Workshop ACQ en CCQ Het gebruik in de dagelijkse praktijk. Adembenemend 2015 Hetty Cox, kaderarts astma/copd

Transcriptie

1 Workshop ACQ en CCQ Het gebruik in de dagelijkse praktijk Adembenemend 2015 Hetty Cox, kaderarts astma/copd

2 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen

3 Programma Informatie over ACQ en CCQ Oefenen: Casuïstiek Afsluiting

4 Zorgstandaard Orgaanstoornis Obstructie en reversibiliteit BMI Co-morbiditeit Klachten Anamnese MRC Exacerbatiefrequentie Beperkingen Anamnese ACQ/ CCQ Kwaliteit van leven Anamnese ACQ/ CCQ

5 Indeling in ziektelast Licht Matig Ernstig FEV1>50%, MRC<3, CCQ<2 geen adaptatieproblemen goede voedingstoestand geen freq exacerbaties weinig comorbiditeit criteria voor nadere analyse diagnostische problemen niet behalen behandeldoelen wens van de patiënt Behandeling dicht bij huis mogelijk gedeelde zorg criteria voor nadere analyse diagnostische problemen niet behalen behandeldoelen wens van de patiënt intensieve begeleiding in de tweede of derde lijn noodzakelijk

6 Nut vragenlijsten Vragenlijsten ondersteunen de signalerende rol en zijn een hulpmiddel om nieuwe behandeldoelen vast te stellen. Vragenlijsten geven zicht op de veranderingen binnen het klachtenpatroon. Vragenlijsten maken de zorg transparant; zorgverleners gebruiken dezelfde instrumenten

7 ACQ

8 Astma Control Questionnaire 1. Hoe vaak bent u per nacht gemiddeld wakker geworden door uw longproblemen in de afgelopen week? 2. Hoe ernstig waren uw longproblemen bij het 's morgens wakker worden gemiddeld in de afgelopen week? 3. In welke mate mate werd u over het algemeen in de afgelopen week door uw longproblemen beperkt bij uw activiteiten? 4. In welke mate heeft u zich over het algemeen kortademig gevoeld in de afgelopen week tengevolge van uw longproblemen? 5. Hoe vaak had u in de afgelopen week over het algemeen een piepende ademhaling? 6. Hoe veel pufs/inhalaties van een kortwerkend luchtwegverwijdend middel (bijv. ventolin of bricanyl) heeft u op de meeste dagen genomen in de afgelopen week? (Als u niet zeker weet hoe u deze vraag moet beantwoorden, vraag dan a.u.b. om uitleg) 0. Nooit 1. Bijna nooit 2. Een paar keer 3. Verscheidene keren 4. Vaak 5. Heel vaak 6. Kon niet slapen vanwege astma 0. Geen klachten 1. heel lichte klachten 2. lichten klachten 3. matige klachten 4. vrij ernstige klachten 5. ernstige klachten 6. heel ernstige klachten 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. tamelijk 4. erg 5. heel erg 6. volledig 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. middelmatig 4. vrij ernstig 5. ernstig 6. heel ernstig 0. nooit 1. zelden 2. af en toe 3. geregeld 4. vaak 5. meestal 6. altijd 0. geen pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties 6. meer dan 16 pufs/inhalaties

9 Conclusie van de ACQ 6 vragen optellen en delen door 6 Interpretatie: < 0,75 Volledig onder controle > 0,75 en < 1,5 Gedeeltelijk onder controle > 1,5 Onvoldoend onder controle Klinisch effect: MCID = 0,5

10 ACT (Astma Control Test) voor kinderen 1. Hoe is het vandaag met je astma? Maximaal = 27 < 20 = onvoldoende controle Heel erg 0 Erg 1 Goed 2 Heel goed 3 2. Hoeveel last heb je van astma als je rent, traint of sport? Ik heb er last van, ik kan niet doen wat ik wil Ik heb er last van en Ik heb er een beetje last Ik heb er geen last van 3 vind het vervelend van maar het gaat wel 3. Moet je hoesten door je astma? Ja, de hele tijd 0 Ja, meestal 1 Ja, soms wel 2 Nee, nooit 3 4. Word je 's nachts wakker door je astma? Ja, de hele tijd 0 Ja, meestal 1 Ja, soms wel 2 Nee, nooit 3 5. Hoeveel dagen had uw kind de afgelopen 4 weken overdag astmaklachten? Niet dag dag dag dag 1 elke dag 0 6. Hoeveel dagen had uw kind de laatste 4 weken overdag last van piepende ademhaling door de astma? Niet dag dag dag dag 1 elke dag 0 7. Hoe vaak werd uw kind de afgelopen 4 weken 's nachts wakker door de astma? Niet dag dag dag dag 1 elke dag 0

11 Voordelen ACQ gestructureerde wijze van in kaart brengen symptomen afkappunten voor goede controle, partiële controle en onvoldoende controle- objectivering van klachten en vervolgen van beloop redelijke correlatie met GINA criteria van astma controle aanknopingspunt om behandeldoelen vast te stellen met individuele patiënt

12 Nadelen vragenlijst slechte correlatie met longfunctie bij vragenlijst meer onderrapportage symptomen vragenlijsten zijn ongeschikt bij inspanningsastma de vragenlijst is een momentopname (ACQ: laatste week, ACT laatste maand)

13 CCQ

14 CCQ 10 vragen 3 domeinen Symptomen Mentaal Functioneel 2008

15 Scoren van de CCQ Totaal: ( )/10 = 0-6 Symptomen: vragen ( )/4 = 0-6 Mentaal: vragen (3+4)/2 = 0-6 Functioneel: vragen ( )/4 = 0-6 Klinisch effect MCID= 0,4

16 Interpretatie Scores CCQ Totaal score: < 1: goede controle ziekte, minimale beperkingen. 1-2: mogelijk verbetering door interventie, medicatie/beweging/informatie > 2: consult huisarts(longarts), exacerbatie?

17 Interpretatie Scores CCQ Domeinscore: 0-1: Goed 1-2: Matig 2-3: Vraag om interventie 3-4: Slecht ingesteld

18 Meerwaarde van CCQ en ACQ Objectieve simpele meetinstrumenten. Helpt de ziektelast te bepalen. Beter inzicht in klachten en functioneren In de follow-up goed bruikbaar om het effect van de behandeling te evalueren. Zowel voor patiënt als de arts/ POH motiverend. Meer tevreden. Helpt om individueel een behandelplan te bepalen.

19 Instructies geven aan de patiënt Voor ACQ en CCQ : patiënt moet zelf invullen, op een rustige plaats geen item open laten (alle vragen beantwoorden) 1 antwoord per vraag het best passende antwoord geven geen foute antwoorden mogelijk geantwoord moet worden op beperkingen t.g.v. de COPD cq astma en niet t.g.v. andere aandoeningen vragen gaan over een bepaald tijdsvak, namelijk 1 week

20 MRC score lijst Geeft de mate van dyspnoe weer op basis van de functionele beperkingen Te scoren op 6 niveaus (0 t/m 5) Te gebruiken bij COPD Helpt bij het bepalen van de noodzaak voor fysiotherapie (>2) Helpt bij het vaststellen van een discrepantie tussen de mate van dyspnoe en GOLD

21 Bent u wel eens kortademig? En zo ja, welke van de onderstaande uitspraken is voor u het meest van toepassing MRClijst Ik heb geen last van kortademigheid 0 Ik word alleen kortademig bij zware inspanning 1 Ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op vlak terrein of tegen een lichte helling oploop 2 Door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop 3 Na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein of na een paar minuten lopen op vlak terrein moet ik stoppen i.v.m. kortademigheid 4 Ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben kortademig tijdens het aan- of uitkleden 5

22 Casuistiek

23 Behandeldoelen astma behandeldoelen Symptomen overdag Functionele beperkingen Nachtelijke symptomen Gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders FEV1 OF PIEKSTROOM (PEF) (Vrijwel) afwezig ( 2maalper week) Afwezig Afwezig (Vrijwel) afwezig ( 2 maal per week) Normaal Astma exacerbatie (Vrijwel) afwezig (< 1 maal per jaar) 23

24 Mevrouw Peters, 52 jaar Jaarcontrole september 2013 Bekend met huisstofmijt allergie. Roken: nooit Lang geleden diagnose astma gesteld. Spirometrie: obstructie met totale reversibiliteit. Med: wisselend gebruik combipreparaat Beta2/ICS, naar gelang patiënte klachten heeft. Nu geen klachten Afgelopen jaar: 2 maal een exacerbatie. Werkt als kassiere supermarkt, hobby: shoppen/muziek Longfunctie: zie bijlage Patiënt vulde ACQ formulier 1 in bij longfunctie sept 2013

25 Longfunctie september 2013 Index Base %Pred Post 1 %Pred Verandering [Min Pred Max] Eenh FEV l FVC l PEF l/s FEV1/FVC % FEF l/s FEF l/s FEF l/s Longleeftijd 57 Jaren Flow (l/s) Baseline Post BD1 Volume (l) Baseline Post BD Volume (l) Tijd (s)

26 Astma Control Questionnaire 1. Hoe vaak bent u per nacht gemiddeld wakker geworden door uw longproblemen in de afgelopen week? 2. Hoe ernstig waren uw longproblemen bij het 's morgens wakker worden gemiddeld in de afgelopen week? 3. In welke mate mate werd u over het algemeen in de afgelopen week door uw longproblemen beperkt bij uw activiteiten? 4. In welke mate heeft u zich over het algemeen kortademig gevoeld in de afgelopen week tengevolge van uw longproblemen? 5. Hoe vaak had u in de afgelopen week over het algemeen een piepende ademhaling? 6. Hoe veel pufs/inhalaties van een kortwerkend luchtwegverwijdend middel (bijv. ventolin of bricanyl) heeft u op de meeste dagen genomen in de afgelopen week? (Als u niet zeker weet hoe u deze vraag moet beantwoorden, vraag dan a.u.b. om uitleg) Nooit 1. Bijna nooit 2. Een paar keer 3. Verscheidene keren 4. Vaak 5. Heel vaak 6. Kon niet slapen vanwege astma 0. Geen klachten 1. heel lichte klachten 2. lichten klachten 3. matige klachten 4. vrij ernstige klachten 5. ernstige klachten 6. heel ernstige klachten 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. tamelijk 4. erg 5. heel erg 6. volledig 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. middelmatig 4. vrij ernstig 5. ernstig 6. heel ernstig 0. nooit 1. zelden 2. af en toe 3. geregeld 4. vaak 5. meestal 6. altijd 0. geen pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties 6. meer dan 16 pufs/inhalaties

27 Resultaat ACQ: 1 Welke consequenties heeft deze waarde voor uw beleid?

28 Controle Mevr. Peters mei 2014 Afgelopen jaar 1x een exacerbatie, recent in april 2014 waarvoor prednison stootkuur en veel last van rhinitis klachten gehad. Nasonex neusspray is toegevoegd aan salmeterol/fluticason 50/250, 2d1 inhalatie en salbutamol zn. Patiënte heeft nog enige hoestklachten maar voelt zich verder wel beter.

29 Longfunctie mei 2014 Index Base %Pred Post 1 %Pred Verandering [Min Pred Max] Eenh FEV l FVC l PEF l/s FEV1/FVC % FEF l/s FEF l/s FEF l/s Flow (l/s) Baseline Post BD1 Volume (l) Baseline Post BD Volume (l) Tijd (s)

30 Astma Control Questionnaire 1. Hoe vaak bent u per nacht gemiddeld wakker geworden door uw longproblemen in de afgelopen week? 2. Hoe ernstig waren uw longproblemen bij het 's morgens wakker worden gemiddeld in de afgelopen week? 3. In welke mate mate werd u over het algemeen in de afgelopen week door uw longproblemen beperkt bij uw activiteiten? 4. In welke mate heeft u zich over het algemeen kortademig gevoeld in de afgelopen week tengevolge van uw longproblemen? 5. Hoe vaak had u in de afgelopen week over het algemeen een piepende ademhaling? 6. Hoe veel pufs/inhalaties van een kortwerkend luchtwegverwijdend middel (bijv. ventolin of bricanyl) heeft u op de meeste dagen genomen in de afgelopen week? (Als u niet zeker weet hoe u deze vraag moet beantwoorden, vraag dan a.u.b. om uitleg) Nooit 1. Bijna nooit 2. Een paar keer 3. Verscheidene keren 4. Vaak 5. Heel vaak 6. Kon niet slapen vanwege astma 0. Geen klachten 1. heel lichte klachten 2. lichten klachten 3. matige klachten 4. vrij ernstige klachten 5. ernstige klachten 6. heel ernstige klachten 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. tamelijk 4. erg 5. heel erg 6. volledig 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. middelmatig 4. vrij ernstig 5. ernstig 6. heel ernstig 0. nooit 1. zelden 2. af en toe 3. geregeld 4. vaak 5. meestal 6. altijd 0. geen pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties 6. meer dan 16 pufs/inhalaties

31 Resultaat ACQ: 1,7 Welke consequenties heeft deze waarde voor uw beleid?

32 Mevr. Peters : Juni 2014 Telefonische controle: Het gaat erg goed met patiënte.

33 Astma Control Questionnaire 1. Hoe vaak bent u per nacht gemiddeld wakker geworden door uw longproblemen in de afgelopen week? 2. Hoe ernstig waren uw longproblemen bij het 's morgens wakker worden gemiddeld in de afgelopen week? 3. In welke mate mate werd u over het algemeen in de afgelopen week door uw longproblemen beperkt bij uw activiteiten? 4. In welke mate heeft u zich over het algemeen kortademig gevoeld in de afgelopen week tengevolge van uw longproblemen? 5. Hoe vaak had u in de afgelopen week over het algemeen een piepende ademhaling? 6. Hoe veel pufs/inhalaties van een kortwerkend luchtwegverwijdend middel (bijv. ventolin of bricanyl) heeft u op de meeste dagen genomen in de afgelopen week? (Als u niet zeker weet hoe u deze vraag moet beantwoorden, vraag dan a.u.b. om uitleg) Nooit 1. Bijna nooit 2. Een paar keer 3. Verscheidene keren 4. Vaak 5. Heel vaak 6. Kon niet slapen vanwege astma 0. Geen klachten 1. heel lichte klachten 2. lichten klachten 3. matige klachten 4. vrij ernstige klachten 5. ernstige klachten 6. heel ernstige klachten 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. tamelijk 4. erg 5. heel erg 6. volledig 0. helemaal niet 1. nauwelijks 2. een beetje 3. middelmatig 4. vrij ernstig 5. ernstig 6. heel ernstig 0. nooit 1. zelden 2. af en toe 3. geregeld 4. vaak 5. meestal 6. altijd 0. geen pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties pufs/inhalaties 6. meer dan 16 pufs/inhalaties

34 Resultaat ACQ :0,3 Welke consequenties heeft deze waarde voor uw beleid?

35 Gebieden Behandeldoelen COPD Doelen Klachten Verminderen klachten in het algemeen: CCQ <2; MRC<3. Inspanningsvermogen Verbeteren inspanningsvermogen Longfunctie Normaliseren van de achteruitgang van. de longfunctie. Exacerbaties Voorkómen exacerbaties (<2 /jaar). Invaliditeit Uitstellen of voorkómen van invaliditeit/ arbeidsongeschiktheid Kwaliteit van leven Verbeteren van de ziektegerelateerde kwaliteit van leven Tabaksverslaving Stoppen-met-roken Persoonlijke doelen Door patient gesteld Gezonde Leefstijl Bewegen/ voeding DOKH 2014

36 Diagnose? Aandachtspunten behandelplan? Diagnostiek Jan Berg, 60 jaar Getrouwd, eigenaar plaatselijk cafetaria Hobby: vissen, darten Episodes: Hypertensie, Luchtweginfecties 2010, 2012, 2013, schouderklachten RR 140/80, BMI 32, Roken >30 jaar 20 sig/ dag, Alcohol 2 E/dag Medicatie: metoprolol 50 mg 1d1 A/ Hoesten, veel slijm, kortademig bij storm en traplopen. Komt in de herfst weinig buiten Roken 3 keer geprobeerd te stoppen maar dan net weer stress in de zaak. CCQ 2,2 deel 3-1-2, MRC 3 2e Spirometrie gelijk aan de eerste: FVC 90%, FER 0,65, FEV1 78% voorspeld, reversibiliteit 5% BNP: 120, ECG sinusritme g.a BMI onveranderd 32

37 3 maanden later Controle POH A/ minder hoesten en minder kortademig, salbutamol 1-2dd gaat goed Rookt nog 5 sig/dag. Gewicht 5kg Bewegen lukt niet, wordt er moedeloos van. CCQ 2,2 deel 2-2-2,5 RR 135/80, geen oedeem Wat zijn nu uw adviezen?

38 Meneer Broertjes, 64 jaar sinds 4 jaar COPD GOLD 1, weinig klachten, vitaal, is boer CCQ oktober 2014 :1,1/1,3-0,5-1,3 Komt op spreekuur. Sinds 10 dagen verkouden en steeds benauwder, geen koorts, weinig wit slijm, s nachts slecht slapen Sinds 3 dagen niet naar buiten aan het werk, maar het gaat niet over. Gebruikt wel 4 x salbutamol op een dag: te kort resultaat. Bij auscultatie piepen basaal links en rechts. CCQ 1,7/ 1,8-0,5-2,3 BMI 23 RR 130/80 temp: 37,9 Wie behandelt deze exacerbatie en hoe? Wat zijn uw behandeldoelen?

39 Mevrouw Kuiper, 78 jaar: jaarcontrole Weduwe, aanleunwoning, weinig mobiel. Bekend met COPD GOLD 2, in exacerbaties met 1 keer ZH opname. Laatste spirometrie 2012, komt niet meer naar praktijk. FVCpost 88% FEV1 post 53%, FER 0,48 reversibiliteit 5%. Saturatie in rust 94%. RR 150/80, BMI 21 Medicatie : tiotropium 1d1, salbutamol 2-4d Jaarcontrole CCQ Jan.2013: 1,8/2-0,5-2,3 Jaarcontrole CCQ Jan. 2014: 2 /2-1-2,5 Exacerbatie CCQ Sept.2014: 2,9/3-1,5-3,5 Jaarcontrole CCQ Jan 2015: 1,9/1,8-1-2,5: Beleid? DOKH 2014

40 Samenvattend CCQ= Objectief simpel meetinstrument. Helpt de ziektelast te bepalen. ACQ : helpt in de astma controle Nachtelijk klachten een slecht teken bij astma als ook veel rescue medicatie Zorgstandaard bij COPD en Astma centraal en dus ziektelast centraal en dus hoeveel last een patiënt heeft, niet de dokter.

41 Afsluiting Hoe gaat u de vragenlijsten gebruiken in uw praktijk?