Activiteitenplan Cultuureducatie met Kwaliteit Leidschendam-Voorburg en Rijswijk in 2012

Transcriptie

1 Activiteitenplan Cultuureducatie met Kwaliteit Gold leerlijnen en cultuurprofiel als krik voor kwaliteitsverbetering 13 december 2012 Het vergezicht in 2016 Ieder kind in Nederland heeft recht op een culturele levensloop. Als de opvoeders in het gezin het kind voorlezen, of met het kind bezoeken brengen aan een museum, voorstelling, een molen of een kerk, vertellen over erfgoed, zelf kunstzinnig actief zijn en hun kind de weg wijzen naar bibliotheek of centrum voor de kunsten begint de culturele opvoeding op jonge leeftijd. Dat is niet in alle gezinnen het geval en dan legt de school de basis voor de culturele opvoeding. Het is dan van belang dat de school de leerlingen een gevarieerd aanbod van kunst en cultuur geeft, maar daarbij het kind een of meer kunstdisciplines zo aanleert dat deze zich daar in kan uiten. Het is tevens belangrijk dat er dwarsverbindingen naar vaardigheden in ander leergebieden worden gemaakt. Op die manier toont de school de leerlingen de plaats en rol van kunst binnen onze cultuur. De leerkracht en de school kunnen zo, in plaats van de opvoeders, de weg wijzen naar culturele activiteiten in de vrije tijd. Door de vormende taak van de leerkracht en de school leren kinderen een eigen levenspad ontwerpen en de problemen van hun tijd oplossen. 1. Leidschendam-Voorburg en Rijswijk in 2012 Landelijke ontwikkelingen In juni van dit jaar signaleerden de Onderwijsraad en Raad voor Cultuur, in het advies Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren aan de toenmalige staatsecretaris voor cultuur, dat op leerkrachten en scholen op dit moment te weinig kennis hebben over cultuuronderwijs. De raden gaven eveneens aan dat de culturele omgeving meer zou kunnen doen om scholen te helpen om de kerndoelen voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie te implementeren. In plaats van in een aanbod te voorzien, zouden de culturele instellingen scholen hierin meer bij kunnen staan. De plaatselijke situatie Leidschendam-Voorburg Sinds 2007/2008 is er in Leidschendam-Voorburg een cultuurmenu waar alle scholen aan deelnemen. Het is een menu met culturele activiteiten voor ieder leerjaar in het primair onderwijs, verzorgd door lokale culturele organisaties. Leerlingen maken tijdens de acht jaar dat zij op de basisschool zitten, kennis met de cultuurdisciplines muziek, dans, literatuur, theater, beeldende kunst en cultureel erfgoed. In het cultuurmenu is aangegeven bij welke kerndoelen de activiteiten aansluiten. In het cultuurmenu krijgen alle leerlingen ieder schooljaar een theatervoorstelling op school of in het theater. Daarnaast biedt elke instelling nog een aanvullend programma aan, zowel voor het leerjaar waar zij al aan zijn gebonden, als voor de overige leerjaren (bijvoorbeeld het Bibliotheek á la Carte programma). Het staat de scholen vrij om hier activiteiten uit af te nemen. De gemeente Leidschendam-Voorburg biedt scholen ook de mogelijkheid om brede school gelden aan te vragen voor cultuuractiviteiten binnen- of buiten schooltijd. Sinds twee jaar doet in dit kader bijvoorbeeld een basisschool mee met een afgeslankte variant van muziekeducatie project Ik ben Muziek (zie Rijswijk). Een tweede school begint daar binnenkort mee. In de komende periode wordt na evaluatie van het huidige cultuurmenu met de scholen een verbeterslag gemaakt. Op dit moment zijn de cultuurcoaches muziek, theater en literatuur werkzaam op verschillende scholen en vanuit drie verschillende culturele organisaties. Er is nauwelijks afstemming tussen deze coaches onderling en met andere initiatieven rond cultuureducatie. 1

2 Rijswijk Alle scholen in Rijswijk doen mee aan een Kunstmenu van Kunstgebouw. Het Kunstmenu van het Kunstgebouw is gericht op kunstbeschouwing en bestaat uit theater-, film-, dans- en muziekvoorstellingen van professionele kunstenaars voor alle leerjaren van het primair onderwijs. Met beeldende kunst is er een kleine tentoonstelling in de klas. Het is een programma dat uitgaat van receptieve kunsteducatie, dat wil zeggen dat de kinderen een voorstelling, film of tentoonstelling zien. Daarnaast doen alle scholen gratis mee aan een lokaal programma met educatieve projecten gericht op kunstbeleving. In de eerste vier leerjaren worden vier muzieklessen gegeven door docenten van Trias. De groepen 5 tot en met 8 doen mee aan het Erfgoedspoor, een programma gericht op het culturele erfgoed van de gemeente, waarbij ieder leerjaar een project volgt bij een Rijswijkse culturele instelling: Museum Rijswijk, Kunstuitleen, de Bibliotheek aan de Vliet, Trias. De cultuurcoach in Rijswijk is cultuurmakelaar en coördineert het menu, het lokale programma en het Erfgoedspoor. In een eerste inventarisatie hebben scholen aangegeven de voorkeur te geven aan één cultuurmenu waarin alle kennismakingsactiviteiten zijn opgenomen. Dit zal nader worden uitgewerkt. Vier scholen in Rijswijk participeren in het muziekeducatieproject Ik ben Muziek, deels gefinancierd door het Fonds voor Cultuurparticipatie. Alle 1150 kinderen volgen wekelijks muziekles en spelen samen in orkesten. 2. Probleembeschrijving rond samenhang en verdieping Binnen de gemeentes Rijswijk en Leidschendam-Voorburg is er weinig samenhang tussen de activiteiten op het gebied van cultuuronderwijs. Beide gemeentes hebben kennismakingsactiviteiten die niet op elkaar zijn afgestemd. Ook het project Ik ben Muziek gefinancierd door het Fonds voor Cultuurparticipatie staat apart van de andere activiteiten. Daarnaast functioneren de uitvoerende cultuurcoaches (regeling Impuls brede scholen, sport en cultuur ) onafhankelijk van elkaar en de andere regelingen en projecten. Zowel de scholen als enkele culturele instellingen werken aan leerlijnen voor de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie, maar ieder heeft voor zichzelf een definitie van het begrip leerlijn. Er is niet echt een onderzoek gedaan naar de stand van zaken, maar de situatie in beide gemeentes zal overeenkomen met het beeld wat de Onderwijsraad en de Raad voor cultuur schetsen. Er zijn veel projectactiviteiten, mooie resultaten van de cultuurcoaches, maar er is te weinig verankerd in de curricula van de scholen en de culturele omgeving werkt aanbodgericht. Door meer samenhang aan te brengen tussen de inhoudelijke activiteiten van de verschillende regelingen/projecten kan er meer focus komen op het verdiepen van de inhoud van het cultuuronderwijs in beide gemeenten. Op die wijze zouden scholen leerlijnen in het curriculum kunnen borgen en kennisniveau en vaardigheden van leerkrachten, kunstdocenten, ICC-ers en educatieve medewerkers kunnen verhogen. Bij de scholen is daar behoefte aan. Enkele scholen vragen om verbetering van het cultuuronderwijs, dan wel om het introduceren van een kunstdiscipline binnen de school zoals bij Ik ben Muziek. 3. Doelstellingen Algemeen doel van het project voor 2016 In 2016 bestaat er voor leerlingen en scholen in het primair onderwijs van de gemeentes Leidschendam-Voorburg en Rijswijk een voorbeeld leerlijn cultuuronderwijs voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie. Er is een keus te maken voor een leerlijn muziek/dans, lezen/literatuur of theater waarbij de culturele omgeving van de school een belangrijke rol speelt. Deze leerlijnen zijn expliciet over kennis, vaardigheden en houding van leerlingen per leerjaar en gaan uit van de 2

3 ontwikkeling van kinderen. Minimaal vijftig procent van de scholen dat wil zeggen negentien scholen implementeren in 2016 een leerlijn of presenteren een cultuurprofiel. De daaruit afgeleide doelstellingen van het project zijn: Het realiseren van een leerlijn voor negentien scholen waarbij de school zelf verantwoordelijkheid neemt voor de implementatie. Het ontwikkelen van een portfolio op drie scholen. Deze portfolio s (muziek/dans, lezen/literatuur en theater) komen in 2016 beschikbaar voor alle scholen. Het intensiveren en bestendigen van de samenwerking tussen bibliotheek, Trias en het primair onderwijs. Het verder bekwamen van de leerkrachten en vakdocenten zodanig dat zij bekend zijn met kennis, vaardigheden en houding van leerlingen in de leerlijn cultuureducatie voor de leerlingen in hun eigen groep. Het bevorderen dat de educatieve functies van culturele instellingen zich richten op de onderwijsdoelen. Doelen voor zijn hieruit afgeleid Leerlijnen In periode worden met de deelnemende scholen activiteiten ontwikkeld aan de hand van voorbeelden uit het land. Iedere deelnemende school kan deze eerste opzet van de leerlijn integreren in (delen van) het curriculum van de eigen school. Hieruit zal de eerste opzet voor de leerlingen kristalliseren. Portfolio Op een drietal scholen is het portfolio in ontwikkeling. Samenwerking De bibliotheek, Trias en de scholen hanteren eenzelfde begrippenkader rond cultuureducatie. Kennis over leerdoelen en kunstvakken In het schooljaar 2013 doen leerkrachten, ICC-ers, kunstdocenten, cultuurcoaches en educatieve medewerkers scholing over de leerdoelen per leerjaar in het primair onderwijs. Daarnaast zijn er workshops voor leerkrachten, ICC-ers. Deze workshops hebben een pedagogische didactische invalshoek en zijn cultuur vormend. Dit is een begin van permanente educatie rond de leerlijnen. In het voorjaar van 2014 is er de eerste studiemiddag. Organisatie Er is een organisatie voor het project met een stuurgroep en een ontwikkelteam dat tevens zorg draagt voor de uitvoering. Er is een verantwoordelijke voor de monitoring en evaluatie. 4. Cultuureducatie met kwaliteit in de periode Een gold leerlijnen en cultuurprofiel als krik voor kwaliteitsverbetering De inzet van dit project is om scholen de mogelijkheid te bieden om naast het cultuurmenu verder te werken aan verdieping. In samenhang wordt gelijktijdig ook het cultuurmenu in beide gemeentes verbeterd maar dit valt buiten het project Cultuureducatie met Kwaliteit. De verdieping bestaat uit een doorgaande gold leerlijn cultuuronderwijs of een cultuurprofiel, die aansluit op de ontwikkeling 3

4 van de leerlingen, deze is cumulatief en deze is te integreren in het curriculum van het schoolprogramma. Het programma gold en het cultuurprofiel vormen een krik om het cultuuronderwijs op de scholen te verbeteren. Het is tegelijkertijd een middel om de culturele omgeving vertrouwd te maken met de doelen die de school met haar leerlingen moet bereiken. De culturele omgeving kan daar vervolgens de eigen programma s op inrichten. De scholen bepalen welke keuzes worden gemaakt. Er zijn nu drie doorgaande leerlijnen gekozen op basis van de huidige vraag van de scholen. Hoe doen we dat? Er wordt naast het cultuurmenu een verdiepend programma gold of cultuurprofiel ontwikkeld waarin de doelen voor de scholen uitgebreid zijn geëxpliciteerd. Het verdiepende programma wordt ontwikkeld op basis van bijvoorbeeld de beschikbare Tussendoelen en leerlijnen (TULE) van het SLO. TULE concretiseert de drie kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en met de voorbeelden zijn voor de scholen leerlijnen te ontwikkelen. Daarnaast is er informatie bij het CPS, provinciale bibliotheekservice organisaties, het KCR uit Rotterdam of Leerorkest uit Amsterdam. Voor scholen bestaat de mogelijkheid om te kiezen voor een gold leerlijn muziek/dans, dan wel lezen/literatuur of theater of een cultuurprofiel in een van de disciplines. Er worden vanaf 2013 workshops voor leerkrachten, kunstdocenten en educatieve medewerkers georganiseerd. En vanaf 2014 een jaarlijkse inhoudelijke studiedag. Het is een vorm van scholing voor alle gold en cultuurprofiel scholen van het primair onderwijs. Op die manier denken we in 2016 op minimaal vijftig procent van de scholen een leerlijn te realiseren voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie en de kerndoelen nader uit te werken. Op drie scholen is er dan geëxperimenteerd met een portfolio, wat in de jaren daarna bruikbaar moet zijn voor alle scholen. A- Gold-leerlijnen De gold leerlijn is een cumulatief programma voor kinderen van vier tot twaalf jaar. De school maakt een keuze uit een van de leerlijnen: bijvoorbeeld lezen/literatuur, muziek/dans of theater. Voor ieder leerjaar zijn er een aantal activiteiten met de kinderen. De leerlijn bestaat uit het oefenen van vaardigheden, het presenteren in een kunstdiscipline van eigen en andermans werk, het bezoek aan een professionele of professionele amateur voorstelling en het reflecteren op eigen en andermans werk, vooral door te filosoferen met kinderen. De principes van oefenen, presenteren, ervaren en reflecteren (Monsma 2008, blz ) worden gehanteerd. Ze zijn verwerkt in iedere leerlijn. Oriëntatie op deelname in de vrije tijd (buitenschools) hoort daar bij. Daarnaast is er voor de leerkrachten materiaal beschikbaar voor eigen gebruik en worden er ter ondersteuning van de leerkrachten workshops georganiseerd. In de gold variant dragen de scholen bij uit eigen budget. Door het aanbieden van een totaalpakket (met het cultuurmenu) proberen we de scholen te verleiden om 10,90 volledig te besteden aan cultuureducatie. Eerste idee over de gold leerlijnen lezen/literatuur, muziek/dans en theater. 1- Lezen/literatuur De Specialist Educatie van de bibliotheek ontwikkelt een leerlijn lezen en literatuur voor leerlingen van alle leerjaren in het primair onderwijs. Het opbouwen van leesplezier, het verdiepen van de literaire competentie en het opdoen van informatievaardigheden staan in deze leerlijn centraal. Dit wordt gezocht in het intensief werken met gedichten, het leren voordragen/presenteren, ontmoetingen met schrijvers, dichters of illustratoren en het leren reflecteren. In een programma met een opbouw naar leeftijd staan de doelen van de school aangegeven. De vaardigheden die de leerlingen opdoen kunnen ze ook in andere leergebieden inzetten. Voor de scholen die deze leerlijn kiezen, zijn er ieder jaar enkele ontmoetingen tussen school en bibliotheek. Daarnaast wordt binnen deze leerlijn een cursus gegeven aan de leerkrachten om meer eenheid te creëren in het leesonderwijs op de school vanuit het perspectief van leesbevordering. 4

5 2- Muziek/dans Trias heeft het afgelopen jaar met scholen het programma Ik ben Muziek ontwikkeld. Hieruit zal komend jaar een leerlijn muziek ontwikkeld worden. Voor de onderbouw wordt deze leerlijn ingevuld met zingen, muziek maken en dans. Voor de bovenbouw zijn er ieder jaar enkele muziek(zang) en dansactiviteiten. Kinderen leren zingen en muziek maken met eenvoudige instrumenten, presenteren zich met dans en muziek, maken kleine composities en choreografieën, ontmoeten muzikanten, dansers, choreografen of dirigenten en filosoferen over muziek en dans. Het programma wordt opgebouwd naar de leeftijd van de leerlingen en sluit aan bij de doelen van de school. Muzikale ideeën uit coöperatief leren in muziek worden verwerkt (Evelein, 2007). De vaardigheden die de leerlingen in deze leerlijn opdoen, kunnen ook in de andere leergebieden ingezet worden, bijvoorbeeld in de eindmusical die veel scholen met groep acht uitvoeren. Muziekverenigingen uit de omgeving van de school worden hier bij betrokken. De cultuurcoach muziek van St.Caecilia in Voorburg werkt voor alle leerjaren van een school en met deze ervaring de leerlijn muziek verder helpen te ontwikkelen. 3- Theater Met de leerlijn theater betreden we een nieuw gebied. In Leidschendam-Voorburg is er een cultuurcoach theater werkzaam die voor een school met alle leerjaren werkt. Zijn kennis en ervaring zal uitgangspunt zijn bij de ontwikkelen van een leerlijn theater voor die scholen die daar voor kiezen. Gegevens en activiteiten uit de leerlijn muziek/dans zullen daarbij worden geraadpleegd. De leerlingen leren spelen, ze gaan toewerken naar kleine presentaties, zij zullen zelf kleine theaterstukjes leren schrijven, theatermakers ontmoeten en met ze in gesprek gaan, theater zien en daar op reflecteren. Leerkrachten en theaterdocenten werken samen aan een leerlijn. Ook bij deze leerlijn geldt dat de vaardigheden die de leerlingen in deze leerlijn opdoen, in de andere leergebieden worden ingezet, en in de eindmusical die veel scholen met groep acht uitvoeren. Theaterpodia uit de omgeving van de school worden hier bij betrokken. B- Cultuurprofiel Er zijn scholen die in plaats van een gold leerlijn voor een intensiever jaarprogramma in een kunstdiscipline kiezen; het cultuurprofiel. De leerlijn in het cultuurprofiel is net als bij gold ook een cumulatief programma voor kinderen van vier tot twaalf jaar, met het verschil dat het programma door meer kunstdocenten wordt verzorgd. Bijvoorbeeld scholen die Ik ben Muziek (Regeling Er zit muziek in ieder kind) willen voorzetten, kiezen voor een cultuurprofiel muziek. Een cultuurprofiel is mogelijk omdat scholen zelf meer financieel bijdragen dan 10,90 en/of Trias onderwijsbudget en/of andere financieringsmogelijkheden zoals het Brede School geld in Leidschendam-Voorburg. Deze scholen nemen in de begroting en dekkingsplan dezelfde positie in als de gold scholen. Theoretisch kader In het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel wordt een theoretisch kader voor cultuureducatie ontwikkeld wat in het najaar van 2013 beschikbaar komt (van Heusden, 2010). Dat betekent dat er meer duidelijkheid zal komen over de verwachtingen op het gebied van kennis, vaardigheden en de houding van leerlingen ten aanzien van cultuureducatie. Het geeft informatie over de ontwikkeling van kinderen en het beoogt een gedeeld begrippenkader te bieden. Dit theoretisch kader zal worden toegepast in dit project. Wij hebben verschillende leerlijnen uit het land bestudeerd. Bij het SLO bijvoorbeeld is de leerlijn ontworpen vanuit de kunstdiscipline. Het KCR uit Rotterdam hanteert de ontwikkelingsfase en de vaardigheden die kinderen in een bepaald leerjaar moeten aanleren. Daaruit volgt een keus voor een werkvorm en een discipline. De leerlijn en materiaal van het Leerorkest uit Amsterdam is bekeken. Al deze kennis zal worden ingezet. Wij streven naar een leerlijn met een lokale invalshoek. Dit betekent dat per school of groep scholen bekeken wordt welke leerlijn het beste bij de schoolvisie past en hoe de omringende culturele omgeving een bijdrage kan leveren aan die visie. Dan kan het bijvoorbeeld zijn dat een school die een 5

6 muziekprofiel kiest, toch met leerlingen uit een bepaald leerjaar de literaire competentie wil verdiepen en daarvoor een samenwerking aangaat met de bibliotheek. Als we zo vier jaar aan de slag gaan met de scholen, dan zal dat zeker het gesprek over de leerlijnen aanmoedigen. Wat moeten leerlingen in groep acht kennen, kunnen en welke attitude moeten ze hebben? Samenhang Centraal staat het ontwikkelen van leerlijnen die scholen aansluitend op de eigen visie in kunnen passen in eigen curriculum en waar de lokale culturele omgeving een bijdrage aan levert. Het doel is om leerkrachten, kunstdocenten en educatieve werkers bewuster te maken van de leerdoelen van de school. Op deze manier kunnen gemakkelijker relaties worden gelegd, en samenwerking worden gezocht, met de andere zes leergebieden van de school. Tevens brengt dit project de verschillende (financiële)maatregelen die er nu zijn samen, waar het op dit moment nog mist aan een focus in de verschillende stimulerende maatregelen (cultuurcoaches, het cultuurmenu, het project Ik ben Muziek met steun van het Fonds Cultuurparticipatie etc.) op het gebied van cultuuronderwijs. In dit project worden gemeentelijke budgetten voor cultuureducatie ingezet, wordt er een beroep gedaan op de educatieve afdelingen van de deelnemende culturele instellingen, worden de cultuurcoaches betrokken en wordt van de scholen gevraagd om een deel van de 10,90 van de Prestatiebox bij te dragen. De gold variant muziek/dans krijgt een relatie met het project Ik ben Muziek. De bestaande activiteiten van de bibliotheek krijgen een inbedding in de leerlijn lezen/literatuur. 5. Activiteiten Cultuureducatie met kwaliteit 1. Activiteiten gericht op de ontwikkeling, verdieping en vernieuwing Een ontwikkelteam gaat de gold leerlijnen en het curriculum voor de cultuurprofielscholen ontwikkelen. Het doel is om leerlijnen voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie te ontwikkelen voor leerlingen en scholen van het primair onderwijs in Rijswijk en Leidschendam-Voorburg door middel van het ontwikkelen van diverse culturele activiteiten. Deze leerlijnen volgen op een basisdeel; het cultuurmenu. De opties voor de school zijn een verdiepende gold leerlijn muziek/dans, een verdiepende gold leerlijn lezen/literatuur of een verdiepende gold leerlijn theater. Scholen kunnen daarnaast in plaats van een doorgaande gold leerlijn voor een intensiever jaarprogramma (met meer inzet van kunstdocenten) in een kunstdiscipline kiezen; het cultuurprofiel. Scholen die Ik ben Muziek willen voorzetten, kiezen voor een cultuurprofiel. Voor iedere leerlijn cq. cultuurprofiel wordt een beoordelingsinstrument (digitaal portfolio) ontwikkeld op een school. Dit zal in 2016 als voorbeeld kunnen gelden voor meer scholen. Beoogd wordt met de leerlijn om de leerkrachten en kunstdocenten van de scholen voor primair onderwijs en de medewerkers van de culturele instellingen bewust(er) te maken van leerdoelen (kennis, vaardigheden en houding) binnen het leergebied kunstzinnige oriëntatie. De gold leerlijnen en het cultuurprofiel worden in samenhang met het basisdeel in beide gemeentes het cultuurmenu ontwikkeld. Dit basisdeel is geen onderdeel van deze aanvraag maar zal zich in de lijn van het project cultuureducatie met kwaliteit ontwikkelen tot een verbeterd menu op de wensen van het onderwijs. Het uiteindelijk beoogde resultaat is dat in 2016 vijftig procent van de scholen een verdiepende leerlijn integreren in het eigen curriculum en dat enkele culturele instellingen op deze manier een inhoudelijke bijdrage gaan leveren aan het schoolcurriculum. 6

7 Omschrijving deelactiviteit Bereik 2016 Aantal scholen Aantal leerlingen Aantal medewerkers primair onderwijs Educatief medewerkers Gold-leerlijn Rijswijk Cultuurprofiel Rijswijk Gold-leerlijn Leidschendam- Voorburg Cultuurprofiel Leidschendam- Voorburg In totaal zijn er 17 scholen in Rijswijk (3276 kinderen) en 21 scholen (6069 kinderen) in Leidschendam-Voorburg. 2. Activiteiten die bijdragen aan de vakinhoudelijke deskundigheid Beoogd wordt de leerkrachten en kunstdocenten van de scholen voor primair onderwijs en de medewerkers van de culturele instellingen bewust(er) te maken van leerdoelen (kennis, vaardigheden en houding) binnen het leergebied kunstzinnige oriëntatie. En bewuster van de relatie tussen de leerdoelen kunstzinnige oriëntatie en de leerdoelen van de andere zes leergebieden in het primair onderwijs. De leerkrachten spelen naast de educatieve medewerkers van de bibliotheek en docenten van Trias - zelf een actieve rol in de gekozen leerlijn. Vanaf 2013 zullen er voor leerkrachten van de deelnemende scholen, kunstdocenten en educatieve medewerkers vakinhoudelijke workshops per leerlijn worden gegeven samen met deskundigen van bijvoorbeeld het Kunstgebouw Zuid-Holland en van Kenniscentrum Cultuureducatie uit Rotterdam. Het ontwikkelteam organiseert deze scholing. Vanaf 2014 wordt er jaarlijks een studiemiddag voor leerkrachten, vakdocenten, ICC-ers, cultuurcoaches en educatieve medewerkers en directeuren van alle scholen en culturele instellingen uit Rijswijk en Leidschendam-Voorburg georganiseerd. Tijdens deze studiemiddag wordt het gold programma gepresenteerd en uitleg gegeven over de doelen (rond kennis, vaardigheden, houding) binnen de leerlijnen. Op deze manier is er permanente educatie rond de leerlijnen en kan er inzicht gegeven worden over wat er cultureel te beleven is in onze gemeenten. De studiemiddagen en workshops hebben een pedagogische didactische invalshoek en zijn cultureel vormend. De Bibliotheek aan de Vliet en Trias zullen scholing verzorgen voor eigen educatieve medewerkers en voor Trias kunstdocenten die lessen geven in het kader van de leerlijnen in het primair onderwijs. Het doel van de scholing is om bij deze medewerkers en docenten vaardigheden te ontwikkelen die aansluiten bij de ontwikkeling van leerlingen in het primair onderwijs. Omschrijving deelactiviteit Bereik 2016 Aantal scholen Aantal leerlingen Aantal medewerkers primair onderwijs Studiedag 38 Geen 75 (incl. directie) 22 Workshops 19 Geen Educatief medewerkers 7

8 3. Activiteiten gericht op een duurzamere en intensievere samenwerking Trias en Bibliotheek aan de Vliet zijn de betrokken culturele instellingen bij de ontwikkeling en uitvoering van de leerlijnen. De vraag en ervaring van de scholen staat centraal in dit project. In de ontwikkelgroep komen de verschillende partijen samen en werken aan materiaal wat iedere school op eigen wijze kan invullen binnen haar curriculum. De samenwerking met de scholen wordt duurzamer en intensiever omdat: - er gesprekken zijn rondom het gedeelde begrippenkader; - er gezamenlijk deel genomen wordt aan het ontwikkelteam; - er gezamenlijke studiedagen en workshops zijn: - de leerlijnen gezamenlijk ontwikkeld worden. Door aan de activiteiten genoemd onder 1, 2 en 4 te werken wordt de samenwerking met de scholen intensiever en duurzamer. 4. Activiteiten die bijdragen aan het ontwikkelen van instrumentarium Voor iedere gold leerlijn (of cultuurprofiel) zal op een school een portfolio worden uitgeprobeerd. Voorbeelden uit het land zullen vertaald worden naar drie scholen die hiermee willen experimenteren. Voor iedere leerlijn wordt met behulp van nieuwe media - een portfolio ontwikkeld als mogelijk beoordelingsinstrument. De leerlingen brengen in het portfolio hun eigen ontwikkeling in beeld. Aan de hand van het portfolio van de leerlingen kan tot een beoordeling van het werk gekomen worden. De beoordeling kan plaats vinden door leerlingen zelf en/of de docent. Als experiment zal in 2016 de inhoud van de portfolio s met een kleine groep beoordelaars en met klasse leerkrachten worden beoordeeld. Niet alleen om een uitspraak te doen over de ontwikkeling van individuele kinderen, maar ook om het behalen van de doelen van de leerlijn te evalueren. Het portfolio kan zo op twee niveaus een rol spelen. Omschrijving deelactiviteit Aantal scholen Aantal leerlingen Aantal medewerkers primair onderwijs Aantal educatief medewerkers Portfolio Scholen en culturele instellingen Deelnemende scholen Bij de eerste peilingen hebben de volgende scholen in Rijswijk hun intentie uitgesproken te willen participeren: CBS De Melodie; J.H.Snijdersschool; Shalomschool; Godfried Bomansschool; Petrusschool; BS De Piramide; Prins Mauritsschool. Vier van deze scholen zijn de huidige Ik ben Muziek scholen in Rijswijk. De scholen in Leidschendam-Voorburg die in ieder geval hun intentie hebben uitgesproken om te participeren zijn: BS Essesteijn, BS De Driemaster, BS De Trampoline (met cultuurcoach muziek), BS De Zonnewijzer, BS De Springplank, BS Margriet (met cultuurcoach theater), BS De Dijsselbloem. Allemaal brede scholen in Leidschendam-Voorburg. De verwachting is dat in totaal 19 scholen zich zullen aansluiten bij het project Cultuureducatie met Kwaliteit. Deelnemende culturele instellingen Bibliotheek aan de Vliet en Trias zijn de direct betrokken culturele instellingen bij de ontwikkeling en uitvoering van de leerlijnen. Beide organisaties zijn werkzaam in Leidschendam-Voorburg en Rijswijk. De bibliotheek heeft locaties in beide gemeentes. Trias heeft een locatie in Rijswijk en werkt in Leidschendam-Voorburg op locaties van andere culturele organisaties en op BS Essesteijn. De 8

9 bibliotheek beschikt in Rijswijk ook over een Kunstuitleen. Trias werkt met alle kunstdisciplines. Beide organisaties hebben activiteiten voor binnen- en buitenschools. 7. De organisatie en planning in een oogopslag De stuurgroep is verantwoordelijk voor het project en aanspreekpunt. Deelnemers zijn een vertegenwoordiger van iedere gemeente en de penvoerder Trias. De gemeentelijke vertegenwoordiger is verantwoordelijke voor de activiteiten in die gemeente. De ontwikkelgroep is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de leerlijnen, het materiaal en de studiedagen en workshops. Deelnemers zijn vertegenwoordigers van scholen (ICC-ers), cultuurcoaches en educatieve medewerkers van de bibliotheek en Trias. Trias is verantwoordelijk voor de voortgang van de ontwikkelgroep. De scholen zijn verantwoordelijk voor de implementatie van leerlijnen in het eigen curriculum. Er is een klankbordgroep met directeuren, geleid door de penvoerder. Voor de monitor en evaluatie is de cultuurnetwerker van de Ras-regio Haaglanden verantwoordelijk. Planning Fase 0: totstandkoming van de aanvraag De twee gemeenten Rijswijk en Leidschendam-Voorburg - zijn initiatiefnemers. Zij hebben Trias aangewezen als penvoerder en voorzien van een opdracht. Vervolgens zijn er individuele en kringgesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van schoolbesturen, scholen voor primair onderwijs (directies en ICC-ers) en gesprekken met de vertegenwoordigers van de Bibliotheek aan de Vliet, cultuurcoaches en cultuurmakelaar. Fase 1: ontwikkelen en uitwerken van de activiteiten Er wordt in voorjaar 2013 een stuurgroep ingericht met een vertegenwoordiger van iedere gemeente en de penvoerder Trias, en een klankbordgroep met directeuren. Er wordt een ontwikkelgroep ingericht met vertegenwoordigers van scholen (ICC-ers), cultuurcoaches en educatieve medewerkers van de bibliotheek en Trias. In deze fase heeft de ontwikkelgroep het voortouw. Op specifieke inhoudelijke kwesties worden deskundigen geraadpleegd. Fase 2: de uitvoer van de activiteiten In deze fase zal de ontwikkelgroep zich richten op de uitvoer van de activiteiten. Een jaarlijkse studiemiddag voor alle scholen in Leidschendam-Voorburg en Rijswijk en workshops voor leerkrachten en educatieve werkers van betrokken scholen en bibliotheek en Trias zijn het bindende element tussen alle betrokkenen. De stuurgroep neemt kennis van het referentiekader voor de evaluatie van de Matchingsregeling. De stuurgroep zal jaarlijks met een klankbordgroep van directeuren van de scholen praten over de voortgang. Fase 3: monitor en evaluatie De stuurgroep schrijft in 2014 en 2015 een tussenevaluatie en in 2016 een effectevaluatie. De resultaten van de proces- en tussenevaluaties worden door de stuurgroep gecommuniceerd met de deelnemers. Voor de monitor en evaluatie is de cultuurnetwerker (Ras-regio Haaglanden) verantwoordelijk zijn. 9

10 8. Begroting en toelichting Totale uitgaven coördinatiekosten activiteitenlasten monitoring en evaluatie Totaal Totale inkomsten subsidie FCP matchingsbijdrage gemeentes scholenbijdrage 5 euro per kind Totaal Toelichting op de begroting De cultuurprofielscholen nemen in de begroting een zelfde positie in als de scholen die meedoen aan het gold programma. Deze scholen kiezen boven op het gold programma voor wekelijkse uitvoering in de klas door kunstdocenten. Deze extra kosten voor uitvoering door kunstdocenten staan niet in de begroting. Deze kosten worden betaald uit andere financiële stromen; brede scholen gelden, de school zelf, Trias onderwijsbudget, projectsubsidies, fondsen en sponsoring. Totale uitgaven De coördinatie kosten zijn 7 % van de totale uitgaven. Trias is de penvoerder en de directeur van Trias is de algemeen coördinator van dit project Cultuureducatie met Kwaliteit. Verder vallen er kosten voor een accountant, een stagiair en kantoorkosten onder deze post. De activiteitenlasten zijn de lasten voor het ontwikkelen en uitvoering van de leerlijnen in het gold programma en in cultuurprofiel scholen. Het aantal deelnemende scholen per kalenderjaar is respectievelijk 6, 12, 15 en 19 en neemt dus toe. De kosten zijn voor: - kunstdocenten die worden ingezet voor het werken met de kinderen (en de leerkrachten) in de leerlijnen op de scholen; - inhuur van deskundigen om het ontwikkelteam te informeren; - vergoeding van leerkrachten, ICC-ers en anderen (indien nodig) voor hun werkzaamheden in het ontwikkelteam; - inhuur van schrijvers en artiesten om kinderen in het kader van ontmoeting met professionals kennis te laten maken professionele kunstenaars; 10

11 - de leerlijnen literatuur/lezen; muziek/dans en theater worden gaandeweg ontwikkeld en beschreven; - twee educatieve medewerkers van de bibliotheek en van Trias nemen deel aan het ontwikkelteam en sturen de kunstdocenten aan; - cultuurcoaches in Rijswijk en in Leidschendam-Voorburg werken binnen hun beschikbare uren mee aan het project; - leermiddelen en lesmateriaal; - workshops door kunstdocenten voor leerkrachten (in het kader van vakinhoudelijke deskundigheid); - nieuwe media educatie specialist die samen met scholen en deskundigen het instrumentarium ontwikkelen; - het ontwikkelen van een digitale omgeving die gebruikt kan worden voor de portfolio s. De kosten voor monitoring en evaluatie zijn die voor een stagiair onderzoek, de visitatiecommissie in 2014, 2015 en 2016 en inhuur expertise voor het maken van vragenlijsten etc. De cultuurnetwerker van de Ras-regio werkt 180 uren per kalenderjaar mee aan de evaluatie en monitoring (pm post). Totale inkomsten De gemeentes Leidschendam-Voorburg en Rijswijk dragen hetzelfde bedrag bij als het Fonds voor Cultuurparticipatie. De scholen dragen 5 euro per kind bij uit de 10,90 uit de Prestatiebox. Het bedrag neemt toe omdat het aantal deelnemende scholen toeneemt van 6, 12, 15 naar 19 scholen. 9. Activiteiten voor monitoring en evaluatie Separaat is er een plan voor de monitoring en de evaluatie ontwikkeld. De planning is als volgt: - Procesevaluatie voorjaar Proces- en tussenevaluatie voorjaar Effectevaluatie voorjaar Zelfde vorm als in 2015, nu meer gericht op conclusies. Er zal worden gerapporteerd op de doelstellingen. Geraadpleegde literatuur en websites Evelein, F. (2007) Coöperatief leren in muziek. Baarn: HBuitgevers Heusden, B. van (2010) Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. Groningen Oomen, C. Hoogeveen, K. Visser, I. Beekhoven, S. Donker, A, & Haanstra, F. (2009) Cultuureducatie in het primair en voorgezet onderwijs. Monitor Utrecht: Oberon/Sardes. Monsma, D. (2008). Kijk ik kan zilver maken. Rotterdam: Lemniscaat Onderwijsraad en Raad voor Cultuur, (2012) Cultuureducatie, leren, creëren, inspireren, Den Haag Geraadpleegde websites: