Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
|
|
- Marcella van Veen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016
2 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte termijn (20% CO 2 -reductie in 2020 ten opzichte van 2009) en de langere termijn (40% CO 2 -reductie 2030 ten opzichte van 2009). De ambities voor CO 2 -reductie worden niet betrokken op een individueel gebouw, maar betreffen de totale CO 2 -uitstoot van de gemeente. De plannen voor renovatie en nieuwbouw van Combibad De Vliet kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van deze ambities. Een zwembad is immers een van de grootste energieverbruikers van de gebouwde omgeving. Het is hierbij van belang een pakket van duurzaamheidsmaatregelen te kiezen die gezamenlijk een substantiële bijdrage leveren aan het realiseren van deze doelstellingen. Beperkte of geen (extra) milieubelasting is hierbij een aan te bevelen streven. De mogelijke duurzaamheidsmaatregelen zijn in deze rapportage in beeld gebracht om te komen tot een maatregelenpakket dat invulling geeft aan de ambities. In de uitwerking is onderscheid gemaakt in de volgende ambitieniveaus. 1 Basis: niveau Bouwbesluit. 2 Referentie: niveau huidige stand van techniek (maatregelen met een terugverdientijd kleiner dan tien jaar). 3 Plus: referentieniveau vermeerderd met maatregelen met een terugverdientijd van meer dan tien jaar: subvariant warmterotonde: a) Zonder PV b) Met PV subvariant RWZI: a) Met PV en pieklastketel b) Met PV en kleinschalige windturbine en pieklastketel c) Met PV, zonder pieklastketel (warmte volledig via warmtepomp op RWZI) 4 Excellent: energieneutraal: niet mogelijk binnen ruimtelijk kader Energieneutraliteit is niet mogelijk omdat er altijd een restverbruik elektriciteit resteert. Middels een grootschalige windmolen is energieneutraliteit wel mogelijk, maar aangezien niet te verwachting is dat dit op locatie de Vliet realiseerbaar is dit niet in deze studie beschouwd. Opgemerkt dient te worden dat waterneutraliteit niet mogelijk is voor deze locatie. Het gebruik van lokaal beschikbaar water, zoals grondwater of water uit De Vliet, of hergebruik van water vraagt een zuiveringsproces dat lokaal minder efficiënt kan worden uitgevoerd dan dit centraal in Nederland gebeurt. Uit duurzaamheidsoogpunt kan daarom beter drinkwater worden ingekocht dan dit lokaal te bereiden. Tevens dient te worden opgemerkt dat het voor het bereiken van energieneutraliteit noodzakelijk is windturbines in te zetten. Met pv op locatie wordt energieneutraliteit niet bereikt. Methodiek Voor dit project zijn verschillende maatregelen onderzocht volgens de methodiek Trias Energetica. Hierbij zijn de maatregelen als volgt opgesplitst in de categorieën: maatregelen besparend; maatregelen voor energie- en waterterugwinning; maatregelen voor duurzame opwekking. Haalbaarheid maatregelen De volgende maatregelen zijn onderzocht op technische en financiële haalbaarheid voor Combibad De Vliet. 0-5 jaar 5-10 jaar jaar jaar > 20 jaar Zeer rendabel Rendabel Redelijk rendabel Matig rendabel Niet rendabel 15145RVEU
3 tabel 1.1 Financiële samenvatting energiebesparende maatregelen Investering Jaarlijkse exploitatiekostenbesparing zonder subsidie Jaarlijkse exploitatiekostenbesparing met subsidie Maatregelen energiebesparend Toepassen extra isolatie - triple glas , , ,- Zwembadafdekking buitenbad , , ,- Trommelfilter , , ,- Uv-installatie , , ,- Toepassen ledverlichting , , ,- Ventilatoren luchtbehandeling 9.000, , ,- Hr zwembadpompen 6.000, , ,- Maatregelen energie- en waterterugwinning Warmteterugwinning met warmtepomp , , ,- Warmteterugwinning spoelwater , , ,- Hergebruik spoelwater , , ,- Benutting grijswater ,- 800,- 800,- Maatregelen energieopwekking warmte en koude Warmtepomp RWZI basislast , , ,- Warmtepomp RWZI optimaal , , ,- Warmtepomp RWZI totaal , , ,- Warmtepomp oppervlaktewater , , ,- Warmtepomp buitenlucht elektrisch , , ,- Warmtepomp buitenlucht gas , , , Zonnecollectoren , , ,- Houtketel , , ,- Maatregelen energieopwekking elektriciteit Zonnepanelen , , ,- Windenergie locatie De Vliet , , , VEUGEN
4 Maatregelenpakketten Uit deze maatregelen zijn de pakketten, zoals eerder genoemd, samengesteld. In de onderstaande tabel is de samenstelling van het maatregelenpakket weergegeven. tabel 1.2 Samenstelling maatregelenpakket Maatregelen Basis Referentie Pluspakketten Toepassen extra isolatie - triple glas Afdekking buitenbad Trommelfilter Uv-installatie zonder pv met pv RWZI X X X X Toepassen ledverlichting X X X X Ventilatoren luchtbehandeling X X X X HR Zwembadpompen X X X X Warmteterugwinning met warmtepomp X X X X Warmteterugwinning spoelwater X X X X Hergebruik spoelwater Benutting grijswater Warmtepomp RWZI basislast Warmtepomp RWZI optimaal Warmtepomp RWZI totaal Warmtepomp oppervlaktewater Warmtepomp buitenlucht elektrisch Warmtepomp buitenlucht gas X X Zonnecollectoren Houtketel In subvariant a) en b) In subvariant c) Zonnepanelen X X Windenergie locatie De Vliet In subvariant b) 15145RVEU
5 Resultaten uitwerking ambitieniveaus De maatregelenpakketten zijn in dit onderzoek energetisch en financieel doorgerekend. De resultaten hiervan zijn in de hierna volgende tabel weergegeven. tabel 1.3 Economische resultaten maatregelenpakketten zonder subsidie Maatregelpakket Investering Economische tvt* CO 2- uitstoot CO 2- reductie Energiegebruik Basis ton Referentie ,- 9 jaar 1220 ton Plus ** Plus met pv Plus RWZI met PV Plus RWZI, PV en kleinschalige windmolen Plus RWZI (totaal) met pv 0% MWhe 9% MWhe ,- 9 jaar 810 ton 40% GJ warmte MWhe ,- 15 jaar 570 ton 57% GJ warmte 678 MWhe ,- 9 jaar 790 ton 41% MWhe ,- 10 jaar 650 ton 52% MWhe ,- 15 jaar 760 ton 43% MWhe MWhe MWhe MWhe MWhe MWhe MWhe Energiebesparing Energiekosten Besparing energiekosten , , , , , , , , , , , , ,- Excellent Niet realiseerbaar binnen kaderbesluit Combibad de Vliet *Betreft terugverdientijden inclusief rente en aflossing ** Aansluitingen op het warmtenet van de warmterotonde zullen hoogstwaarschijnlijk tegen niet-meer-dan-anders (nmda)-tarieven worden aangesloten. De bijdrage aansluitkosten zal dan vergelijkbaar zijn met de investering in gasinfrastructuur en een gasketelinstallatie. In de exploitatiekosten zullen de energiekosten en het vastrecht vergelijkbaar zijn met de kosten voor het gasverbruik. In de berekeningen zijn dan ook gelijke kosten opgenomen voor warmte uit het warmtenet en warmte uit aardgas (referentie). In geen van de pakketten zijn waterbesparende maatregelen opgenomen. Reden is dat er al in de basis wordt uitgegaan van een zuinige installatie en maatregelen voor gebruik dan ander water dan drinkwater niet rendabel zijn. Het zuiveringsproces dat lokaal plaats zal moeten vinden om dit water te kunnen gebruiken kan daarnaast veel efficiënter centraal plaats vinden waardoor deze maatregelen ook uit duurzaamheidsoogpunt niet interessant zijn. Er is dienovereenkomstig geen besparing op water in bovenstaande pakketten. Er zijn verschillende subsidies en financieringsmaatregelen voor dit project mogelijk. Deze zijn echter sterk afhankelijk van de financieringsvorm en het eigendom van de installatie. In de bovenstaande beschouwing zijn deze dan ook niet meegenomen. Op dit moment is alleen subsidie op pv en windenergie kansrijk. Dit heeft dus effect op de terugverdientijd van de pakketten waar dit in is voorzien. Wanneer subsidie wordt verkregen, zijn de economische terugverdientijden indicatief. Plus warmterotonde met pv: negen jaar. Plus RWZI met pv: zeven jaar. Plus RWZI met PV en kleinschalige windmolen: acht jaar. Plus RWZI (totaal) met pv: twaalf jaar VEUGEN
6 Advies en aanbevelingen Invulling ambitie korte termijn Voor de ambitie op korte termijn is het raadzaam alle maatregelen op locatie te nemen die leiden tot een substantiële reductie van CO 2 -uitstoot. Dit zijn alle pluspakketten. Met het uitvoeren van één van deze maatregelenpakketten wordt een minimale CO 2 -reductie van 40% bereikt ten opzichte van een ontwikkeling van het zwembad conform het Bouwbesluit. Uit oogpunt van (lokale) duurzaamheid en economisch voordeel wordt geadviseerd om voor het verwarmen van het zwembad samenwerking te zoeken met het Hoogheemraadschap van Rijnland om de restwarmte van het effluent te gebruiken als energiebron voor een warmtepompinstallatie. De warmterotonde is een goed alternatief om kosteneffectief een verduurzaming te bereiken van ruim 40%. Het traject van de warmterotonde is echter nog onzeker. Vanuit Nuon Warmte is aangegeven dat een enkele aansluiting van het zwembad naar alle waarschijnlijkheid geen positieve business case oplevert. Meerdere aansluitingen in de wijk zijn daarvoor nodig. Ook is de planning (realisatie waarschijnlijk eind 2018) kritisch ten opzichte van de planning van het zwembad. Aanbevolen wordt de ontwikkelingen hierin te volgen, maar eerst in te zetten op gebruik van restwarmte van de RWZI. Geadviseerd wordt het pakket Plus RWZI met PV verder uit te werken. Hiermee wordt ruim 40% CO 2 - reductie bereikt. Dit pakket kenmerkt zich daarnaast door een duidelijke uitstraling in lokale duurzaamheid. Het beoogde pakket verdient zich tevens binnen 10 jaar terug en is daarmee ook rendabel. Mogelijke subsidie op opwekking middels PV windenergie maakt de rentabiliteit nog gunstiger. Daarnaast wordt geadviseerd de mogelijkheid tot plaatsing van een kleinschalige windmolen op locatie De Vliet nader te onderzoeken op ruimtelijke en planologische haalbaarheid. Indien de uitkomt hiervan positief is, kan worden opgeschaald naar het maatregelenpakket Plus RWZI, PV en kleinschalige windmolen. Invulling ambitie lange termijn Met het pakket Plus RWZI, PV en kleinschalige windmolen wordt een CO 2 -reductie van ruim 50% gerealiseerd. Verder gaande stappen om tot een energieneutrale ontwikkeling te komen zijn slechts mogelijk door plaatsing van (een) grootschalige windmolen(s). Binnen de ruimtelijke scope van sportpark de Vliet is het niet te verwachten dat dit mogelijk is. Energieneutraliteit nu niet uitsluiten De energieneutrale ambitie is nu niet haalbaar zonder de toepassing van een grootschalige windmolen. Hierbij is de raadzaam samenwerking te zoeken met derden of dit breder te beschouwen over meer gemeentelijke gebouwen. Aanbevolen wordt om de energieneutrale variant niet uit te sluiten, maar verder te onderzoeken in een groter verband dan het project combibad De Vliet als ook in samenwerking met andere partijen. Effect locatiekeuze op duurzaamheidsambities Het effect op de duurzaamheidsambities voor de keuze voor locatie A, B1 of B2 is nihil, doordat ze dicht bij elkaar zijn gelegen. Subsidies Op dit moment zijn er geen interessante subsidies beschikbaar in relatie tot de investering in duurzame energie. Aanbevolen wordt wel om de ontwikkelingen met betrekking tot subsidies te blijven volgen. Subsidie in de exploitatiefase met de SDE-regeling maakt het op dit moment interessant om te investeren in zonnestroom en windenergie. In de berekeningen is expliciet aangegeven welk effect het verkrijgen van een subsidie heeft op de haalbaarheid van een duurzaamheidspakket RVEU
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden Datum 27 februari 2017 Projectnummer 16036 Status Definitief Opdrachtgever Gemeente Leiden T.a.v. de heer R. Klein Postbus 165 2300 AD
Nadere informatieRAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: 31 maart 2016 B en W-besluit nr.:
RAADSVOORSTEL 16.0037 Rv. nr.: 16.0037 B en W-besluit d.d.: 31 maart 2016 B en W-besluit nr.: 16.0282 Naam programma: Cultuur, sport en recreatie. Onderwerp: Locatie- en duurzaamheidsonderzoek Combibad
Nadere informatieEEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN
A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel
Nadere informatie4 Energiebesparingsadvies
4 Energiebesparingsadvies 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het energiebesparingsadvies voor het gebouw gepresenteerd. Allereerst wordt een inventarisatie gegeven van de reeds getroffen en onderzochte
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatienergiebesparing in de ICT
nergiebesparing in de ICT Een koud kunstje? 10 April Green IT Energy Solutions Niels Sijpheer 3671 Meter (Q=m.g.h) 100 kg massa en 1 kwh arbeid: Hoe hoog kom ik? A Minder dan100 meter B Tussen 100 en 1000
Nadere informatieR.M. Melenhorst, Maatschappelijke ontwikkeling. Duurzaamheidsprogramma De Vijf Heuvels
Raadsmemo Datum: 20 maart 2012 Aan: Gemeenteraad van Hof van Twente Kopie aan: Van: Voor informatie: Onderwerp: P. van Zwanenburg R.M. Melenhorst, Maatschappelijke ontwikkeling Duurzaamheidsprogramma De
Nadere informatieVerduurzaming zwembad De Wetering
Verduurzaming zwembad De Wetering gemeente Houten (Fase 2) - Inventariseren, analyseren en verduurzamen Lester Agten & Hans de Groot Versie: 26 oktober 2016 Programma Algemeen / opdracht Stappenplan Vertrekpunt
Nadere informatieBeleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties
Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale
Nadere informatieKANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN
April 2002 ECN-RX--02-013 KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN Nieuw Den Helder Centrum als praktijkvoorbeeld J.C.P. Kester E. Sjoerdsma H. van der Veen (Woningstichting
Nadere informatieSubsidieregeling stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties
Nederland watersportland! Een leven lang genieten op het water Subsidieregeling stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties Watersportacademy is onderdeel van het Watersportverbond Bram Sluijk EDS
Nadere informatieWie wind niet durft, verliest!
Wie wind niet durft, verliest! Onderzoek naar de (on)haalbaarheid van de doelstellingen van de gemeente Hellendoorn op het gebied van duurzame energie en CO2-reductie met en zonder windmolens 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieConceptsamenvatting managementrapportage EnergiePrestatieAdviezen gemeente Hilversum
Samenvatting managementrapportage EnergiePrestatieAdviezen gemeente Hilversum 1 Conceptsamenvatting managementrapportage EnergiePrestatieAdviezen gemeente Hilversum Naam bedrijf: EnerDeCo BV Adres: Zuiderspoorstraat
Nadere informatieOpwekking duurzame energie en terugverdientijden. Niek Tramper
en terugverdientijden Niek Tramper en terugverdientijden Zonneboiler geeft warm tapwater Zonnepanelen geven elektriciteit Warmtepomp geeft verwarming Pelletkachel geeft verwarming Zonneboiler Uitgangspunt:
Nadere informatieDuurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready
Duurzaamheidsagenda 2015-2018 Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready Welkom Programma Inleiding gemeente Capelle aan den IJssel Toelichting programma naar een duurzame VvE Vragen
Nadere informatieTechnieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen
Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Duurzame financiering Subsidies ~45% Energielabel D of lager Een gemiddeld
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieDuurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011
Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Inleiding Trias Energetica Besparen van energie, monitoring gedrag techniek Duurzame toepassingen
Nadere informatieBijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding
Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding
Nadere informatiePROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF
PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Subsidies en regelingen ~38% Energielabel D of lager Anticiperen op
Nadere informatieDuurzaamheid in zwembaden Voorbeelden. Workshop subsidieoproep zwembaden 2016 Leuven l Antwerpen Marjolein van Poppel stafmedewerker ISB
Workshop subsidieoproep zwembaden 2016 Leuven l Antwerpen Marjolein van Poppel stafmedewerker ISB De Kouter Poperinge Nieuwbouw Klimaatzwembad Ontwerp conform principes Trias Energetica (laagenergie gebouw,
Nadere informatieVerwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie
Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen
Nadere informatieWarmtepompen. Een introductie
Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van
Nadere informatieMenukaart Klimaatneutrale Zelfbouw
Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal
Nadere informatieEen comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd
Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd Ministerie van Financiën, Den Haag Manesco helpt gebouweigenaren met comfortverbetering, energiebesparing én, tegen lagere exploitatiekosten. Manesco is
Nadere informatieWarmte(levering) van de toekomst. Jeroen Roos (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Jeroen Roos Utrecht, 21 september 2010
Warmte(levering) van de toekomst (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Ontwikkelingen nieuwbouw met effect op warmtevraag 2 Regelgeving: stapsgewijze EPC-verlaging (-> 0,6 -> 0,4 -> energieneutraal)
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG
TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG In het dorp Heeg is voor een wijk met 800 slecht geisoleerde woningen onderzocht of verwarmen met thermische energie uit de nabijgelegen watergang Greft haalbaar
Nadere informatieWORKSHOP ENERGIEVISIE
WORKSHOP ENERGIEVISIE STELLING 1 Wij werken al vanuit een energievisie WAT ZIT ER IN EEN ENERGIEVISIE Hoe gaan we om met energie in bestaande bouw en in nieuwbouw, in zowel woningbouw als utiliteit en
Nadere informatieCursus Verwarm je woning. 1. Inleiding 2. Verwarmingssysteem 3. Ventilatie 4. Subsidies en leningen 5. Uitnodiging voor bezoeken producten
Cursus Verwarm je woning 1. Inleiding 2. Verwarmingssysteem 3. Ventilatie 4. Subsidies en leningen 5. Uitnodiging voor bezoeken producten DUW Parkstad DUW is een initiatief van Stichting EnviAA in samenwerking
Nadere informatieMenukaart Klimaatneutrale Zelfbouw
Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw project Patch 22, Buiksloterham Gemeente Amsterdam Gemeente Amsterdam Programma Bureau Klimaat en Energie Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK
TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave
Nadere informatieWinst en comfort uit duurzaamheid. Bouw op onze kennis
Winst en comfort uit duurzaamheid Bouw op onze kennis Even voorstellen "Het verschil tussen gewoon en uitzonderlijk is vaak dat kleine beetje extra, waarin samenwerking en krachtenbundeling mijn drijfveer
Nadere informatieVoor onafhankelijke informatie en advies over:
Raoul Santibanez Voor onafhankelijke informatie en advies over: Energie besparen en energie opwekken Luchtkwaliteit in huis Comfortverbetering in huis Levensloopbestendig wonen Klimaat adaptief wonen Subsidies,
Nadere informatieEarth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij
Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij 6 december 2018 The Gallery Enschede Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij Proces Warmteplannen Eric Kouters Pioneering Warmteplan wijk
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatieEnergie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter
Energie besparing en woning verbetering voor VvE s sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter Onderzoek doen en experimenteren met als doel: Mensen prettig laten wonen, leven en werken Experiment:
Nadere informatieKees Bakker
Kees Bakker info@energiehuishelmond.nl Vrijwilliger Energiehuis op cover blad Eigen Huis! Ervaringsdeskundige! Verwarmen van een woning verwarmt met aardgas gestookte CV verwarmt elektrisch met warmtepomp
Nadere informatieDuurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen
Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Voorbeeldproject voor een gecombineerde inzet van duurzame energiebronnen voor de productie van warmte en elektriciteit Fleringen 26 sept. 2013 Eddy Bramer Bertus
Nadere informatieWarmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem
Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem Warmte is belangrijker dan elektriciteit Het is afgelopen met aardgas! Bestaansrecht van warmtenetten collectieve warmtebronnen: Duurzamer en/of
Nadere informatieOverijssel maakt werk van nieuwe energie!
Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire
Nadere informatieStatenwarmte/BES. Presentatie resultaten actieonderzoek. Deze versie is voor internet enigszins aangepast. Tom Egyedi. Stat4nWarmt4.
Statenwarmte/BES Presentatie resultaten actieonderzoek Tom Egyedi 17 april 2019 Deze versie is voor internet enigszins aangepast. 1 Agenda 1. Achtergrond onderzoek Statenwarmte 2. Opzet en activiteiten
Nadere informatiemet lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten
Effectieve Kostenefficiënte of woonlasten of woonlastenefficiënte efficiënte aardgasvrije aardgasloze oplossingen wijken met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten Algemene
Nadere informatieMijnwater 2.0 Heerlen. Hybride Duurzame Energie infrastructuur. Mijnwater 2.0 Heerlen
infrastructuur Mijnwater 2.0 Heerlen infrastructuur Structuurplan Duurzame Energie - Business plan Mijnwater Energiebesparing CO 2 reductie 1 Inhoudsopgave Mijnwater 1.0 Terugblik- Hoe zijn wij zover gekomen
Nadere informatieWarmtepompen en de toekomst Huib Visser
Warmtepompen en de toekomst Huib Visser Gepresenteerd bij het congres Nederlands Platform Warmtepompen, 25 mei 2010, Doorwerth ECN-L 10-036 Mei 2010 Warmtepompen en de toekomst Huib Visser NPW Congres
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieIS F. Buijserd burgemeester
iiiiiiiiin G16.0492 Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders nieuwkoop Raadsvoorstel Portefeuillehouder: J.W.M. Pietersen (zwembad Aarweide) T. Veninga (Schoterhoek II) Opgesteld door:
Nadere informatie3 Energiegebruik huidige situatie
3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieVanavond. Workshop VvE Energieloket Gelderland Fletcher Hotel Doorwerth
Workshop VvE Energieloket Gelderland 29-05-2018 Fletcher Hotel Doorwerth Vanavond Kennismaking Ondersteuning VvE Energieloket Gelderland Waarom verduurzamen? Mogelijkheden verduurzamen VvE s Subsidie en
Nadere informatieZummere Power donderdag 9 oktober thema: Energiebesparing. Mat Schatorje, 9 oktober
Zummere Power donderdag 9 oktober thema: Energiebesparing Mat Schatorje, 9 oktober 1 Doelstelling Energieregisseurs Gericht op bestaande bouw (woning, gebouw) Integraal Energie- als binnenklimaatadvies
Nadere informatieTwijfels over infraroodverwarming Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw i.s.m. DWA
Twijfels over infraroodverwarming Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw i.s.m. DWA 12 september 2018 Twijfels over infraroodverwarming Verwarming met infrarood stralingspanelen wordt nogal eens aangeprezen
Nadere informatieVereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015
Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015 Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Elke bijdrage is er één Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Een unieke samenwerking van Amersfoortse bedrijven die:» Elkaar
Nadere informatieNotitie energiebesparing en duurzame energie
Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015
Nadere informatieNIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST
TEO/WKO WARMTE NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST In gemeente Hoogeveen is een kleine nieuwbouwwijk van 88 woningen gepland. Gemeente Hoogeveen is eigenaar van de grond en is voornemens om de kavels bouwrijp te
Nadere informatieBestaande bouw verduurzamen met warmte. 1 oktober 2015 Peter Heijboer
Bestaande bouw verduurzamen met warmte 1 oktober 2015 Peter Heijboer Onderwerpen 1. Routes voor verduurzamen bestaande bouw Kenmerken Nul-op-de-meter concept (Energiesprong) Case studie galerijflat 2.
Nadere informatieMonitor klimaatbeleid. Gemeente Hunsum (fictief)
Inleiding Behaalt uw gemeente de klimaatdoelstellingen? Wilt u weten hoeveel duurzame energie in uw gemeente wordt geproduceerd of energie wordt bespaard? Zoekt u inzicht in welke maatregelen succesvol
Nadere informatieeen toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect
een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 20.45 uur Ervaringen
Nadere informatieEnergieke Veehouderij. Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove
Energieke Veehouderij Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove Hoe ziet u het? Van boer naar energieproducent Boer en energieproducent Boer maar geen energieproducent
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario
Nadere informatieeen toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect
een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 10.00 uur Opening 10.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 10.10 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 10.45 uur Ervaringen
Nadere informatieHet voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen
Aangeboden door: Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen Rob Timmermans MFP Het klimaatakkoord Is het van belang hoe jouw klant denkt over het klimaatakkoord? De meeste
Nadere informatieEnergiebeoordeling. Batenburg Energietechniek 1 januari 2018 t/m 31 december 2018
Energiebeoordeling Batenburg Energietechniek 1 januari 218 t/m 31 december 218 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Trendanalyse 2.1. Energiegebruik 2.2. CO2 per omzet 2.3. Reducerende maatregelen
Nadere informatieMogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt
Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor
Nadere informatiePotentieel warmtelevering. Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als functie van de energiebelasting op aardgas
Ø Potentieel warmtelevering Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als functie van de energiebelasting op aardgas Potentieel warmtelevering Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als
Nadere informatieOnderwerpen. De Warmterivier. Effluent als warmwater rivier
De Warmterivier Effluent als warmwater rivier Holland Rijnland, 22 februari 2017 Ardo de Graaf adg@cmag.nu 06 520 56179 Onderwerpen Aanleiding Betrokken partijen Uitleg systeem Doorkijk naar Schoterhoek
Nadere informatieBijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5
Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5 Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 2/5 Toelichting bij scenario-analyse energiebeleid Beesel Venlo Venray Deze toelichting beschrijft wat
Nadere informatieIntegrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht
Integrale energiestrategie UU Fréderique Houben, Universiteit Utrecht Integraal en Samen! 2 3-10-2017 Integrale energiestrategie UU Universiteit Utrecht Opgericht in 1636 30.000 studenten en 7.500 medewerkers
Nadere informatieStand van zaken Stadswarmte in Utrecht
Stand van zaken Stadswarmte in Utrecht Stan de Ranitz Jaarbijeenkomst Warmtenetwerk 12 mei 2016 Inhoud presentatie 1. Stadswarmte Utrecht 2. Het equivalent opwek rendement (EOR) in Utrecht 3. Verdere verduurzaming
Nadere informatieIn de bovengenoemde energiestudies zijn de diverse energieopties onderzocht.
Energienotitie De Bronnen Doorkijk naar energieoplossingen voor De Bronnen Versie 2. 23 april 2011 Energiestudies Het stedenbouwkundig programma De Bronnen heeft de ambitie uitgesproken dat de toekomstig
Nadere informatieUw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas
Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Welkom! Uw nieuwe woning, een duurzame woning Gefeliciteerd met de aankoop van uw bouwkavel. Een plek waar u
Nadere informatieToelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB
Energiezuinige zwembaden: Case Study Bart Callens is Senior Project Engineer bij VK Engineer. Daar leidt hij het projectteam van ingenieurs en design assistants, zowel voor sportinfrastructuur, maar eveneens
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z15884
Nadere informatieVerduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving
Verduurzamen van de gebouwde omgeving Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Voorstellen: Ir. Esther Gerritsen Adviseur duurzame gebouwinstallaties team coördinator energie
Nadere informatieBenedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen
Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Harry de Brauw, Marion van Amelrooij, Mirjam Pronk, Barry Meddeler, Maartje Feenstra Doel bijeenkomst Scenario s bepalen voor gasloze verwarming Benedenbuurt:
Nadere informatieBio-energiecentrales Eindhoven
Bio-energiecentrales Eindhoven Frans Kastelijn Programmamanager Energie Gemeente Eindhoven December 2014 Inhoudsopgave 1. Algemeen 2. Duurzame energie en activiteiten op lokaal niveau 3. Bio-energie centrales
Nadere informatieKenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN In gemeente Meppel is een nieuwbouwwijk van 1953 woningen gepland, die gefaseerd tussen 2014 en 2039 gerealiseerd wordt. Deels worden de kavels bouwrijp opgeleverd,
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieHilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp
Hilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp Energieavond Hilversum Kerkelanden, Zeverijn en Rode Dorp 17 mei 2016 Wat kunt u verwachten Hilverzon & Kerkelanden Leeft! Ambitie gemeente Hilversum Wie is
Nadere informatieFolkert Linnemans NPZ Managersmeeting 2009
Het gebruik van nieuwe energie Duurzame energie & Zwembaden Folkert Linnemans NPZ Managersmeeting 2009 Energie vraagt anders denken! Zwembad DOEL h t i d d i b ik DOEL: het verminderen en verduurzamen
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieWelkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016
Welkom Stefan Korthout Opening Aad van Lopik Voorzitter Stichting Waalwijk CO2 vrij Doelstellingen Voorloper Bewustwording Samenwerking Kennis bundelen Klimaatdoelstellingen van de gemeente Waalwijk Jan
Nadere informatieHet dak als energiebron
Optimaal gebruik van je dak Rotterdam heeft 14,5 vierkante kilometers aan platte daken. Die ruimte biedt volop kansen om benut te worden voor het opwekken van energie, voor regenwaterbuffering, voor het
Nadere informatieIk wil zonnepanelen. Presentatie: Joop Eising van Invent www.invent.nl Erik Koning van Energiewacht www.ewacht.nl
Ik wil zonnepanelen. Presentatie: Joop Eising van Invent www.invent.nl Erik Koning van Energiewacht www.ewacht.nl Aanleiding vereniging voor energiebesparing: 1 hogere gemeentelijke tarieven voor verenigingen
Nadere informatiePostbus ZG OPHEUSDEN. Uitgevoerd door Duitslandweg 4 Postbus AG BODEGRAVEN Telefoon adres
Onderzoek invulling CO 2 -neutraliteit Neder-Betuwe Verkenning ten behoeve van windvisie Datum 24 augustus 2016 Projectnummer 15784 Status Concept Opdrachtgever Gemeente Neder-Betuwe Postbus 20 4043 ZG
Nadere informatieAfkorting Naam gebouw of variant Fit Cert Adv Fin huidig X X v ariant 1 Variant HR-ketel X X X v ariant 2 Variant isoleren X X X
15 februari 2007 15:32 uur Blz. 1 / 6 1 Fitten op de meterstanden In onderstaande tabel wordt een overzicht van de berekeningen getoond. Voor zowel de e situatie als voor de varianten wordt de afkortingen
Nadere informatieFelicitatie: alle gemeenten deden mee!
Felicitatie: alle gemeenten deden mee! Beoordeling op basis van: Ingevulde format Daadwerkelijke meters in 2017 Beoordeling op basis van categorieën: ++ tot * Met wijsheid en inbreng van onze lidorganisaties
Nadere informatieRaadsvoorstel agendapunt
Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 203302 Datum: 17 november 2015 Programma : Wonen en ruimte Blad: 1 van 7 Cluster : Ruimte Portefeuillehouder: dhr. V.G.M. van
Nadere informatieManagementrapportage Verduurzaming Wijk van de Toekomst Ermelo. augustus 2018
Managementrapportage Verduurzaming Wijk van de Toekomst Ermelo augustus 2018 Met een heldere visie op de toekomst zijn oplossingen eenvoudig 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Wijk van de Toekomst 5 3.
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieEnergie voor nieuwbouw- en herstructureringslocaties
Energie voor nieuwbouw- en herstructureringslocaties Mogelijkheden voor energieneutraliteit Knibbelweg-Oost te Zevenhuizen en Kerkweg West Waddinxveen Esther Roth, Erik Alsema, Jappe Goud, W/E adviseurs
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieIs investeren in energiebesparende producten nog interessant?
Is investeren in energiebesparende producten nog interessant? Energie verwarming en SWW Stijgende prijzen woningen zonder spouwisolatie Woningen met enkel glas Woningen zonder dakisolatie 2 1 Energie elektriciteit
Nadere informatieHandvatten voor het omgevingsplan. Staalkaarten
Handvatten voor het omgevingsplan Staalkaarten Een staalkaart: Geen blauwdruk! Inspiratiebron voor het opstellen van een omgevingsplan: Selectief Samenhangend Representatief De eerste tranche: 4 staalkaarten
Nadere informatie