Cliëntprfielen- en prductenbek auditief en/f cmmunicatief Extramurale zrg Status: Bijgesteld p basis van stelselwijzigingen miv 2015 Datum: 9 januari 2015 Versie: 1.3
Inhudspgave Inleiding 3 Cliëntprfiel 1 Cliënt met een gehrstrnis in de leeftijd van 0 tt 1 jaar 4 Cliëntprfiel 2 Dve cliënt in de leeftijd van 1 tt 5 jaar 8 Cliëntprfiel 3 Slechthrende cliënt in de leeftijd van 1 tt 5 jaar 13 Cliëntprfiel 4 Dve f ernstig slechthrende cliënt met CI in de leeftijd van 0,5 tt 5 jaar 18 Cliëntprfiel 5 Dfblinde cliënt in de leeftijd van 0 tt 5 jaar 23 Cliëntprfiel 6 Cliënt met een taalntwikkelingsstrnis in de leeftijd van 1,5 tt 5 jaar 29 Cliëntprfiel 7 Dve f slechthrende cliënt in de leeftijd van 5 tt 12 jaar 33 Cliëntprfiel 8 Dve f ernstig slechthrende cliënt met CI in de leeftijd van 5 tt 12 jaar 38 Cliëntprfiel 9 Dfblinde cliënt in de leeftijd van 5 tt 18 jaar 43 Cliëntprfiel 10 Cliënt met een taalntwikkelingsstrnis in de leeftijd van 5 tt 12 jaar 49 Cliëntprfiel 11 Dve f slechthrende cliënt in de leeftijd van 12 tt 18 jaar 54 Cliëntprfiel 12 Dve f slechthrende cliënt met CI in de leeftijd van 12 tt 18 jaar 59 Cliëntprfiel 13 Cliënt met een taalntwikkelingsstrnis in de leeftijd van 12 tt 23 jaar 64 Cliëntprfiel 14 Vregdve vlwassen cliënt 68 Cliëntprfiel 15 Pltsdve f laatdve vlwassen cliënt 74 Cliëntprfiel 16 Slechthrende vlwassen cliënt 78 Cliëntprfiel 17 Dfblinde vlwassen cliënt 83 Cliëntprfiel 18 Cliëntprfiel 19 Cliënten met een auditieve en/f cmmunicatieve verstandelijke beperking in de leeftijd van 0 tt 18 jaar Vlwassen cliënten met een auditieve en/f cmmunicatieve verstandelijke beperking Pm Pm 2
Inleiding In 2011 zijn de instellingen verenigd in VIVIS/SIAC in pdracht van het ministerie van VWS gestart met de uitvering van het plan van aanpak Verbindend Vernieuwen. In dit traject wrdt samen met het ministerie van VWS, de cliëntenrganisaties en verige partijen gezamenlijk tegewerkt naar een passende, tekmstbestendige en beheersbare psitinering en bekstiging van de zrg aan mensen met een zintuiglijke en cmmunicatieve strnis. Om te te te werken naar meer transparantie in cliëntengrepen, zrgaanbd en zrggebruik is dr SIAC een cliëntprfielen- en prductenbek vr de subsectr auditief en/f cmmunicatief ntwikkeld. Dit cliëntprfielen- en prductenbek richt zich p de extramurale zrg. ICF als rdeningskader 1 De Internatinale Classificatie van het menselijk Functineren(Internatinal Classificatin f Functining, Disability and Health), afgekrt ICF, vrmt een taal met behulp waarvan verschillende gegevens p het gebied van de gezndheid kunnen wrden vastgelegd. Dankzij deze gestandaardiseerde gemeenschappelijke taal kunnen uiteenlpende vakgebieden en takken van wetenschap wereldwijd cmmuniceren ver gezndheid en gezndheidszrg. De ICF is een mdel vr het in kaart brengen van de invled van tijdelijke f blijvende gezndheidstestanden en cntextuele factren p het functineren van individuen. De ICF verlegt de aandacht van rzaak naar gevlgen en van medisch naar psychsciaal. Daardr kan blijken dat twee mensen met dezelfde functiestrnis heel verschillende functineringsprblemen ndervinden en dus k een ander behandel- f begeleidingsaanbd vragen. Uitgangspunt van de ICF is dat het menselijk functineren wrdt bepaald dr de wisselwerking tussen vijf factren: de individuele gezndheidstestand; de fysieke en mentale functies en bijbehrende anatmische eigenschappen; vermgen en uitvering van activiteiten en participatiemgelijkheden; en externe en persnlijke factren. Cmmunicatie is een vereiste vr verreweg de meeste dagelijkse activiteiten en participatie in de samenleving. De ICF is dan k bij uitstek geschikt in de zrg vr kinderen en vlwassenen met auditieve en/f cmmunicatieve strnissen. De ICF is dan k gebruikt als rdeningskader bij het pstellen van een cliëntprfielen- en prductenbek vr de sectr auditief en/f cmmunicatief (inclusief dfblind). 197 cliëntprfielen derscheiden Er zijn dr inhudsdeskundigen 19 cliëntprfielen nderscheiden, waarbij de cliënt en zijn hulpvraag als uitgangspunt zijn genmen. ICF is als rdeningskader gebruikt. Een cliëntprfiel is een grep cliënten met vereenkmsten in diagnse, strnis, beperkingen die wrden ervaren en de algemene hulpvragen die zij stellen. Bij de indeling vrmt de dminante strnis (f deze vreg f laat verwrven is), de levensfase en f er sprake is van een cchleair implantaat de basis vr het nderscheid. Vr cliënten met bijkmend een verstandelijke beperking zijn met uitzndering van cliënten met een dminante strnis dfblind twee aparte clientprfielen pgesteld. Vanuit de hulpvraag van de cliënt is het aanbd, de aanpak van de zrg, beschreven: aan welke delen wrdt gewerkt en welke resultaten wrden begd. Ok is per cliëntprfiel het zrgtraject beschreven: wat is de kern van de behandeling en/f specialistische begeleiding die wrdt gebden, wat is de glbale werkwijze, welke disciplines zijn betrkken en wie is (eind)verantwrdelijk vr de zrg. De zrg die wrdt beschreven betreft de extramurale zrg. Het beschrijft de behandeling die vanaf 1 januari 2015 wrdt vergeheveld naar de zrgverzekeringswet (Zvw) 2. Bij cliënten die vallen binnen de cliëntprfielen 14 vregdve vlwassen cliënt en 17 dfblinde vlwassen cliënt kan k specialistische begeleiding ndig zijn, die vanaf 1 januari 2015 vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wm) wrdt geleverd. Deze specialistische begeleiding wrdt bij deze twee cliëntprfielen tevens genemd. Vr een nadere uitwerking van het zrgtraject binnen de Wm verwijzen wij naar het prgramma van eisen dat nderdeel uitmaakt van de raamvereenkmst vr de landelijke afspraken ZG 3. 1 Uit Typering van zrg en cliënten Kentalis met ICF, Jan Buitenhek & Jet Isarin, ktber 2012 (te vinden p www.kentalis.nl) 2 Het rapprt van het Zrginstituut Nederland Kan de zrg aan zintuiglijk gehandicapten nder de Zvw vallen: een verkenning (25 juni 2013), dat is vergenmen dr het ministerie van VWS, vrmt het uitgangspunt bij het beschrijven van de behandeling die nder de Zvw valt (te vinden p www.zrginstituutnederland.nl). 3 De raamvereenkmst en prgramma s van eisen is te vinden p www.vng.nl.
Cliëntprfiel 1 Cliënt met een gehrstrnis in de leeftijd van 0 tt 1 jaar 0. In het krt Dr nenatale gehrscreening kan bij baby s vregtijdig een ernstige gehrstrnis wrden pgesprd. Een baby met een gehrstrnis mist de mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen. Er is nvldende interactie en cmmunicatie mgelijk met de uders en naaste mgeving. Hierdr kan een vertraging in de algehele ntwikkeling ntstaan. Het is van het grtste belang dat nadere diagnstiek plaatsvindt en hrhulpmiddelen wrden aangemeten. Behandeling in de gezinssituatie dient z spedig mgelijk te wrden pgestart nadat de gehrstrnis is ntdekt. In de behandeling in dit eerste levensjaar staat het p gang brengen en tegankelijk maken van cmmunicatie en interactie tussen uders en kind centraal. Er wrdt gewerkt aan het p gang brengen en stimuleren van de (pre)verbale ntwikkeling, taal- en hrntwikkeling. Waar ndig vindt k stimulatie p andere ntwikkelingsgebieden plaats. Ouders leren cmmuniceren passend bij de strnis, beperkingen en mgelijkheden van hun kind en wrden tegerust in hun rl als pveder van een kind met een auditieve strnis. 1. Vaststellen van de hulpvraag 1.1. Relevante ICF-categrieën Afwijking f verlies van functies b1 mentale functies - glbale psychsciale functies (b122) - perceptie (b156) - mentale functies gerelateerd aan taal (b167) b2 sensrische functies - 35dB 70dB matig gehrverlies - 70dB 90dB ernstig gehrverlies - 90dB 110dB zeer ernstig gehrverlies (df) b3 stem en spraak - stem (b310) - articulatie (b320) Afwijking f verlies van anatmische eigenschappen s2 van g, r en verwante structuren en daarnaast mgelijk k s1 van zenuwstelsel s3 van structuren betrkken bij stem en spraak 4
Dmeinen van beperkingen in het uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie d1 leren en tepassen van kennis d2 algemene taken en eisen d3 cmmunicatie d4 mbiliteit d7 tussenmenselijke interacties en relaties d8 belangrijke levensgebieden 1.2. Cliëntprfiel Beperkingen in uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie Beperkingen en participatieprblemen kunnen ptreden in de hierbven vermelde dmeinen. De ernst van de beperkingen en de prblemen kunnen verschillen. - Beperkingen vrtkmend uit een gehrstrnis kunnen z ernstig zijn dat ze van invled zijn p diverse situaties van het leven. - Een baby met een gehrstrnis mist de mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen, er is nvldende cmmunicatie mgelijk met de naaste mgeving. Het participeren in de hrende wereld is beperkt. - Er kan sprake zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling als gevlg van nvlledige tegang tt cmmunicatie en auditieve infrmatie. - Het pbuwen van een relatie met persnen uit de naaste mgeving wrden negatief beïnvled dr de cmmunicatieve beperkingen. Bijkmende strnissen en prblematiek De gehrstrnis kan een nderdeel zijn van een syndrm. In dat geval is er meestal sprake van bijkmende strnissen en beperkingen, die niet leidend zijn vr het prfiel. Een gehrstrnis kmt regelmatig vr in cmbinatie met andere strnissen. Deze bijkmende verliezen kunnen van algemene en specifieke mentale f fysieke aard zijn. Denk bv. aan evenwichtsstrnissen f mtrische strnissen, die weer van grte invled zijn p de wijze waarp de hulpvraag beantwrd kan wrden. Persnlijke en externe factren De mate waarin de mgeving is aangepast aan de dve/slechthrende baby (mgevingsvrwaarden), vral ten aanzien van interactie en cmmunicatie en de mbiliteit (een aangetast evenwichtsrgaan is vaak een bijkmend prbleem bij een gehrstrnis) is zeer bepalend vr de ntwikkeling van de dve/slechthrende baby. Naast deze prblemen spelen k de (culturele) achtergrnd de betrkkenheid en de draagkracht en draaglast van de pveders een grte rl. Het acceptatieprces van het cliëntsysteem is van wezenlijke invled p de ntwikkelmgelijkheden van het kind. De mgeving staat vr een zware taak als pveder en heeft hulpvragen p het gebied van cmmunicatie en pveding. Deze factren spelen in principe geen rl bij de prfielbepaling, mdat ze binnen het prfiel van persn tt persn kunnen verschillen (denk daarnaast k aan factren zals sekse, beschikbare technlgie, ndersteuning vanuit netwerk etc.). Ze spelen echter een grte rl bij de aanwezigheid en de ernst van beperkingen en participatieprblemen, die samenhangen met de functiestrnissen en dus k bij de bepaling van de hulpvraag en bij de beantwrding daarvan. 5
Algemene hulpvraag - Help mijn uders m de cmmunicatie tussen mij, mijn uders en directe mgeving tegankelijk te maken. - Help mijn uders bij het p gang brengen mijn de cmmunicatieve ntwikkeling. - Geef mijn uders zicht p de beschikbare en mgelijke hulpmiddelen m de auditieve prblemen te beperken. - Help mijn uders bij het stimuleren van mijn sciaal emtinele ntwikkeling. - Help mijn uders m te leren gaan met alle vragen die ze hebben ver het gehrverlies, de gevlgen vr mij en wat dit betekent vr mijn tekmst. Vrzie mijn uders van alle mgelijke infrmatie m een afgewgen keuzes te kunnen maken in mijn ntwikkeling. Op individueel niveau vindt nadere hulpvraagverduidelijking plaats. 2. Beantwrden van de hulpvraag 2.1. Aanpak Wat is de aanpak m de hulpvraag van de cliënt te beantwrden? Kind - stimuleren van de preverbale ntwikkeling en taalntwikkeling - stimuleren van de hrntwikkeling - leren mgaan met hrhulpmiddelen - stimuleren van die ntwikkelingsgebieden waar dat ndig blijkt, zals bijvrbeeld de (sens-) mtrische ntwikkeling - bserveren/ vlgen en in kaart brengen van de algehele ntwikkeling van het kind in het algemeen en de cmmunicatieve ntwikkeling in het bijznder Ouders - ndersteunen in het acceptatie- en verwerkingsprces na het krijgen van een kind met een auditieve strnis - leren cmmuniceren passend bij de mgelijkheden / beperkingen van het kind - ndersteunen en terusten vr hun rl en taak als pveder van hun kind met een auditieve strnis - infrmeren, adviseren en vrlichten ver essentiële zaken die te maken hebben met het gehrverlies - In cntact brengen met ltgenten - Passende externe hulpverlening inschakelen indien de hulpvraag buiten nze expertise valt 2.2. Resultaten Welke resultaten willen we met deze aanpak bereiken? Kind - de (pre-)verbale vaardigheden van het kind zijn uitgebreid en de taalntwikkeling is gestart. - kent de eerste sciale vaardigheden zals dag zeggen, uitzwaaien, vragen m aandacht. 6
- kan geluiden lkaliseren, herkennen en nderscheiden. - kan ptimaal spraakverstaan met een passend hrhulpmiddel. Ouders - het acceptatieprces is p gang gebracht. - zijn geïnfrmeerd en tegerust; ze hebben handvatten m met hun kind met een auditieve strnis m te gaan - velen zich vaardig in hun rl als pveder. - de cmmunicatie en interactie tussen kindsysteem en kind verlpt ptimaal. - de eventuele diverse vrmen van hulpverlening binnen het gezin zijn p elkaar afgestemd. 3. Zrgtraject Cmpnenten Zvw - Behandelingsgerichte diagnstiek - Behandeling gericht p het aanleren van vaardigheden in cmmunicatieve en/f auditieve verwerking. - Behandeling gericht p het mgaan met de gevlgen van de auditieve en/f cmmunicatieve strnis. Vrm - Individueel cntact met de cliënt - Grepscntact met de cliënt - Individueel cntact met cliëntsysteem van één cliënt - Grepscntact met cliëntsysteem van meerdere cliënten - Op lcatie instelling - In thuissituatie cliënt Eindverantwrdelijk vr de behandeling Betrkken disciplines GZ-psychlg, rthpedagg f ntwikkelingspsychlg. De activiteiten van de rthpedagg f ntwikkelingspsychlg beperken zich in dat geval tt de zrg zals mschreven in de te verzekeren prestatie ZG. Orthpedagg, (ntwikkelingspsychlg f GZ-)psychlg Pedaggisch medewerker Lgpedist (Klinisch) linguïst Audilg Psych-diagnsticus Gebarendcent/Ttale Cmmunicatie-deskundige Vaktherapeut Maatschappelijk werker/systeemgericht zrgverlener Kinderefentherapeut/kinderfysitherapeut/ergtherapeut 7
Cliëntprfiel 2 Dve f ernstig slechthrende cliënt in de leeftijd van 1 tt 5 jaar 0. In het krt Een jng df kind mist de mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen. Er is nvldende interactie en cmmunicatie mgelijk met de uders en naaste mgeving. Als gevlg hiervan kan sprake zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling. Het is van het grtste belang dat nadere diagnstiek plaatsvindt en hrhulpmiddelen wrden aangemeten. Behandeling in de gezinssituatie dient z spedig mgelijk te wrden pgestart nadat de gehrstrnis is ntdekt. In de behandeling wrdt gewerkt aan het stimuleren van de (gebaren)taalntwikkeling, spraakntwikkeling en hrntwikkeling als k het leren mgaan hrhulpmiddelen. Er wrdt gewerkt aan het ntwikkelen van de sciale cmmunicatieve vaardigheden en de sciaal-emtinele ntwikkeling. Waar ndig vindt k stimulatie p andere ntwikkelingsgebieden plaats. Ouders wrden ndersteund in het acceptatie- en verwerkingsprces, leren cmmuniceren passend bij de strnis, beperkingen en mgelijkheden van hun kind en wrden tegerust in hun rl als pveder van een kind met een auditieve strnis. 1. Vaststellen van de hulpvraag 1.1. Relevante ICF-categrieën Afwijking f verlies van functies b1 mentale functies - glbale psychsciale functies (b122) - perceptie (b156) - mentale functies gerelateerd aan taal (b167) b2 sensrische functies: hrfuncties (b230): - 70dB 90dB ernstig gehrverlies - 90dB 110dB zeer ernstig gehrverlies (df) b3 stem en spraak - stem (b310) - articulatie (b320) - vleiendheid en ritme van spreken (b330) Afwijking f verlies van anatmische eigenschappen s2 van g, r en verwante structuren en daarnaast mgelijk k s1 van zenuwstelsel s3 van structuren betrkken bij stem en spraak 8
Dmeinen van beperkingen in het uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie d1 leren en tepassen van kennis d2 algemene taken en eisen d3 cmmunicatie d4 mbiliteit d7 tussenmenselijke interacties en relaties d8 belangrijke levensgebieden 1.2. Cliëntprfiel Beperkingen in uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie Beperkingen en participatieprblemen kunnen ptreden in de hierbven vermelde dmeinen. De ernst van de beperkingen en de prblemen kunnen verschillen. - Beperkingen vrtkmend uit een gehrstrnis kunnen z ernstig zijn dat ze van invled zijn p diverse situaties van het leven. - Een df/ernstig slechthrend kind mist de mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen, er is nvldende cmmunicatie mgelijk met de naaste mgeving. Het participeren in de hrende wereld is beperkt. - Er kan sprake zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling als gevlg van nvlledige tegang tt cmmunicatie en auditieve infrmatie. - Het pbuwen van een relatie met persnen uit het 1 e en 2 e milieu wrden negatief beïnvled dr de cmmunicatieprblemen. Bijkmende strnissen en prblematiek De gehrstrnis kan een nderdeel zijn van een syndrm. In dat geval is er meestal sprake van bijkmende strnissen en beperkingen, die niet leidend zijn vr het prfiel. Een gehrstrnis kmt regelmatig vr in cmbinatie met andere strnissen. Deze bijkmende verliezen kunnen van algemene en specifieke mentale f fysieke aard zijn. Denk bv. aan evenwichtsstrnissen f mtrische strnissen, die weer van grte invled zijn p de wijze waarp de hulpvraag beantwrd kan wrden. Persnlijke en externe factren De mate waarin de mgeving is aangepast aan het dve/ernstig slechthrende kind (mgevingsvrwaarden), vral ten aanzien van interactie en cmmunicatie en de mbiliteit (een aangetast evenwichtsrgaan is vaak een bijkmend prbleem bij een gehrstrnis) is zeer bepalend vr de ntwikkeling van het dve/slechthrende kind. Naast deze prblemen spelen k de (culturele) achtergrnd de betrkkenheid en de draagkracht van de pveders een grte rl. De mgeving staat vr een zware taak als pveder en heeft hulpvragen p het gebied van cmmunicatie en pveding. Deze factren spelen in principe geen rl bij de prfielbepaling, mdat ze binnen het prfiel van persn tt persn kunnen verschillen (denk daarnaast k aan factren zals sekse, beschikbare technlgie, ndersteuning vanuit netwerk etc.). Ze spelen echter een grte rl bij de aanwezigheid en de ernst van beperkingen en participatieprblemen, die samenhangen met de functiestrnissen en dus k bij de bepaling van de hulpvraag en bij de beantwrding daarvan. 9
Algemene hulpvraag - Leer mij m p functinele wijze in cntact te treden met de mensen in mijn mgeving. - Leer mij me (pre)verbaal te uiten. - Leer mij mgaan met leeftijdsgenten. - Leer mij (pre)sciale vaardigheden aan. - Leer mij, mijn uders en directe mgeving gebaren(taal)vaardig te wrden (en te blijven). - Help mijn uders m te leren gaan met alle vragen die ze hebben ver het gehrverlies en de gevlgen hiervan vr mij. - Help mijn uders bij het stimuleren van mijn sciaal-emtinele ntwikkeling. - Help mijn uders m de cmmunicatie vr mij tegankelijk te maken. - Help mijn uders bewust te wrden van het dvenaspect (cultuur, taal, etc). - Help mijn uders binnen de pveding af te stemmen p mijn cmmunicatieve beperkingen- en mgelijkheden. - Help mijn uders bij het verwerken en accepteren van mijn auditieve strnis. - Infrmeer en adviseer mijn uders bij het bepalen van de schlkeuze. Op individueel niveau vindt nadere hulpvraagverduidelijking plaats. 2. Beantwrden van de hulpvraag 2.1. Aanpak Wat is de aanpak m de hulpvraag van de cliënt te beantwrden? Kind - stimuleren van de (gebaren)taalntwikkeling en spraakntwikkeling - stimuleren van de hrntwikkeling (spraak en taal) - leren mgaan met hrhulpmiddelen - stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling, uitbreiden van sciale (cmmunicatieve) vaardigheden - cntact leggen met andere auditief beperkte kinderen f auditief beperkte vlwassenen m een deel van zichzelf te herkennen - stimuleren van die ntwikkelingsgebieden waar dat ndig blijkt, zals bijvrbeeld de (sens-) mtrische ntwikkeling - bserveren/ vlgen en in kaart brengen van de algehele ntwikkeling van het kind in het algemeen en de cmmunicatieve ntwikkeling in het bijznder Ouders - leren (gebarend) cmmuniceren passend bij de mgelijkheden en beperkingen van het kind - ndersteunen en terusten vr hun rl en taak als pveder van hun kind met een auditieve strnis - infrmeren, adviseren en vrlichten ver essentiële zaken die te maken hebben met het gehrverlies (lezen van audigrammen, technische infrmatie ver hrhulpmiddelen, nderwijs) - infrmeren ver het dvenaspect (taal, cultuur) - in cntact brengen met ltgenten 10
- leren m familie, wnmgeving en peuterspeelzalen te infrmeren en adviseren in de mgang met hun auditief beperkte kind - passende externe hulpverlening inschakelen indien de hulpvraag buiten nze expertise valt 2.2. Resultaten Welke resultaten willen we met deze aanpak bereiken? Kind - de (gebaren) taalntwikkeling verlpt ptimaal - de spraakntwikkeling verlpt ptimaal - gebruikt zijn (kwalitatief mindere) gehr; het kan geluiden herkennen, nderscheiden en kan ptimaal spraak verstaan - maakt een ptimale sciaal emtinele ntwikkeling dr, met name p het gebied van de weerbaarheid - vlgt passend nderwijs - eventuele achterstanden p andere ntwikkelingsgebieden zijn in kaart gebracht en zveel mgelijk ingehaald Ouders - zijn geïnfrmeerd en tegerust in hun rl als uder en pveder - de cmmunicatie en interactie tussen kindsysteem en kind verlpt ptimaal - zijn vldende gebarentaalvaardig - cliëntsysteem is p de hgte en kan mgaan met de auditieve strnis - cliëntsysteem is vldende gebarentaalvaardig - zijn lerende de auditieve strnis van hun kind te verwerken en te accepteren - de eventuele diverse vrmen van hulpverlening binnen het gezin zijn p elkaar afgestemd. 3. Zrgtraject Cmpnenten Zvw - Behandelingsgerichte diagnstiek - Behandeling gericht p het aanleren van vaardigheden in cmmunicatieve en/f auditieve verwerking. - Behandeling gericht p verbetering van de spraak-(gebaren) taalntwikkeling. - Behandeling gericht p het mgaan met de gevlgen van de auditieve en/f cmmunicatieve strnis. - Behandeling gericht p de sciale-emtinele ntwikkeling. - Behandeling gericht p de zelfredzaamheid. Vrm - Individueel cntact met de cliënt - Grepscntact met de cliënt - Individueel cntact met cliëntsysteem van één cliënt - Grepscntact met cliëntsysteem van meerdere cliënten 11
- Op lcatie instelling - In thuissituatie cliënt Eindverantwrdelijk vr de behandeling Betrkken disciplines GZ-psychlg, rthpedagg f ntwikkelingspsychlg. De activiteiten van de rthpedagg f ntwikkelingspsychlg beperken zich in dat geval tt de zrg zals mschreven in de te verzekeren prestatie ZG. Orthpedagg, (ntwikkelingspsychlg f GZ-)psychlg Pedaggisch medewerker Lgpedist (Klinisch) linguïst Audilg Psych-diagnsticus Gebarendcent/Ttale Cmmunicatie-deskundige Vaktherapeut Maatschappelijk werker/systeemgericht zrgverlener Kinderefentherapeut/kinderfysitherapeut/ergtherapeut 12
Cliëntprfiel 3 Slechthrende cliënt in de leeftijd van 1 tt 5 jaar 0. In het krt Een jng slechthrend kind heeft een verminderde mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen en de cmmunicatie met de naast mgeving wrdt daardr beperkt. Het gevlg hiervan is dat sprake kan zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling. De slechthrendheid wrdt niet altijd vastgesteld bij de nenatale gehrscreening, waardr de ndzaak m nadere diagnstiek en behandeling p te starten, z spedig mgelijk nadat de gehrstrnis wrdt ntdekt, grt is. In de behandeling wrdt gewerkt aan het stimuleren van de hrntwikkeling, spraak- en taalntwikkeling als k het leren mgaan met hrhulpmiddelen. Er wrdt gewerkt aan het ntwikkelen van de sciale cmmunicatieve vaardigheden en de sciaal-emtinele ntwikkeling. Waar ndig vindt k stimulatie p andere ntwikkelingsgebieden plaats. Ouders wrden ndersteund in het acceptatie- en verwerkingsprces en leren cmmuniceren passend bij de strnis, beperkingen en mgelijkheden van hun kind en wrden tegerust in hun rl als pveder van een kind met een auditieve strnis. 1. Vaststellen van de hulpvraag 1.1. Relevante ICF-categrieën Afwijking f verlies van functies b1 mentale functies - glbale psychsciale functies (b122) - perceptie (b156) - mentale functies gerelateerd aan taal (b167) b2 sensrische functies: hrfuncties (b230) - 35dB 70dB matig gehrverlies b3 stem en spraak - stem(b310) - articulatie (b320) - vleiendheid en ritme van spreken (b330) Afwijking f verlies van anatmische eigenschappen s2 van g, r en verwante structuren en daarnaast mgelijk k s1 van zenuwstelsel s3 van structuren betrkken bij stem en spraak 13
Dmeinen van beperkingen in het uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie d1 leren en tepassen van kennis d2 algemene taken en eisen d3 cmmunicatie d4 mbiliteit d7 tussenmenselijke interacties en relaties d8 belangrijke levensgebieden 1.2. Cliëntprfiel Beperkingen in uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie Beperkingen en participatieprblemen kunnen ptreden in de hierbven vermelde dmeinen. De ernst van de beperkingen en de prblemen kunnen verschillen. - Beperkingen vrtkmend uit een slechthrendheid kunnen z ernstig zijn dat ze van invled zijn p diverse situaties van het leven. - Een slechthrend kind heeft een verminderde mgelijkheid m auditieve infrmatie tt zich te nemen, er is een beperkte cmmunicatie mgelijk met de naaste mgeving. Het participeren in de hrende wereld is niet vanzelfsprekend. - Er kan sprake zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling als gevlg van nvlledige tegang tt cmmunicatie en auditieve infrmatie. - Het pbuwen van een relatie met persnen uit het 1 e en 2 e milieu kan negatief beïnvled wrden dr de cmmunicatieprblemen. Bijkmende strnissen en prblematiek De gehrstrnis kan een nderdeel zijn van een syndrm. In dat geval is er meestal sprake van bijkmende strnissen en beperkingen, die niet leidend zijn vr het prfiel. Een gehrstrnis kmt regelmatig vr in cmbinatie met andere strnissen. Deze bijkmende verliezen kunnen van algemene en specifieke mentale f fysieke aard zijn. Denk bv. aan evenwichtsstrnissen f mtrische strnissen, die weer van grte invled zijn p de wijze waarp de hulpvraag beantwrd kan wrden. Persnlijke en externe factren De mate waarin de mgeving is aangepast aan het slechthrende kind (mgevingsvrwaarden), vral ten aanzien van interactie en cmmunicatie en de mbiliteit (een aangetast evenwichtsrgaan is vaak een bijkmend prbleem bij een gehrstrnis) is zeer bepalend vr de ntwikkeling van het slechthrende kind. Naast deze prblemen spelen k de (culturele) achtergrnd de betrkkenheid en de draagkracht van de pveders een grte rl. De mgeving staat vr een verzwaarde taak als pveder en heeft hulpvragen p het gebied van cmmunicatie en pveding. Deze factren spelen in principe geen rl bij de prfielbepaling, mdat ze binnen het prfiel van persn tt persn kunnen verschillen (denk daarnaast k aan factren zals sekse, beschikbare technlgie, ndersteuning vanuit netwerk etc.). Ze spelen echter een grte rl bij de aanwezigheid en de ernst van beperkingen en participatieprblemen, die samenhangen met de functiestrnissen en dus k bij de bepaling van de hulpvraag en bij de beantwrding daarvan. 14
Algemene hulpvraag - Leer mij me begrijpelijk en/f verstaanbaar uiten. - Leer mij mgaan met leeftijdsgenten. - Leer mij de mgelijkheid m tegang te krijgen tt gesprken Nederlands. - Help mijn uders mij te begrijpen. - Help mijn uders m de cmmunicatie vr mij tegankelijk te maken. - Help mijn uders mijn sciaal emtinele ntwikkeling te stimuleren. - Help mijn uders m te leren gaan met alle vragen die ze hebben ver het gehrverlies en de gevlgen hiervan vr mij. - Infrmeer en adviseer mijn uders bij het bepalen van de schlkeuze. Op individueel niveau vindt nadere hulpvraagverduidelijking plaats. 2. Beantwrden van de hulpvraag 2.1. Aanpak Wat is de aanpak m de hulpvraag van de cliënt te beantwrden? Kind - stimuleren van de spraak- en taalntwikkeling - stimuleren van de hrntwikkeling (spraakafzien, nn-verbale cmmunicatie) - leren mgaan met hrhulpmiddelen - stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling, uitbreiden van sciale cmmunicatieve vaardigheden - stimuleren van die ntwikkelingsgebieden waar dat ndig blijkt - bserveren/ vlgen en in kaart brengen van de algehele ntwikkeling van het kind in het algemeen en de cmmunicatieve ntwikkeling in het bijznder Ouders - leren cmmuniceren passend bij de mgelijkheden / beperkingen van het kind, zals eerst aandacht vragen, rustig spreektemp, duidelijk articuleren - ndersteunen en terusten vr hun rl en taak als pveder van hun kind met een auditieve strnis - infrmeren, adviseren en vrlichten ver essentiële zaken die te maken hebben met het gehrverlies (lezen van audigrammen, technische infrmatie ver hrhulpmiddelen, nderwijs) - in cntact brengen met ltgenten - leren m familie, wnmgeving en peuterspeelzalen te infrmeren en adviseren in de mgang met hun auditief beperkte kind - passende externe hulpverlening inschakelen indien de hulpvraag buiten nze expertise valt 15
2.2. Resultaten Welke resultaten willen we met deze aanpak bereiken? Kind - de spraak- en taalntwikkeling verlpt cnfrm gedhrende leeftijdsgenten - kan spraak verstaan met zijn hrhulpmiddel in rustige mgeving - kan ndersteunend spraakafzien en nnverbale cmmunicatie aflezen - maakt een ptimale sciaal emtinele ntwikkeling dr, met name p het gebied van de weerbaarheid - vlgt passend nderwijs - eventuele achterstanden p andere ntwikkelingsgebieden zijn in kaart gebracht en zveel mgelijk ingehaald Ouders - zijn geïnfrmeerd en tegerust in hun rl als uder en pveder - de cmmunicatie en interactie tussen kindsysteem en kind verlpt ptimaal - cliëntsysteem is p de hgte en kan mgaan met de auditieve strnis - zijn lerende de auditieve strnis van hun kind te verwerken en te accepteren - de eventuele diverse vrmen van hulpverlening binnen het gezin zijn p elkaar afgestemd. 3. Zrgtraject Cmpnenten Zvw - Behandelingsgerichte diagnstiek - Behandeling gericht p het aanleren van vaardigheden in cmmunicatieve en/f auditieve verwerking. - Behandeling gericht p verbetering van de spraak-(gebaren) taalntwikkeling. - Behandeling gericht p het mgaan met de gevlgen van de auditieve en/f cmmunicatieve strnis. - Behandeling gericht p de sciale-emtinele ntwikkeling. - Behandeling gericht p de zelfredzaamheid. Vrm - Individueel cntact met de cliënt - Grepscntact met de cliënt - Individueel cntact met cliëntsysteem van één cliënt - Grepscntact met cliëntsysteem van meerdere cliënten - Op lcatie instelling - In thuissituatie cliënt Eindverantwrdelijk vr de behandeling GZ-psychlg, rthpedagg f ntwikkelingspsychlg. De activiteiten van de rthpedagg f ntwikkelingspsychlg beperken zich in dat geval tt de zrg zals mschreven in de te verzekeren prestatie ZG. 16
Betrkken disciplines Orthpedagg, (ntwikkelingspsychlg f GZ-)psychlg Pedaggisch medewerker Lgpedist (Klinisch) linguïst Audilg Psych-diagnsticus Gebarendcent/Ttale Cmmunicatie-deskundige Vaktherapeut Maatschappelijk werker/systeemgericht zrgverlener Kinderefentherapeut/kinderfysitherapeut/ergtherapeut. 17
Cliëntprfiel 4 Dve f slechthrende cliënt met een CI in de leeftijd van 0,5 tt 5 jaar 0. In het krt Een jng df f ernstig slechthrend kind met een Cchleair Implantaat (CI) heeft ndanks het CI vaak ng nvldende tegang tt de gesprken taal. De plaatsing van een CI heeft in veel gevallen een psitieve invled p de spraak- en taalntwikkeling, maar het kind met een CI blijft infrmatie missen waar het zich niet altijd bewust van is. Een kind met een CI is vaak mede afhankelijk van andere zintuiglijke input naast het inzetten van het gehr terwijl de mgeving dat niet altijd merkt. Er kunnen prblemen wrden ervaren in het begrijpen van cmplexe talige situaties, het cmmuniceren met anderen, het pbuwen van cntacten en zelfredzaamheid. Het vraagt veel inzet en inspanning van hen m taal te begrijpen wat tt hfdpijnklachten f vermeidheid kan leiden. Een kind met een CI heeft baat bij ndersteunende gebaren en is afhankelijk van gebaren in situaties waarin het CI niet kan wrden gedragen. In de behandeling wrdt gewerkt aan het stimuleren van de hrntwikkeling, spraaken (gebaren)taalntwikkeling als k het leren mgaan met het CI. Er wrdt gewerkt aan de uitbreiding van de sciale cmmunicatieve vaardigheden en het stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling. Waar ndig vindt k stimulatie p andere ntwikkelingsgebieden plaats. Ouders leren cmmuniceren passend bij de strnis, beperkingen en mgelijkheden van hun kind en wrden tegerust in hun rl als pveder van een kind met een auditieve strnis. 1. Vaststellen van de hulpvraag 1.1. Relevante ICF-categrieën Afwijking f verlies van functies b1 mentale functies: - glbale psychsciale functies (b122) - perceptie (b156) - mentale functies gerelateerd aan taal (b167) b2 sensrische functies: hrfuncties (b230) - 70dB 90dB ernstig gehrverlies - 90dB 110dB zeer ernstig gehrverlies (df) b3 stem en spraak - stem (b310) - articulatie (b320) Afwijking f verlies van anatmische eigenschappen s2 van g, r en verwante structuren en daarnaast mgelijk k s1 van zenuwstelsel 18
Dmeinen van beperkingen in het uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie s3 van structuren betrkken bij stem en spraak d1 leren en tepassen van kennis d2 algemene taken en eisen d3 cmmunicatie d4 mbiliteit d7 tussenmenselijke interacties en relaties d8 belangrijke levensgebieden 1.2. Cliëntprfiel Beperkingen in uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie Beperkingen en participatieprblemen kunnen ptreden in de hierbven vermelde dmeinen. De ernst van de beperkingen en de prblemen kunnen verschillen. - De cliënt mist de mgelijkheid m auditieve infrmatie kwalitatief ged tt zich te nemen. Het verwerven en verwerken van infrmatie wrdt daardr belemmerd. Daarnaast kunnen er prblemen zijn in de riëntatie in de ruimte (niet hren waar geluid vandaan kmt). De cliënt is vaak mede afhankelijk van andere zintuiglijke input (visueel, reuk en tast) naast het inzetten van hun gehr. Het vraagt van kinderen met een CI veel inzet en inspanning m taal te begrijpen, wat bijvrbeeld tt hfdpijnklachten f vermeidheid kan leiden. - Het kind heeft ndanks het CI vaak ng nvldende tegang tt de gesprken taal en is nvldende in staat m in de hrende wereld te participeren. De plaatsing van een CI heeft in veel gevallen een psitieve invled p de taal-/ spraakntwikkeling, maar kinderen met een CI blijven infrmatie missen waarvan ze zich niet altijd bewust zijn. Meer impliciete, infrmele infrmatie gaat verlren en het verstaan van spraak in ruis vr kinderen met een CI veel meilijker. Kinderen met een CI hebben baat bij ndersteunende gebaren en zijn afhankelijk van gebaren in situaties waarin ze hun CI niet kunnen dragen (duchen, sprten, slapen). - Bij kinderen met CI zijn met name de hgere taalfuncties die ndig zijn in sciale cmmunicatie veel minder ged ntwikkeld. De cliënt kan prblemen ervaren in het begrijpen van cmplexere talige situaties, het cmmuniceren met anderen, het pbuwen van cntacten en zelfredzaamheid. Bijkmende strnissen en prblematiek De gehrstrnis kan een nderdeel zijn van een syndrm. In dat geval is er meestal sprake van bijkmende strnissen en beperkingen, die niet leidend zijn vr het prfiel. Een gehrstrnis kmt regelmatig vr in cmbinatie met andere strnissen. Deze bijkmende verliezen kunnen van algemene en specifieke mentale f fysieke aard zijn. Denk bv. aan evenwichtsstrnissen f mtrische strnissen, die weer van grte invled zijn p de wijze waarp de hulpvraag beantwrd kan wrden. Persnlijke en externe factren Ok dve kinderen die een CI dragen verschillen ten pzichte van elkaar. Individuele verschillen in leeftijd, karakter, weerbaarheid en gezndheid beïnvleden de impact van de prblematiek p deelname aan de verschillende activiteiten. Daarnaast kan het mment van implantatie invled hebben p de (taal-/ spraak)ntwikkeling. Er zijn verschillen in de mate waarin de mgeving van het kind de dfheid van hun kind accepteert en de CI hanteert. Overschatting vanuit de mgeving is een risic, mdat kinderen met een CI in cmmunicatief pzicht vaak sterker impneren dan dat ze zijn. 19
Deze factren spelen in principe geen rl bij de prfielbepaling, mdat ze binnen het prfiel van persn tt persn kunnen verschillen (denk daarnaast k aan factren zals sekse, beschikbare technlgie, ndersteuning vanuit netwerk etc.). Ze spelen echter een grte rl bij de aanwezigheid en de ernst van beperkingen en participatieprblemen, die samenhangen met de functiestrnissen en dus k bij de bepaling van de hulpvraag en bij de beantwrding daarvan. Algemene hulpvraag - Help mij en mijn uders bij het vrbereiden p, begeleiden bij en revalideren vr, tijdens en na de CI-peratie. - Help mij m p functinele wijze in cntact te treden met de mensen in mijn mgeving. - Help mij me (pre)verbaal te leren uiten. - Help mij te leren mgaan met leeftijdsgenten. - Help mij bij het aanleren van (pre)sciale vaardigheden. - Help mij, mijn uders en directe mgeving gebaren(taal)vaardig te wrden (en te blijven). - Help mij en mijn uders bij het in cntact kmen met andere kinderen en vlwassenen die een auditieve strnis (en CI) hebben. - Help mijn uders m te leren gaan met alle vragen die ze hebben ver het gehrverlies en de gevlgen hiervan vr mij. - Help mijn uders bij het stimuleren van mijn hrntwikkeling. - Help mijn uders m de cmmunicatie vr mij tegankelijk te maken. - Help mijn uders bewust te wrden van het dvenaspect (cultuur, taal, etc). - Help mijn uders bewust te maken en blijven van mijn cmmunicatieve beperkingen- en mgelijkheden. - Help mijn uders binnen de pveding af te stemmen p mijn cmmunicatieve beperkingen- en mgelijkheden. - Help mijn uders bij het verwerken en accepteren van mijn auditieve strnis. - Infrmeer en adviseer mijn uders bij het bepalen van de schlkeuze. Op individueel niveau vindt nadere hulpvraagverduidelijking plaats. 2. Beantwrden van de hulpvraag 2.1. Aanpak Wat is de aanpak m de hulpvraag van de cliënt te beantwrden? Kind - stimuleren van de spraakntwikkeling en (gebaren)taalntwikkeling - stimuleren van de hrntwikkeling (spraak en taal) - leren mgaan met hrhulpmiddelen - stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling, uitbreiden van sciale (cmmunicatieve) vaardigheden - cntact leggen met andere auditief beperkte kinderen (met CI) f auditief beperkte vlwassenen (met CI) m een deel van zichzelf te 20
herkennen - stimuleren van die ntwikkelingsgebieden waar dat ndig blijkt, zals bijvrbeeld de (sens-) mtrische ntwikkeling - bserveren/ vlgen en in kaart brengen van de algehele ntwikkeling van het kind in het algemeen en de cmmunicatieve ntwikkeling in het bijznder Ouders - leren (gebarend) cmmuniceren passend bij de mgelijkheden / beperkingen van het kind - ndersteunen en terusten vr hun rl en taak als pveder van hun kind met een auditieve strnis - infrmeren, adviseren en vrlichten ver essentiële zaken die te maken hebben met het gehrverlies (lezen van audigrammen, technische infrmatie ver hrhulpmiddelen, nderwijs) - infrmeren ver het dvenaspect (taal, cultuur) - in cntact brengen met ltgenten - leren m familie, wnmgeving en peuterspeelzalen te infrmeren en adviseren in de mgang met hun auditief beperkte kind - passende externe hulpverlening inschakelen indien de hulpvraag buiten nze expertise valt 2.2. Resultaten Welke resultaten willen we met deze aanpak bereiken? Kind - de (preverbale) (gebaren) taalntwikkeling verlpt ptimaal - de spraakntwikkeling heeft een inhaalslag drgemaakt - gebruikt zijn (kwalitatief mindere) gehr; het kan geluiden herkennen, nderscheiden en kan ptimaal spraak verstaan - maakt een ptimale sciaal emtinele ntwikkeling dr, met name p het gebied van de weerbaarheid - vlgt passend nderwijs - eventuele achterstanden p andere ntwikkelingsgebieden zijn in kaart gebracht en zveel mgelijk ingehaald Ouders - zijn geïnfrmeerd en tegerust in hun rl als uder en pveder - kunnen mgaan met de technische van de CI en dragen hun kennis ver - zich bewust van het (kwalitatief mindere) gehr van hun kind met CI - hebben het cliëntsysteem p de hgte gebracht waardr het kan mgaan met de auditieve strnis - zijn vldende gebarentaalvaardig evenals eventuele andere leden van het clientsysteem - zijn lerende de auditieve strnis van hun kind te verwerken en te accepteren - de eventuele diverse vrmen van hulpverlening binnen het gezin zijn p elkaar afgestemd. - de cmmunicatie en interactie tussen kindsysteem en kind verlpt ptimaal 3. Zrgtraject 21
Cmpnenten Zvw - Behandelingsgerichte diagnstiek - Behandeling gericht p verbetering van de spraak en taalntwikkeling - Behandeling gericht p het aanleren en bewust wrden van vaardigheden in cmmunicatieve en/f auditieve verwerking (mgang met apparatuur) - Behandeling gericht p het mgaan met de gevlgen van de auditieve en/f cmmunicatieve strnis - Behandeling gericht p de sciaal-emtinele ntwikkeling - Behandeling gericht p zelfredzaamheid Vrm - Individueel cntact met de cliënt - Grepscntact met de cliënt - Individueel cntact met cliëntsysteem van één cliënt - Grepscntact met cliëntsysteem van meerdere cliënten - Op lcatie instelling - In thuissituatie cliënt Eindverantwrdelijk vr de behandeling Betrkken disciplines GZ-psychlg, rthpedagg f ntwikkelingspsychlg. De activiteiten van de rthpedagg f ntwikkelingspsychlg beperken zich in dat geval tt de zrg zals mschreven in de te verzekeren prestatie ZG. Orthpedagg, (ntwikkelingspsychlg f GZ-)psychlg (Klinisch)linguïst Audilg Maatschappelijk werker/systeemgerichte zrgverlener Psych-diagnsticus Gebarendcent/Ttale cmmunicatie-deskundige Lgpedist Vaktherapeut 22
Cliëntprfiel 5 Dfblinde cliënt in de leeftijd van 0 tt 5 jaar 0. In het krt Beperkingen en prblemen vrtkmend uit dfblindheid zijn z ernstig dat ze van invled zijn p alle situaties van het leven. Als gevlg hiervan kan sprake zijn van een vertraging van de algehele ntwikkeling van een dfblind kind. Er is sprake van een verbrkkelde en fragmentarische waarneming. Een dfblind kind is afhankelijk van de inzet van tast, reuk en smaak, naast het gebruik van restvisus en restgehr. Het kunnen cmmuniceren met anderen en het pbuwen van fundamentele relaties is prblematisch. Er zijn grte prblemen met riëntatie en er is een gebrek aan stimulatie vr het jnge kind m te leren kruipen en lpen dr het ntbreken van zintuiglijke stimuli. Het tijdstip en de vlgrde van het ntstaan van de zintuiglijke strnissen heeft enrme cnsequenties vr de verder ntwikkeling en dus k de behandeling die daarbij ndig is. De mate waarin de mgeving is aangepast p de dfblindheid, vral ten aanzien van interactie, cmmunicatie, riëntatie en mbiliteit, is zeer bepalend vr de ntwikkeling van het dfblinde jnge kind. De uders staan vr een zeer zware taak als pveder. In de behandeling wrdt gewerkt aan het stimuleren van de (preverbale) taal- en gehrntwikkeling alsk aan het leren mgaan met hr- en visuele hulpmiddelen en het stimuleren van het gebruik van andere zintuigen. Er wrdt gewerkt aan het stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling en het aanleren van sciale cmmunicatieve vaardigheden. Oriëntatie, mbiliteit en zelfredzaamheid wrden gestimuleerd. Ouders wrden ndersteund in het acceptatie- en verwerkingsprces, leren cmmuniceren passend bij de strnissen, beperkingen en mgelijkheden van hun kind en wrden tegerust in hun rl als pveder van een kind met auditieve en visuele strnissen. 1. Vaststellen van de hulpvraag 1.1. Relevante ICF-categrieën Afwijking f verlies van functies b1 mentale functies - riëntatie (b114) - glbale psychsciale functies (b122) - perceptie (b156) - mentale functies gerelateerd aan taal (b167) b2 sensrische functies: hrfuncties (b230): - 35dB 70dB matig gehrverlies - 70dB 90dB ernstig gehrverlies - 90dB 110dB zeer ernstig gehrverlies (df) b2 sensrische functies: visuele functies (b210): - gezichtsscherpte: < 0,3 - gezichtsveld: < 30 graden 23
b3 stem en spraak - stem (b310) - articulatie (b320) - vleiendheid en ritme van spreken (b330) Afwijking f verlies van anatmische eigenschappen s2 van g, r en verwante structuren en daarnaast mgelijk k s1 van zenuwstelsel s3 van structuren betrkken bij stem en spraak Dmeinen van beperkingen in het uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie d1 leren en tepassen van kennis d2 algemene taken en eisen d3 cmmunicatie d4 mbiliteit d5 zelfverzrging d7 tussenmenselijke interacties en relaties d8 belangrijke levensgebieden 1.2. Cliëntprfiel Beperkingen in uitveren van activiteiten en/f prblemen bij participatie Beperkingen en participatieprblemen kunnen ptreden in de hierbven vermelde dmeinen. De ernst van de beperkingen en de prblemen kunnen verschillen. - Beperkingen en prblemen vrtkmend uit dfblindheid zijn z ernstig dat ze van invled zijn p alle situaties van het leven. - Met betrekking tt het leren en tepassen van kennis hebben jnge kinderen grte prblemen met het verwerven en verwerken van infrmatie, mdat er sprake is van een verbrkkelde/fragmentarische waarneming. - Het leren uitveren van algemene taken en eisen vraagt specifieke deskundigheid en begeleiding. Kinderen zijn vr de uitvering van activiteiten namelijk veelal afhankelijk van de inzet van de tast, reuk en smaak, naast het gebruik van restvisus en restgehr. - Het kunnen cmmuniceren met anderen en het pbuwen van cntacten en fundamentele relaties is prblematisch. Binnen één-p-één situaties kan het kind in cntact met anderen interactie pbuwen. - Er zijn beperkingen in de mbiliteit. Deze wrden verrzaakt dr prblemen met riëntatie en een gebrek aan stimulatie m te leren kruipen/lpen dr het ntbreken van zintuiglijke stimuli. - Vr kinderen met dfblindheid is het meilijk m de zelfredzaamheid te vergrten. Zij zijn/blijven vr de uitvering van veel activiteiten en vr participatie in de maatschappij afhankelijk van de begeleiding van sensitieve en respnsieve cmmunicatiepartners. Bijkmende strnissen en prblematiek De dfblindheid kan een nderdeel zijn van een syndrm. In dat geval is er meestal sprake van bijkmende strnissen en beperkingen, die niet leidend zijn vr het prfiel. Dfblindheid kmt regelmatig vr in cmbinatie met andere strnissen. Deze bijkmende verliezen kunnen van algemene en specifieke mentale f fysieke aard zijn. Denk bv. aan evenwichtsstrnissen f mtrische strnissen, maar k 24
psychiatrische en /f verstandelijke ntwikkelingsprblematiek, die weer van grte invled zijn p de wijze waarp de hulpvraag beantwrd kan wrden. Er is een risic p deprivatie met gevlgen vr alle ntwikkelingsgebieden. Naast auditief en visueel functieverlies kenmerken smmige syndrmen zich dr een meervudige prgressieve prblematiek. Veelal zijn medische prblemen aan de rde. Bij smmige kinderen is de levensverwachting beperkt. Daarnaast is het ntwikkelingsniveau ng niet ged vast te stellen p deze leeftijd (0-5 jaar). Ok is er vaak sprake van een zeer disharmnisch ntwikkelingsprfiel. Persnlijke en externe factren Kinderen met dfblindheid kunnen ng ls van de ernst van de strnissen zeer verschillend zijn van elkaar. Het tijdstip en de vlgrde van het ntstaan van de zintuiglijke strnissen heeft enrme cnsequenties vr de verdere ntwikkeling en begeleiding. De mate waarin de mgeving is aangepast p de dfblindheid (mgevingsvrwaarden), vral ten aanzien van interactie en cmmunicatie en riëntatie en mbiliteit, is zeer bepalend vr de ntwikkeling van het dfblinde kind. Naast veelal medische prblemen spelen k de (culturele) achtergrnd en de draagkracht van de pveders een grte rl. De mgeving staat vr een zeer zware taak als pveder en heeft hulpvragen p het gebied van cmmunicatie en pveding. Deze factren spelen in principe geen rl bij de prfielbepaling, mdat ze binnen het prfiel van persn tt persn kunnen verschillen (denk daarnaast k aan factren zals sekse, beschikbare technlgie, ndersteuning vanuit netwerk etc.). Ze spelen echter een grte rl bij de aanwezigheid en de ernst van beperkingen en participatieprblemen, die samenhangen met de functiestrnissen en dus k bij de bepaling van de hulpvraag en bij de beantwrding daarvan. Algemene hulpvraag - Leer mij cntact te maken en te cmmuniceren met mijn mgeving. - Stimuleer mij (en leer mijn mgeving mij te stimuleren) pdat ik z min mgelijk ntwikkelingsachterstand plp. - Leer mij (en leer mijn mgeving mij te stimuleren) mijn mbiliteit te ntwikkelen. - Leer mij p de juiste manier mijn tast en evt. restvisus en gehr in te zetten - Leer mij mijn zelfredzaamheid te ntwikkelen. - Help mijn uders mijn sciaal-emtinele ntwikkeling te stimuleren. - Leer mijn uders mijn mgeving vrspelbaar te maken pdat ik me veilig vel en me kan ntwikkelen. - Help mijn uders m te leren mgaan met alle vragen die ze hebben ver de dfblindheid, de gevlgen vr mij en wat dit betekent vr mijn tekmst. Vrzie mijn uders van alle mgelijke infrmatie m een afgewgen keuzes te kunnen maken in mijn ntwikkeling. - Leer mijn uders mgaan met evt. fysieke prblemen die samenhangen met mijn strnissen, zals epilepsie herkennen en behandelen, veden via snde, bstipatie, medicatie tedienen. Op individueel niveau vindt nadere hulpvraagverduidelijking plaats. 2. Beantwrden van de hulpvraag 25
2.1. Aanpak Wat is de aanpak m de hulpvraag van de cliënt te beantwrden? Kind - stimuleren van de preverbale ntwikkeling en taalntwikkeling - stimuleren van de hrntwikkeling - leren mgaan met hrhulpmiddelen - stimuleren gebruiken andere zintuigen - leren infrmatie te verwerven en verwerken - stimuleren van de sciaal-emtinele ntwikkeling, aanleren van sciale vaardigheden - stimuleren van riëntatie/mbiliteit en zelfredzaamheid - cntact leggen met andere auditief beperkte kinderen f auditief beperkte vlwassenen m een deel van zichzelf te herkennen - stimuleren van die ntwikkelingsgebieden waar dat ndig blijkt, zals bijvrbeeld de (sens-) mtrische ntwikkeling - bserveren/ vlgen en in kaart brengen van de algehele ntwikkeling van het kind in het algemeen en de cmmunicatieve ntwikkeling in het bijznder Ouders - ndersteunen in het acceptatie- en verwerkingsprces na het krijgen van een kind met een auditieve en visuele strnis - leren (gebarend) cmmuniceren passend bij de mgelijkheden / beperkingen van het kind - ndersteunen en terusten vr hun rl en taak als pveder van hun kind met een auditieve en visuele strnis - infrmeren, adviseren en vrlichten ver essentiële zaken die te maken hebben met het visus- en gehrverlies (lezen van tests, technische infrmatie ver visus- en hrhulpmiddelen, nderwijs) - infrmeren ver het dvenaspect (taal, cultuur) - in cntact brengen met ltgenten - leren m familie en wnmgeving te infrmeren en adviseren in de mgang met hun kind met auditieve en visuele strnissen - passende externe hulpverlening inschakelen indien de hulpvraag buiten nze expertise valt 2.2. Resultaten Welke resultaten willen we met deze aanpak bereiken? Kind - cmmuniceert en interacteert met zijn mgeving - ntdekt de wereld vanuit de eigen mgelijkheden en stimuleert daarmee zijn ntwikkeling - beweegt z zelfstandig mgelijk (in een vertruwde en z min mgelijk beperkende mgeving) - gebruikt zijn (kwalitatief mindere) gehr; kan (spraak) geluiden lcaliseren, herkennen en nderscheiden. - maakt een ptimale sciaal emtinele ntwikkeling dr - vlgt passend nderwijs - eventuele achterstanden p andere ntwikkelingsgebieden zijn in kaart gebracht en zveel mgelijk ingehaald 26