Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016 (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Bedrijfsnamen NHG standaarden astma en COPD anno 2015: wordt spirometrie bijzaak? Margo Kranen Irene van der Weerdt Kaderhuisartsen i.o. 2 Leerdoelen Pre-toets Aan het einde van deze workshop: Kent men de waarde van spirometrie volgens de huidige NHG standaarden Weet men wat te doen bij astma/copd in de diagnostische fase, instelfase en de monitoring fase Heeft men de tools om bij de monitoring een inschatting te maken van de ziektelast en kent men het gebruik van CCQ/ACQ 5 minuten om de toets te maken Geen overleg! Hopelijk zijn de vragen na deze presentatie beantwoord Zo niet, dan laat u horen! 3 4 Inhoud Diagnostische fase Toets Nieuwe standaarden Casuïstiek oefenen Afronding 6 1
Diagnostiek Instructie envelop Anamnese Spirometrie Eventueel allergietest (astma) (Eventueel aanvullend onderzoek) Interpretatie spirometrie Van diagnostiek naar instelfase of monitoring fase Past uitslag bij werkdiagnose? Normale spirometrie: astma niet uitgesloten, COPD wel uitgesloten Reversibiliteit: wijst op astma, sluit COPD niet uit. Persisterende obstructie: aanwijzing voor COPD, sluit astma niet uit. Scharnierconsult Fase afhankelijk van astma controle of ziektelast bij COPD Wordt spirometrie bijzaak? In de diagnostische fase COPD: obstructie Astma: anamnese, dyspnoe en piepen Spirometrie nieuwe afkapwaarde Voorheen: FEV1/FVC ratio < 70% = obstructie FVC < 80% = (aanwijzingen voor) restrictie Gebaseerd op staal/mijnbouw Nu: Afkapwaarden aangepast op leeftijd, sexe, ras. Zowel FER als FVC z-score < -1,64 (= LLN) 11 12 2
Mogelijke restrictie/obstructie = z-score < -1,64 Monitoring fase Ziektelast bij COPD Klachten/hinder/beperkingen Exacerbaties Longfunctie Voedingstoestand 13 Wel of geen spirometrie bij COPD? 1 of meer aangevinkt? matige of ernstige ziektelast : Post-BD spiro. 1 item aangevinkt? Post-BD spirometrie. Controle frequentie bij COPD Licht ziektelast: 1x per jaar Matige tot ernstige ziektelast: minimaal 2x per jaar, afhankelijk van de persoonlijke doelen van de patiënt. Evaluatie Geen enkel van de 10 items van toepassing? Dan volgt ergeen spirometrie. 15 16 Monitoring fase Astmacontrole Controles en spirometrie bij astma 17 3
Alvorens medicatie-aanpassing Wordt spirometrie bijzaak? Overweeg altijd: T= Therapietrouw I= Inhalatie; techniek/methode (device/deeltjesgrootte) P= blootstelling aan Prikkels Heroverweeg diagnose Comorbiditeit In de monitoring fase: Postmeting met behoud van eigen luchtwegmedicatie Potentieel registratie Bij twijfel over diagnose of discrepantie tussen klachten en spirometrie terug naar diagnostische fase Casus COPD Man, 55 jaar Sinds jaren progressief hoesten, soms dyspnoe d effort met piepen bij verkoudheden Roken: ja, +- 30 PY VG: Hypertensie, pulmonaal blanco Medicatie: Hydrochloorthiazide Pulmonaal: Ventolin zn sinds paar maanden 21 22 Man, 55 jr, scenario 1 Ziektelast MRC 2, CCQ 1,8 BMI 27 Geen exacerbaties Parameter Klachten/hinder Exacerbaties Afkappunt MRC 3 of CCQ 2 2 exac. p/jr wv orale corticosteroïden of 1 ziekenhuisopname Ziektelast? Verder beleid? Controlebeleid? Longfunctie Voedingstoestand FEV1 < 50% van voorspeld of < 1,5 l absoluut of prog. longfunctieverlies Ongewenst gewichtsverlies > 5%/maand of > 10%/6 maanden, of BMI < 21 23 24 4
Man, 55 jr, scenario 2 CCQ Stel FEV 1 = 70% van voorspeld Gestopt met roken MRC 2 CCQ 1,8 Symptoomscore 1,5 Functionele score 1,5 Mentale status score 3 Ziektelast? Verder beleid? Controle? 25 26 Man 55 jaar, scenario 3 Casus Astma FEV1 = 70% van voorspeld Gestopt met roken BMI 20 Geen exacerbaties MRC 3, CCQ 2,2 (functionele score 2,5) Vrouw, 30 jaar. Eerder reversibele obstructie Roken Allergie: anamnestisch soms niezen of rhinitis (geen allergietest gedaan) Actueel: Flixotide 2dd250mcg via diskus, Ventolin diskus z.n. Ziektelast? Verder beleid? Controle? 27 28 Vrouw 30 jr, scenario 1 Astma controle Klachten: Lichte klachten in de ochtend (hoest, soms piep) Nauwelijks beperkt in activiteiten Af en toe piepende ademhaling 1-2 pufs Ventolin per week ACQ score 1 (6 punten op 6 items) Astmacontrole? Aanvullende vragen? Beleid? 29 5
Astma controle - ACQ ACQ Afgelopen week: Hoe vaak wakker geworden per nacht? Ernst astmaklachten in de ochtend? Beperking bij activiteiten? Mate van kortademig? Hoe vaak piepende ademhaling? Hoe veel pufs rescue-medicatie? (FEV1) Ieder item score 0-6 32 Vrouw 30 jr, scenario 2 Controlebeleid astma ACQ6 = 0,75 6 mnd geleden 1 exacerbatie waarvoor Prednison Astmacontrole? Beleid? 33 Patiënten Monitoring Spirometrie Goede astmacontrole met stap- 1-medicatie * Zo nodig Niet Goede astmacontrole met stap- 2-medicatie Jaarlijks Niet, behalve in de eerste drie jaar Goede astmacontrole met stap- 3-medicatie Jaarlijks Jaarlijks Gedeeltelijke of slechte astmacontrole Regelmatige controle (bijv. elke 6-12 wkn) tot behandeldoelen bereikt zijn Rokers Jaarlijks Jaarlijks Patiënten met een beperkte levensverwachting Zorg op maat Niet Ten minste jaarlijks 34 Vrouw 30 jr, scenario 3 Take home messages ACQ 0,75 Medicatie idem + dagelijks Flixonase neusspray Is zwanger of heeft directe kinderwens Wat nu? ICS stop? Vervangen? Neusspray? Behandel de patiënt (klachten, beperkingen) en niet de spirometrie uitslagen Doe dit met aandacht voor de (aparte onderdelen van de) ACQ/CCQ en/of verandering in CCQ In monitoringfase geen/minder spirometrie of spirometrie met doorgebruiken eigen medicatie TIP voordat u inhalatiemedicatie verandert! 35 6
Vragen? 37 7