Didactische tips In nderstaand verzicht vinden jullie de tips die in de lp der jaren tijdens de assistentenvrmingen verzameld zijn. Je bent natuurlijk vrij m er diegene uit te halen die vr ju belangrijk zijn. Indien er ng tips ntbreken f je er ng bijkmende bedenkt tijdens het geven van je efenzitting/practicum, aarzel dan niet m ns te cntacteren en dan vullen wij nze lijst met veel plezier aan. We hebben de tips gerdend vlgens het draaibek dat tijdens de startsessie wrdt pgesteld. 1 Wat de ik vrdat de efenzittingen/practica starten? Maak afspraken met het didactisch team (i.e. dcent, andere assistenten, mnitr, nderwijsndersteuners, ): Welk(e) vak(ken)? Uurrster Zal je dit vak alleen geven f met meerdere assistenten? Als je met meerdere assistenten hetzelfde practicum/efenzitting geeft, met je gede afspraken maken ver de grepsindeling en welke elementen zeker meten gezien zijn. Iedere assistent zal een andere aanpak hebben, maar aan het einde van de rit meten de studenten wel hetzelfde gezien hebben. Welke delstellingen zijn er verbnden aan het vak en de efenzittingen? Wat wrdt er van ju verwacht? Wat zijn juw verantwrdelijkheden? Prbeer p vrhand duidelijke afspraken te maken ver wat van ju verwacht wrdt. Op die manier km je niet vr verrassingen te staan tijdens je efenzittingen/practica f zelfs erna. Wrdt er een mnitraat vrzien? Als er een mnitraat vrzien wrdt, kan je studenten met prblemen hiernaar verwijzen i.p.v. de prblemen zelf tijdens de efenzitting/practicum p te lssen. Ok als je merkt dat studenten nvldende vrkennis hebben f elementaire zaken niet begrijpen kan je hen drsturen. Mate van vrbereiding van de studenten? Vrkennis van de studenten? Overleg met vrgangers: Welk materiaal is reeds beschikbaar? Met welke hfdstukken hebben studenten het ver het algemeen meilijk? Kan je bij hen een les bserveren? Willen zij bij ju eens kmen kijken? Een gede vrbereiding is cruciaal: Inhudelijk: Zrg dat je zelf de leerstf nder de knie hebt. Bepaal waar de knelpunten zuden kunnen zitten, rekening hudende met het niveau van de studenten. Maak alle efeningen eens zelf f prbeer een practicum uit. Neem als vuistregel dat studenten er gemiddeld 3x langer ver den m een efening p te lssen als jezelf! Vlg de therielessen van de prf. Op deze manier kan je de efeningen rechtstreeks laten aansluiten p de therie. Je weet perfect welke symblen, termen, benamingen er gebruikt wrden en kan deze cnsistent verder blijven gebruiken. Je kan k ingaan p vragen van de studenten: Ja maar, de prf heeft gezegd dat. Timing, planning: Is er tijd m ng even de therie te herhalen? Welke efeningen meten de studenten aan het einde van de les zeker pgelst hebben? Heveel tijd hebben de studenten ngeveer ndig per efening/labpref? Op welke manier ga je zrgen vr afwisseling? Selecteer eventueel efeningen. Praktisch: Lkaal: Is het lkaal grt geneg vr het aantal studenten? Z niet, cntacteer de uurrsterverantwrdelijke vr een lkaalwijziging. Splits de studenten eventueel p in grepen en reserveer pnieuw lkalen. - 1 -
Welke apparatuur is er vrzien? Ga p vrhand eens langs m alle knpjes uit te prberen, zeker wanneer je je eigen laptp f vide/dvd s gebruikt. Bij cmputerpracticum: staat alle ndige sftware geïnstalleerd p de cmputers? Bij lab s: vrbereiden prefpstellingen. Materiaal: Is alles wat je ndig hebt in het lkaal aanwezig f met je dit ng zelf meebrengen? Breng best je eigen witbrdstiften f krijt mee. Dan ben je zeker dat je iets hebt m te schrijven. Tip bij gebruik van krijt: als je het in 2 breekt, piept het minder. Duidelijk en leesbaar schrijven p een brd is niet iedereen gegeven. Prbeer dit eens p vrhand uit en ga zelf eens achteraan het lkaal cntrleren f je geschrift grt geneg is. Als je gebruik maakt van pwerpint f transparanten, heb dan aandacht vr vlgende zaken: lettertype (grtte, kleur, ), animaties (te veel/te weinig), heveelheid tekst (liefst niet te veel), Kpieer je zelf het cursusmateriaal vr de studenten? Welk medium (brd, transparanten, ) je k gebruikt, beperk je tt de hfdzaken. Plaats in de lessenrster: Ga na f de studenten vr en na je practica/efeningen ng andere lessen hebben. Maak afspraken met de lesgevers van die lessen. Als iedereen wat vreger stpt, hebben de studenten vldende tijd m zich te verplaatsen. Indien ze zich teveel meten verplaatsen, kan een lkaalwijziging een plssing bieden. Tled: Vraag p tijd aan de prf m je Teaching Assistent te maken van het vak, anders kan je geen aanpassingen den. Als je Tled gebruikt m dcumenten aan de studenten te bezrgen, plaats deze er dan tijdig p. Zeker als je verwacht dat de studenten deze afgeprint meebrengen. In het laatste geval, zrg dat je dcumenten aangepast zijn m af te printen, bv. meerdere slides p 1 pagina, geen dnkere achtergrnden, vldende plaats m ntities te nemen, Een discussiefrum kan een ged idee zijn m de vragen van de studenten p te vangen en hen aan te zetten tt het nadenken ver de cursus. Ok exameninf p Tled plaatsen kan nuttig zijn. Namenlijsten van de studenten: Zrg dat je weet wie je wanneer in je practicum verwacht. Studenten appreciëren het als je hen bij naam kan aanspreken. Het kan hen mtiveren m actiever aan de les deel te nemen. Bij smmige departementen kan je namenlijsten verkrijgen met de ft s van de studenten. Dit kan je helpen m de namen van buiten te leren. Algemeen: He beter je bent vrbereid, he zelfzekerder je vaak verkmt bij de studenten. Prbeer tch z veel mgelijk een plan B achter de hand te huden vr het geval er nvrziene mstandigheden ptreden. - 2 -
2 Wat de ik tijdens de eerste les? De eerste indruk is belangrijk! Stel jezelf vr. Geef de studenten je cntactgegevens. Plaats deze k p Tled. Maak duidelijke praktische afspraken: Gsm Te laat kmen Afwezigheden Met er een dktersbriefje binnengebracht wrden? Kan de sessie bij een andere grep ingehaald wrden? Wrdt er rekening mee gehuden in de uiteindelijke evaluatie? Indien aanwezigheid niet verplicht is, kan je met de studenten het vlgende afspreken: Wie geen zin heeft m te werken kan beter thuis blijven. Indeling in grepen Bekijk de aanwezigheidslijsten. Misschien is het handiger m grepen bij elkaar te vegen f verder p te splitsen? Spreek duidelijk af f een grepswissel kan f niet. Ziekte Bissers Een vaak gestelde vraag van bissers is f de efeningen/practica hetzelfde zijn als het jaar ervr en f ze dan ng meten kmen. Maak hierver duidelijke afspraken met het didactisch team en de studenten. Eventueel kan je een vervangende pdracht vr hen maken f hen extra efeningen geven. Pauze Een pauze tijdens de efenzittingen zrgt vaak vr een beter mtivatie van de studenten. Spreek wel p vrhand af f je een pauze geeft en he lang die dan zal duren. Vrbereidingen Als de studenten het practicum meten vrbereiden, breng hen dan p de hgte van wat je verwacht. Maak gebruik van deze vrbereiding tijdens de efenzitting/practicum (zie k verder: Activeren van studenten) Waar en wanneer wrden plssingen van efeningen beschikbaar gesteld? Als je afspraken maakt, geef dan k aan wat de sancties zullen zijn. Pas deze dan k cnsequent te. Frmuleer de delstellingen van de efenzitting. Verduidelijk het nut en het del van de efenzitting. Wat wrdt er verwacht vr het (praktisch) examen? He zal het examen verlpen? Overleg hierver k met het didactisch team. Vr de verwachtingen van het therie-examen kan je de student verwijzen naar de dcent. Zeg alleen dingen waar je zeker van bent. - 3 -
3 Wat de ik tijdens de rest van de lessen? Mtiveren van studenten Mtivatie = de bereidheid van een student m zich in te zetten vr schlse taken en de meite die de student det m deze inzet te bewaken tegen allerlei afleidingen Intrinsiek: iets graag den dr de aard van de activiteit zelf Extrinsiek: iets den dat leidt tt aangename gevlgen/resultaten prbeer z veel mgelijk de intrinsieke mtivatie aan te wakkeren Sfeer: Lkaal Zrg dat je lkaal er rdelijk bijligt. Dit schept een aangenamer klimaat m les te vlgen. Start p tijd en stp p tijd. Wees duidelijk en zelfverzekerd. Veilige leermgeving: Futen maken mag. Stel de studenten gerust. Geef k eigen futen te. Als je iets niet weet, geef dit dan te en zek het p tegen de vlgende efenzitting/practicum. Km er dan wel de vlgende les p terug. Gebruik fute antwrden als aanknpingspunt Om een discussie te starten Om het gede antwrd aan vast te hangen Maak duidelijk wat er fut is aan het antwrd, geef bijsturing/feedback, zwel individueel als glbaal. Schrik dr je manier van antwrden p vragen de studenten niet af m mee te werken. Prbeer enthusiast les te geven. Dit straalt uit ver de studenten. Iedereen kan vr alles enthusiast gemaakt wrden! Let p je stemgebruik. Zeker als je meerdere lessen p een dag met geven. Drink vldende tussendr m je stem te smeren. Cmmuniceer met je studenten. Vraag studenten die niet meewerken waar het prbleem zit Tussentijdse feedback Leer hun namen Geef tips die ze anders niet krijgen Examen is een tverwrd Vermijd uitspraken als Dit is een buisvak f Als ik pnieuw examen zu meten afleggen bij die prf, zu ik k buizen. Geef af en te een cmplimentje. Let k p het nn-verbale gedrag van de studenten Humr! Pauze/babbelmment Gerezemes is niet ndzakelijk slecht. Het gesprek kan ver de efeningen/practica gaan. Prbeer rumerige studenten te betrekken bij de les. Vraag hen wat het prbleem is: sms kan dit een aanwijzing zijn dat het niveau te laag f te hg is. Indien ndig kan je de studenten uit elkaar halen en in het slechtste geval kan je hen vragen het lkaal te verlaten. Als er grte drukte is kan stppen met lesgeven helpen m de rust te herstellen. Studenten die wel mee willen werken wijzen strende studenten in z n geval snel p hun gedrag. Als studenten niet antwrden p je vragen f meewerken: achterhaal waarm dit het geval is: gebrek aan kennis f gebrek aan mtivatie? Spreek de studenten individueel aan. Als één student de les strt kan je een pmerking geven (bv. vragen m prblemen met de hele grep te delen), de student p een andere plaats laten plaatsnemen f uiteindelijk de student zelfs vragen m het lkaal te verlaten. Wijs strende studenten p het belang van de leerstf/vaardigheden vr het examen. Als enkele studenten de les stren bij grepswerk kan je eventueel de grepjes pnieuw indelen. Varieer in je nderwijsmethdes. Indien studenten aan het begin van de sessie ng nwennig zijn, kan je met een ijsbreker starten, bv. een anekdte, infrmeren naar de fuif, vragen wat ze in de les gezien hebben, plsen naar hun studievrtgang, Uitdaging: Werk vlgens het niveau van de studenten Leg duidelijk de delstellingen vast. - 4 -
Pas het temp hieraan aan. Om iedereen gemtiveerd te huden met de stf cmplex geneg zijn. Ga geregeld na f de studenten de uitleg f de pdracht begrepen hebben. Splits anders een pdracht p in deelprblemen Ga k na f de studenten vldende inzicht hebben/verwerven in de materie en je uiteenzettingen kunnen vlgen. Bij een gebrek aan kennis van de studenten kan het samen stapsgewijs plssen van een vrbeeldefening nuttiger zijn dan het herhalen van therie, al is het sms ndzakelijk m de therie te herhalen. Werk ev. met basis- en uitbreidingsefeningen. Indien de betere studenten een extra uitdaging vragen, zrg dan dat deze niet bestraffend is: dr ng meer van hetzelfde aan te bieden zullen de studenten afhaken i.p.v. extra gemtiveerd te zijn. Het met p elk mment de meite waard blijven m te prberen z ged en z veel mgelijk te werken. Stem de evaluatie hierp af. Studenten kunnen bv extra punten verdienen als ze k de meilijkere efeningen kunnen plssen. Maak grepen met een gemengde achtergrnd en laat hen het aan elkaar uitleggen. Kies vrbeelden uit de realiteit/leefwereld van de studenten. Studenten willen het nut kennen van een vak en de efeningen Gebruik ev. ude examenvragen als vb (verleg met prf.) Dseer de inbreng van sterke studenten. Besef en aanvaard dat je waarschijnlijk niet iedereen zal bereiken. Activeren van studenten Stille activatie = actief huden van de studenten znder dat er van hen een inbreng verwacht wrdt = vasthuden van de aandacht Variatie: uiteenzetting, demnstratie, efeningen, beeldmateriaal, anekdtes, humr, Vermijd verbdig herhalen van therie. Laat studenten zelfstandig werken dr een cmpetitief aspect in te buwen. Dit hangt samen met het mtiveren van studenten dr uitdagingen te frmuleren. Vrzie hulpmiddelen m het publiek actief te laten meedenken, bv. kpies van transparanten, invulbladen, didactisch materiaal, Zek een evenwicht tussen wat je zelf zegt en wat van de studenten met kmen. Interactief lesgeven: Interactie met het individu: Stel gerichte vragen. Duid studenten aan, zet ze aan tt antwrden. Dit is eenvudiger als je hun namen kent. Verdeel de vragen eventueel nder in deelvragen f geef hints als ze te meilijk blijken. Op té eenvudige vragen krijg je vaak k geen antwrd. Hu dus steeds het niveau van de efeningen en van de studenten in de gaten. Durf een vraag te beantwrden met een wedervraag: Wat denk je zelf?, Waarp baseer je je antwrd? Je kan samen met hen een redenering pbuwen. Studenten wrden aangemedigd hun eigen leerprces in handen te nemen. Geef studenten aan waar ze het antwrd kunnen vinden i.p.v. direct het antwrd te geven. Geef de plssing van een efening pas als studenten ze zelf gevnden hebben. Sms is het wel nuttig m alle plssingen aan het einde van de les mee te geven, k van de efeningen die ng niet werden pgelst, zdat studenten deze nadien zelf kunnen checken. Denk zelf actief na en laat studenten k actief meedenken, val niet alleen terug p mdelplssingen. Evlueer eventueel drheen een les van veel naar minder begeleiding. Speel eens een vraag dr aan een andere student: bv. Denk jij hetzelfde?. Dit is een manier m een discussie te laten starten. Herhaal een vraag vr de ganse grep f ls prblemen klassikaal p indien ndig. Prbeer alle studenten, k de stille, te betrekken: Verdeel je aandacht. Geef vldende bedenktijd. Heb geen schrik van stiltes. Laat studenten eerst verleggen vraleer ze antwrd geven. Dit verhgt het zelfvertruwen. Leer namen! - 5 -
Laat studenten aan het wrd als ze meewerken en laat hen uitspreken. Grepswerk: Studenten leren veel van elkaar. Studenten leren dat ze allemaal gelijkaardige prblemen hebben en dat geeft meer zelfvertruwen. Vlg dit ged p. Laat studenten zelf het antwrd aan brd brengen. Let er hierbij p dat niet altijd dezelfde studenten aan bd kmen. Ga tussen je studenten staan, lp rnd, wees aanspreekbaar. Sta eventueel k pen vr therievragen en bekijk prblemen eens vanuit verschillende invalsheken. Verdeel je aandacht ver àlle studenten. Indien er gewn te veel studenten zijn kan je verwegen een tweede assistent in te schakelen. Wees niet tevreden met het (numerieke) antwrd. Vraag k naar het waarm en he de student tt het antwrd is gekmen. Leg de nadruk p de plssingsmethde. Laat studenten antwrden p een meerkeuzevraag dr handpsteken. Studenten meten wel nadenken maar wrden niet persnlijk aangesprken. Prbeer verbdige vragen te vermijden. Verwijs eventueel naar de mgelijkheid m vragen te stellen na de les. Als er geen vragen kmen kan je zelf vragen stellen f uitzeken waarm er geen vragen zijn: begrijpen de studenten alles f zijn ze helemaal niet mee? Discussiefrum p Tled. Vlg dit wel p. Begeleide zelfstudie: http://wet.kuleuven.be/bz Flder en website rnd evaluatie: http://wet.kuleuven.be/bz/evaluatie Je kan studenten een tussentijdse tets laten maken. Quteer deze dan zals je p het echte examen zu den. Je kan de studenten vragen m achteraf een synthese te maken van de kerngedachten van de sessie. Je kan hen vragen een presentatie te maken van hun vrbereiding, de plssingen van een taak f grepswerk, Z zijn ze verplicht actief mee te werken. Laat studenten zelf vrbeelden, tepassingen f illustraties bedenken i.v.m. de leerstf. Als (sterke) studenten eerder klaar zijn met de efeningen kan je de extra tijd gebruiken m plssingen te verlpen f een discussie uit te lkken. Sterkere, snellere studenten kunnen ingezet wrden m de leerstf uit te leggen aan de minder sterke studenten. Er kan extra infrmatie p Tled geplaatst wrden m sterkere studenten uit te dagen. Als studenten wachten tt de plssingen p het brd kmen kan je eerst verder gaan met de vlgende efening zdat ze druk velen m verder te werken. Laat studenten de efenzitting vrbereiden. Vrdelen: Studenten weten waar de efenzitting ver zal gaan. Studenten kunnen cncretere vragen stellen ver de zaken die ze niet begrijpen. Nadelen: Vergt tijd. Aandachtspunten: Geef p vrhand duidelijk aan wat er precies met vrbereid wrden en waarm. Laat k de dcent van het vak dit ng eens benadrukken tijdens de therieles. Zrg dat de vrbereiding relevant is en dat de studenten er het nut van inzien. De iets met de vrbereiding. Als studenten merken dat ze de vrbereiding vr niets gemaakt hebben, zullen ze de vlgende sessie niet meer vrbereiden. De vrbereiding kan bv. meetellen in de evaluatie, f je kan studenten aan brd repen m enkele basiscncepten te nteren p het brd. Als studenten tch niet vrbereid zijn kan je ze één keer respijt geven en de therie herhalen f laten herhalen dr een wel vrbereide student. Er met echter duidelijk gemaakt wrden dat dit slechts één keer gebeurt en dat bij de vlgende lessen nvrbereide studenten gewn niet kunnen vlgen. De student is uiteindelijk verantwrdelijk vr zijn/haar eigen leerprces. Desnds kan je k 1 sessie pfferen zdat de studenten de verplichting aanvelen m zich vr te bereiden. Wees vral cnsequent ver gemaakte afspreken. - 6 -
Varia Blijf binnen de vrziene tijd. Frmuleer de delstellingen van elke efenzitting. Verduidelijk het nut en het del van elke efenzitting. Geef eventueel de efeningen p vrhand al dr, de dit dan wel ruim p tijd. Als er te weinig tijd is m alle efeningen p te lssen die de dcent meegeeft, kan je de efeningen pdelen in types en bv. 1 efening van elk type laten plssen tijdens de les, en de rest meegeven. Laat je niet den dr studenten die de les stren f niet willen meewerken! Bij gebruik van transparanten: ga niet te vlug gebruik geen te lichte kleuren breng kpies mee vr de studenten zrg dat ze niet nteren terwijl jij uitleg geeft Er bestaan speciale stiftjes waarmee je p transparanten kan schrijven en het daarna terug kan afvegen. Op die manier heb je niet én een brd én transparanten ndig. Bij les in een aula kan je aan de achterste rijen vragen m vraan te kmen. Indien je van plan bent rnd te lpen, vraag dan k aan de studenten m rijen pen te laten zdat je er gemakkelijker tussen kan. Geef studenten het gevel dat ze met vragen en/f reacties bij ju terecht kunnen. Indien er tch studenten te veel vragen stellen kan je hen vragen na de les terug te kmen f hen verwijzen naar het mnitraat f een frum. Bij grepswerk kan bv. gesteld wrden dat er slechts een vraag gesteld mag wrden als niemand van de grep het antwrd p de vraag kent. Onderzek geeft aan dat lesgevers nbewust meer aandacht besteden aan mannelijke studenten. Prbeer mannen en vruwen evenwaardig te behandelen. Verwijs tijdens een uitleg eventueel naar vlgende efenzittingen. Als een verslag geschreven met wrden kan je eventueel een paginalimiet, structuur, vrm, meegeven zdat er niet nndig tijd wrdt verlren hiermee. Een verslag schrijven gebeurt bvendien bij vrkeur thuis. - 7 -
4 Wat de ik na de lessen? Evalueer jezelf: Wat heb ik ged aangepakt? Wat kn beter? Schrijf deze punten ev. p zdat je het ng weet tegen het vlgend academiejaar. Opti-kwest (DUO) Laat de studenten ju evalueren. Opti-kwest (DUO) Opstellen van een examen: Je kan tijdens het jaar al efeningen verzamelen die eventueel gebruikt kunnen wrden vr en examen. Hud rekening met de delstellingen van het OPO. Stem de examens van verschillende reeksen p elkaar af wat niveau betreft. Surveillantie van een examen: Maak duidelijke afspraken met de dcent en cmmuniceer deze naar de studenten. Ga achteraan zitten f lp rnd (pas wel p met lawaaierige schenen). Weet welke hulpmiddelen tegelaten zijn. Geef niet te veel uitleg als het gaat m een OPO waar je zelf efeningen vr gegeven hebt. Vrzie extra exemplaren van bv. frmularia, tabellen. Verbeteren van een examen: Verbeter.b.v. duidelijke criteria (verbetersleutel, trefwrden, ). Overleg met het didactisch team. Examens wrden best systematisch per vraag verbeterd, waardr elke vraag dr dezelfde persn verbeterd wrdt. Sms kan verbeteren in twee stappen tt bjectievere resultaten leiden: eerst alle antwrden bekijken, en pas p het einde de puntenverdeling tekennen. Als zelfcntrle kunnen p het einde een aantal verslagen pnieuw vergeleken wrden. Dubbelzinnige vragen meten swies vermeden wrden. Grepsverslagen: p vrhand nadenken he grte verschillen in bijdrage binnen een grep wrden aangepakt (peer evaluatie, bnuspunten, ). Bekijk de examenresultaten Hebben de studenten het gedaan zals je het verwacht had? Is er een relatie tussen de punten van efeningen en therie? Varia Geef feedback aan de dcent en eventuele andere assistenten van het OPO ver de efenzitting / het practicum. Sta pen vr vragen van studenten, vral tijdens de examenperide, maar maak duidelijk tt wanneer studenten bij je terecht kunnen met vragen. Laat het lkaal pgeruimd achter. - 8 -