L. (Lonneke) Wielders M.J.J. (Maarten) t Hoen H.P. (Huib) van Essen Colofon Bibliotheekgegevens
Nadere informatieEnergietransitie. 13 april 2018
1 Welkom! Energietransitie 2 13 april 2018 3 2030 zonder Gronings aardgas 2040 of 2030 een klimaat neutrale stad. 2030 geen aardgas meer uit Groningen. Totaal 250.000 woningen, 30.000 bedrijfs- en nutspanden.
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieStappen naar de toekomst. Concrete maatregelen om de eerste stappen naar een klimaatneutraal Pijnacker-Nootdorp te zetten
Stappen naar de toekomst Concrete maatregelen om de eerste stappen naar een klimaatneutraal Pijnacker-Nootdorp te zetten Rapport Delft, augustus 2013 Opgesteld door: C. (Cor) Leguijt B.L. (Benno) Schepers
Nadere informatieBack(casting) to the future! - Hoofdrapport -
Back(casting) to the future! - Hoofdrapport - Hoofdrapport Delft, maart 2013 Opgesteld door: C. (Cor) Leguijt J.H.B. (Jos) Benner H.P. (Huib) van Essen L.M.L. (Lonneke) Wielders Colofon Bibliotheekgegevens
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieWarmte in de maatschappij. Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving
Warmte in de maatschappij Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische
Nadere informatieHoe kunnen we oudbouw woningen energieneutraal maken?
Groen Links Zuid Holland, 11 oktober 2014 Hoe kunnen we oudbouw woningen energieneutraal maken? Lessons learned 20x Energieneutraal Samenwerking Gemeente Den Haag, gemeente Delft en Stadsgewest Haaglanden
Nadere informatieKlimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Carla Fransen (gemeente Apeldoorn) OWA, 18 februari 2019 Locatie: ACEC, Apeldoorn 19/2/19 Inhoud Aanleiding & voorgeschiedenis Informeren over de warmtekansenkaart
Nadere informatieDUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG
DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:
Nadere informatieWageningen Hoog / De Eng / Buitengebied
Wageningen Hoog / De Eng / Buitengebied Welke wijken zijn hier vertegenwoordigd? Gespreksleider Lara Minnaard Wageningen-Hoog / De Eng / Buitengebied Huishoudelijke mededelingen; Beschikbare tijd Tijdelijk
Nadere informatieIllustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011
Illustratie VESTA energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den Wijngaart Rob Folkert 1 Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011 Illustratie VESTA Energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den
Nadere informatieDe energietransitie: kansen grijpen kansen creëren
De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren Inspiratie voor de avond Marc Londo, ECN Beleidsstudies Alkmaar 1 april 2015 www.ecn.nl Boodschappen 1. De energiehuishouding verandert, en daar zijn
Nadere informatieScenario s voor de warmtetransitie in Den Haag. Raadscommissie 30 maart 2017
Scenario s voor de warmtetransitie in Den Haag Raadscommissie 30 maart 2017 Rode draad Aanleiding Omvang van de opgave Urgentie van de opgave Opbouw onderzoek Besparing Duurzame warmte Modelberekeningen
Nadere informatieWaterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft
Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische
Nadere informatieVan Energiebesparen naar CO2-neutraal
17 mei 2017, SP Eindhoven Van Energiebesparen naar CO2-neutraal Kans en bedreigingen in de huursector Jaap van Leeuwen (Woonbond) Klimaatontwikkeling: Gemiddelde temperatuur in 2017 tov gemiddelde 1950-1980
Nadere informatieAardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl
Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens
Nadere informatieEnergiebesparing bestaande koopwoningen. Effecten stimuleringspakket
Energiebesparing bestaande koopwoningen Effecten stimuleringspakket Notitie Delft, juli 2013 Opgesteld door: Cor Leguijt Frans Rooijers 2 2 juli 2013 3.B17.1 Energiebesparing bestaande koopwoningen 1 Inleiding
Nadere informatieNet voor de toekomst. Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl
Net voor de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieToekomst gas- & warmtenetten. Kennissessie Limburg en Noord-Brabant Frans Rooijers 12 december 2016
Toekomst gas- & warmtenetten Kennissessie Limburg en Noord-Brabant Frans Rooijers 12 december 2016 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische,
Nadere informatieUw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander
Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van
Nadere informatieBackcasting Haaglanden klimaatneutraal
Backcasting Haaglanden klimaatneutraal Rapport Delft, september 2013 Opgesteld door: C. (Cor) Leguijt B.L. (Benno) Schepers L.M.L. (Lonneke) Wielders M.J.J. (Maarten) t Hoen H.P. (Huib) van Essen Colofon
Nadere informatieEEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN
A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel
Nadere informatieNoordwest gasdeel / Noordwest warmte deel / Boomgaarden
Noordwest gasdeel / Noordwest warmte deel / Boomgaarden Welke wijken zijn hier vertegenwoordigd? Gespreksleider Rob Janmaat Communicatiebureau De Lynx Noordwest Boomgaarden Huishoudelijke mededelingen;
Nadere informatiePROCES TRANSITIEVISIE WARMTE TIEL; inhoud, planning en inzet
PROCES TRANSITIEVISIE WARMTE TIEL; inhoud, planning en inzet Gericht aan: partijen van de Warmtetafel Tiel, te weten gemeente Tiel, woningcorporatie Kleurrijk Wonen, woningcorporatie SCW, netbeheerder
Nadere informatieGijs de Man 12 oktober 2010
Gijs de Man 12 oktober 2010 We werken aan een beter klimaat Doel Stichting Warmtenetwerk: Bevorderen van gebruik van duurzame warmte en koude en hergebruik van restwarmte t via collectieve netten. Aanpak:
Nadere informatieZoetermeer: van 2030 tot nu
Zoetermeer: van 2030 tot nu Notitie Delft, oktober 2013 Opgesteld door: B.L. (Benno) Schepers C. (Cor) Leguijt Colofon Bibliotheekgegevens rapport: B.L. (Benno) Schepers, C. (Cor) Leguijt Zoetermeer: van
Nadere informatieBioLNG voor transport. Cor Leguijt 8 juni 2018
BioLNG voor transport Cor Leguijt 8 juni 2018 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise - 60 medewerkers
Nadere informatieTechnieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen
Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve
Nadere informatiePotentieel warmtelevering. Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als functie van de energiebelasting op aardgas
Ø Potentieel warmtelevering Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als functie van de energiebelasting op aardgas Potentieel warmtelevering Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als
Nadere informatieWarmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft
Warmtetransitie - FlexForward Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen
De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning
Nadere informatieVERSNELLING DUURZAAMHEIDS- PROGRAMMA
VERSNELLING DUURZAAMHEIDS- PROGRAMMA Raadsmarkt 9 maart 2017 Margreet van der Woude Programma manager Duurzaamheid 2 Beantwoording Raad De Raad heeft aangedrongen op versnelde uitvoering toen het Duurzaamheidsprogramma
Nadere informatieWarmte(levering) van de toekomst. Jeroen Roos (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Jeroen Roos Utrecht, 21 september 2010
Warmte(levering) van de toekomst (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Ontwikkelingen nieuwbouw met effect op warmtevraag 2 Regelgeving: stapsgewijze EPC-verlaging (-> 0,6 -> 0,4 -> energieneutraal)
Nadere informatieKansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014
Kansen voor warmte Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014 Centrale boodschap Er is een groot potentieel aan duurzame warmte en warmtebesparing in Nederland beschikbaar. Per situatie
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieBeleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties
Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale
Nadere informatieKlimaatneutraal warm wonen. 8 november 2016 Frans Rooijers -> Cor Leguijt
Klimaatneutraal warm wonen 8 november 2016 Frans Rooijers -> Cor Leguijt Inhoud Kort over CE Delft Energietransitie gebouwde omgeving Focus op bestaande bouw Focus op warmtevraag Oplossingsrichtingen Welke
Nadere informatieLT-warmtenet. Ruimteverwarming. Warmtapwater
Een lagetemperatuurwarmtenet () levert warmte voor en warmtapwater. Eén of meerdere collectieve bronnen verwarmen water dat via een buizensysteem naar de woning wordt vervoerd. In de woning is een afgifteset
Nadere informatieBijlage C - Rekenmethodiek. Rekenmethodiek voor de weg naar een klimaatneutraal Pijnacker-Nootdorp
Bijlage C - Rekenmethodiek Rekenmethodiek voor de weg naar een klimaatneutraal Pijnacker-Nootdorp Bijlage C Delft, augustus 2013 Opgesteld door: C. (Cor) Leguijt B.L. (Benno) Schepers Colofon Bibliotheekgegevens
Nadere informatieCollectieve warmte naar lage temperatuur Een verkenning van mogelijkheden en routes Edwin van Vliet
Collectieve warmte naar lage temperatuur Een verkenning van mogelijkheden en routes Edwin van Vliet Introductie & achtergrond Aanleiding Opdrachtgever: TKI Urban Energy & RVO Lage Temperatuur (LT) warmtenetten
Nadere informatieRijswijk -Informatiecentrum 9 december 2013 bert nagtegaal
Rijswijk -Informatiecentrum 9 december 2013 bert nagtegaal Geworteld wonen 9 DECEMBER e.v. Wat verstaan de potentiele bewoners onder duurzaamheid vinden de bewoners belangrijk als het gaat om duurzaamheid
Nadere informatieYpenburg 100% duurzame warmte
Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte
Nadere informatieDirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)
Dirk Vanhoudt Onderzoeker VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) De rol van groene warmtenetten in de renovatie van woningen Inhoudstafel 1. De Vlaamse huizenmarkt 2. De energieprestatieregelgeving
Nadere informatieHoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018
Hoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische,
Nadere informatieen uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018
Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen
Nadere informatieRegionale duurzaamheidsprojecten.
Regionale duurzaamheidsprojecten. Piotrek Swiatkowski Docent Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, Academie voor Financieel Management, Den Bosch, Avans Hogeschool Lid kenniskring Finance & Sustainability
Nadere informaties-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe?
s-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe? Waarom deze presentatie? Veel media aandacht voor energietransitie Tot 2019 weinig informatie van de gemeente Bewoners vragen zich af wat, waar,
Nadere informatieVragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie.
13-2018 Vragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie. Aan het college van B&W van de gemeente Aalten, (tkn Raad) Geacht college, De fractie
Nadere informatieEnergie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland
Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Nijmegen, 01 Februari 2018 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële
Nadere informatieEnergietransitie bij renovatie De nieuwe rol van energiebedrijven Ir D.G. Kalverkamp
Energietransitie bij renovatie De nieuwe rol van energiebedrijven Ir D.G. Kalverkamp JBR Organisatie-adviseurs bv Energiebedrijven kunnen vóór 2020 in 4 mln. woningen 30% energie besparen Energiebedrijven
Nadere informatieNaar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven
Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven Marnix Vlot voorzitter 040energie marnix.vlot@040energie.nl 1 Website Jan. 2014 2 040energie kenmerken Doel: help inwoners van Eindhoven hun energiegebruik
Nadere informatieZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen
ZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen Ir. Harm Valk Nieman Groep Platform ZEN 10 december 2015 Routekaart BENG 9-12-2015 2 BENG wat gaat er veranderen Bijna EnergieNeutrale Gebouwen
Nadere informatieKansenstudie Aardgasloos Purmerend
Kansenstudie Aardgasloos Purmerend 6 december 2016 Friso Waagmeester Peter Heijboer Transitie naar aardgasloos 1. Aanleiding en achtergronden 2. De Opgave van Purmerend 3. Scenario-analyses 4. Conclusies
Nadere informatieEnergie Transitie: traagheid en versnelling
twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage
Nadere informatieDe weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst
De weg van de energietransitie d.d. 20-11-2018 - VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst M3E groep (Vestigingen Rotterdam, Breda, Amsterdam ) M3E Kostenmanagement M3E Brandveiligheid consultants M3E
Nadere informatieVAN GAS LOS. Werkconferentie Warmtetransitie. 1 juni 2017, De Nieuwe stad, Zandfoort aan de Eem te Amersfoort
VAN GAS LOS Werkconferentie Warmtetransitie 1 juni 2017, De Nieuwe stad, Zandfoort aan de Eem te Amersfoort Programma 08.45 09.15 Inloop 09.15 09.30 Welkomstwoord - Anika de Kruijf van De Nieuwe Stad -
Nadere informatieGroeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector
Groeiplan voor warmte een initiatief van provincies, gemeenten en sector 27 november 2015 De Provincies Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, en Limburg, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, de Gemeenten
Nadere informatiePROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF
PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per
Nadere informatieWilma Paalman / Gemeente HvT 16 juni 2016 / Werksessie bij NBNL. Modulair bouwen van routekaarten voor de energietransitie
Wilma Paalman / Gemeente HvT 16 juni 2016 / Werksessie bij NBNL Modulair bouwen van routekaarten voor de energietransitie HOF VAN TWENTE Provincie Overijssel Regio Twente Geherindeelde gemeente (5 oude)
Nadere informatieEnergietransitie: wijkgerichte aanpak voor Gemeenten
Energietransitie: wijkgerichte aanpak voor Gemeenten Paul Dielissen bbn adviseurs - P.Dielissen@bbn.nl Coen Vos - gemeente Breda - cjm.vos@breda.nl Programma 1. Voorstellen 2. Opgave internationaal en
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte
Nadere informatieZaanse Energie Agenda Massa maken en versnellen 24 maart 2016
Zaanse Energie Agenda Massa maken en versnellen 24 maart 2016 Vandaag staat 3-luik centraal RAAD WORDT BIJGEPRAAT OVER Versnellingsbeeld (motie 109 12 november 2015) en daartoe ook over: Voortgangsrapportage
Nadere informatieTKI WINST Warmte Infrastructuur Nederland met verlaagde Systeem Temperatuur
ENERGY TKI WINST Warmte Infrastructuur Nederland met verlaagde Systeem Temperatuur 1 SAFER, SMARTER, GREENER De ambitie voor de Nederlandse gebouwde omgeving 2030 Een 49% CO 2 reductie 3,4Mton minder CO
Nadere informatieRoute naar een aardgasvrije wijk. Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland
Route naar een aardgasvrije wijk Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland Waarom aardgasvrij? Klimaat / broeikasproblematiek Groningse aardbevingen Onafhankelijkheid
Nadere informatieBENG de nieuwe energieprestatie en de kansen voor bodemenergie
BENG de nieuwe energieprestatie en de kansen voor bodemenergie Ir. Harm Valk Nieman Groep 6 12 2016 BENG: op weg naar energieneutraliteit BENG => Bijna Energie Neutrale Gebouwen = nzeb => nearly Zero Energy
Nadere informatieDuurzame warmtenetten
Duurzame warmtenetten Groene Huisvesters 22 juni 2017 Jeroen Roos Inhoud 1. Opzet warmtenet 2. Soorten en maten 3. Duurzaamheid 4. Specifiek: een bron: geothermie een concept: Nul-op-de-Meter/-Rekening
Nadere informatiemet lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten
Effectieve Kostenefficiënte of woonlasten of woonlastenefficiënte efficiënte aardgasvrije aardgasloze oplossingen wijken met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten Algemene
Nadere informatieGebieden Energie Neutraal
Gebieden Energie Neutraal Kennismaken met het programma GEN Liesbeth Schipper 27 september 2012 Inhoud Achtergrond Opzet GEN programma GEN Nieuwbouw Energieconcept Ontwikkel en businessmodel Omgeving GEN
Nadere informatieSamen maken we Nederland aardgasvrij
Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below
Nadere informatieSpreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013
Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Welkom allemaal! Om te beginnen fantastisch dat we met zo n grote groep en uit diverse geledingen hier bij elkaar zijn
Nadere informatieEnergie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft
Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieWONEN ZONDER AARDGAS STAP VOOR STAP NAAR EEN PLAN VOOR DE EIGEN WIJK OF BUURT
WONEN ZONDER AARDGAS STAP VOOR STAP NAAR EEN PLAN VOOR DE EIGEN WIJK OF BUURT Inleiding Wonen zonder aardgas in de eigen wijk of buurt is een groot en ingewikkeld proces. De belangrijkste redenen hiervoor
Nadere informatieOp weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren
Op weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in 2050 Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 1 24 mei 2019 Even voorstellen Michel
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieEnergievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen
Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen
Nadere informatieAardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.
Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieInfoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn. Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis?
Infoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis? Yvonne Feuerhahn ambassadeur adviseur architect Sinds 2010 dagelijks bezig met het verduurzamen van bestaande
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatieTotale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2
Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.
Nadere informatieMinder emissies, betere bereikbaarheid. Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft
Minder emissies, betere bereikbaarheid Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Overzicht CE Delft Mobiliteit kost ons veel Mogelijkheden CO 2 -reductie transport
Nadere informatieMarsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice
Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen L escaut woonservice Woonburg Zeeuwland 1 De Wooneco-alliantie 2 Minder dan een
Nadere informatieKansen voor ondiepe geothermie
Kansen voor ondiepe geothermie Ondiepe Geothermie Onttrekken van aardwarmte uit ondiepe formaties Diepte tot circa 1.250 meter Temperatuur 15 tot 45 C Technologie Dieptes (m) Gebruikelijke toepassing WKO
Nadere informatie