N=1 Plus onderzoek Albert Ponsioen klinisch neuropsycholoog www.lucertis.nl aponsioen@nh.lucertis.nl www.zelf-regulatie.nl Albert@zelf-regulatie.nl www.gamingandtraining.nl albertponsioen@gamingandtraining.nl www.kenniscentrumlvb.nl a.ponsioen@kenniscentrumlvb.nl
N=1 Plus onderzoek Braingame Brian Albert Ponsioen Esther ten Brink Pier Prins Veldhoven 13 november 2015
Een nieuwe geest waart door de GGZ Psychiatrische stoornissen Van DSM naar Netwerkmodellen Onderzoek Van RCT naar SCED Behandeling Van protocol naar maatwerk Van inzicht geven naar inslijpen 3
Psychiatrische stoornis Standaard model: een stoornis is een manifestatie van een latente variabele insomnia depression mood fatigue
Psychiatrische stoornissen Het besef dringt nu steeds meer door bij gedragswetenschappers en psychiaters dat het beschrijven van psychiatrische stoornissen in termen van gedrag of symptomen nooit inzicht zal geven in de onderliggende oorzaken, omdat aan elk symptoom of gedrag verschillende oorzakelijke factoren ten grondslag kunnen liggen. Dat verklaart ook de grote mate aan co-morbiditeit (zie bijvoorbeeld Pennington, 2014). 5
Psychiatrische stoornissen Na bijna een eeuw empirisch onderzoek is de onderliggende ziekte-entiteit niet te bepalen! Transdiagnostische benadering zinvoller 6
Netwerkmodel depressie 7 Bringmann, L. F., Vissers, N., Wichers, M., Geschwind, N., Kuppens, P., Peeters, F., Borsboom, D., & Tuerlinckx, F. (2013). A network approach to psychopathology: New insights into clinical longitudinal data. PLoS ONE 8(4): e60188. doi:10.1371/journal.pone.0060188.
standaard model LVB Laag WISC-TIQ LVB Cito toetsen: V speciaal onderwijs www.kenniscentrumlvb.nl
Netwerkmodel LVB aandachtsproblemen info.verw. problemen Laag WISC-TIQ koude EF-problemen warme EF problemen taalproblemen Cito toetsen: V speciaal onderwijs onvoldoende onderwijs www.kenniscentrumlvb.nl
Netwerkmodel http://psychosystems.org/ 10
Ising Model ferromagnetic phase transition 11
Netwerkmodellen Psychologische constructen geconceptualiseerd als netwerken van interacterende componenten (symptomen). Eén symptoom (bijv. slaapproblemen) kan andere symptomen activeren (bijv. vermoeidheidsklachten). Netwerken kunnen van persoon tot persoon verschillen. 12
Individual network models 13
Idiografisch* onderzoek Data verzameling ( To capture life as it is lived ): Experience Sampling Method (ESM) PsyMate Daily Report Scale (DRS) Ecological Momentary Assessment (EMA) Physical activity; travel behavior; light exposure Data analyse Trend analyse Reliable Change Index Mixed Models * De idiografische methode (Grieks idios = eigen, graphein = beschrijven) is de studie van gedrag dat het individu uniek maakt. Het is deze methode die volgens Wilhelm Windelband gebruikt zou moeten worden in alfawetenschappen als geschiedenis en etnografie, terwijl de nomothetische methode (nomos = wet) de studie van groepen om algemene conclusies te kunnen trekken geschikt was voor de bètawetenschappen om wetmatigheden te ontdekken (https://nl.wikipedia.org/wiki/nomothetische_en_idiografische_methode) 14
RCT experimentele groep
RCT controlegroep
Wie tref je aan in de behandelkamer? In ieder geval niet die gemiddelde persoon
Praktijk Baseer je diagnostische uitspraken over datgene wat je denkt geobserveerd en gemeten te hebben (gezins- en schoolobservaties; testdiagnostiek; vragenlijsten) en verwar classificeren niet met diagnostiek. 18
Onderzoek Ga bij een individu op zoek naar het unieke patroon van intra-, inter- en extrapersoonlijke krachten en kwetsbaarheden: Single Case Experimental Design (SCED) studies 19
8 SCED: Van N=groot & T =klein naar T=groot & N=klein 7 6 pre-/posttreatment 5 4 Daily Report Scale 3 2 trendline pre- /posttreatment 1 0 1 11 21 31 41 51 61 71 81 trendline Daily Report Scale neurofeedback 20
Braingame Brian Pier Prins, Bas Dovis, & Hilde Geurts Universiteit van Amsterdam Esther ten Brink & Albert Ponsioen PsychoInforma Woerden / Lucertis Velsen Saskia van der Oord Universiteit Leuven Harold de Groot Shosho Amsterdam
Standaard model ADHD impulsiviteit ADHD onoplettendheid hyperactiviteit www.gamingandtraining.nl
Netwerkmodel ADHD aandachtsregulatie inhibitie werkgeheugen impulsiviteit onoplettendheid flexibiliteit hyperactiviteit motivatie www.gamingandtraining.nl
Project Gaming & Training Uitgangspunten: Kindbehandelingen zeer gewenst, maar effectiviteit onvoldoende aangetoond (Multidisciplinaire Richtlijn ADHD, 2005) Uit studies blijkt dat kinderen met ADHD uitvallen op verschillende neuropsychologische taken die Executieve Functies meten, met name WG (Nigg, 2006; Wilcutt et al., 2005) Executieve Functies, zoals het werkgeheugen zijn te trainen (Klingberg et al., 2005) Kinderen blijken hun aandacht wel voor langere tijd te kunnen vasthouden, zich goed te kunnen concentreren, minder ADHD-gedrag te laten zien tijdens computer gaming, en er is dan sprake van een verhoogde motivatie en interesse (Lawrence et al., 2002; Shaw et al., 2005).
Van inzicht geven naar inslijpen gecontroleerde processen neo cognities paleo emoties geautomatiseerde processen archi arousal reflexen stimulus actie Van Cranenburgh, 1998
Demo
Demo
Individuele data 1. Trainingsresultaten 2. Vragenlijsten (BRIEF VvGK) 3. Daily Report Scale (DRS)
Tijdlijn Startgesprek Voormeting Start training Einde Nameting Follow-up meting / training Eindgesprek Invullen -deelname formulier -toestemming -korte vragenlijst ouders -VvGK -BRIEF Training Dagboek bijhouden Invullen Dagelijkse Rapportage schaal (DRS) ouders -VvGK -BRIEF Invullen DRS ouders -VvGK -BRIEF leerkracht -VvGK -BRIEF leerkracht -VvGK -BRIEF leerkracht -VvGK -BRIEF Week 1 Week 12 Week 20-22
Trainingsresultaten cliënt A.
BRIEF Inhibitie ouder - leerkracht Vragenlijst F-waarde p-waarde BRIEF_O_INH.dat 2,361588 0,11141 BRIEF_LK_INH.dat 3,18584 0,07113
Reliable Change Index (RCI) vragenlijsten cliënt A. ouder - leerkracht 35 30 25 20 15 10 5 0 ouder voormeting ouder FU leerkracht voormeting 25 20 15 10 5 0 ouder voormeting ouder FU leerkracht voormeting leerkracht FU leerkracht FU BRIEF RCI Ouder Leerkracht Inhibitie 1.18 *1.83 Cognitieve flexibiliteit *3.40 0.79 Emotieregulatie *2.98 1.43 Werkgeheugen 1.32 1.08 * significant op 5%-niveau VvGK RCI Ouder Leerkracht Aandachtstekort 0.70 1.26 Hyperactiviteit/Impulsiviteit 0.00 0.34
Daily Report Scale (DRS) http://www.gamingandtraining.nl/vas/vas.php
Daily Report Scale (DRS) cliënt A. - kan nee accepteren zonder (lang) na te zeuren voormeting training namet. follow up
Statistische analyses Estimates of Fixed Effects a 95% Confidence Interval Parameter Estimate Std. Error df t Sig. Lower Bound Upper Bound Intercept b 69.209816 4.489003 14.047 15.418.000 59.584876 78.834756 phase1 c 28.859702 6.165582 12.403 4.681.000 15.474306 42.245098 phase2 d 36.529583 6.908792 15.284 5.287.000 21.827675 51.231491 phase3 e 40.413786 6.605795 13.988 6.118.000 26.244669 54.582903 time_in_phase f -1.206039.423699 14.656-2.846.012-2.110983 -.301096 phase1 * time_in_phase g.272248.539479 12.365.505.623 -.899344 1.443839 phase2 * time_in_phase h 1.160397.847619 17.395 1.369.188 -.624837 2.945631 phase3 * time_in_phase i 1.061074.690357 15.160 1.537.145 -.409037 2.531184 a. Dependent Variable: gedrag1; b. intercept einde voormetingsfase; c. verschil intercepten einde trainingsfase einde voormetingsfase; d. verschil intercepten einde nametingsfase einde voormetingsfase; e. verschil intercepten einde follow-up fase einde voormetingsfase; f. hellingshoek voormetingsfase; g. verschil hellingshoeken trainingsfase voormetingsfase; h. verschil hellingshoeken nametingssfase voormetingsfase; i. verschil hellingshoeken follow-up fase voormetingsfase.
Samenvatting resultaten cliënt A. De prestatiecurve op de trainingstaken laat voor vrijwel alle taken een stijgende trend zien. Een uitzondering vormt de vierde variant van de werkgeheugentaak. Maar de maximale scores worden niet gehaald. Vooral op de stoptaak lijkt A. zijn prestatieplafond bereikt te hebben op zo n 80 % van de maximaal te behalen score. De gedragingen in de DRS (het klachtgedrag thuis) hebben vooral te maken met emotieregulatieproblemen (gedrag1) en impulsiviteit (inhibitieproblemen; overig gedrag). Er is sprake van een significante verbetering van het klachtgedrag, waarbij deze verbetering op gedrag1 zich al voordat de training startte zich al lijkt in te zetten. Een gevolg van een positief verwachtingspatroon bij ouders? De follow-up gegevens geven blijk van een beklijving van de positieve trends. Op de vragenlijsten geven ouders aan een verbetering te zien op het gebied van de cognitieve flexibiliteit (de subschaal CF van de BRIEF) en het gebied van de emotieregulatie (ER van de BRIEF). De leerkracht rapporteert alleen een lichte verbetering op het gebied van de inhibitie (INH van de BRIEF). Op de VvGK worden geen verbeteringen aangegeven.
Braingame Brian: work in progress! training diverse klinische groepen ADHD; TOS; ASS; dyslexie; obesitas trainingstaken aansluiten op kernproblemen ADHD: inhibitie & vis.ruimt. werkgeheugen Autism: mentale flexibiliteit; emotieherkenning Learning disabilities: (verbaal) werkgeheugen Obesitas: inhibitie aan trainingstaken zelf game-elementen toevoegen mini-games & Apps
SCED onderzoek Van harte aanbevolen!
Braingame Brian: onderdeel breder behandelaanbod
Website en contact www.gamingandtraining.nl Braingame Brian Stichting Gaming & Training IJsselvere 8 3421 BW Oudewater albertponsioen@gamingandtraining.nl